Presentatie college herinrichting Voorburg Noord

Goedenavond. U mag het weten dat onze laatste gast binnen is, goedenavond dames en heren, welkom inwoners in de zaal en thuis, raads- en commissieleden en in het bijzonder welkom aan de projectleider en omgevingsmanager rioleringsprojecten die de presentatie gaan geven. Een korte inhoudelijke toelichting vooraf: in een groot deel van het noordelijk deel van Voorburg Noord moet het riool worden vervangen. Door met de rioolvervanging direct andere opgaven op te lossen, wordt toegewerkt naar een duurzame, klimaatbestendige en gezonde buurt. De eerste stap is het maken van een buurtvisie. De buurtvisie omschrijft per thema leefbaarheid, klimaat, mobiliteit, de gebiedsgerichte en integrale wensen, mogelijkheden en uitgangspunten. Mocht u vragen hebben, deze bijeenkomst is informatief van aard en als u een technische vraag heeft, kunt u die uiteraard stellen. Ben ik zelf voor om dat te doen na de presentatie op verzoek van de presentator, tenzij de vraag echt niet zou kunnen wachten. En dan geef ik nu graag het woord aan de projectleider. U geeft alleen nu eentje door, u doet het in een duopresentatie.

Ik geef hem er maar eentje, maar ik word bijgestaan door de projectleider dus. Heel goed gaat.

