1.c ALGEMENE BESCHOUWINGEN: Kadernota 2020-2023

Gaan wij over naar de behandeling van de Kadernota 2023 en ik geef de fractie van de VVD als eerste het woord, mevrouw Kortman. Mag ik aannemen dat u het woord voert namens de fractie? Mevrouw Kortman. Dank u.

U wel, voorzitter. Leidschendam-Voorburg leeft en groeit. Onze gemeente heeft een grote aantrekkingskracht op jonge gezinnen en dat is volkomen terecht. We wonen met elkaar in een mooie groene gemeente, goed bereikbaar en met prima voorzieningen, goede scholen, leuke, gezellige winkelcentra en een heel levendig verenigingsleven. Onze gemeente puilt dan ook uit met mensen die er iets van willen maken. Actieve mensen in onze gemeente, stuk voor stuk doeners die onze samenleving elke dag een stukje mooier willen maken, die zich inzetten voor hun sportverenigingen, buurthuizen, museum, op school of in de wijk. Of voor de buurvrouw. De VVD is al deze mensen zeer dankbaar en dat zijn ook de mensen waar wij ons iedere dag voor inzetten. De gemeente is er dan ook voor de inwoners, niet andersom. Daarom willen wij de zorg op orde hebben en de gemeentelijke lasten zo laag mogelijk. We willen zorgen voor een veilige gemeente waar ook iedereen zichzelf kan zijn. Een gemeente waar ondernemers de ruimte krijgen voor hun eigen initiatieven, waar ze hun nek voor uitsteken om mooie dingen te organiseren waarvoor ze beloond worden. Voor hen die even of voor langere tijd niet zo goed mee kunnen doen met de gemeente, moet de gemeente natuurlijk altijd een goed vangnet bieden. Voorzitter, om de interrupties te helpen geef ik even kort de opbouw van mijn betoog weer. Ik start met wat er vervolgens heel erg goed gaat, dan wat kan er beter en dan wat kan er nog veel beter. Dan weet u dat alvast. Het gaat goed met Leidschendam-Voorburg, maar het kan altijd beter en daar kom ik zo.

Op. Interruptie van de heer Van Aalst. Zou mevrouw

Mevrouw Kortman, kunt u ook een inschatting geven van hoe lang die verschillende duren?

Dank u wel, de heer Van Maldegem. Ze zijn goed in balans. Het gaat goed met Leidschendam-Voorburg en onze gemeente staat dan ook in de boeken.

Ja voorzitter, voordat mevrouw Kortman aan haar mooie opbouw begint. Ze sprak net enthousiast over mensen die vrijwilligerswerk doen, die zich actief maken. En toch, als je de inleiding van de kadernota erbij pakt, dan staat daar direct dat er ombuigingen voorgesteld worden voor het maatschappelijk middenveld. Dat is volgens mij een soort Spaans voor: we gaan bezuinigen op subsidies voor dit soort initiatieven. Dus ik ben benieuwd hoe dat zich rijmt met die opmerkingen van mevrouw Kortman, die zo positief zijn over deze mensen. Mevrouw Kortman.

We zien het juist heel anders, want wij zien dat het maatschappelijk middenveld juist gespaard wordt hierin. De verenigingen en dergelijken hebben niet te maken met de bezuinigingen. We hebben gezien waar de bezuinigingen wel naartoe gaan en volgens ons ligt dat inderdaad meer in waar ook de tekorten opgevangen worden. Ik denk dat het goed is dat we daarnaar moeten kijken. Voorzitter, onze gemeente staat op nummer 10 van de Top 50 van het onderzoek van Elsevier naar de beste gemeente. De nadruk lag op wonen en bereikbaarheid via het OV en over de weg. Iets om trots op te zijn. Veel positieve ontwikkelingen komen ook uit de activiteiten en eigen initiatieven van inwoners, verenigingen en bedrijven. En het is heel goed dat onze gemeente daar ook de ruimte voor biedt. Het is goed dat de gemeente daar ruimte voor biedt van grote tot kleine projecten. Neem bijvoorbeeld de Mall of the Netherlands, een groot project. Onze gemeente heeft straks het grootste winkelcentrum van Nederland binnen haar grenzen en wellicht wel van Europa. De eerste contouren zijn al zichtbaar. Landelijke ketens, maar ook de lokale ondernemers investeren daar en hebben hun plek daar gevonden of gaan dat binnenkort vinden in de Mall, maar ook op andere plaatsen. We zien het ook op het Koningin Julianaplein, Huygenskwartier. Het plein, de nieuwe Jumbo en de Action op het Koningin Julianaplein geven daar dan ook een belangrijke impuls.

Ik heb mevrouw Kortman nu twee keer horen zeggen dat de gemeente bereikbaar is. Eerst heeft zij dat zelf gezegd en in de tweede plaats heeft zij Elsevier aangehaald. Ik weet niet wat de opbouw van uw betoog is. Maar het lijkt erop dat bereikbaarheid dus niet een issue is. Oftewel, moeten wij nog verder stijgen in de Top 10 van Elsevier of vinden wij het wel genoeg zo? Mevrouw Kortman.

Wel voorzitter. Natuurlijk is het heel belangrijk dat de gemeente bereikbaar is, want zo zie je maar, zo kom je in die top 10, maar je kukelt er natuurlijk ook weer heel snel uit en je ziet waar mensen hier voor kiezen. Voor de gemeente Leidschendam-Voorburg. Dat is omdat het een gemeente is waar ruimte is, waar het fijn wonen is, maar wat ook bereikbaar is. We liggen tussen de snelwegen in. En dat is natuurlijk niet voor niets dat mensen hier kiezen om te gaan wonen. Die bereikbaarheid ligt ook een beetje op zijn kantje, want wij weten hier met zijn allen hoe kwetsbaar die bereikbaarheid is en hoe lastig het kan zijn als er straks woningen bijgebouwd worden. Denk maar aan de Binckhorst, denk maar aan de bezoekers van de Mall. Is die bereikbaarheid dan nog steeds zo goed? Ik spreek over het nu, de bereikbaarheid, hè? Wij vinden het belangrijk om bereikbaar te zijn, maar die kan ook verbeteren, want we zijn natuurlijk niet alleen voor nu aan het kijken, we kijken ook naar de toekomst en ik denk dat dat heel belangrijk is.

Voor zover is mevrouw Kortman bekend dat wij volgens mij al tientallen jaren in de Top 10 staan van Elsevier Magazine. Dus de kans dat we daaruit gaan vallen acht ik niet zo heel groot. Er zijn kennelijk andere factoren die voldoende waarborgen dat die bereikbaarheid goed is en ik ben vanmiddag weer langs de Laan van Nieuw Oost-Indië gereden en ook daar stond het weer vast, terwijl dat kruispunt helemaal is geherstructureerd. Dus bereikbaarheid is ook maar een relatief begrip.

Wel, en ik kan me herinneren, zelfs 40 jaar geleden dat de Noordsingel werd opgeheven, er sprake was van uitbreiding bijvoorbeeld van bereikbaarheid met de Noordsingel. Gemeentebelangen is daar toen opgericht ook en moet u eens kijken, stel dat we geen Noordsingel hadden gehad, hoe het hier dan eruit zou hebben gezien?

Mevrouw Kortman, gaat u verder met uw betoog. Dank.

Dank u wel. Maar ook op sportgebied gaat het goed. De Voorburgse rugbyclub is daar een goed voorbeeld van. De gemeente heeft de grond ter beschikking gesteld en de leden hebben inmiddels eigenhandig een nieuw clubhuis gerealiseerd en de club floreert met inmiddels 100 jonge leden. Dit soort initiatieven geeft onze gemeente kleur en daar mogen we trots op zijn. En wat te denken van de ontwikkelingen van MC Haaglanden? Antoniushove heeft vorige week weer een huisartsenpost geopend en wordt uitgebreid tot een specialistisch centrum. Niet alleen goed voor onze inwoners als het gaat om de zorg, maar het zorgt ook nog eens voor hoogwaardige werkgelegenheid binnen onze gemeentegrenzen en een economische impuls voor de lokale economie. Uit eigen ervaring kan ik u melden dat de gemeente Leidschendam-Voorburg zich hierin zeer positief onderscheidt en hierbij de zorg dicht bij huis beschikbaar is. Een vangnet ook voor ouderen die langer zelfstandig thuis wonen en effectieve hulp nodig hebben. Ook de gemeente zelf maakt meters achter de schermen en krijgt de Omgevingswet in rap tempo voor elkaar. We hebben laatst nog allerlei informatie gekregen, ook voor de gemeenteraad. Buiten zie je er nog niets van, maar het levert onze gemeente de komende decennia nieuwe mogelijkheden op voor burgerparticipatie en heel veel plezier. Als we dat goed voor elkaar hebben, is een compliment daar voor dit moment op zijn plek, dus hou vol, zou ik zeggen. Voorzitter, door kentekenregistratie in het Huygenskwartier is de scooterterreur geminimaliseerd. Het afvalbeleid wordt nu eindelijk samen met de inwoners vormgegeven. Dat gaat uiteindelijk voor betere resultaten zorgen dan het van bovenaf een systeem uit te rollen door de hele gemeente en we kunnen ons eindelijk verheugen op toezicht in de parkeergarage bij de oude haven. Interruptie van

Van de heer Van Maldegem. Ik was inderdaad benieuwd.

Benieuwd wanneer het agendapunt zou komen. Dat is nu. Ik denk in het kopje. Het gaat goed in. De vorige vergadering zei mevrouw Kortman dat maatwerk de oplossing is en ik heb hier echt twee weken over na zitten denken, maar ik heb mevrouw Kortman niet horen zeggen hoe dat maatwerk er dan uit zou kunnen zien. Kunt u daar een tipje van de sluier oplichten? Mevrouw Moorman.

Moorman, dank u wel, voorzitter, inderdaad en dat komt ook straks bij wat kan beter. Ja, voorzitter.

Dus onderwerpen die in alle drie de blokjes terugkomen, of dat niet? Ook

Meneer Van Maldegem. Het afvalbeleid is zo'n groot onderwerp. Daar hebben we jaren over gedaan, dus het zou het tekortdoen als we dat hier in een kopje onder zouden zetten. Van Maldegem.

Dan kan ik niet anders dan concluderen dat het ook heel slecht gaat met het afvalbeleid, niet waar, mevrouw Kortman?

Dat zijn uw woorden, maar hier staan ze onder het kopje Wat goed gaat en dat is maatwerk en het uitrollen vervolgens in overleg met de inwoners. En daar gaat het ons om dat dat heel belangrijk is.

De heer Van Maldegem dan als laatste op dit punt, ja, de heer Van Maldegem. Dank u.

Het uitrollen in overleg met de bewoners, betekent dat toch het uitrollen van het nieuwe inzamelen dan, mevrouw Kortman?

Is dat uitrollen van het maatwerk, het maatwerk per wijk, gemeente Leidschendam-Voorburg is zo divers. Het heeft een buitengebied, het heeft hoogbouw, het heeft stapelbouw, het heeft woonwijken, gezinnen. Daar past niet één afvalbeleid, dat hebben we gezien, dus maatwerk is daar het antwoord. Voorzitter, ik vervolg het ook. Er wordt volop gebouwd. Overal krijgt steeds meer vorm, nieuwe wijken verrijzen langs de Vliet en in Stompwijk worden huizen gebouwd. Voorzitter, u hoort het, er gaat een heleboel goed in onze gemeente. Sommige dingen kunnen echter nog beter, zo is de VVD bijvoorbeeld erg tevreden met de groene golf op de Noordsingel. Het zorgt voor een snellere doorstroom van verkeer en het levert merkbaar resultaat, maar de groene golf werkt nu alleen in de spits. Dat vinden we eigenlijk wel een beetje raar. Daarom de vraag aan de wethouder of die groene golf gewoon altijd kan gelden. Op het gebied van cultuur kan er wat ons betreft ook wel een tandje bij. De subsidie tafel cultuur is toch een motie van de VVD uitgesteld, waardoor er nu rust is gecreëerd, maar dat is geen reden om niks te doen. Net na de zomer hadden we hier een verhit debat over het Veur Theater, de toekomst van het Veur Theater en dat is beslecht met de nieuwe eenmalige subsidie. De VVD heeft middels een motie gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar de wenselijkheid van een structurele subsidie in relatie met het Veur Theater. Een vraag aan de wethouder, hoe staat het met het onderzoek en hoe staat het met de taken en activiteiten van onze bibliotheek naar aanleiding van de motie van de PvdA? En, hoe kijkt de wethouder aan tegen de verhuisplannen van Museum Swaensteyn? We zijn inmiddels allemaal geïnformeerd. Al deze ontwikkelingen op cultuurgebied hangen met elkaar samen, ook wat betreft financiën. En hoe betrekt de wethouder de Raad bij de ontwikkeling van het nieuwe cultuurbeleid, zoals we al zeiden? Voorzitter, er wordt volop gebouwd, ook aan de infrastructuur en dat is positief. Interruptie van...