Voorzitter, welkom allemaal. Mijn naam is Cyril Parkhof. Ik werk voor de afdeling Stadsbeheer van de gemeente als Omgevingsmanager voor de rioleringsprojecten in de gemeente. Dat heet het IPR, het Uitvoeringsprogramma Rioleringsprojecten. En dat doe ik niet alleen. Dat doen we met een projectteam. Een van de projectleiders is Geert Vijverberg. Hij is projectleider van het project Voorburg Noord, waar we nu voor zitten. En ik geef vanavond even een korte toelichting in presentatie voor hem over de aanpak die we voor ogen hebben en wat daar zoal benodigd voor is. Het gaat over de toekomstbestendige inrichting van Voorburg Noord. Wat ga ik vanavond met jullie doornemen? Het vertrekpunt en de opdracht die er is, de huidige situatie, een aantal ambities en kansen die we vanuit het project zien, maar ook vanuit de gemeente als beleid zien die we hier heel graag willen gaan verzilveren. Daar hoort een bepaalde aanpak bij. Daar zal ik even kort op ingaan, maar ook hoe we de buurt gaan betrekken. Ben ik goed verstaanbaar voor iedereen? Ja, ik heb het idee dat het misschien niet helemaal helder is, maar goed, duidelijk. De participatievormen die we daarbij voor ogen hebben en wat we uiteindelijk willen gaan bewerkstelligen met dat proces en uiteindelijk zit daar ook een kostenpost in de investeringen en een doorkijk naar de planning die daarbij hoort bij dit hele proces. Te beginnen dus bij het vertrekpunt. Dat is de projectopdracht Voorburg Noord. Het is een onderdeel van wat ik al net al zei, het Uitvoeringsprogramma Rioleringsprojecten. Dat zijn een vijftiental rioleringsprojecten die we benoemd hebben onder de Fokkerbergstraat en Naaldwijkstraat. Zo is hij terug te vinden binnen dat programma, maar al gaandeweg tijdens de onderzoeksfase merkten we dat er best wel wat aan de hand is hier in Voorburg Noord. Dat het een iets ander rioleringsproject is dan de huis-tuin-en-keuken, om het zo te zeggen. En dat we daar ook een iets andere scope bepaling hebben bedacht dan alleen maar het vervangen van de riolering, want het vervangen van de riolering is de technische aanleiding van de rioleringsprojecten. Het aanbrengen van een gescheiden rioolstelsel, het klimaatrobuust maken van het ondergrondse stelsel, een gemengd stelsel wat veranderd gaat worden in een gescheiden stelsel. Huisaansluitingen die we daar gaan afkoppelen op het regenwaterriool, de grondwaterregulering die we daar willen gaan aanpakken. Dus tijdens de droge periodes niet een te lage grondwaterstand en bij natte periodes niet een te hoge grondwaterstand. Dat is allemaal een technische doorberekening. Daar zal ik niet al te veel op ingaan, maar dat is wel de integrale aanpak van de kansen die wij eigenlijk vanuit de gemeente zien. Dat proberen we eigenlijk standaard in het Uitvoeringsprogramma Rioleringsprojecten door te voeren en deze plek is eigenlijk zonder meer geschikt om een integrale aanpak te gaan maken. Waarom? Dat ga ik jullie vertellen. Maar goed, uiteindelijk is het doel om de overlast uiteraard zoveel mogelijk te beperken. En wat houdt dat dan in als je het niet alleen over een rioolvervangingsopgave hebt? Iedereen weet waarschijnlijk wel waar Voorburg Noord ligt, maar toch even dit kaartje. We zitten tegen de Stationslaan van Nooijen aan. Als we verder inzoomen, dan zien we eigenlijk dat het gebied grenst aan de Laan van Nieuw Oosteinde, de Arenberglaan, Koningin Wilhelminalaan en de Van Alphenstraat. Dus alle openbare ruimte vallende binnen deze straten valt onder de buurt Voorburg Noord en wij hebben daar zelf binnen het Uitvoeringsprogramma Rioleringsprojecten in het rood omkaderd de rioolvervangingsopgave en wat we daarin zien is dat de buurt groter is dan alleen maar die scope die we oorspronkelijk in de projectopdracht hadden zitten voor wat betreft het vervangen en het aanpassen van het rioolstelsel. Dat is dus de zwarte omlijnde cirkel, zie bijvoorbeeld de Van Hornestraat erin valt, de Van Wassenaarstraat, het Valkenbergplein zelf. Die zat dus van origine niet in de rioolscope opgave. Maar die hebben we dus wel bijgevoegd in deze aanpak rondom Voorburg Noord. Wat gaat er dan uiteindelijk gebeuren? Het is altijd even goed om wat te visualiseren op het moment dat wij een riool gaan aanpakken, dan komen er dus eigenlijk grote nieuwe buizen uiteraard in de straat. Dat is een behoorlijke heftige ingreep voor bewoners, voor ondernemers, voor iedereen die daar gebruik maakt van die openbare ruimte. We kennen diverse rioleringsprojecten, daar komt de overlast van en eigenlijk wil je die overlast zoveel mogelijk beperken, zo kort mogelijk laten houden. Maar goed, het moet wel eens in de zoveel jaar vervangen gaan worden, gaat gemiddeld 70, 80 jaar mee. Dus dat is een rigoureuze ingreep en als je het doet dan probeer je natuurlijk wel meteen te kijken wat je nog meer mee kan pakken. Anders dan gleuf graven, riool erin, aansluiten en weer dichtstraten en door. Probeert ook de meekoppelkansen die daar zijn en voor ogen zijn mee te nemen. Maar goed, het is een rigoureus project en dat geldt voor alle rioleringsprojecten, dus ook in deze buurt. De buurt kenmerkt zich als volgt: we hebben een groot verstedelijkt gebied, hoge bebouwingsdichtheid, een van de hoogste bebouwingsdichtheden in de gemeente. Daarnaast zien we dat er eigenlijk heel weinig groen en veel versteende ruimte is. Dat komt doordat er gewoon heel weinig openbare ruimte is en die is heel erg ingericht op het huidige gebruik waar met name de auto zo dominant is op dit moment. Er zijn veel portiekwoningen. Dat betekent dat er geen achterom zijn en als je geen achterom hebt, dan is het lastig om je fiets bijvoorbeeld te kunnen bergen en dat gebeurt dan ook in de openbare ruimte. Want men wil liever niet die fiets mee de portiekwoning in slepen met trap op en trap af gedoe. Kenmerkt zich heel erg voor deze buurt, wordt dus gedomineerd door de auto. Er geldt een blauwe zone, dus je mag daar tijdelijk staan met een kaart. Er zijn heel weinig fietsvoorzieningen, dus je ziet overal zwerffietsen die al dan niet gebruikt worden en soms langere tijd ongemoeid staan met lekke banden. Dat geeft uiteindelijk een behoorlijk rommelig beeld. Erg kenmerkend voor met name deze buurt. Daarnaast scoort hij heel slecht op de verschillende testen die we vanuit de gemeente doen. Dat heet dan de hittestresstesten en op waterrobuustheid zijn theoretische toetsen die we doen eigenlijk voor de openbare ruimte. In hoeverre past een gebied? Wat zijn de kenmerken ervan? Hoe hitte-stressgevoelig is die? Hoe gevoelig is de openbare ruimte nu voor wateroverlast bij piekbuien? Deze buurt scoort bijzonder slecht op ik zal dat later wat staven met wat kaartmateriaal. En doordat er dus best wel veel zwerfvuil is met name bijvoorbeeld door die fietsen zie je een rommelig beeld. Wat de verblijfskwaliteit te wensen overlaat. En daarmee dus ook eigenlijk de leefbaarheid, dus de wil om gewoon in die openbare ruimte te zijn te verblijven. Die is minder groot dan in andere gebieden binnen de gemeente. Je ziet dus de verstedelijking veel portiekwoningen, dus weinig groen. Dit zijn de kenmerken die we dus hier zien. Ziet hier al eigenlijk al de fietsen die veel in de openbare ruimte worden gestald. Heel erg kenmerkend voor de bovenwoningen met die portiekwoningen geen achterom. Maar ook veel verstening dus je ziet wel best wel brede voetpaden. Maar ja, eigenlijk hele kleine boomspiegels, dus waar de bomen ingeplant staan waar alle groen in geplant staat, dus erg beperkt, dat kan beter en wij vinden ook dat dat beter moet, dus er zijn voldoende kansen om in de openbare ruimte ook aan de slag te gaan vergroenen en die versteende ruimte zoals die nu is eigenlijk te veranderen. Veel autogebruik, zoals ik al zei en dat heet dan Canadees parkeren met twee wielen op de trottoir erg veel zie je dit terug. Dat betekent dus ook dat er heel weinig ruimte is voor wandelaars, mensen die hond uitlaten of met een kinderwagen op pad moeten of met een rollator. Dat is een doorn in het oog. Dat geldt niet alleen hier ook op andere plaatsen in de gemeente is dat wel van toepassing met beperkte straatprofiel en groter worden door auto's. Maar het valt wel heel erg op dat met name in Voorburg Noord eigenlijk bijna 80% van de wegen is, is op de Canadees straatprofiel. Met dus een behoorlijke beperking voor het niet gemotoriseerde verkeer om maar zo te zeggen. En dan zien we hier dus overal de fietsen die her en der worden neergezet. Bijna elke beschikbare vierkante meter die er is, wordt gebruikt voor fietsers, voor kinderfietsen. Maar ook zwerffietsen die we dus regelmatig hier tegenkomen. Op de openbare plekken die er zijn, die nu ingericht zijn voor groen is dat niet altijd helemaal groen. Soms heb je halfverharding. Dat betekent dus dat er soms groen is en soms niet. Dan krijg je dit soort beelden. Dit is toevallig van vandaag, dus het is redelijk recent. Zelfs met een natte periode die we achter de rug hebben, tref je zo een beeld aan. Niet heel erg uitnodigend. Je kunt niet zeggen over beheer en onderhoud van groen, maar ook als er een droge periode is, zie je best wel veel zwerfafval. Dit is niet het gewenste beeldkwaliteit wat wij vanuit de projecten voor ogen hebben voor deze buurt en zeker ook niet de ratjetoe aan verouderd materiaal verrommeld. Rommelig beeld met fietsen en waar de auto dusdanig dominant is dat ze eigenlijk de ruimte opslokken. Ik had het net over de theoretische testen die uitgevoerd zijn door de gemeente. Dat heet onder andere hittestress test. Dat wordt ook met kaartmateriaal wordt dat op deze manier inzichtelijk gemaakt. Je ziet een uitsnede van Voorburg Noord. De status die met hittestress legenda staat erbij. Wat we dan zien is eigenlijk dat er veelal rood of oranje gekleurde straten zijn in deze buurt. Dat is kenmerkend voor een buurt zonder of met weinig groen met weinig groenstroken met weinig bomen en wat je dus ook ziet is dat er het verschil tussen een groene strook, bijvoorbeeld langs de Van Alphenstraat, soms kan oplopen tot 8 tot 13 graden in een buurt. Alleen al dus je hebt altijd die stedelijke warmte eilanden binnen een stad is die temperatuur altijd al een stuk hoger dan buiten de stad, maar zelfs in de stad heb je nog best wel grote temperatuurverschillen. Dat heeft allerlei gezondheidsrisico's. Brengt dat met zich mee? Dus het valt op dat ook wat betreft hittestress deze buurt bijzonder slecht scoort. En datzelfde geldt voor die waterrobuustheid. Wat we hier zien is de situatie van een piekbui. Tegenwoordig met de klimaatverandering zien we steeds vaker heftige buien die vallen. Dit heet een technische T100 bui, dus 70 mm in een uur. Die zou dan eens in 100 jaar voorkomen. We weten dat de laatste jaren dat steeds vaker gebeurt dan eens op de 100 jaren. Dat halen we niet meer, dat is wel frequenter dan dat. Maar dat levert dus wel behoorlijk wat wateroverlast op. En wat we hier zien is dat binnen de nou. Ik heb hier wel. Ik heb een mooie keu gekregen in plaats van een afstandsbediening, maar wat we dus zien is dat we hier bij de Valkenbergplein en de Van Heurnstraat buiten de scope van het rioleringsprogramma vallen, maar wel water op straat aanwezig is tot bijna 25 tot 30 cm water op straat bij een heftige bui. Dan kun je wel aannemen dat daar behoorlijk wat wateroverlast gaat ontstaan voor de bewoners, dus dat zijn ook de kwetsbare woningen die hier rondom de Valkenbergplein gelegen zijn. Die zitten niet in de scope van het rioleringsproject. Dat heeft te maken met het feit dat de ouderdom van het riool anders is, dus de riolering in de Valkenbergstraat, Valkenbergplein en Van Hornestraat is daar niet onlangs, maar niet heel lang geleden. Het is nog geen 90 jaar oud. Wat het riool in binnen de rode omkaderde gebieden wel is, dus dat heeft te maken met het feit waarom we die niet meenemen biedt wel natuurlijk kans dat als we het integraal gaan aanpakken dat we ook meteen dit wateroverlast probleem op die plekken mee kunnen gaan nemen. Ik weet niet of het heel goed te zien is. Ik zie het scherm dat het een beetje wegvalt qua. Maar goed, wat we hier zien is de boomkroonbedekking dat dat heeft eigenlijk weer te maken. Ja, eigenlijk is een plaatje heel slecht leesbaar, maar wat we zien is de dit is een plaatje uit het rapport voor. Groenplan dacht ik zo dit groen actieplan en wat hierin staat. Volgens mij wordt het niet heel veel beter op deze manier, maar we zien eigenlijk de kroonbedekking van hoeveel hoeveelheid groen er gemiddeld is. We streven naar zo ongeveer 30% kroonbedekking binnen de openbare ruimte. Dat betekent dus dat elke straat behoorlijk forse bomen zou moeten hebben om 30% van de openbare ruimte te kunnen bedekken dat. Dat dan de hittestress onder andere. We zien hier. Pak weer even de keu. Voorburg Noord, eigenlijk in deze hoek. En dat is eigenlijk het grootste gedeelte weer van die kroonbedekking nul tot 10%. Dat is vrij schrijnend wil ik niet noemen, maar dat geeft wel aan dat er gewoon bijzonder weinig groen aanwezig is en zeker een vorm van bomen met kroonbedekking. Een van de rotste en dus minst groene plaatsen locaties binnen de gemeente. De vraag, wat is dan de hele groene? Dat is een beetje lastig te zien op deze kaart. Maar een groener gebied is eigenlijk richting Essesteijn waar veel meer openbare ruimte is. Veel meer parken, veel meer grotere bomen staan dan de hoge verstedelijkte gebied van Voorburg Noord. Dus de ambities zijn de kansen die wij dus zien, buiten het uitvoeringsprogramma we proberen werk met werk te maken. Dat is altijd een uitgangspunt binnen het uitvoeringsprogramma. Maar we willen dan met name ook omdat we onderzoek hebben gedaan naar hoe klimaat niet robuust is deze buurt nu te kijken of we de doelstellingen die we vanuit het college ook vanuit de gemeente hebben gesteld om de klimaatdoelen te halen om hier een bijdrage aan te doen. En hoe kunnen we dan tegelijkertijd ook die leefbaarheid verbeteren? Dat ben ook wel naar buiten gaat en het gesprek kan hebben met. Maar in een openbare ruimte die aantrekkelijk is dan dat het nu is. Daarnaast hebben we een vanuit de front Valkenbergplein een bewonersinitiatief van ongeveer 1,5 jaar oud, twee jaar oud ondertussen. We hebben daar een aantal gesprekken gevoerd met de initiatiefnemers en die willen heel graag de openbare ruimte van de Valkenbergplein, wat nu ook een behoorlijk versteende ruimte is met wel speelvoorzieningen, maar niet heel erg aantrekkelijk om er te zijn en het gesprek te voeren met elkaar. Wat voor ouderen speelvoorzieningen om daar ook een invulling aan te geven. Gelijktijdig met de rioolopgave en integrale aanpak die we voorzien in Voorburg Noord. Dus dat is ook een kans die we eigenlijk meteen mee kunnen nemen en kunnen gaan verzilveren. En daarnaast zei ik het net al de situaties, dus daar had er heel veel fietsen zijn, maar ook heel veel auto's en die verhouding is best wel scheef in deze buurt en we willen eigenlijk inspelen op de veranderende mobiliteit die hier een uitgelezen kans heeft. Gelet op het feit dat het openbaar vervoer heel goed. Dit gebied is heel goed ontsloten met het openbaar vervoer, het station is echt. Letterlijk om de hoek biedt heel veel kansen om hier invulling aan te geven om juist het gebruik van die openbare ruimte anders in te richten dan dat het nu is. Waar de auto dusdanig dominant is en de parkeerplek voor fietsers nauwelijks kans heeft om ergens een plek te vinden. Dus wij vinden dat dat wel echt een heel belangrijk aandachtspunt is in de aanpak om te kijken of we hier een kwaliteitsslag kunnen maken en dus ook die mobiliteitstransitie vorm te kunnen geven. En dan hebben we nog de rechtvaardige straat, dus hoe verdelen we de ruimte? Dat is daar, kom ik zo nog later op. Hoe wie van wie is die openbare ruimte? Ja, die is van ons allemaal, maar uiteindelijk bepaalt de gemeente hoe die ingericht wordt. We willen dat samen met de buurt gaan inrichten en ook het gesprek aangaan. Wat vinden we nu van deze verdeling, wat zien we nu in deze straat, wat vinden wij daarvan als we weten dat een aantal mensen geen auto heeft, maar wel twee fietsen en die kunnen pas twee straten verderop parkeren, daar vinden wij persoonlijk wat van, wij willen daar graag iets mee, maar willen ook graag ophalen uit de buurt wat voor oplossingen zij zelf ook zien en dat is wat we ook straks in de participatietraject proactief willen op gaan zoeken dat gesprek. Maar hoe verdelen we de ruimte is een belangrijk? Ik zie een vraag achterin.