Ja voorzitter, ik kreeg de indruk dat mevrouw Kortman bijna klaar was met het cultuurblokje en ik zou haar graag vragen of zij, net als GroenLinks, vindt dat het budget dat we beschikbaar stellen in deze gemeente voor kunst en cultuur niet veel te laag is. GroenLinks heeft vragen gesteld aan het college om het gemiddelde van onze provincie in Nederland daarnaast te zetten. En daar zit nog wel een stevig verschil tussen en ik ben benieuwd hoe de VVD daar tegenaan kijkt. Mevrouw

Kortman, dank u wel voorzitter, dank u wel meneer Van Rossem. Ik heb met interesse inderdaad gelezen en ook gezien dat u dat eventueel weg wilde halen bij de afvalstoffenheffing. Nou, die loopt natuurlijk nog, of tenminste dat stukje voor het afvalbeleid loopt natuurlijk nog maar voor een jaar, dus dat zou geen structurele subsidie geven. Maar ik denk ook dat wanneer de musea meer in de gelegenheid worden gesteld, en dat hoeft niet altijd met geld en dergelijke te zijn, maar ook met andere typen middelen, dat zij kunnen zorgen voor meer voetjes, bijvoorbeeld in het Huygenskwartier. Als ik kijk naar het museum, die hebben al meer bezoekers opgebracht. Ik meen 30.000 en ze komen van ongeveer de helft dus. Ik denk dat soort dingen, dat zorgt ook voor meer kansen voor het museum. Voorzitter.

De heer Van Rossem, ja, ik hoor mevrouw Kortman zeggen. Dat kan ook met andere middelen, hè? Die cultuursector ondersteunen. Ik zou het fijn vinden als mevrouw Kortman die iets kan specificeren, want ik weet niet zo goed waar ze naartoe wil en over die afvalstoffenheffing. Volgens mij is het punt van ons amendement, want volgens mij doet mevrouw Kortman daarop niet dat we het daar weghalen, maar dat we de kosten daar in rekening brengen bij de burger. Er is tenslotte een mandaat geleverd aan deze coalitie om die afvalproblematiek overhoop te gooien, dan kun je dat ook belasten en dan maken we het geld daar vrij om in cultuur te steken. En als er daadwerkelijk maar een jaar zou lopen, dan ben ik benieuwd wat dat doet met de afvalstoffenheffing van volgend jaar, dus ik denk dat dat niet helemaal klopt.

Ik denk dat ik voor dat laatste verwijs naar de wethouder, want die zal weten hoe ze dat allemaal verder op gaat lossen. Maar ik denk wel dat het bijvoorbeeld belangrijk is dat de gemeente zelf ook een positieve impuls kan geven aan de cultuur, bijvoorbeeld ook samenwerking met de provincie, want je ziet dat daar ook veel dingen, bijvoorbeeld de Vlietrand en andere zaken, dat die ook met elkaar afgestemd worden en dat het ook kansen geeft aan de musea.

Als ik een laatste vraag mag stellen, dit klinkt namelijk een beetje als een hoop woorden om uiteindelijk te zeggen, maar daar kan geen geld naartoe en ik vraag me dan toch af waarom mevrouw Kortman denkt dat onze gemeente dat met ruim 60k per jaar minder kan dan andere gemeentes? Waarom dat bedrag? Waarom daar zo'n groot gat tussen zou moeten zitten? Daar ben ik wel benieuwd naar, mevrouw Kortman.

Dank u wel. Het is niet zo dat ik zeg, daar hoeft helemaal geen geld naartoe, maar het initiatief, zoals u het voorlegt. Nou, daar zouden wij een andere vorm voor kiezen. Voorzitter. Zoals we zeiden, wordt er volop gebouwd, ook aan de infrastructuur, en dat is positief, maar direct omwonenden en ondernemers hebben er wel vaak hinder van. Nu valt het ons op bijvoorbeeld dat bij werkzaamheden de weg wel heel lang open blijft. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de Parkweg in Voorburg, die over een grote lengte open lag. En we vragen ons eigenlijk af, had dat niet wat korter gekund? De Nieuwstraat ligt open gedurende een half jaar en ondanks dat deze afsluiting goed is afgestemd met de ondernemers, vragen we ons af of dit bijvoorbeeld niet tegelijk ingepland had kunnen worden met de renovatie van de sluisbrug. De VVD zou graag zien dat de overlast van dit soort werkzaamheden tot een minimum beperkt wordt en vraagt de wethouder dan ook of u kunt toezeggen in het vervolg, waar dat al niet gebeurde, ervoor te zorgen dat die werkzaamheden zo snel mogelijk plaatsvinden met zo min mogelijk overlast voor de buurt en ondernemers. Er komen namelijk nogal wat werken aan, bijvoorbeeld de ongelijkvloerse kruisingen van de N14. Ook blijft de VVD hameren op goede samenwerking met gemeente Den Haag en waar nodig een hardere opstelling van onze gemeente als het gaat om bouwplannen net over de grens. Het Central Innovation District, de Binckhorst en mogelijk ook plannen van vliegveld in de Vlietland, stuk voor stuk plannen met een enorm grote impact voor onze gemeente, voor onze inwoners. De vraag aan de wethouder is dan ook om dit heel goed te monitoren en hier bovenop te blijven zitten. Een paar jaar terug lagen we met zijn allen een beetje te slapen toen er ineens de volgende ochtend een enorme windmolen werd neergezet. En dat moet niet nog een keer gebeuren. Daar hebben we ook onze kant mee ontwikkeld kan worden, willen we heel graag dat die kans ook gegrepen wordt, want bouwen is belangrijk en het gaat niet alleen om bouwen, maar het gaat ook om voorzieningen. Want als er heel veel mensen gaan wonen, wellicht jongere mensen, gezinnen, waar gaan al die kinderen dan naar school? Ik heb nog geen tekeningen van een school gezien. Hoe zorgen we ervoor dat Voorburg niet onevenredig veel last krijgt van extra verkeer en parkeerdruk? Ik kan het niet vaak genoeg benadrukken, maar de VVD is er trots op dat parkeren in onze gemeente nog steeds gratis is. Dat mag niet in gevaar komen omdat de gemeente Den Haag onze gemeente te weinig parkeergelegenheid biedt. Mevrouw

Ja, mevrouw Kortman maakt ook air quotes rondom het woord gratis. Uiteraard bestaat er niet zoiets als gratis parkeren. Dat is iets wat betaald wordt van belastinggeld, waarmee dus onevenredig de lasten van het parkeren worden verdeeld over mensen die zowel wel een auto bezitten als mensen die helemaal geen auto bezitten. Ik vind het belangrijk om dit even op te merken dat de VVD dus niet kiest om de cultuursector serieus te ondersteunen, maar in plaats daarvan belastinggeld uitgeeft aan parkeerplaatsen. Mevrouw

Ja, dat is wel een beetje het iets heel anders met het andere vergelijken, een beetje appels en peren worden ook al rondzoemen. Ik heb niet gezegd dat wij niet zijn voor een impuls voor de cultuur, maar ik denk ook dat het op andere wijze kan. Goed, voorzitter, dan doen wij het derde blokje. Ik weet dat de heer Van Malder nu op het puntje van zijn stoel zit. Laten we eerlijk zijn, er zijn ook een aantal zaken die niet zo lekker lopen, soms zelfs ronduit slecht. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de uitgaven jeugdzorg en BUIG. Niet zozeer om de inhoud, want ik denk dat we het daar allemaal over eens zijn, maar om de vorm. De uitgaven vormen namelijk een heel groot probleem. Ze zorgen ervoor dat onze gemeente, en u kent onze gemeente van niet zo lang geleden van een ijzersterke status, terug dreigt te vallen in een zorgelijke staat. En dat is een schrikbeeld voor de VVD. De lobby richting het Rijk, mede dankzij de motie van mijn fractiegenoot Van Veller, heeft zijn vruchten gelukkig wel afgeworpen. Er komt meer geld bij, maar daarmee redden we het niet. Aan de ene kant komt er wat bij, aan de andere kant gaat er een hele hoop vanaf en de VVD ziet de inzet op besparingen door de gemeente graag veel sterker. In de benchmark staan wij nog steeds niet goed, het college zet hier al goed op in. Dat ondersteunt de VVD van harte, maar het mag niet verslappen. De VVD heeft grote zorgen over het sociaal domein en we willen het tekort heel graag terugdringen. We vragen ons dan ook af aan de wethouder, wat de huidige stand van zaken bijvoorbeeld is van de duurzame uitstroom uit de bijstand. Daar ligt een ambitie op. Welk aantal kunnen we rekenen? Er zijn grote tekorten op het sociaal domein, waardoor we genoodzaakt zijn om op de uitgaven te letten. Voorzitter, de tekorten op de BUIG zijn groot, we willen dat graag naar beneden zien gaan. De VVD staat er volledig achter als er middelen uit de budgetten kunnen worden betaald, maar er gaat soms te veel geld van het een naar het ander. Ook bij de jeugdhulp zien we de uitgaven stijgen. Klopt het dat de aantallen kinderen die hulp krijgen voor het eerst dalen? De wethouder rapporteert wel hogere zorgprijzen. In de media horen we dat veel zorgaanbieders winst maken. Dat baart ons grote zorgen. Hebben we hier te maken met een gat in ons systeem? Vraagt de VVD. Laten we dan voor zich af. Interruptie van...

Hoor mevrouw Kortman heel veel dingen door elkaar zeggen, waardoor ik een beetje de draad kwijtraak en ik vind het eigenlijk wel typerend voor hoe het college omgaat met zowel de jeugdzorg als de BUIG. Wat mevrouw Koopman nu aansnijdt. U zegt dat u de vraag heeft hoeveel mensen uit de bijstand gehaald worden door deze wethouder, dat kunt u gewoon lezen in de kadernota. Mijn idee omdat daar gewoon een concreet bedrag aan gekoppeld staat. Zo twijfelt mevrouw Koopman aan de hardheid van die bezuiniging. Of wil mevrouw Koopman een andere vraag beantwoord krijgen door de wethouder. Mevrouw Kortman.

Graag de aantallen, wij willen weten hoeveel mensen er duurzaam uit die bijstand komen. Het is natuurlijk voor iedereen heel belangrijk dat je gewoon ook aan het werk kan. Het is niet alleen goed voor je werkzame leven, maar ook voor je sociale leven. Dus willen we dat graag ook monitoren. Dat is natuurlijk ook een van de kernzaken van die BUIG-maatregelen.

In dit geval is het misschien ook verstandig dat de VVD terugkijkt naar het verleden, dan hoeft dat monitoren aan de voorkant niet heel erg, omdat jaar in jaar uit is gebleken dat deze wethouder van Werk en Inkomen geen mensen uit de bijstand krijgt. Dus daarom nogmaals de vraag: twijfelt u aan de hardheid van die bezuiniging die ingeboekt is? Want het gaat over 8 ton naar mijn idee.

Het is een vraag voor de wethouders, dank u wel voorzitter. Het is een vraag voor de wethouder, dus we zullen het straks horen. De jeugdzorg, de wethouder rapporteert hogere zorgbeleid en in de media horen we dat veel zorgaanbieders winst maken. Hebben we hier te maken met een gat in ons systeem? Vraagt de VVD zich af. We dienen dan ook een motie in, de motie winst jeugdzorg, om in de afspraken met de zorgaanbieders een maximum winst of reserve af te spreken. Alles daarboven moet terugvloeien in de zorg aan kinderen en ouderen. Daarnaast willen we als VVD. De heer Van

Mij is het nieuw feit dat de VVD tegen winst in de zorg is. Waar komt deze draai plotseling vandaan?

Nou meneer Van Maldegem, u bent het, denk ik, met ons eens als je ziet dat er heel veel geld naar de jeugdzorg nu gaat. Maar tegelijkertijd vinden we het heel belangrijk dat alle kinderen wel zorg kunnen krijgen waar ze recht op hebben. Maar het moet natuurlijk niet zo zijn dat er allerlei geld tussen blijft zitten, want er zit natuurlijk ook heel veel gemeenschapsgeld tussen. De heer Van Mulligen.

Maar de VVD draait hier op dit punt dat plotseling winsten in de zorg niet toegestaan zijn. Zou het niet veel verstandiger zijn om de jeugdzorg aan de kant van de gemeente te verbeteren in plaats van de markt de nek om te draaien? Wat is uw eigen voorstel?

Mevrouw Kortman, dank u wel, voorzitter. Het gaat natuurlijk om dit geval om en en.

Ik heb maar één en gehoord volgens mij in dit verhaal namelijk, er mag geen winst gemaakt worden. Wat is die andere en dan? De heer

Van Rossem ditzelfde punt gelijk daarin mee te nemen, ja, de heer Van Rossem. Ja, voorzitter.

Laat ik mevrouw Kortman aanmoedigen om vooral niet naar meneer Van Maldegem te luisteren. Ik heb in tijden niet zoiets verstandigs gehoord. Mevrouw

U wel, meneer Van Rossem, ik denk meneer Van Maldegem, leest u onze motie nog eens, dan verheldert dat wellicht in ieder geval. Daarnaast willen we als VVD ook de winst aan de voorkant behalen in de wijken door beter in te zetten op de preventie. Ondersteuning die precies past bij wat onze inwoners per wijk nodig hebben en op basis van de behoefte en met maatwerk. Ook hier dienen we een motie in die oproept om het maatwerk per wijk in kaart te brengen. Niet iedere wijk is hetzelfde in Leidschendam-Voorburg. Het is misschien een rare link, maar het is net als met het afvalbeleid; ook voor de zorg geldt dat. Een ander punt, voorzitter, waar het college goede meters maakt met het huishoudelijk afval met maatwerk per wijk, is het bijplaatsen van grofvuil nog steeds niet onder controle. In Den Haag kunnen inwoners bijvoorbeeld klein grof huishoudelijk afval kwijt in een speciaal milieupark. Een vraag aan de wethouder: kan dit ook in Leidschendam-Voorburg nu het afvalstation toch weer gesloten wordt? Graag een antwoord van de wethouder hierop. De VVD pleit ook voor een interruptie van...

Zal ik moeten komen naar dat afvalstation volgens u?

Mevrouw Kortman, dank u wel, ik bedoel in Den Haag, daar staan milieustraten, die zijn niet groter dan die wij nu ook kennen elders in de gemeente, maar daar kun je dus ook klein huishoudelijk grof afval kwijt. Dus ook de friteuse, het staafijzer en al dat soort dingen wat nu vaak naast de containers belandt. Dus dat bedoelde ik en daar is denk ik wel een plekje voor te vinden. De heer Rozenberg.

Voorzitter, als ik kijk naar de foto's van de heer De Heus, onze monitoringspecialist bij uitstek op dit punt, dan zie ik nooit strijkijzers liggen, maar dan zie ik wel grote kasten, koelkasten, bankstellen enzovoort enzovoort. Dus waar heeft u het over, mevrouw Kortman?

Wij krijgen inderdaad heel veel foto's toegestuurd, maar ik zie daar toch ook wel kapotte elektrische apparaten naast liggen die echt ook heel slecht zijn voor het milieu. Inderdaad, enorm belangrijk is dat dat ook weer goed gerecycled wordt, dus ik vind dat ook zeker de moeite waard om dat mee te nemen. En ik ben het met u eens. Ik zie ook grotere zaken, daar staan matrassen, kasten en dergelijke. Ja, het is nog steeds bizar dat mensen dan toch niet gewoon de weg netjes weten te vinden naar Rijswijk of elders om het daar weg te brengen of gratis op te laten halen door Avalex.

Kortman beklemtoont dat je degene die dat al wel inzamelen, kleine huishoudelijke, sorry, kleine elektrische apparaten, dat je die spullen ook gewoon kunt inleveren bij de winkel waar je het nieuw koopt. Dus waarom zou je investeren in het milieupark als de oplossing die je wilt, strijkijzers inleveren, al lang geregeld is, namelijk bij de private sector die daar misschien wel winst op maakt.

De heer Van Dolen ook op ditzelfde punt? Ja. Kunt u

Reageren, mevrouw Kortman, op uw eigen woorden die u bij de behandeling van de afvalscheidingsnota volgens mij 2 à 3 weken geleden zei: afval is geen verantwoordelijkheid voor de inwoners zelf, maar voor de gemeente. En u zegt nu zelf dat de inwoners de spullen netjes moeten scheiden. Als

Als ik het goed begrijp, dus wat is het nou?

Voorzitter, dan haalt u twee dingen, denk ik, door elkaar. Ik bedoel daarmee dat je een service ook voor mensen toegankelijk moet houden. Dus als mensen een kapot tosti-ijzer of iets dergelijks hebben, dan is het niet meteen direct zo dat ze misschien een nieuwe kopen, waardoor ze hem bij de winkel terug kunnen brengen. Maar dan is het toch ook wel heel prettig dat er een milieupark is in de wijk waar je ook dit soort elektrische apparaten kwijt kan? En ik weet dat de gemeente Den Haag daar hele goede vooruitgang in boekt, dus ik zou zeggen, gluur ook eens even bij...

Dank u, de heer Van Dalen, voorzitter. Dus u...

Zegt in feite ook dat afval de verantwoordelijkheid van de inwoners zelf is. Mevrouw Kortman.

Dank u wel, weet u, meneer Van Dolen? Ook de kliko wegzetten aan de kant van de straat doen natuurlijk inwoners zelf. Ook je zakje, wat bij het vorige afvalbeleid zo nodig bleek om het restafval bijna 1 km ver weg te moeten brengen. Dat bleek een verantwoordelijkheid voor inwoners, wat wel een stapje te ver was, maar gewoon het afval aan de straat zetten en je glas wegbrengen en papier. Dat is niet zo het probleem. De heer Rosenberg.

Ik stel voor dat dit de laatste interruptie is op dit punt, door de heer Rosenberg. Voorzitter.

Mevrouw Koopman ging net 40 jaar terug. Ik ga een jaar terug en toen sprak volgens mij uw collega de heer Helder de magnifieke woorden: Alles kan gewoon in een zak, dus waarom zou je investeren in dit soort zaken? Mevrouw Koopman, dank.

Dank u wel, dank u wel meneer Roosenberg om dat nog te herinneren, want inderdaad, hij heeft dat genoemd. En ja, ik moet er eigenlijk aan toevoegen. Dat is wel een beetje toekomstmuziek, want dat zou natuurlijk heel goed kunnen. Dat is onze ambitie voor de komende jaren, want dan gaan we hopelijk zo snel mogelijk naar de nascheiding toe en dan is het nog veel beter voor het milieu. Goed, voorzitter, ter afsluiting: in de ontwikkeling van onze gemeente moeten we wat de VVD betreft verder vooruit kijken dan een paar jaar. Voorzitter, de VVD is geen partij om achterover te leunen. We willen ambitie, we willen groeien. We willen een mooie groene gemeente blijven voor iedereen die er iets van wil maken. Dank u wel.

Ik heb helemaal niets gehoord in het betoog van mevrouw Kortman over de financiën van deze gemeente. Dat verbaast mij hogelijk. Behalve de zin "de lasten moeten zo laag mogelijk blijven" en ook dat gebeurt niet. Vindt de VVD dat een prima financiële begroting? Mevrouw

Ja, wat kon er beter? Nou, dat zullen we horen van de wethouder. Dank u wel.

Dit blokje 4, dat zou natuurlijk ook kunnen. Dan sluiten...

Sluiten we hierbij de eerste termijn van de fractie van de VVD af en daar zijn twee moties ingediend. Een motie met betrekking tot de winst van jeugdzorginstellingen en een motie met betrekking tot de vraag of de vraag van bewoners leidend moet zijn voor zorg en ondersteuning in de wijk. Volgens mij zijn dat de twee moties die nu ingediend zijn door de VVD. Dan ga ik naar de fractie van Gemeentebelangen. Ik geef de heer Rozenberg het woord. Er wordt een poging gedaan om nog wat ondersteunende beelden zichtbaar te krijgen. Het systeem is even gereset, zodat hopelijk op die manier wel weer het goede materiaal naar voren komt. Het was volgens mij niet de ondersteuning voor extra middelen voor apparatuur, maar. Hoe lang duurt het voordat het helemaal opgestart is? Want anders dan. Voorzitter, we even. Ja.

Ik stel voor even kort te schorsen van twee, drie minuten, in de hoop dat het dan weer werkt. Maar ik schors even voor een kort moment. Dan kunnen we de apparatuur weer even opstarten. Dames en heren, ondertussen is het systeem weer gestart en hebben we ook weer beeld, dus ik wil u verzoeken om nu te gaan zitten. Dan kunnen we de vergadering ook voortzetten. Dames en heren, als u de onderlinge gesprekken nu ook kunt stoppen en wilt gaan zitten, dan heropen ik de vergadering. Ik heropen de vergadering en geef de heer Roosenberg het woord, maar dat kan pas als iedereen ook stil is. Ik hoop dat het ook daar achterin verder allemaal overkomt. De heer Roosenberg, aan u het woord.