Of als het dringend is, het verzoek was om het aan het eind te doen, maar als je denkt. Dankjewel. Top, dank.

Ja, dus de integrale buurtaanpak, het realiseren van de kansen die wij zien vanuit de beleidsdoelstellingen, maar ook het ophalen van wat de buurt nou eigenlijk vindt. Wat vinden we dus qua kansen rondom spelen, rondom groen, rondom die mobiliteitstransitie? Een belangrijk ding is dat we dit niet vanuit de gemeente zelf bepalen, maar gezamenlijk met de buurt gaan inventariseren en vorm gaan geven in een visie. Daarnaast hebben we natuurlijk ook ons reguliere onderhoud voor de speelvoorzieningen. Zoals ik al zei, er zijn nu een aantal speelvoorzieningen in deze buurt, maar die zijn niet altijd actueel of netjes zoals ze er eigenlijk uit zouden moeten zien. Dus die nemen we sowieso mee, een aantal plaatsen waar nu achterstallig onderhoud is of waar de speeltoestellen aan vervanging toe zijn. Uiteraard wordt dat meegenomen in het project. Een belangrijk punt is de Van Wateringelaan. Dat is nu een 50 km weg. En ja, wij zien dus nu een asfaltweg met haakse parkeerplaatsen en wij zouden graag in dit project ook de afwaardering qua snelheid van de Van Wateringelaan mee willen nemen. Dat is ook een doelstelling vanuit de gemeente om te kijken naar de straten, 30 km maken binnen deze woonwijken en daar is de Van Wateringelaan er een van. En dat betekent dus ook een herinrichting van deze straat die past bij het 30 km-regime. De uitvoering van de vergroeningsopgave gaat niet alleen maar om het toevoegen van groen bovengronds. Het gaat ook over het verbeteren van boomplaatsen. Dus ondergronds kun je met boomplaatsverbeteringen best wel wat doen om de levensvatbaarheid van bestaand groen te verbeteren als daar geen ruimte voor is in de openbare ruimte. En die is hier beperkt, dus je moet op een gegeven moment ook kijken naar andere mogelijkheden en het groen dusdanig inrichten dat het niet alleen maar meer groen is, maar ook een functie heeft. Waterberging bijvoorbeeld, zeker gelet op de wateroverlast. De stresskaart die ik net liet zien. Er zijn ook waterbergingsmogelijkheden te overwegen op het Valkenbergplein rondom het bewonersinitiatief. Dat is ook een van die plaatsen waar we voor deze buurt een behoorlijk aantal kubieke meters water zouden kunnen bergen om toekomstige wateroverlast en water op straat tijdens piekbuien te kunnen voorkomen. Ja, daar willen we ook graag handen en voeten aan geven, samen met deze bewoners die dat initiatief anderhalf tot twee jaar geleden geopperd hebben. Dus werk met werk maken, eigenlijk meerdere initiatieven bij elkaar. Dan is de overlast misschien even groot, maar we zijn wel veel efficiënter bezig met de kosten, want werk met werk maken, ja, dan kun je eigenlijk meerdere dingen tegelijk aanpakken en dat is per definitie vaak kostenbesparend. En dan hebben we dus die klimaatopgave die we hebben. Wat een belangrijk thema is binnen de gemeente, uiteraard de adaptieve maatregelen waar ik al zei. Vandaag kunnen we met waterdoorlatende bestrating bijvoorbeeld gaan werken. Hoe kunnen we zorgen dat de piekbuien beter opgevangen worden dan nu, anders dan alleen maar een gescheiden rioolstelsel aanbrengen en het regenwater zo snel mogelijk afvoeren? Probeer dus ook met waterbergingsmogelijkheden in de openbare ruimte daar een plek te geven in de inrichting. Dat is een van die maatregelen die wel heel belangrijk is, want de heftige verstening en de weinige oppervlakte is wel een belangrijk aandachtspunt. Zoals jullie weten, wateroverlast, maar ook de hittestress, de gezondheidsperikelen voor mensen. Als je 13 graden warmere straten hebt dan omliggende parken, dan heeft dat behoorlijk wat invloed op de gezondheid van de mensen die daar wonen. Ja, daar moeten we iets mee doen. Met de kroonbedekking is daar een voorbeeld van, maar het vergroenen van elke vierkante meter helpt daar ook al bij. Dus dat is een belangrijk thema, ook wat ons betreft in de opgave. En als we dan groen gaan toevoegen, dan zou het wel fijn zijn als dat een groen plan is met inheemse beplanting die past bij biodiversiteitsversterking binnen onze gemeente. Dus de vierkante meters op de pleinen goed onderzoeken om te kijken of dat vergroend kan worden. De straten die nu helemaal geen bomen hebben, daar in elk geval proberen om daar bomen in te voegen en de bomen die er zijn, als ze gezond zijn, die boomplaatsverbetering toepassen zodat ze toekomstbestendiger zijn dan nu. En daarnaast willen we ook focussen op de energietransitie. We merken met z'n allen dat we voor een best wel grote opgave staan, ook binnen deze gemeente, daar waar het gaat over het verzwaren van het net bijvoorbeeld en steden die het middenspanningsnet bijvoorbeeld moeten verzwaren om de energietransitie te lijf te kunnen gaan. Daar voeren we gesprekken mee met dit soort nutsbedrijven om te kijken wat hun plannen zijn voor de verre toekomst, zodat als we straks een inrichtingsplan kunnen gaan maken voor de openbare ruimte, dat ze in elk geval een tracé kunnen aanwijzen waar wij rekening mee kunnen houden met de inrichting. Zodat we die toekomstige ontwikkelingen vanuit die nutsbedrijven niet onmogelijk maken. Dat is een belangrijk aandachtspunt uiteraard. Heb je nog vergeten te zeggen dat buiten Voorburg Noord Noord om best wel veel gaande is? We hebben een gebiedsontwikkeling rondom het station en de Van Alverstraat die als fietsstraat wordt ingericht. Er gebeurt heel veel, dus er wordt heel veel gevraagd van de buurt, er wordt heel veel gevraagd van de bewoners en uiteraard hebben we vanuit stadsbeheer, vanuit het uitvoeringsprogramma, vanuit het projectteam veel contact met de andere projectleiders en de projectorganisaties die zich daarmee bezighouden, ook vanuit Den Haag, zodat we niet straks met oogkleppen op alleen maar kijken naar onze eigen opgave, maar ook om te kijken hoe dat zit met de bereikbaarheid en de fasering. Wat doen we de mensen aan op het moment dat we dit gaan uitvoeren en nog geen half jaar later gaat de stationsgebiedsontwikkeling op de schop? Ja, daar moeten we zorgvuldig mee zijn en die afstemming zoeken we uiteraard op binnen het project. Dus de leefbaarheid verbeteren. Daar hebben we het dus ook met name over die verblijfskwaliteit. En we merken gewoon dat het niet een uitnodigende openbare ruimte is op dit moment. Daar willen we iets mee. Nou, daar kunnen we dus met voorzieningen rondom groen, spelen, sporten, het elkaar ontmoeten, een behoorlijke verbeterslag maken rondom dit thema. En dit is een uitsnede van het bewonersinitiatief vanuit het Valkenbergplein. Die mensen hebben dus zelf al aangegeven dat zij eigenlijk aansluiten bij de thema's die we zelf ook al vanuit het project voor ogen hebben. Het verbeteren van die verblijfskwaliteit, de wil en de wens om elkaar beter te kunnen ontmoeten in de openbare ruimte. Ja, dat speelt al langer en daar moeten we ook echt gehoor aan geven en dit is een uitgelezen kans om dat binnen dit project goed op te gaan pakken met deze bewoners. Nou, het veranderende mobiliteit is een belangrijk thema in deze buurt, waar de ruimte beperkt is en waar veel blik op straat staat. Wat ik al zeg, de afwaardering van de Van Wateringelaan van 50 naar 30 is één onderwerp. En met name ook het creëren van ruimte waar nu heel veel behoefte aan is en weinig aanbod voor is. Met name dat fietsparkeren. We willen het graag indelen rondom het STOP-principe. Dan gaan we dus vanaf stappen, trappen, openbaar vervoer, Mobility as a Service en privéauto in die volgordelijkheid willen we ook de openbare ruimte gaan beschouwen en aanvliegen met de buurt om te kijken hoe we daar de juiste maatregelen voor kunnen vinden. En dat betekent dus wel dat we ons focussen op met name het niet-gemotoriseerde verkeer dat voorrang krijgt ten opzichte van het gemotoriseerde verkeer. Dan denk ik met name dus aan auto's. Om via dat principe als richtlijn mee te nemen in het gesprek met de buurt van wat vinden we nu van wat er nu eigenlijk is en hoe is het ontstaan? Want dit is dus aansluitend op die rechtvaardige straat. Kunnen we een betere indeling maken van wat er nu is? 100 jaar geleden zag de openbare ruimte er anders uit. Dat heeft met name te maken met de auto die gegroeid is en ik heb toevallig een fotootje toegevoegd die hier vlakbij het gemeentehuis is gemaakt. Dit is dan een Fiat 500. Natuurlijk super klein. Dat was voor de maatstaf van 20, 30 jaar terug al een klein wagentje. Maar als je ziet wat voor gemiddelde middenklasse nu al bijna twee keer zo groot is, dan verwacht men ook dat wij dat vanuit de gemeente faciliteren en dat er auto's worden groter. Er komen meer auto's en de gemeente komt met een oplossing om dat te faciliteren, want ik ben gewend om de auto om de hoek te zetten en kom met een oplossing. Maar het is goed om de gedragsverandering die hoort bij een verandering van mobiliteit en verandering van openbare ruimte om daar goed bij stil te staan. En de rechtvaardige straat gaat daarop in en dat is echt met name de gedragspsychologie. Vinden we het acceptabel wat er nu gebeurt en staan we stil bij wat er nu gebeurt? Iedereen is heel erg gehecht aan zijn auto, maar is dat altijd en overal goed te verklaren? Verklaren is vaak een goed ding, maar zijn we daarmee content en hoe zien we het over 50 jaar? Want we maken hier een toekomstbestendige openbare ruimte. Dat