Voorzitter, dank u wel. Het doek gaat omhoog. Het doek gaat weer naar beneden, maar uiteindelijk kunnen we beginnen. Voorzitter, u ziet dat ik ook in oranje gekleurd ben, maar iets minder uitbundig dan mevrouw Kortman. En ik heb ook gezien dat mevrouw Paul Tensen op een prachtige manier in het groen is gekleed. Voorzitter, ja. Voorzitter, het probleem is dat ik mevrouw Van der Goot niet helemaal heb gezien, dus. Stilte de

Is dat ik mevrouw Van der Gon niet helemaal heb gezien, dus ik weet niet wat zij hier onderaan heeft, maar goed, voorzitter. Het nieuwe coalitieakkoord bruist van ideeën die in onze ogen kunnen werken. De nieuwe coalitie wil samenwerken. Dat is juist wat wij al die tijd ook wilden. Eindelijk worden we gehoord en door de politiek serieus genomen. Dat bleek al tijdens de campagne en de formatie. Dit kan alleen maar de goede kant op gaan. Nu hebben we wethouder Bouw tijdens de campagne en formatie leren kennen als een betrouwbare en daadkrachtige politica, maar bovendien als Leidschendamse met een groot hart voor het Damcentrum en Leidschendam Zuid. Wij kijken uit naar de samenwerking. Voorzitter, u begrijpt, dit waren niet mijn woorden. Ik citeerde de heer Delacroix van Dambelang bij de aanbieding van het coalitieakkoord "Samen een zet". Ruim een jaar later is van het optimisme geen sprake meer. Op Facebook schrijft de heer Delacroix nu het volgende naar aanleiding van de draai van de VVD twee weken geleden. En voorzitter, ik citeer dus excuses voor de woorden: "Laten we even afwachten of de VVD echt de boel gaat belazeren. Als dat echt zo is, dan zijn wat veel inwoners betreft de rapen gaar. De lasten worden verhoogd. Inwoners zijn het oneens over het feit dat er 1 miljoen euro uitgegeven is aan het wekelijks ophalen. Het parkeren onder het Molenpad ging niet door en we leven nog steeds in Napels aan de Vliet. En als ook nu nog deze belofte van de brug verbroken wordt." Voorzitter, mijn fractie heeft met u te doen. U bent voorzitter van het college dat zaken voor zich uitschrijft, veel onderzoek doet, geen beslissingen neemt of hele bijzondere beslissingen neemt. En u bent voorzitter van de gemeenteraad, waar ook onervarenheid stroef is en waar ook door de getallenverhoudingen van 18-17 en de ontstaansgeschiedenis van de huidige coalitie de coalitiepartijen elkaar heel stevig moeten vasthouden. Afspraak is afspraak, laat elkaar niet vallen, toch? Of is het raar wat ik nu zeg? Kan het college ook eens uitleggen waarom de ontraden motie van de heer Van Veller over het VNG-congres vorig jaar wel is uitgevoerd en de ontraden motie van de heer Hartsinck niet? Wethouder Stemerdink wordt nu namelijk voorkomen. Dat je toch moet weten dat als zij een motie ontraadt, die motie dan ook niet wordt uitgevoerd door haar. En deze opmerking vind ik relevant in het kader van de moties die vandaag en morgen wellicht worden ingediend. Ja, het plaatje, ja. Dat? Dat is een... Dat, dat is een emotie heb ik gezien op Google en moties. Hennos Pine in start developing free bonds is performed of samurai tincture. Nou, prachtig. Het schijnt iets met sciencefiction te maken te hebben, maar geen ruggengraat. Heeft het dan nut als we dit allemaal weten om als grootste oppositiepartij energie te steken in een gloedvol betoog over de kaders van de begroting 2020? Het antwoord daarop is nee, maar goed, de folklore om misschien een paar duizend euro te verschuiven in een begroting van zo'n 275 miljoen laat ons natuurlijk ook niet ontnemen en ik laat de Eneco-gelden even buiten beschouwing. De wethouder financiën doet dat overigens niet. Hij rekent zich als enige in de regio al rijk met de mogelijke Eneco-gelden. En ik neem aan dat mijn collega van D66 daar straks volop over zal spreken. Om het beeld maar direct weg te nemen: ik heb dit niet afgestemd met de heer Van Maldegem. Voorzitter, Gemeentebelangen staat voor een gemeente waar we samen vorm aan geven. Dat doen we met een visie op allerlei terreinen en we durven er ook concreet invulling aan te geven. Wat we nu zien in onze gemeente is een college en coalitie die onderzoekt, onderzoekt, onderzoekt en onderzoekt, maar geen uitvoeringskracht heeft. Het Veur Theater kon op de steun rekenen van de coalitie, maar boter bij de vis in de kadernota? Nee, dus ook nu zal het Veur Theater weer bungelen. Het taboeloze brugonderzoek onder leiding van, hoe zei die wil ik haar dat ook alweer, betrouwbare en daadkrachtige wethouder Bouw leidt tot dezelfde uitkomst als de eerdere onderzoeken. Als coalitiepartijen lef zouden hebben, dan zouden ze nu moeten zeggen: we kunnen na het taboeloze onderzoek nu een principebesluit nemen om de brug aan te leggen. Nee, dus. De betrouwbare en daadkrachtige wethouder Bouw weet dat ze met taboeloos onderzoek gefaald heeft om de coalitie te overtuigen. De coalitie vlucht opnieuw naar voren met een volgend onderzoek. Nog een paar onderzoeken verder en dan zijn we alweer bij de volgende verkiezingen. Gaan VVD en CDA dan weer beloven dat er een brug komt? Mijn fractie daagt daarom de coalitiepartijen uit om een motie van de menten in te dienen, maar daarin het principebesluit om een brug aan te leggen. Maar voorzitter, die motie of dat amendement zal er niet komen. De coalitie zal zich verschuilen dat eerst het vervolgonderzoek moet worden afgewacht. De coalitie is daarmee als een gokverslaafde achter de eenarmige bandiet. Er wordt net zo lang onderzoeksgeld in de gokkast gegooid, totdat de gewenste uitkomst als jackpot in het scherm verschijnt. Taboeloos onderzoek wat een wethouder Bouke leeft en werd de wethouder Rouwendal, die in een college zit waar een gokkast in de B en W-kamer staat. Waar zijn we in onze gemeente in hemelsnaam in aanbeland? Voorzitter, om de begroting sluitend te maken moet er bezuinigd worden of moeten de gemeentelijke opbrengsten omhoog? Of we maken andere keuzes? En ik begrijp dat de heer Van den daar wel zeker aandacht aan zal besteden, gelet op de publicatie vanochtend in het andere blad, een Vlietnieuws. Hondenbelasting, de nood is nu zo hoog dat de maatregel die pas in het laatste jaar zou worden doorgevoerd met het verhaal van de hondenbelasting al in 2020 wordt ingevoerd. Was het niet de fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid die bij de begrotingsbehandeling zei: "Ach, we hebben nog drie jaar te gaan om te zien of de hondenbelasting wel verhoogd moet worden." Nee, dus graag een reactie van het college waarom de lasten niet eerlijk verdeeld worden over de burgers van onze gemeente, in plaats van alleen de hondeneigenaren. Is het college bereid om de hondenbelasting af te schaffen? Of de verhoging van de hondenbelasting te heroverwegen? En tegelijkertijd laten we geld liggen. Neem de vorderingen in de bijstand waar de heer Van Veller de vinger op heeft gelegd. Blijven budgetfondsen uitschuiven omdat de investeringen niet worden gedaan en poppen er steeds meer zaken op, bijvoorbeeld de sportsector die opeens moeten worden geregeld. Sorry, voorzitter, u zei wat? Nou ja, ook is er sprake van een slechte akoestiek, maar gelukkig hebben we hier nog wel een keuken met inventaris. Kan de wethouder financiën aangeven wat het effect is van de nieuwe CAO gemeente met 6,25% loonsverhoging voor onze gemeente? Heeft dat überhaupt effect of wordt dat gecompenseerd door de snelle leegloop van de andere organisatie? Of wordt het effect daardoor juist versterkt, omdat met dure inhuurkrachten moet worden gewerkt? Een andere vraag is over het abonnementstarief in de WMO onlangs doorgevoerd. Het schijnt dat dat tot 50% hogere kosten gaat leiden en ook is dat meegenomen in de kadernota. Ik zou het aan bij mevrouw Kortman gelukkig elke week staan er berichten in de krant en in de media over nieuwe bouwprojecten in de gemeente. Je zou dus verwachten dat de bouw en veilingmeesters binnenstromen. Maar minder gelukkig. De projecten zijn er, maar er wordt weinig daadwerkelijk gebouwd. Er zijn er naast de bijstandsvorderingen ook oplopende vorderingen bij de leges. Dat is vragen aan de wethouder financiën. Voorzitter, om te voorkomen dat de heer Van Banning gaat zeggen: "U zegt niets over de kadernota," dat doe ik wel, namelijk over de eerste alinea van de kadernota en wel de laatste zin. Er staat namelijk een curieuze zin: "En mede en met de Stompwijkseweg en met Stompwijkseweg hebben wij de bereikbaarheid van Stompwijk verbeterd." En dat wordt gerelateerd aan het nieuwe coalitieakkoord en het nieuwe college. En ik vroeg me echt af: wat heeft het nieuwe college gedaan aan de bereikbaarheid van de Stompwijkseweg, die namelijk is opgeleverd voordat er een nieuw college aantrad? Is dat een commissievoorzitter en is het college bereid om dat uit de kadernota te halen? Voorzitter, vandaag en morgen zitten we weer in de nou nog redelijk witroze sferen van huisvesten. Aan de kadernota zal weinig worden gewijzigd, tenzij de coalitie, hoe toevallig, gezamenlijk met de motie van de ment komt. We hebben al een paar gehoord van mevrouw Kortman. De burger haakt intussen af bij dit spel. De burger haakt ondertussen liever aan bij allerlei initiatieven die vanuit buurten en wijken ontstaan. Burgerparticipatie is de nieuwe trend. Daar wordt deze gemeente invulling aan gegeven. Door dat selectief te doen zie je de subsidie tafels waar niet iedereen wordt gehoord of als een soort van schijnvertoning te doen. Zie de klankbordgroepen rond het Leidschendam Centrum. En in de tussentijd lukt het de gemeente vaak niet eens om op een fatsoenlijke, transparante manier verbindingsprocedures te doorlopen. En als de burger zich in alle duidelijkheid uitspreekt, bijvoorbeeld geen bebouwing in de Gravin Catharinalaan, dan haakt het college af en moet er, u raadt het al, eerst nog meer onderzoek komen. Voorzitter, laat ik bijna afsluiten met een feestje. Een Walk in the Park is een succesvol evenement in onze gemeente. Of beter, was een succesvol evenement. We hebben veel reacties gekregen van mensen die het zelfs een leuker evenement vinden dan de gemeentelijke Vlietdagen. We zouden natuurlijk een motie of amendement kunnen indienen om een Walk in the Park mogelijk te kunnen blijven maken. Maar we kunnen er weer een bevolking in de park te redden. Graag aan de wethouder. We willen ons de moeite van de motie van het moment op stelten maar even besparen. Graag een reactie van de wethouder hoe zij dit evenement in de lucht kan houden. Tot slot, voorzitter. Mijn fractie benijdt u niet. We hebben beneden ook het college in de coalitie niet. Hoe vervelend moet het zijn als een van je trouwste fans van het eerste uur, Delacroix, te moeten horen dat hij zich bekocht voelt. U gebruikt de hond als melkkoe en u heeft als coalitiepartij uw stemmers een kat in de zak verkocht en wensen het college daarom veel succes en het opstellen van de begroting. Voorzitter, zou ik toch al bijna het afval vergeten? Wat een ongelooflijk kiezersbedrog. We hebben de coalitiepartij daar gepleegd met de belofte dat we Napels en David snel achter ons zouden laten. Extra kosten, nul resultaat en de tekst op het plaatje zegt: de beste wensen aan alle politici.

Meneer Roosenburg, dank u wel, dan gaan we naar de volgende bijdrage van de fractie van het CDA en ik geef de heer De Jong het woord. De heer De Jong.