gesprek, die bewustwording daarin is een belangrijk aspect om een mooi plan te kunnen maken met de buurt die met name inspeelt op die mobiliteitstransitie. Dat vergt dus ook een heel belangrijke aanpak, uitleg met inspirerende sprekers die hier heel veel ervaring mee hebben, dus dat willen we zeker gaan toepassen bij het vervolgtraject. Nou, hoe ziet dat vervolgtraject er dan uit? Maken van een buurtvisie, dat is eigenlijk een soort drietrapsraket. In eerste instantie willen we eigenlijk actief de straat opgaan om na te gaan wat er goed gaat en wat er beter kan. Dat is dus echt per straat binnen Voorburg Noord Noord het gesprek aangaan met het projectteam, dus echt op straat aanwezig zijn, zichtbaar zijn, het gesprek aangaan met de mensen hoe zij als gebruikers, deskundigen, als gebruikers van die openbare ruimte de meeste ervaring hebben wat goed gaat en wat minder goed gaat. Juist door op straat het gesprek aan te gaan, vinden we ook waarschijnlijk de mensen die normaal gesproken op de bewonersavond niet of nauwelijks komen of niet hoorbaar zijn en juist met hen willen we het gesprek gaan voeren, zodat we ook een goed representatief beeld krijgen van de buurt per straat. Dus dat zijn echt gesprekken per straat eigenlijk, waarbij we de kaders en uitgangspunten kunnen gaan formuleren en gezamenlijk op kunnen gaan stellen van wat gaat goed, wat kan beter. Nou, de buurtvisie is eigenlijk een verzameling van die inventarisatie van gesprekken die we met de bewoners voeren, afgezet tegen de beleidsdoelstellingen vanuit de gemeente. Het zal op hoofdlijnen zijn, geen groot lijvig stuk van 100 pagina's. Het is een samenvatting van wat wij ophalen in die buurtvisie, wat volgens het kader zou moeten zijn om in een vervolgstadium een inrichtingsplan te kunnen maken. Nou, participatie is daar een heel belangrijk onderdeel in. Nogmaals, we weten dat deze buurt veel bevraagd is in de afgelopen jaren rondom allerlei ontwikkelingen die gaande zijn in en om de wijk. Maar ik denk dat als wij het gesprek gaan voeren met deze mensen van wat er in hun straat voor hun voordeur gebeurt, dat we daar hele interessante opbrengsten in kunnen halen. Dus heel interessante informatie die we misschien nu nog niet weten. We hebben wel onze ideeën, hij bespreken natuurlijk ook wel eens met mensen, maar echt een gesprek op de straat hebben we nog niet gevoerd. Dus daar is die buurtaanpak, die buurtvisie die daartoe gaat leiden, een heel belangrijk onderdeel in. Nou, vervolgens hebben we dus ook een mobiliteitsvraagstuk. Daar gaan we in onderzoeken van waar staan al die auto's en waar komen ze vandaan? We hebben daar wel inzage in, maar nog niet voldoende, dus we gaan tegelijkertijd met het opstellen van die buurtvisie ook een parkeeronderzoek uitvoeren. Nou, met name de herkomst van de auto's van bewoners, van bezoekers, van ondernemers die elders werken, toch de auto parkeren bijvoorbeeld Noord om dat goed in beeld te brengen, zodat we dat ook mee kunnen nemen in de afweging van die buurtvisie van nou, dit is de wens en onvrede vanuit de buurt gestaafd met mobiliteitsgegevens die we uitvoeren via een onderzoek. En als we dat hebben gedaan, we komen met de buurtvisie naar de gemeenteraad van jongens, dit is de opbrengst van ons participatietraject tot nu toe. Dit is de stem van de buurt. En wij merken dat daar een wens is om keuzes te maken in de inrichting van de openbare ruimte. En die leggen we dan aan jullie voor ter goedkeuring, ter vaststelling en dat zijn dan de kaders om vervolgens met een ontwerpend bureau in een soort workshopachtige werkatelier vorm het vervolg een inrichtingsplan te gaan maken voor de ruimte. En dat is dan wel een integraal plan, een schetsontwerp voor heel Voorburg Noord Noord, gebaseerd op hetgeen wat we opgehaald hebben in die buurtvisie. Dus dat biedt echt in eerste instantie de kaders om het vervolgtraject in te kunnen gaan kleden. Dus die werkateliers, die zullen echt pas een ontwerpfase verder dan wat we nu eigenlijk voor ogen hebben gaan doen. Dus nogmaals, wat beschrijft die buurtvisie per thema? Dus gaat het ook over het gesprek wat we gaan voeren op themaniveau over de leefbaarheid, over klimaat, over mobiliteit. Daar kunnen we heel interessante vragen over stellen en heel goed gesprek hebben met de buurtbewoners hoe zij erin zitten. En dat zal per straat waarschijnlijk ook wel verschillen verwachten we, omdat niet overal de mobiliteit of het autobezit hetzelfde is, dus dat zal nuttige informatie op gaan leveren, verwachten we. Er zijn gebiedsgerichte integrale wensen en mogelijkheden die we mee willen nemen in het vervolgtraject. En wat ik al zei, de buurtvisie wordt ter vaststelling aangeboden aan de Raad, zodat we dat traject kunnen onderstrepen en voldoende vertrouwen geeft om het inrichtingsplan te gaan maken. Nou, daar zit natuurlijk een bepaalde kostenpost bij. De reguliere werkzaamheden van de technische aanleiding die zijn al gedekt binnen het bestaande krediet van het uitvoeringsprogramma rioleringsproject, het jaarlijkse budget wat we daarvoor beschikbaar hebben. Nou, die extra investeringen die zijn voor een deel gedekt uit bestaande budgetten, kredieten en bestemmingsreserves. En ja, we hebben een raming laten maken. Als we nou die hele integrale visie gaan optuigen en het hele verhaal een inrichtingsplan voor gaan maken die uiteindelijk uitgevoerd gaat worden, waar we alle vinkjes van klimaat, mobiliteitstransitie en leefbaarheid kunnen aanvinken, ja, daar zit een raming achter met vierkante meter prijzen en dat hebben we uit laten voeren door een extern bureau. En daar komt dus uit dat er een extra krediet voor het hele gebied buiten hetgeen wat we hebben voor heel Voorburg Noord Noord een 3,7 miljoen euro benodigd hebben. Nou, dat vertaalt zich dan in een aantal kapitaallasten vanaf 2028 van een kleine €150.000 en een exploitatiebudget van 2026, ja, staat hier €100.000 tot 2027 €265.000, dus dat zijn de financieel technische consequenties van deze integrale aanpak die we hier voorzien. Nou, de planning. Als we hier groen licht voor krijgen, willen we graag aan de slag om het gesprek op te starten met de buurt en dat willen we eigenlijk doen voordat de herfst goed en wel gestart is met slecht weer en donkere avonden. Dus dat betekent dat we eigenlijk in augustus al willen starten met dat proces. De gesprekken willen in gaan plannen. De roadshow, zo je wilt, willen we gaan opstarten, zodat we deze herfst eigenlijk de input hebben gekregen om die buurtvisie ook te kunnen gaan schrijven. Ja, wat ik al zeg, dat moet geen lijvig stuk worden waar we met z'n allen twee jaar op moeten gaan kauwen. Dat moet op hoofdlijnen een uiteenzetting zijn van wat de buurt wil versus hetgeen wat er kan vanuit de ambities vanuit de gemeente. En die willen we eigenlijk dus aan het eind van het jaar al afgerond hebben en begin volgend jaar in de Raad willen we die vaststellen. En met als gevolg dat we dan het ontwerp gaan doen in het tweede kwartaal van volgend jaar. Nou, dat heeft natuurlijk ook een bepaalde uitwerkingstijd. Afhankelijk van de struikelpuntjes en uitdagingen die we gaan tegenkomen in het ontwerpproces, schetsontwerp, voorlopig ontwerp, definitief ontwerp, dat heeft tijd nodig en zeker als je het voor zo'n groot gebied gaat aanpakken. Daar willen we in elk geval volgend jaar mee gaan starten, tweede kwartaal, en de uitvoering willen we nadat we een definitief ontwerp hebben, willen we natuurlijk gaan technisch uitwerken, komt een uitvoeringsontwerp, vervolgens een bestekcontract en dan de aannemer die aan de slag gaat met als streven de uitvoering in 2027 te laten plaatsvinden. Gebaseerd op de beschikbare subsidies die er ook aan ten grondslag liggen waar we ook rekening mee houden met het budget wat we hebben. Die schrijven natuurlijk ook voor dat het budget wel een keer uitgegeven moet worden en dat is dus in dit geval 2027. Dus dit is het traject wat we voor ogen hebben op het moment dat we hiermee aan de slag kunnen en dat krediet beschikbaar gesteld wordt voor de toekomstbestendige inrichting van de openbare ruimte in Voorburg Noord Noord. En ik heb aan het einde nog wat sfeerimpressies, ik weet niet of het goed te zien is, maar dit zijn wat voorbeelden over hoe die toekomstige ruimte bij gelijkwaardige buurten met een hoge verstedelijking waar het in eerste instantie heel erg versteend en niet groen was naar materiaal ruimtegebruik met andere indeling van wegprofiel. Dit is de Julianastraat in Leiden. Dat is echt een voorbeeldproject waar veel vergroend is binnen weinig beschikbare openbare ruimte. We zien dat er ook materialisatie toegepast is die klimaatadaptief is met brede tegels waar water doorheen kan, bijvoorbeeld. Dus dat zijn wat sfeerimpressies waarvan we hopen dat we dit toekomstbeeld ook in Voorburg Noord Noord kunnen laten zien. En met geordende ruimte voor fietsparkeren in halfverharding is een voorbeeld in Groningen, maar we zien ook wat je kan doen in combinatie van spelen en waterberging in de vorm van wadis wat veel toegepast wordt. Niet alleen binnen deze gemeente, maar ook in heel het land wordt veel meer geëxperimenteerd om juist waterberging bijvoorbeeld op een locatie als het Valkenbergplein een plek te kunnen geven. Zomaar sfeerbeelden van hoe het er in de toekomst uit zou kunnen gaan zien in Voorburg Noord Noord. Tot zover even.