Voorzitter, leden van de Raad. Ook ik heb een plaatje meegenomen. En ik heb eentje meegenomen die, zoals u ziet, zeilen uitbeeldt. Onze Nederlandse taal zit vol met uitdrukkingen die je kunt koppelen aan varen en zeilen. En wellicht dat ze ook door uw hoofd heen gaan naarmate de avond vordert en we de kadernota bespreken. Ik heb het uitgekozen omdat ik het aantrekkelijk vind. Ik vind het een aantrekkelijk plaatje. En met aantrekkelijk wil ik ook beginnen aan mijn bijdrage over de kadernota, want er zijn heel veel mooie dingen en laten we daar gewoon echt mee beginnen. We wonen in een aantrekkelijke gemeente. Elsevier, hoe ze ook mogen komen in de Top 10, altijd leuk om te lezen, maar ik begrijp het wel. We hebben hier werkgelegenheid. Je kunt je ontzettend goed ontspannen in de omgeving. Het is een mooie regio om te wonen, dus er gebeuren goede dingen. We moeten zien hoe het gaat, dadelijk met de bereikbaarheid, het verkeer, maar uiteindelijk, als mensen hier zijn geweest, ziet het er best aardig uit. Dus qua voorzieningen gaan we er toch op vooruit en heeft onze gemeente aantrekkingskracht. Ja, dat komt ook met uitdagingen voor de lokale politiek, dus voor ons. En ja, wij gaan over wat bevalt en wat ons niet bevalt en wat we willen verbeteren. Wij als CDA benaderen politieke vraagstukken vanuit een besef van verbondenheid tussen mensen en tussen generaties. We moeten verder kijken dan ons eigen belang en onze eigen tijd. En u ziet een college als CDA. Daar zijn we heel blij mee. We kunnen meebesturen. We kunnen een aantal van onze idealen met handen en voeten voorzien. En als we terugblikken, zijn er goede dingen gebeurd en is er nog veel meer in gereedheid gebracht. Ja, Stompwijk, of het nou is ingezet door het vorige college of tot voltooiing is gebracht door het huidige college, het is gewoon mooi dat het gebeurt. Het Huygenskwartier bloeit en ook voor het danscentrum is er aandacht. De oplossing voor de parkeerproblemen in het centrum ligt nu ook voor besluiten en ik noem het ook, maar het serviceniveau voor het afval ophalen is hersteld. Daar zijn we allemaal blij mee en ook complimenten aan het college voor het feit dat we nu besluitvorming hebben over het ongelijkvloers maken van de kruising N14. Dat doe je niet alleen, maar we hebben ontzettend lang dit op ons wensenlijstje gehad en daar zit nu voortgang in. We hebben ook waardering voor de complimenten die er zijn voor de bushaltes en de tramhaltes die zeer hoog worden ingeschat in de regio en toegankelijk zijn qua toegankelijkheid. We vragen ons wel af hoe het staat met het realiseren van een tramhalte op Overgoo. Graag een reactie van de wethouder daarop. Voorzitter, wij steunen ook de plannen voor nieuwe woningen in de veronderstelling dat het gepaard gaat met evenwichtige verbetering in de mobiliteit en vinden een divers aanbod van woningen belangrijk, zodat we een aantrekkelijke gemeente blijven voor alle inkomensgroepen. Op sociale woningbouw merken wij dat het college ambities heeft. Graag horen we van de wethouder hoe het staat met de plannen, want daar kan nog een en ander gerealiseerd worden.

Voorzitter, interruptie van de heer Rozenberg. Bent u ook geïnteresseerd in de bouwplannen voor sociale woningbouw in de stad? Graag dan.

Ja, we kunnen hier een lijstje afwerken van locaties waar we geïnteresseerd zijn. Volgens mij zit hij nu in de rugbyclub. Klopt dat, Roosenberg? Maar ja, in zijn algemeenheid willen we gewoon een CDA dat, ik wil zeggen, voor al die inkomensgroepen woningen realiseert en sociale woningbouw is daar gewoon een belangrijk onderdeel van.

Ja, ik wil wethouder Bouw niet de wind uit de zeilen nemen, maar volgens mij heeft zij hier een gloedvol betoog gehouden dat zij toch die ambitie had om die sociale woningbouw met man en macht in te zetten. En volgens mij hoort daar toch echt bij die woningen in Aan de Staar. Dus als u het niet slikt, de vraag maar even graag een exposé van de wethouder over de woningbouw Aan de Staar. De heer Duin.

Alle hens aan dek. De beste stuurlui staan aan wal. Wat hoor je duidelijk van de wethouder denk ik, hoe het daarmee staat met de plannen, voorzitter? Ik ga over op een ander onderwerp. We staan denk ik als Nederland, maar ook als gemeente, aan de vooravond van een nieuw tijdperk, namelijk dat van de energietransitie. Het klimaatakkoord gaat ontzettend veel vergen van Nederland en klimaatneutraal zijn in 2050 betekent dus dat daar 27 jaar de tijd voor is genomen. 27 jaar. Dat is best ruim. Wij denken dat onze gemeente een voortrekkersrol zou kunnen spelen op het gebied van de energietransitie. Dit college heeft ervoor gezorgd dat er nu duurzaamheidsmakelaars zijn die inwoners helpen bij het maken van beslissingen over het verduurzamen van hun woning. Dit college heeft ook een pilot gestart met het inbrengen van laadpunten in lantaarnpalen en er zijn allemaal voorbeelden van hoe je met relatief weinig middelen veel van betekenis kunt zijn. Maar de energietransitie gaat volgens ons veel meer vergen. We vragen daarom het college alert om te gaan met de fondsen die het rijk beschikbaar gaat stellen voor het aanleggen van gasvrije wijken bijvoorbeeld. En, we kunnen ons ook voorstellen dat de energietransitie nog sneller gaat wanneer overheden samen optrekken. En wij dienen dus een motie in die als strekking heeft om de eventuele meeropbrengsten bij de verkoop van Eneco, dus boven die geraamde 80 miljoen, te bestemmen voor investeringen in de energietransitie. Tegelijkertijd roepen we ook het college op extra kritisch te zijn op financiële verplichtingen die vanuit het rijk worden opgelegd, zonder dat daar voldoende dekking voor komt. Want ruimte voor extra uitvoeringslasten hebben we gewoon niet in deze gemeente. En voorzitter, daarmee kom ik ook op een ander punt, de jeugdzorg. Het is al even genoemd, terecht.

Ik blijf een beetje puzzelend achter voordat meneer Duin verder gaat. Ik hoor hem zeggen dat het college voorzichtig moet zijn met verplichtingen die ons opgelegd worden zonder dekking. Wat stelt de heer Duin zich daar concreet bij voor dat we zeggen, nee, dat gaan we lekker niet doen?

Dank meneer Van Rossum, nou ja, ik wilde het bruggetje maken naar de jeugdzorg, want ja, we zien wat daar gebeurt. Daar worden de wettelijke verplichtingen neergelegd bij gemeentes, zonder dat daar voldoende dekking voor is. Ik vind het gewoon, ja, bizar dat dat op deze manier gaat en mijn zorg is dat we bij de uitvoering van het klimaatakkoord zien dat er vanuit het Rijk, nou ja, verwachtingen worden neergelegd. Verplichtingen richting gemeentes. Dat is een zorg die ik heb en dus is mijn oproep ook aan het college om ervoor te zorgen dat dat gewoon niet gebeurt.

Ja, de heer Duin en ik delen een zorg, want GroenLinks vindt het ook belachelijk dat die wettelijke taak onze kant opkomt met onvoldoende geld. Maar ik heb nog steeds geen antwoord op wat de heer Duin dan voorstelt dat het college daartegen doet.

Jeugdzorg kom ik zo, maar als het nu gaat om de vraag, hoe gaan we om met de energietransitie? Dat is meer. Ja, één oproep op dit moment hè? Om daar alert op te zijn wat er op de gemeente afkomt, weten we op dit moment nog niet. Hè, dus dat is waar we nu staan. Voorzitter, de

Ja, ik denk dat de heer Duin hier een onmogelijke opdracht voor het college neerlegt en ook een beetje een versimpelde versie van de waarheid voorspiegelt. Als het Rijk een wettelijke taak aan ons oplegt, dan kunnen we op ons hoofd gaan staan, maar dan moeten we dat gewoon doen.

Dat ik hoor straks graag hoe de wethouder dat ziet. Ik zeg alleen ik, ik ja, ik vind het gewoon een bizarre gang van zaken dat je gewoon als gemeente, even ga ik weer terug naar de jeugdzorg, dat je gewoon ja geen andere keuze hebt dan maar verplichte uitgaven te doen, zonder dat je daar verplichte wettelijke dekking voor krijgt. Dat is een beetje de zorg die ik heb en ik hoop niet dat dat ook gebeurt met de klimaattransitie of de energietransitie. Dat is het punt dat ik maak en nou, ik hoor graag hoe de wethouder daar tegenaan kijkt of het college kan zijn. Ik me vergis, maar bij deze een zorg die ik deel ook met jullie in de raad, met u in de raad. Interruptie van

In het staats- en bestuursrecht in Nederland. Dus hij weet dat als het Rijk iets verplicht oplegt, exact zoals de heer Rossum zegt, dat wij gewoon verplicht zijn dat te accepteren. En dan is de tering naar de nering zetten en dat hoort de heer Duin niet zeggen. Dus wat gaan we nou doen als het gaat om de jeugdzorg? Hier

Nou, daar kom ik zo op, maar ja, dat mag ik. Ik denk dat we hier ook zijn om het debat te voeren met elkaar en ook als Raad, via de VNG of op een andere manier, te laten blijken dat het zo niet gaat op deze manier. Dus vandaar dat ik het ook gewoon op deze manier oproep ten aanzien van.

Ja, ja nog een paar die graag interruptie op dit punt wilden: de heer Rozenberg en de heer Van Maldegem. De heer Rozenberg, u mag het woord voeren.

Dan draai er niet omheen. U geeft geen verhaal. U heeft geen verhaal. U zegt alleen maar ja, je moet erop letten. Maar nu zegt u opeens, wij moeten zelf als Raad kennelijk iets naar voren brengen. En het is bij de wethouder neer en nu zegt hij, van ja, je moet eigenlijk altijd, moet je dat aan de kaak gaan stellen? Zeg dat dan en draai er niet omheen. Interruptie van

De heer Van Maldegem: Op hetzelfde punt dan stel ik voor dat u dat doet.

Ja, en stel dat we het niet bij de Raad leggen, maar bij het college, en het college zegt dan: Ja, meneer Duin, wij delen ook deze zorg. Bent u dan tevreden met dat antwoord, of moet er dan nog iets meer bij? De

Nou ja, nogmaals kijk, het begint met het signaleren van een probleem en laten we het daar dan met elkaar over hebben als het gaat om de jeugdzorg. Ja, dan zitten wij als CDA ook op een, hè, dan kom ik een beetje op de vraag van, wat zijn nou de oplossingen waar we aan moeten denken? Kijk, het goede is dat er, nou ja, dat we op de jeugdzorg georiënteerd zijn. Dat er gewerkt wordt aan ombuigen en ik hoor heel graag van de wethouder hoe het daarmee staat, hè? Dus aan de vraagkant wordt er gewerkt aan meer grip op de uitgaven van de jeugdzorg. Maar wat we zien is dat er nog steeds tekorten zijn op de jeugdzorg. We zien nog steeds dat er niet voldoende geld binnenkomt om de uitgaven die we hebben te dekken en dan kom je toch op een gegeven moment op het punt dat je je ook moet afvragen, wanneer is het geld op dan voor een gemeente? Wanneer is op op? Kijk, en wij zeggen dan op dit moment. Nou, misschien moeten we met elkaar eens een werkgroep oprichten om te kijken of er niet elementen zijn. Tuurlijk, je hebt je wettelijke verplichtingen, hè? Maar er zijn misschien ook diensten binnen het sociale domein waarvan we zeggen, nou ja, we vinden het maatschappelijk verantwoord om gewoon te zeggen, luister op is op. Want als we zo doorgaan, dan zitten we dadelijk weer aan het interen op onze algemene reserves en dat is ja, dat is een enorm zorgpunt en wij willen graag als CDA daar een werkgroep voor oprichten. En daar is ook een motie voor ingediend, voorzitter.

Voorzitter, interruptie van de heer Van Maandag heb ik. Ik had hier...

Al opgeschreven op een papiertje dat ik de heer Duin graag zou willen vragen om die motie te duiden. En nou ja, de duiding is precies hetzelfde als wat ik op papier zie. Ik zie het vooral als een soort motie van wantrouwen richting mijn eigen wethouder, dat de eigen wethouder het ambtelijk apparaat niet kan en dat de Raad dan extra stappen gaat zetten. Hoe verhoudt zich dat tot de kennis die bij het ambtelijk apparaat zit?