Zullen. Dank u wel, er zal ongetwijfeld een vraag zijn, dus ik ga even kijken. Frank Wilschut mag zometeen beginnen en die was toch van GroenLinks? Ik noteer even GBLV. Tweemaal PvdA. Hebben de andere heren nog toevallig vragen? Onze gasten hebben ook een vraag. Ik begin nu bij Frank Wilschut. We kunnen het nog verder zien.

Ja, Frank Wilschut van de ChristenUnie. Ik heb twee vragen. De eerste is: er zijn een aantal uitgangspunten, zoals de mobiliteitstransitie, vergroenen, klimaatdoelen, energietransitie. Tegelijkertijd gaan we ook nog participeren en dat kan natuurlijk op gespannen voet met elkaar staan. Bijvoorbeeld, we willen juist meer parkeerplekken dan er nu zijn. Laat dat groener maar zitten. Stel dat zoiets eruit komt, wat gaan we dan ermee doen? En wie hakt uiteindelijk de knoop door? Dat is mijn eerste vraag. En de tweede vraag is: ik kan me voorstellen dat we die mobiliteitstransitie willen inzetten. Tegelijkertijd is er een soort huidig gebruik en je moet dus ook dat dan... Nou ja, je moet ergens een overgang en een transitie in werkzame maken, maar hoe doen we dat dan? Ja.

Dat is een goede vraag. Uiteraard snappen we dat als we een participatietraject ingaan dat we dit soort bijna traditionele vraagstukken het gesprek aan moeten gaan met de bewoners, parkeren versus groen. Dat gaat niet altijd samen, maar we kunnen daar wel oplossingen voor bedenken om in afval ondergronds ook wat met die boomplaatsen verbetering bijvoorbeeld toe te passen, waardoor we in elk geval verbetering van de huidige groenbestand in de wijk kunnen gaan bewerkstelligen. Maar wat we willen gaan doen om in gesprek te gaan met de bewoners is dat er best wel een scheefgroei is ontstaan van het autobezit. Mensen die een auto hebben in de wijk versus mensen die geen auto hebben. We weten dat er bijna de helft van de mensen geen auto heeft, terwijl er toch een behoorlijke parkeerdruk ligt. En we willen graag het gesprek aangaan waar nou precies die pijnpunten liggen in de wijk. We hebben er zelf wel ideeën bij, maar willen juist dat ook graag ophalen bij de bewoners zelf. En als blijkt dat er in een straat 90 of 100% van de mensen hun auto hebben en ze koste wat kost hun auto in de straat willen hebben, dan biedt dat wel kansen voor andere straten waar dus klaarblijkelijk die autobezitter niet zit, dus de huishoudens, en daar kunnen we dus een verdeling in voorzien waar we dus mogelijkheden zien dat we daar juist wel inspelen op meer vergroenen. Ja, en dat moet dus uit die inventarisatie in die gesprekken die we uiteindelijk leiden tot die buurtvisie inzichtelijk krijgen. Dus we zien daar wel. We verwachten dat we daar wel, ja, de ene straat wat meer nadruk zal komen op parkeren voor auto's en voor fietsers en de andere straat waar meer behoefte is aan fietsparkeren en groen en spelen. Dus dat is eigenlijk antwoord op vraag één en de tweede vraag was over de mobiliteitstransitie, hoe ga je dat doen? Dat is een ingewikkelde. Maar we denken dat door te beginnen het gesprek aan te gaan met deze mensen over, hè? Wat ik zeg, de verbeelde straat van wat. Wat vinden we hier nu van dat dat al een opening biedt om in elk geval het gesprek aan te gaan met elkaar over? Ja, vinden wij dat acceptabel als wij een aantal mensen uitnodigen die daar heel goed het gesprek over, hè? Inspirerende gedragspsychologen, om maar zo te zeggen, die zijn er om met elkaar dat gesprek aan te gaan. Dan is het misschien wat minder de heilige koe die in de straat staat allesbepalend en is er misschien ook wel een gedrag te bewerkstelligen die invulling geeft op hetgeen wat wij met mobiliteitstransitie voorzien. Ja, we hebben verkeerskundigen ook in de zaal. Ik ben benieuwd of jij misschien ook daar een en ander aan toe wil voegen hoe wij dat zo denken. Ik denk dat het wel kan, voorzitter. Ja.

Ik ben David de Zwart, beleidsadviseur mobiliteit bij de gemeente Leidschendam-Voorburg. Ik denk dat Cyriel het meeste verteld heeft, maar waar wij wel naar hebben gekeken van tevoren is dit project met een best wel lange voorbereiding al hebben we ook met wethouder Keus afgestemd en ons uitgangspunt was echt: we moeten mobiliteit faciliteren in deze buurt. En dan kijk je inderdaad van ja, wat is dan het mobiliteitsprofiel van de bewoners? Als het verplaatsingsgedrag? Waar gaan bewoners naartoe? Hoe ziet bijvoorbeeld ook de locatiefactoren eruit, zoals de ligging ten opzichte van voorzieningen, arbeidsplaatsen, openbaar vervoer en ook demografische factoren? En hoe moeten wij dan mobiliteit vervolgens faciliteren? Ja, de buurt heeft een werkelijk waar fantastische ligging ten opzichte van het openbaar vervoer. De fiets is het primaire vervoermiddel, alleen de parkeerfaciliteiten voor de fiets zijn gewoon heel matig in Voorburg Noord en het autobezit in Voorburg Noord is heel ongelijk verdeeld. Wij weten dat 45% van de huishoudens in Voorburg Noord geen auto heeft en 10% van de huishoudens heeft twee of meer auto's. Dus er zit een behoorlijke scheefgroei in. Dat is wel gewoon iets wat we willen bespreken. Met de bewoners willen we de hele schaarse ruimte in de buurt weggeven aan een selectief deel of kijken we ook naar de 45% van de bewoners die veel minder aanspraak maakt op de openbare ruimte? Dus ja, dat zijn gewoon vraagstukken die we breed willen bespreken met alle bewoners en ook nog als laatste toevoeging: deze buurt heeft ook de beste factoren die aansluiten op deelmobiliteit. Het is een buurt met veel starters, veel een- en tweepersoonshuishoudens, veel jonge bewoners ook en die zijn het meest kansrijk om bijvoorbeeld deelauto's voor te introduceren.

Dank u wel. Ik kijk hè, dat is in principe genoeg of een hele kleine doorvraag, oké, mevrouw Van Weerden.

Dank u wel, voorzitter. Allereerst bedankt voor de presentatie. Ik doe ook net geen flikflak achterover van GroenLinks, maar ik heb wel een vraagje, zeg maar. Deze buurt bestaat voor, nou, ik denk net iets onder een kleine 25% uit, zeg maar, grondgebonden huishoudens op een vloer, dus ideaal, zeg maar, voor mensen die slecht ter been zijn, mensen met een beperking. Wordt daar ook goed naar gekeken, zeg maar, bij de herinrichting van de wijk? Ik zie bijvoorbeeld hier, zeg maar, de fietsparkeerplekken met halve beugels. In Groningen is dat geweldig voor fietsparkeerders, maar voor iemand in een rolstoel is dit een nachtmerrie. Wordt daar ook echt naar gekeken? Nou.

Wat we normaal gesproken doen op het moment dat we het ontwerp voor de inrichting gaan maken, hè? Dus echt gaan ontwerpen met de bewoners, dan is het altijd daarna een aandachtspunt, hè? We hebben vaak contact met de gehandicaptenbond, die als toets meekijkt. Van ja, wat jullie bedenken, past dat binnen de minder valide binnen de gemeente? Kunnen die goed gebruik maken van deze openbare ruimte? Dus dat toetsen we eigenlijk integraal mee in het ontwerpproces. Dus dat ja, misschien dat we dingen niet over het hoofd zien qua afstanden of niet-logische op- en afstapjes. Is alles gelijkvloers of niet daar waar het moet? Nemen we dat uiteraard mee in het ontwerp, dus die toets nemen we mee tijdens het ontwerpproces van de inrichting. Ja.