Interruptie van de heer Rozenberg op ditzelfde punt of gaan we eerst naar de beantwoording? Ja, de heer Daniëls. Ja, ik

Zie dat heel anders. Ik denk dat er ontzettend veel vertrouwen is in wat de wethouder doet en waar zij mee bezig is. Jij zit dan met name te kijken aan de vraagkant, hè? Dus wat kan er gedaan worden om nou de vraag goed te sturen naar de juiste zorg en niet de duurste zorg bijvoorbeeld? Het debat wat ik hier aanslinger is, hoe gaan we om met de aanbodkant? Gaan we niet ook gewoon een keer zeggen: luister, bepaalde diensten in het sociaal domein, ja, die kunnen we gewoon niet leveren of op een andere manier leveren, hè? Misschien zijn er diensten die te leveren zijn niet door medici, maar bijvoorbeeld door maatschappelijk werkers of welzijnswerkers. Ik ben niet een expert op dit domein, maar voor dit debat zeg ik wel: met elkaar zo doorgaan met deze begroting? Ja, dan blijf je gewoon inlopen op je reserves. Ja, en daar moeten we denk ik met elkaar gewoon wel werken aan oplossingen, dus dat is vandaar deze.

Ik lees in die motie onderstreept dat de werkgroep zelf de agenda en de vorm van de bijeenkomsten bepaalt. En ik moest toen denken aan de vraag van GroenLinks in de vorige vergadering of de wethouder Bouw niet veel te druk is met de brug en de jeugdzorg wel aan kan. Ligt daar de oorsprong van deze motie of niet? De heer

Kijk, de wethouder heeft gewoon verschillende verantwoordelijkheden, die dit. Volgens mij voert ze die gewoon goed uit. Daar heb ik geen zorgen over.

Nadrukkelijk geen flauwe vraag. U haalt de denkkracht naar de Raad toe. U zegt zelf dat u er geen expert op bent. Ik ben al wel benieuwd wie er dan wel een expert is in deze ruimte, maar het is geen flauwe vraag. Het zijn namelijk twee hele grote dossiers en er gaat heel veel aandacht nu naar de brug toe, al maanden en weer een onderzoek en weer een onderzoek en de jeugdzorg groeit maar door. Waarom? De heer Van Rossum.

Rossum op ditzelfde punt. Dan ga ik daarna naar de heer, de heer Van Rossem.

Heer Van Rossem, en dan kunt u gelijk reactie geven op beide interrupties, de heer Verassen. Ja, voorzitter.

Dank GroenLinks is natuurlijk blij dat het CDA het idee van GroenLinks kopieert. Ik had hem vanavond nog een keer willen indienen, maar dat hoeft misschien niet meer. Maar ik denk wel dat de achtergrond anders is, omdat GroenLinks zich wel degelijk zorgen maakt of dit complexe dossier bij een wethouder in goede handen is en ook specifiek bij deze wethouder in goede handen is. Ik hoor de heer Duin zeggen, daar heb ik alle vertrouwen in en ik denk in navolging op de opmerkingen van de heer Van Maldegem dat ik daar wel wat duiding op zou willen. De

Ja, de heer Van Rossum en de heer Van Maldegem hebben gewoon recht op hun eigen visie en mening, dat moeten ze allemaal zelf weten. Kijk, wij als CDA zeggen: luister, de Raad heeft ook een verantwoordelijkheid hierin en laten we ook gewoon samen kijken naar dit onderwerp. En dan ook, we zijn inderdaad hier een leek Raad bij elkaar. Laten we dan ook de experts en de mensen uit het veld betrekken bij die werkgroep, nog zo goed mogelijk informeren en kijken naar oplossingen die niet alleen technisch, maar ook politiek haalbaar zijn.

Ja voorzitter, ik ben confuus. Dit is volgens mij het moment. Ik geef even de heer Duin het podium om uit te leggen waarom hij zo fan is van mevrouw Bouwers. Zegt nou, u heeft allemaal recht op een eigen mening. Ik begin toch een beetje te twijfelen hoeveel vertrouwen de heer Duin heeft in zijn eigen wethouder. De heer

Ik kan mezelf blijven herhalen. Volgens mij is het de oppositie om kritisch te zijn op het college. Prima zijn wij ook, maar als ik kijk naar wat er gepresteerd wordt, dan is het denk ik reden voor heel veel vertrouwen. Je moet het maar doen vanuit de raad in het college. Een aantal van ons hier aan tafel hebben dat gedaan. Ik denk dat we nog wel even vooruit kunnen met de kracht die we hebben, dus laten we dat alsjeblieft ook vol vertrouwen blijven doen. Voorzitter, ja.

Ja, voor de laatste interruptie op dit punt geef ik het woord aan de heer Van Maldegem.

Vertrouwen in de wethouder en toch het initiatief erbij weghalen. Dat vind ik inconsequent. Kunt u dat nog een keer uitleggen?

De heer Duin graag nog aan regels met deze interruptie en dan verzoek ik u verder te gaan. Met

Oh nee, het is meneer Van Maldegem, dus wij. Wij denken echt dat de Raad hier ook aan zet is. Sowieso hebben we een controlerende taak, maar hoe gaan we dat op een goede manier doen? En hoe gaan we een politieke consensus vinden voor oplossingen? Dat heeft een technische kant, ook een politieke kant. Vandaar ons voorstel. En ja, het lijkt een beetje op een discussie die we al eerder hebben gehad. Ik ben ook heel benieuwd hoe de motie van GroenLinks dadelijk geduid wordt. Dat heeft een andere titel, hè? Een onderzoekscommissie. Maar ik denk dat er allemaal signalen zijn die duiden op de noodzaak om hier in deze Raad echt een verdiepingsslag te maken met elkaar. Voorzitter, zo kom ik aan het slot van mijn betoog.

Nee, ik had net, want dit is een heel ander punt, hè? Want ik heb net het punt afgerond waar de interrupties over gingen.

Over. Ging maar u was. Daarna het verslag.

Heb ik u in de wacht gezet? Nou dan is het toch nog gelukt, nee, de heer Roos. Kunt u nog een interruptie op dit onderwerp, de heer Rosenberg?

Van het moment voor jou? Ja, ik ben even toch wat in de war geraakt door de opmerking van de heer Duin. Hij zegt: laten we samen dingen doen, maar zodra dan mijn collega's van D66 en GroenLinks een eigen mening hebben, dan wordt het snel afgedaan. Ja, maar als jullie een eigen mening hebben, hoe kun je nou samen dingen doen als je niet toestaat dat andere mensen een andere mening hebben dan jezelf?

Ik heb een hele gekke vraag. Kijk, als mensen zich uitspreken over het functioneren van het college, dat is aan hen natuurlijk. Iedereen mag gewoon een eigen mening hebben, dus dat lijkt me geen enkel probleem. We zijn niet voor niets ook in de Raad gekozen omdat we een mening hebben. Voordat ik het vergeet, we hebben dus ook nog een motie over de jeugdzorg die als strekking heeft ervoor te zorgen dat we samen gaan kijken naar budgetplafonds binnen het sociaal domein, hè? Dus kunnen we ook kijken. Dat is wat ik net ook betoogde, en daar zo hebben we ook een motie voor waarbij we kijken naar wat waar. Welke grenzen kunnen we met elkaar vinden binnen het sociaal domein? Dat kan niet over de hele linie, hè? Zoals dat wordt gepoogd in Eindhoven met budgetplafonds, maar misschien wel op deelaspecten daarbinnen. Dus vandaar ook een motie. Zo, voorzitter, ik kom dan nu aan het einde van mijn betoog. Het ontbreekt dit college niet aan ambitie en goede ideeën. We zijn getuige van enkele mooie resultaten. Ik denk ook even aan de terugkeer van een huisartsenpost in onze gemeente. Maar feit is dat als we niets doen aan het korten op de jeugdzorg, dat dit ons zomaar eens de nek om kan gaan draaien. Overal lees je dat het beter gaat in het land, maar wij moeten drastisch bezuinigen. Gelukkig weet het college het dienstenniveau op peil te houden. Dat verdient een compliment, maar onze verantwoordelijkheid reikt verder, hè? Met het oog op toekomstige generaties moeten we voldoende middelen hebben om te investeren in scholen, duurzaamheid, leefbaarheid en dat betekent lokaal, hè? Aan onze eigen begroting grenzen stellen aan onze eigen uitgaven en tegelijkertijd krachtig bepleiten dat gemeenten meer geld vanuit het rijk ontvangen dan wel meer directe inkomstenbronnen krijgen voor gemeenten en ik hoor graag de visie van de wethouder van Financiën daarop. Voordat u

U helemaal gaat afronden, interruptie van mevrouw Bremer. Ja, dank u voorzitter.

Voorzitter, heer Van Duin, ik heb even snel uw motie gelezen. En op zich lijkt die natuurlijk heel schappelijk om alles in het werk te stellen om de in de begroting vastgelegde budgetten voor uitgaven jeugd niet te overschrijden en indien er sprake is van een overschrijding, deze niet ten laste te laten komen van de algemene reserve, maar deze te dekken uit een ombuiging binnen het taakveld binnen de meerjarenbegroting. Op zich zeg ik, niet slecht bedacht, maar volgens mij staan wij voor een enorme taak om gigantisch om te buigen. Geen 2,8, maar 3,8 miljoen. Wat nou als we dat geld niet vinden? Het gaat wel over zorg. Het gaat wel over jeugd. Wat zegt het CDA dan?

Ja, ik zeg nu, we gaan ervoor zorgen dat we het wel gaan vinden. Dat is mijn antwoord. Ik denk dat we echt die kant op moeten gaan met zijn allen. Kijk, als je nu terugkijkt naar wat we hebben gedaan, de afgelopen jaren hebben we gigantisch ingeteerd op onze algemene reserves en dat kan zo niet doorgaan. Kijk, ik moet daar ook hè? Wij moeten daar met zijn allen ook een meerderheid voor vinden, dus ik kan hier wel heel stoer gaan roepen of zo, maar daarom denk ik ook dat we er goed aan doen om, nou ja, bijvoorbeeld via een werkgroep te komen tot, nou ja, hè, de knoppen vinden waarmee we kunnen bereiken wat we willen bereiken met elkaar.

Ja, soms laat het geheugen maar wat in de steek, zeker als het boven de 35 graden is geweest. Maar ik kan me herinneren dat tijdens het VNG Congres er een motie is geweest, onder andere van onze gemeente. Die heeft gevraagd om extra geld en volgens mij is die motie afgeserveerd. Dus in welke zin wil je dan als raad met alle respect, 35 leden wel iets bewerkstelligen als het op een VNG congres al niet lukt? Ditzelfde

Punt, de heer Van Maldegem. Oh nee, de heer Duin.

Kijk, we zullen moeten schakelen op verschillende niveaus, dus dat gesprek met het rijk, dat moeten we gewoon niet opgeven. Daarvan ben ik wel overtuigd. Ik vind het gewoon echt heel bizar als dat gaat. Dus dat is het niveau richting het rijk, maar hierbinnen, wij staan gewoon aan de lat. Het is gewoon ontzettend leuk, maar het kan wel ontzettend aardig zijn dat het een landelijk probleem is, hè? Maar wij zitten in dit schuitje. Wij moeten ervoor zorgen dat wij het droog houden met onze eigen begroting. Dus welke knoppen zijn er binnen het sociaal domein, waarvan wij ook zeg maar politiek en maatschappelijk verantwoord vinden om te zeggen op is op?

De heer Van Maldegem niet meer. Dan rond ik hier de eerste termijn af voor de fractie van het CDA. Dank u wel, dank u wel. Dan ga ik naar de fractie van D66 en ik geef het woord aan de heer Van Maldegem. U gaat het ook met deze slide doen. Er komt nog een andere slide, begrijp ik. Niet oké, de heer Van Maldegem.