Klaar, helemaal duidelijk. Dank u voor de mooie presentatie. Niet zozeer een vraag over de herinrichting, maar ik meen me te herinneren dat we 1,5 jaar geleden ongeveer met de Raad met de bus langs allerlei mogelijke bouwprojecten zijn gegaan. En volgens mij zat daar de Afvalstraat ook bij. Hoe staan de plannen daarvoor dan? Is het niet op het traject? Ja, dat is het.

Het is niet ons niet, dus ja, Van Alverstraat is een van de projecten die aan dit projectgebied grenzen, hè? De transformatie van de Van Alverstraat in de fietsstraat en de nieuwbouw die daar moet gaan komen. Ik durf eerlijk gezegd even niet te zeggen wat nu de actuele status is van die plannen. Dat is het eerlijke antwoord. Ik weet niet, Geert, ken je daar iets van? Nou.

De hele actuele status weet ik ook niet precies, maar het initiatief ligt bij de gemeente Den Haag en wij hebben een projectleider bij de gemeente Leidschendam-Voorburg zitten die dat samen met gemeente Den Haag ook ondersteunt. En die is bezig om te zorgen dat dat een project wordt en wij hebben daar eigenlijk alleen afstemming mee zodat we niet iets aan het doen zijn wat zij zometeen weer gaan overhoop halen of elkaar in de weg staan tijdens de werkzaamheden.

Daar heb ik toch wel een vraag over. In verband met de hittestress ligt er natuurlijk een verschrikkelijk mooie groene zone. Het zou toch wel zonde zijn als die zou verdwijnen. Eens.

Mijn persoonlijke mening is ook dat het jammer zou zijn. Ja, ja.

Ja, coach Van Wissen, Gemeentebelangen, even een nieuwsgierige vraag om de verhoudingen in beeld te krijgen. Er is eerder gesproken over een extra benodigd krediet van 3,7 miljoen. Het totale project. Waar hebben we het dan over? De

Kosten van het totale project zijn ongeveer 10 miljoen. De rioolopgave is 4,2. En voor de rest hebben we wat geld voor het spelen van groen, er zit de afwaardering. Een van de verwarringen is de laan, dat is een mobiliteitsopgave. Daar is geld voor subsidie voor te halen. Nou, het is geloof ik wel een beetje een onuitputtelijke bron van de eeuw. Dat is een vergroeningsopgave. Daar is ook budget voor beschikbaar binnen de afdeling.

Even voor mijn beeld: is het 10 miljoen? Daar zit dan die 3,7 bij, of komt die er dan bovenop? Weet totaal.

Totaal is tien miljoen. We kunnen 3,7, dus hebben we nog extra nodig om dit plan.

Goedenavond Jochem Streefkerk PvdA, dank voor de presentatie. Mijn vraag ziet op de planning. Het eerste jaar ziet er heel vooruitstrevend uit en dan zit er een gat van twee jaar, dus ik vroeg me even af, is dat streven nou uitvoering 2027? Zeg maar af, of is het aan het starten of kunt u daar misschien nog wat meer over zeggen? Nou ja.

Daar kunnen we iets meer over zeggen. Kijk, het participatietraject van het ophalen, dat is stap één, hè? De buurtvisie, daar denken we dat we daar ongeveer een half jaar, ruim een half jaar voor nodig hebben om dat te stellen. Maar vervolgens, het inrichtingsplan maken, dat duurt over het algemeen, afhankelijk van, ja, wat ik al zeg, de issues die we gaan krijgen tijdens het proces, meestal een half jaar tot 3/4 jaar. En daarnaast hebben we het uitvoeringsontwerp wat gemaakt moet worden, dat is een technisch ontwerp en daar zit ook meestal een half jaar ongeveer wat we daarvoor rekenen. Dat ronden we af met een besteksetfase, dus dan wordt het contract opgesteld. Dus al met al heb je in die voorbereiding gewoon zeker nog een jaar nodig om überhaupt tot uitvoering te kunnen gaan en een geschikte aannemer te vinden. Vandaar dat daar best wel een groot tijdspad in zit voordat we daadwerkelijk kunnen gaan starten met de uitvoering. Daar zit meestal ongeveer een jaar aan voorbereiding aan vast. Leg ik het zo goed uit, Geert?

Ja, nee, dat klopt wel ongeveer en je hebt natuurlijk de aanbesteding duurt sowieso ook al 3 maanden, dus die zit er ook nog aan. Een ruime jaren heb je wel nodig om dat proces door te lopen.

Oké en dan tel ik vanaf, zeg maar medio 2025 een jaar medio 2026 en er staat uitvoering 2027. Uiteindelijk moet het uitgevoerd zijn op 2027. Ze beginnen in 2026. Nou ja, zo'n groot areaal kun je niet in een jaar tijd uitvoeren. Dat wordt uiteraard gefaseerd gedaan, dus uiteindelijk is ons streven om het eind 2027 afgerond te hebben.

Schallende, wennekers. Een stichting duurzaam en van de Algemene Vereniging Natuurbescherming. Ja, om te beginnen complimenten voor het ja voor het hele plan. Ja, klinkt ons als muziek in de oren. Ik heb ook de presentatie met belangstelling beluisterd. Klein dingetje viel me op in het raadsvoorstel toekomstbestendige herinrichting, wat ook onlangs bekend is geworden. Daar wordt ook het woord biodiversiteit acht keer genoemd en in jullie presentatie ben ik het woord helemaal niet tegengekomen. Of jullie zouden het onder leefbaarheid moeten vatten, dus ja, de vraag die ik heb, is het gewoon toevallig niet genoemd, maar wordt het wel belangrijk gevonden?

Het antwoord is ja, ik heb het wel genoemd, maar dat is op het moment dat we een groenplan gaan maken bij de inrichting. Dat is eigenlijk helemaal op het laatste moment. Op het moment dat we echt zien waar de mogelijkheden zijn om te vergroenen, hoeveel vierkante meter dat is, wordt er een groenplan gemaakt en dat groenplan gaat dus echt over wat voor struiken, wat voor vlinder aantrekkende beplanting en dergelijke gemaakt kunnen worden. Passend bij die plek in de wijk, hè, met bezonning en wat is de ondergrond? En dat is wel de richtlijn. Oftewel, het streven is om in het groenplan begroeiing aan te brengen die biodiversiteit verhogend is, oftewel het groen dat we gaan aanleggen, moet bijdragen aan een betere biodiversiteit binnen deze gemeente. Dat is geruststellend.

Als ik dan aansluitend nog twee technische vragen mag stellen over dit onderwerp. Jullie hebben eigenlijk overal nulmetingen van hittestress. Later opvangcapaciteit, maar er bestaat ook mogelijkheid om een nulmeting te doen voor biodiversiteit. Er zijn bureaus die dat doen. Dus weten wij überhaupt wat daar zit aan vogels en aan insecten, want dat kan gewoon, dat kan gewoon uitgezocht worden en dan kan je ook een doel voorstellen. En dan is mijn aanvullende vraag: wordt er ook met een stadsecoloog gepraat? Nou, sinds een maand heeft onze eigen gemeente voor het eerst een stadsecoloog in dienst. Nou, misschien nog te snel om dat die al bij betrokken zou kunnen zijn, maar wordt die er ook, zeg maar, nadrukkelijk bij betrokken? De mooie

Ja, die wordt er zeker bij betrokken, maar dit soort processen gaan wij pas in parallel aan het ontwerpproces en dan worden dat soort onderzoeken ook meegenomen om ook een goed plan te kunnen maken. Maar ik begrijp...

Dat het met deze nog aan de vroege kant is, nog een jaar te vroeg ben ik. Ja, klopt, maar goed.

Ja, zeker. Misschien kunt u noteren om dan over een jaar weer te bellen als het nodig mocht zijn. Ja, meneer Beek heeft nog een vraag. Ja.

Voor de presentatie denk ik dat het een wijk is die onderhoud of liever gezegd aandacht nodig heeft. Ik denk dat dat heel belangrijk is, maar mijn vraag gaat over de participatie. Wat ik gelezen heb en wat jullie ook zeggen, is dat het een hele diverse wijk is. Je ziet een bepaalde verdringing. Er zijn, laten we zeggen, nieuwkomers in de wijk. Ik heb wel eens in een andere participatiesessie iemand gehoord die zei: "Ja, mijn ouders wonen hier in de wijk, maar ik kan dat niet meer betalen." Dus laten we zeggen, er zit, denk ik, een tweedeling in de wijk en mijn vraag is: hoe gaan jullie ervoor zorgen dat je in de participatie een representatief beeld krijgt van wat de wijk wil? Want ik denk dat je wel eens twee beelden zou kunnen krijgen en daar ben ik benieuwd naar hoe jullie dat gaan oplossen. Nou wat...

Wat we voor ogen hebben, is met die straatgesprekken, hè? De roadshow om juist met de straatbewoners wakker te worden, ook al zijn ze op. Tijdens de presentatie verwachten we meer respons te krijgen van de mensen die aanwezig zullen zijn tijdens de gesprekken uit die straat zelf. Dus niet alleen de traditionele mensen die de bewonersavond bevolken, maar ook echt het gesprek aangaan, opzoeken van ja. Iedereen die daar woont, dus in die portiekwoning wonen veel achter de voordeur hebben verschillende soorten mensen wonen. Dat zijn inderdaad starters, het zijn jongeren, het zijn ook ouderen. Van alle pluimage zie je, woont daar en wij verwachten dat juist met deze aanpak om per straat dit te gaan inventariseren. De uitnodiging om met ons in gesprek te gaan dat we een veel beter beeld krijgen dan dat we traditioneel gewoon een bewonersavond organiseren van kom alstublieft naar en. Ik denk met ons mee juist door dat zichtbaar te zijn vanuit de gemeente om het gesprek aan te gaan en ook in de uitnodiging vorm doelgroepen te kunnen enthousiasmeren om mee te gaan denken en dat ook al met de bewonersinitiatief de mensen van de bewoners actief besproken van hoe kunnen wij hun nou bereiken? Nou, dat heeft dan vaak met een toonzetting van de uitnodiging alleen al te maken. Maar het heeft ook te maken met zichtbaar zijn. Dus als jij zelf proactief de straat ingaat, dan heb jij nog een heel andere aanloop dan de traditionele bevolking van de bewoners af. Dus wij verwachten dat met die aanpak per straat het ophalen, het er zijn, het in gesprek willen gaan met dat dat ook aanstekelijk werkt voor andere straten. Dus als we zien dat we in gesprek gaan met jongeren of juist met jongeren en ouderen die verschillende belangen hebben dat dat een behoorlijk representatief beeld geeft van de buurt Voorburg Noord, anders dan we tot nu toe traditioneel hebben gedaan. Ik hoop dat dat een antwoord is op de vraag.

Enigszins nou, ja, laten we zeggen dat jullie er oog voor hebben en dat je het ook in de gaten houdt dat het ook representatief wordt. Want het lijkt me best lastig, ja, want ik kan me zomaar voorstellen dat de 45% die geen auto heeft daar anders over denkt dan de 55% die wel een auto heeft. Dus daar zit, denk ik, al een spanningsveld. Ja.

Maar daar zit zeker een spanningsveld en dat is ook het interessante aan het participatietraject, hoe we de groepen juist het gesprek met elkaar kunnen laten voeren. En dat zal niet altijd makkelijk zijn. Want ja, er zijn gewoon tegenstrijdige belangen, maar dat is vaak zo in meerdere participatietrajecten die we doorlopen. Dus we gaan daar met goede zin dat gesprek aan met deze verschillende belanghebbenden. Ik kijk nog...

Nog even rond of we niet nog een vraag hebben, dus ik zie daar nog. Gaat uw gang.

Kijk, hoi, mijn naam is Judith, ik ben inwoner van Voorburg. Super presentatie. Ik gun ook echt de mensen in Voorburg Noord een mooiere, groenere en fijnere woonomgeving. Dat is toch heel mooi om te zien. Ik had een vraag en dat was namelijk over het afkoppelen van het regenwater. Volgens mij zei je: stel, ik heb een tuin en ik woon er bijvoorbeeld nooit. En ik wil nog regenwater gebruiken om mijn tuin te besproeien, mijn plantjes. Kan ik dat dan nog steeds doen of hoe werkt dat dan?

Als de tuin aan de achterzijde is gelegen, dan kan dat zeker, want wat we willen gaan doen met het afkoppelen is met name de dakoppervlakte aan de voorzijde of aan de zijkant van de woonblokken. Dat heeft te maken met het feit dat als we van de achterkant willen afkoppelen, we ook onder de woningen vaak moeten zijn en dat is een behoorlijk kostbare en technisch lastige ingreep. Dus qua afkoppelen van regenwater gaat het met name aan de voorzijde van de woningen. 50% van de dakvlakken is de beleidsdoelstelling vanuit het waterrioleringsplan. Het is mijn eigen...

Je kan, je kan het opvangen. Je kunt ook je regenpijp bijvoorbeeld afsnijden en daar een regenton onder zetten. Maar in principe gaan we met het afkoppelen proberen we gewoon de regenpijp aan de voorzijde die op een gegeven moment de grond ingaat. Die willen we aansluiten op het nieuwe regenwaterriool, maar daar zijn natuurlijk ook mogelijkheden en varianten in te bedenken dat je zelf zegt van, ik wil hem opvangen en gebruiken voor mijn eigen voortuin.

Ja precies, dat kan nog wel dan zeker.

Ja, die kans, die mogelijkheid bestaat altijd. Ja.

Super, en ik heb nog een andere vraag. Ik hoorde iets zeggen over boomtuintjes, boomspiegels. Ik hoorde iets over spiegeltjes. Nou, ik ben fan van boomtuintjes en ik vroeg me af, heeft het nog zin, en dat gaat over dat inrichtingsplan. Dat komt pas helemaal op het eind, begreep ik. Maar heeft het dan nog zin om een soort gemeentelijke standaard vast te leggen van hoe groot een boomtuintje minimaal moet zijn om voor gezonde bomen te zorgen en dat er voldoende ruimte om zo'n boom zit? Of...

Is daar een standaard voor of denken we erover na of wat is de standaard?

Of ja, er zijn wel richtlijnen voor, maar de exacte afmetingen daarvan weet ik niet. Ik weet niet of jij daar iets meer vanaf weet. Ik weet wel dat dat daar... Nou ja, dat heeft natuurlijk ook weer te maken met welk type boom waar is die geplaatst, hoe is de bezonning, wat is de ondergrond? Dus dat is niet elke boom en elke straat is hetzelfde, dus ik kan daar geen eenduidig antwoord op geven, maar er zijn mogelijkheden om de boomspiegel te vergroten. Dat heeft natuurlijk te maken met het opofferen van verharding en wat voor verharding is dat dan? Is dat verharding waar we liever een paar fietsparkeerplaatsen willen organiseren of misschien toch die ruimte voor die auto daar moeten houden? Dus dat is heel erg afhankelijk van wat de opbrengst zal zijn uit de wijken en wat we gaan vastleggen in de buurtvisie. Maar als gemeente...

Heb je dus een minimale afmeting voor de boom? Er zijn

Wel richtlijnen. Maar de exacte afmetingen van wat een gezonde, toekomstbestendige boom is voor groeiplaatsverbetering, hoe groot je dan moet zijn ondergronds, zijn er. Wat de richtlijnen voor bovengronds ook, maar de exacte dat hangt af van het type boom en dus ook waar die staat. En ja, wat de kwaliteit is, hoe gezond hij nu is, dat is eigenlijk echt maatwerk per straat per boom. Dank u.

Wel, ik kijk even rond. Er zijn verder geen vragen meer. Mag ik dan de heren danken voor de presentatie en graag gedaan. Ik hoop dat u met de informatie die u gekregen heeft, doet wat u kunt doen om er nog een mooier plan van te maken. Als het zo meteen, en dan kijk ik op hoe dat op 26 juni wordt besproken in de Commissie Omgeving. Ik dank u voor vanavond en voor uw aanwezigheid en een prettige avond nog.