Dank u wel, voorzitter. Ik heb nog niemand de ambtenaren horen bedanken. Bedankt voor al het werk dat hier in de kadernota is gestopt. Dat hoort zo volgens mij, maar dan het verhaal. Sorry, voorzitter. Ik eindigde vorig jaar bij de algemene beschouwingen mijn verhaal met de conclusie dat dit college danst op een vulkaan. De heer Rozenberg maakte hem destijds ook dansen op de Vesuvius in Napels aan de Vliet, zoals de VVD onze mooie gemeente de vorige periode noemde. Want dit college bleef maar geld uitgeven, geld dat er niet was. En voorzitter, ik kan niet anders zeggen dan dat ik voorspellende gaven had, want ik waarschuwde ook al voor hogere woonlasten voor onze inwoners. Ik vroeg het college namelijk welk bedrag onze inwoners extra moesten gaan betalen voor alle plannen van het college. En voorzitter, u raadt het vast al: het college ontweek het antwoord en dat antwoord hebben we vanavond gelukkig wel. En het antwoord is overduidelijk: de inwoner moet bloeden en flink ook. En ondertussen zijn er volgende bezuinigingen aangekondigd, net als vorig jaar, zonder dat duidelijk is hoe het college wil gaan bezuinigen. Zal ik een gokje wagen? Ik denk dat het linksom of rechtsom weer gaat betekenen dat onze inwoners een extra rekening gepresenteerd krijgen. De D66-fractie heeft nu ruim een jaar vanuit de oppositiebankjes kunnen aanschouwen hoe deze coalitie functioneert. En onze fractie is in ieder geval blij dat dit college volgend jaar geld vrijmaakt om 75 jaar vrijheid te vieren. Want de D66-fractie denkt graag mee over de invulling van dit grote jubileumjaar, want vrijheid is immers de basis van ons bestaan en ook de reden dat wij hier kunnen debatteren. En D66 is ook blij met de aandacht voor mensen die in de schulden belanden. Want hoe eerder we inwoners kunnen helpen schulden te voorkomen, hoe beter wat D66 betreft. En daarmee zijn de lovende woorden van onze kant ook wel op over deze kadernota. Waar zal ik beginnen? Wel, maar we kopen een beeld van wethouder Bouw aan het begin van de CDA-campagne met een groot spandoek precies op de plek waar de brug zou moeten komen. En dan ben je eindelijk wethouder van die blunderbrug. En wat doe je dan? Dan schuif je de keuze keer op keer voor je uit. Terwijl ondertussen de fracties hier in deze zaal steeds verder opschuiven richting de echte oplossing, selectieve toegang, een keuze die D66 al lang propageert. En in diezelfde periode liep wethouder Van Eekelen in een Leidschendamse carnavalsoptocht voor een vuilniswagen uit. Ik heb het nog opgezocht om duidelijk te maken dat de wekelijkse vuilophaal de oplossing was. Het citaat: "Het is gewoon een bende in onze gemeente." Maar dan ben je eindelijk wethouder afval. En wat doe je dan? Dan moet je concluderen dat wekelijks ophalen toch wel een oplossing is, zoals D66 al eerder zei. En als PvdA-lijsttrekker propageerde wethouder Stemerdink dat jong en oud langer gezond blijven door te sporten. En dat is natuurlijk waar. Maar wel jammer dat je naar D66 nodig hebt om te concluderen dat rubbergranulaat niet de juiste ondergrond is voor onze sportende kinderen. En tenslotte wethouder Rouwendal, dan hebben we het rijtje ook gehad. Van de partij die vindt dat de gemeente een goed rentmeester moet zijn van de beschikbare middelen. Maar dan ben je wethouder financiën en dan leg je bij de eerste financiële tegenwind de Brede Dijk-norm, de D66 Brede Dijk-norm voor gezonde gemeentefinanciën, naast je neer. En dat niet alleen, maar daarmee ook direct je eigen coalitieakkoord waar namelijk in staat dat de Brede Dijk-norm ook uw norm is. Kortom, wat zijn de woorden van dit college waard? Zeker als je beseft dat het college laatst nog zei in een schriftelijke vraagbeantwoording dat de gemeenteraad altijd adequaat geïnformeerd wordt. Om een maand later te moeten bekennen dat je als college 3,5 miljoen extra uitgaven verzwegen hebt en zonder accountant hadden wij als raad en hadden wij als inwoners nog steeds niet van deze extra uitgaven geweten. Er zijn wethouders voor minder opgestapt, vermoed ik. En dan, voorzitter, dan kom ik bij de financiële keuzes die het college heeft gemaakt voor de komende jaren, want het gaat tenslotte over een kadernota. Zou ik tegen mijn collega van de VVD willen zeggen: ik neem u nog even terug mee naar de verkiezingsprogramma's. De VVD zou ervoor zorgen dat de financiële reserves van de gemeente niet langer zouden dalen. En wat gebeurt er? Ik zei het al. De Brede Dijk-norm van D66 legt het college direct naast zich neer. Maar dit college, de heer Rozenberg ging er al op in, dit college onder leiding van de VVD speelt financieel mooi weer door al uit te gaan van de verkoop van Eneco volgend jaar. En de gemeente Den Haag, Rijswijk, Zoetermeer, Delft en Pijnacker-Nootdorp en de exercitie ging niet verder, maar er zijn er vast nog meer. Al die gemeenten doen dat niet. Zij vinden die opbrengsten nog te onzeker. Maar nee, niet dit college, gewoon volledig meenemen in de begroting. Dat is financieel mooi weer spelen en D66 gaat er niet in mee, want D66 staat wel voor financieel goed beheer en ik begreep vandaag dat het CDA het zelfs nog bonter maakt, want alles boven de 80 miljoen die al in de begroting staat, die gaan we nog een keer opmaken aan duurzaamheid. Dit is echt lucht verkopen, mensen, hè? We hebben het nog niet. En dan nog even naar de goed rentmeester die de ChristenUnie-SGP-wethouder wil zijn. Voor de tweede keer binnen een jaar schuift de wethouder bezuinigingen voor zich uit. En ergens is dat technisch te begrijpen, maar het voelt toch alsof de wethouder met de financiën omgaat zoals wethouder Bouw met de brug: moeilijke keuzes vooruitschuiven en de inwoner op laten draaien voor de gevolgen. En dat verbaasde D66-fractievoorzitter, want de provincie tikte de gemeente eind vorig jaar al op de vingers. En de provincie zei toen al, en ik citeer, geschrokken te zijn van de financiële positie van de gemeente. De begroting was een breekbaar evenwicht en bij nieuwe keuzes moest het college rekening houden met dat breekbare evenwicht. En dat heeft dit college niet gedaan. Weer werkt het college met een begroting met grote tekorten. Weer stromen de miljoenen uit de financiële reserves en weer hangen er bezuinigingen boven de markt die niet zijn ingevuld. En zo raakt de gemeente financieel steeds ongezonder. Ik heb tussen haakjes Voorschoten hier achter gezet. U mag hem zelf invullen. En voorzitter, stel dat Eneco onverhoopt niet verkocht raakt, dat zou kunnen, dan hebben we binnenkort nog 18 miljoen euro op voorraad van de 48 miljoen waarmee dit college begin dit jaar begon, voorzitter. Kortom, dat is 30 miljoen minder in een paar jaar tijd.

U wel, voorzitter, is het niet zo, maar ik ben benieuwd hoe D66 daar tegenaan kijkt dat juist bij de verkoop van Eneco je geld binnenkrijgt, maar het slaat ook een gat in onze begroting omdat we dividend mislopen? En is het niet zo dat het juist getuigt van degelijkheid door dat alvast mee te nemen om niet straks, wat waarschijnlijk bij die andere gemeenten wel gaat gebeuren als we het verkopen, erachter te komen dat je per jaar 1,5 miljoen aan rente misloopt? En hebben we het hier over de begroting waar je dat geld toch wel nodig hebt?

Dus ik ben benieuwd hoe u tegen dat punt aankijkt, de heer Van Maldegem.

Ik dank de heer Heil voor deze vraag, want ik wilde deze vraag ook stellen aan mevrouw Kortman. En nu kan ik aan de heer herstellen, weet de heer. Heel wat prudent begroten is dat je de kosten die je op je af ziet komen snel neemt en de opbrengsten zo laat mogelijk. Wat zal het er zeker zijn? Dus in dat scenario zou je inderdaad gederfde dividendopbrengsten nu wel al meenemen in je begroting. En de verwachte opbrengsten nog niet, dus ja, ik vind het goed dat ze die gederfde dividend meenemen. Maar

Ja dus inderdaad, dan snap ik hem even niet. Dus als de negatieve effecten van het hele betoog erover gaan dat we de Eneco-gelden nog niet zouden mogen meenemen in de begroting, dan stel ik een wedervraag en dan hoor ik nu uw betoog doen om dan de negatieve effecten daarvan wel op te nemen in de begroting, maar de positieve effecten die ik overigens nog niet uitgegeven zie hè, ze staan er alleen in, maar u ziet ze al uitgegeven blijkbaar. Maar en die dan niet mee te nemen, dus wat is dan prudent begroten dat je de helft wel neemt?

En meeneemt en de andere helft niet, omdat het je zo goed uitkomt, de heer Van Maldegem.

Ja, ik snap de verwarring bij de VVD-fractie, maar dat is proberen te begroten, ja, de kosten neem je snel, de opbrengsten niet. En nee, ik zie ze niet uitgegeven worden, die 80 miljoen, in aanvulling op uw vraag. Maar ik zie wel dat dit college het nodig heeft om goede cijfers te overleggen.

Wel even afmaken is dan wat u zo voorstelt is om dan wel vanaf volgend jaar rekening mee te houden met de dividend. Maar dat vind ik ook prima hoor, maar ook niet bij maar en dat we die 80 miljoen pas. Wanneer zou die dan daar neergezet moeten worden die 1,5 miljoen al volgend jaar en de inkomsten? Wanneer mogen

Dat de verkoop zeker is. Dat is precies wat ik bedoel. Gaat u verder.

Wat ik zei: de algemene reserve vrij besteedbaar loopt dus in een paar jaar tijd met 30 miljoen euro terug. Dat betekent dus dat je ieder jaar 6 miljoen meer nodig hebt dan binnenkomt, terwijl de financiële risico's groot zijn naast Eneco. Ik noemde WMO, de bijstand, de jeugdzorg, de komende taken van de inburgering wellicht en het cultuurhuis om een paar risico's te noemen. Ik zal eens even langslopen. Het nieuwe abonnementstarief in de WMO, dat gaat ongetwijfeld tot meer zorg aan huis leiden en dus tot hogere kosten. De wethouder Werk en Inkomen, ik zei het al, laat al jaren zien dat er weinig mensen uit de uitkering stromen. In ieder geval ieder jaar minder dan beoogd. Dus waarom zou het nu wel lukken om meer mensen uit de uitkering te krijgen? Ik zag toevallig vandaag de kop in het FD: de economie verslechtert, houdt het college daar rekening mee? Want de begroting gaat namelijk wel uit van groot succes. Oplopen tot €800.000 bezuiniging in 2023, €800.000 in 2023 en met het gebrek aan inzicht in de jeugdzorg en keuzes daaromtrent zal ook de rekening van de jeugdzorg eerder oplopen dan afnemen. Nou, de inburgering noemde ik al en het idee dat het college grip heeft op de financiële afwikkeling van het cultuurhuis, dat betwijfelde de D66-fractie ook. En bij zoveel en zulke grote risico's past het naar onze mening om een stuk minder scherp aan de wind te zeilen. Ik had hem ook al in mijn tekst: de heer Duin, minder scherp aan de wind te zeilen dan deze begroting doet van de coalitie. Het is een begroting die reserves opbouwt in plaats van leegtrekken. Dat zou D66 graag zien, want bij het minste of geringste breekt nu het breekbare evenwicht dat de provincie identificeert. Een paar vragen aan het collegevoorzitter: hoe denkt het college dat de provincie Zuid-Holland oordeelt over deze begroting? En is het college met D66 eens dat het verstandiger zou zijn de reserves op te bouwen in plaats van af te bouwen en zonder uit te gaan van de verkoop van Eneco? En de D66-fractie las ook in de kadernota dat, ik citeer, de meerjarenbegroting rekening houdt met een aanzuigende werking van de WMO-uitgaven. Kan het college dan uitleggen wat de gevolgen zijn van extra WMO-uitgaven voor deze begroting in dit akkoord met de belofte volledig en adequaat geïnformeerd te worden? En kan het college alvast een doorkijkje geven naar die aanstaande bezuinigingen die zijn aangekondigd, al is het maar om de toezegging dat burgers niet weer een rekening gepresenteerd krijgen? Graag een reactie. Want lasten verhogen, dat doet dit college heel graag. €750.000 extra rioolbelasting, €120.000 extra hondenbelasting. Wij hadden de grap in de fractie verzonnen en hij is niet heel leuk, maar toch wel typerend: het is geen melkkoe, maar melkhond. En een jaar later, in 2021, nog eens €200.000 extra leges, de rekening voor de burger 1 miljoen extra kosten in 2021. En, dat was de CDA-fractie. Oh nee, daar kom ik straks. Wacht, ik haal hem even voor me. Nog een keer terug naar de verkiezingsprogramma's. Ik citeer: de reserves van de gemeente zijn in rap tempo geslonken en wij willen die tendens keren voordat het te laat is, was getekend de VVD. En de praktijk: de coalitie onder leiding van de VVD presenteert een begroting die opgeteld tot een tekort van 14,5 miljoen euro in de komende 4 jaar. Dat is inderdaad wat je noemt een daling in rap tempo.

Voorzitter, dank. Ja, ik luister met belangstelling naar het betoog van de heer Van Maldegem, wat veel beschrijving bevat. Vanochtend las ik een artikel waarin hij ook een aantal oplossingen aandroeg. Daar heb ik hem niet over gehoord. U heeft het daar zo over, dat nog aansnijden. Dat zou ik zeer benieuwen, in het bijzonder de oplossing om niet de prijsstijgingen mee te nemen in de begroting. En die laatste boeit me wel. Hoe werkt dat bij D66, de heer Van Maldegem?

Ja, ik snap dat u graag wilt gaan naar onze oplossing, omdat nu het blokje CDA kwam. Maar de loon- en prijsbijstelling kun je gewoon afvlakken, namelijk niet geheel uitkeren. Dat gebeurt bij het Rijk ook regelmatig, zoals u gemerkt heeft bij Buitenlandse Zaken. Vergoeding is gewoon een soort kaasschaafmethode.

Ook prijsstijgingen die gewoon iedere Nederlander, iedere organisatie, ieder bedrijf niet meenemen? Of hoe werkt dat dan? Prijzen die stijgen gewoon met inflatie. Mevrouw Koopman.

Koopman op ditzelfde punt? Mevrouw Kortman niet? Anders ga ik weer naar de heer Duin.

Inderdaad, de prijzen stijgen en je krijgt iets minder compensatie van de gemeenteraad, dus dan moet je zelf gaan zoeken waar je een beetje op kan besparen, mevrouw Kortman.

Ja dank u wel, voorzitter. Ik ben zo benieuwd naar de voorstellen die D66 geeft in deze kadernota, want ik hoor heel veel kritiek en punten, maar ja, nog weinig andere voorstellen.

Voorzitter, misschien helpt het altijd om ook de blokjes-systematiek toe te passen, dat komt zo. Maar zoals ik beloofd heb, eerst het CDA, want die waren ook stoer in de verkiezingsprogramma's. Ik citeer: "Wij willen geen lastenverhoging voor burgers en bedrijven." En de praktijk? Ik zei het al, 1 miljoen euro extra lasten in 2021. Dan de PvdA, die bracht kiezers op de been met de belofte meer brede scholen te bouwen in deze provincie, in deze gemeente. En wat doet dit college? Het bezuinigt op brede scholen. En dat leidt volgens mij niet tot meer brede scholen. En dan, u voelt hem al, collega van Schoor, dan de ChristenUnie en SP. Die beloofden niet te bezuinigen op de noden van burgers. En wat doet dit college? Dit college bezuinigt op vervoer van kwetsbare leerlingen, vervoer van kinderen die anders moeilijk of niet op school komen. Dat is niet echt wat je noemt zorgen voor kwetsbare inwoners. En een tipje van de sluier: dit lossen wij wel op in onze voorstellen. En last but not least: de brug ligt er nog niet en het afval nog wel. Weet u, voorzitter, als politici beloftes verbreken, is dat heel akelig voor onze inwoners, vooral voor inwoners die een stem gaven aan deze coalitie. En daarover gesproken, kan het college al duidelijkheid verschaffen over de wekelijkse vuilophaling in 2021, 22 en 23? Want voor die jaren is er nog geen geld beschikbaar, maar wel al een dreigende bezuiniging van 1 miljoen euro. En ik vind dat de VVD-stemmers en de CDA-stemmers daar recht op hebben. Op duidelijkheid. Gaat dat nou wel door of niet? En inwoners zien week in week uit, net als de D66-fractie vanuit onze oppositiebankjes, dat dit college, dat deze coalitie niet weet waar het naartoe moet gaan met deze gemeente. Neem bijvoorbeeld de verduurzaming van onze gemeente. Dit college zou een groen college zijn met grote stappen in de verduurzaming en de energietransitie, maar we hebben er allemaal nog niets van gezien. De Raad wacht nog steeds op een energiestrategie en de Raad wacht nog steeds op hoe dit college inwoners wil meenemen in die transitie. Kan het college daarover al een inschatting geven? Hoe we dat gaan doen, wanneer we dat gaan doen? En de reden van deze vraag is simpel: om alle woningen in onze gemeente te verduurzamen, moeten we tot 2050 100 woningen per maand aanpakken, dus iedere maand vertraging leidt tot echt aanzienlijk grotere opgaven later. Dan de burgerparticipatie, die zou dit college ook willen verbeteren. Ook daar heeft de Raad nog niets van gemerkt, laat staan onze inwoners. Dus, voorzitter, D66 daagt dit college uit echt aan de slag te gaan met burgerparticipatie en dan is een startnotitie alleen echt onvoldoende wat ons betreft. D66 ziet graag dat inwoners oprecht de ruimte krijgen om met u samen te werken. En D66 deed met een amendement bij het Kompas voor de Leefomgeving een voorzet. Dus betrek inwoners, experimenteer en leer, want een blauwdruk voor burgerparticipatie, die bestaat niet. Dat kunnen wij alvast onthullen. Verduurzaming, burgerparticipatie, die twee onderwerpen waarop dit college echt nog steken laat vallen, komen ook eigenlijk niet heel erg terug in de kadernota. Onze inwoners, zei ik al, verdienen het om te weten waar dit college heen stuurt. Ze verdienen een coalitie die richting geeft en durft te kiezen, en dat kan. De heer Duin, ik kom nu op het blokje D66, mevrouw Koopman. Het kan, het kan allemaal zoveel anders en zoveel beter als je durft te kiezen, als je durft te tonen waar je voor staat. Voorzitter, u kent D66 als een partij van financiële degelijkheid. Niet voor niets is de Bredeijk-norm, die ik noemde, genoemd naar een D66'er die staat voor financiële degelijkheid. En in die traditie hebben we ook gekeken naar de kadernota en gezocht hoe het anders kan, en het kan anders. Het valt D66 namelijk op dat deze coalitie niet bezuinigt op de kosten van de gemeente zelf. Het snijdt niet in eigen vlees. We hadden het er net al over, over de kaasschaaf. Wij zien ruimte om te bezuinigen op de inhuur van externen, op de loon- en prijsbijstelling en het handgeld van het college. En ja, sommige keuzes vergen moed, zoals een korting van 5% op alle subsidies een keer, en zo zien wij volgend jaar al 2 miljoen euro ruimte ontstaan.

Ja, de heer Van Maldegem noemt bezuinigen op externe inhuur en korten op subsidies als mogelijkheden. Dat zijn natuurlijk enorme grote domeinen, zeg maar, dus ik ben wel benieuwd waar hij dan aan denkt binnen die domeinen, want voor externe inhuur geldt ook dat daar mensen achter zitten die ook klussen klaren, zeg maar, dus zijn er dan bepaalde zaken waarvan hij zegt, nou die hoeven wat mij betreft niet meer te gebeuren. En ten aanzien van subsidies, hè? Welke subsidies wil hij dan laten vervallen, of gaat het om een kaasschaaf? De heer

Nou, antwoord op de laatste vraag: zou een kaasschaaf toepassen, iedereen 5% eraf, en die externe inhuur. Ja, voorzitter.

Ja, ik hoor de heer Van Maldegem nog geen paar minuten geleden zeggen dat het niet ten koste mag gaan van de inwoners en dergelijke en nu hoor ik hem toch echt zeggen dat we met de kaasschaaf van alle subsidies maar af moeten gaan. Hoe kijkt D66 daar tegenaan?

Van de inwoonster ging over de ChristenUnie, die dat zegt in zijn verkiezingsprogramma: wij zeggen pas een korting toe op alle subsidies. Gaat u

Verder, de heer Van Maldegem, voorzitter, toch de heer Van Schoor nog een interruptie.

Ja, maar de ChristenUnie heeft ook bezwaar tegen die 5% korting op alle subsidies. Dus wilt u dat toch toelichten? De heer Van Maldegem.

Zeg u tegen alle subsidiepartijen aan de subsidietafels: we doen het volgend jaar met 5% minder. Verdeelt u? Maar...

Voorzitter. Wat de interruptie van de heer Hel betreft. Ja.

Dank u wel, voorzitter. Even niet over de inhoud van het voorstel van de heer Van Maldegem, maar het betoog dat hij houdt over het feit dat er niet gekozen wordt door dit college. En dan komt hij met.

Voorstellen waar de keuze mijlenver vanaf staat, zeg maar, ik zie er geen enkele keuze in, namelijk een kaasschaaf over alle subsidies. Prima hoor, we kunnen het over het voorstel hebben, los van of we daarvoor of tegen zouden zijn. Maar hoe kunt u nou een betoog houden dat u wilt kiezen en dat er een oplossing is? Dan is alle subsidies een beetje minder. Wees

Dan inventariseer ook gewoon en zeg gewoon waar het volgens D66 een tandje minder kan.

Vanaf zou moeten en zeg gewoon die 20% en die nul, want daar kiezen wij voor en niet iedereen een klein beetje minder. Hetzelfde geldt natuurlijk voor die inhuur, prima, heel fijn als dat voor minder kan, maar maak dan een keuze en zeg waar dat dan kan, want dit is een beetje gewoon een knuppel in het hoenderhok gooien, omdraaien, hard wegrennen, zoek het maar uit. De heer Van Maldegem.

Ja, ik hoor dat de emoties hoog oplopen. Het spijt me zeer, maar dit past heel erg bij de kaderstellende rol van de gemeenteraad. Je zegt gewoon een maximum, omdat het anders fout dreigt te lopen en u als coalitie heeft niet durven kiezen. Wij kiezen wel en inderdaad dan is het een mooi instrument als een subsidietafel die u zelf heeft voorgesteld, een ultiem instrument om deze bezuiniging door te voeren.

De heer Hel: Nee, dat snap ik wel. Maar ik ga meer in op het punt daarvoor, dat u maakte dat we niet zouden durven kiezen. Ik zeg dan ook gewoon, wij durven ook niet te kiezen. Wij stellen een kader en u moet het vervolgens oplossen. Dat is meestal eerlijk op dat punt en technisch van wij. Wij maken een harde keuze om vervolgens geen keuze te maken, daar gaat het mij om en niet om voorstellen voor of tegen, maar de manier waarop u het debat voert. En ja, dat u verwijt geen keuzes te maken en die vervolgens zelf uit de weg gaat. Ik hoor graag welke keuzes u dan...

Volgens mij maakt het juist keuzes veel meer dan de VVD doet die het tekort maar op laat lopen met 14,5 miljard in 4 jaar. Dat noem ik geen keuzes maken. Gaat u

Het is wel een keuze, maar niet de keuze die u vooraf zei te zullen maken aan u kiezen, dus dat nou goed. Ik ga verder. Het valt D66 verder op dat dit college dus de lasten voor inwoners verhoogt, maar tegelijkertijd wel geld vindt om een feestje voor ondernemers jaarlijks te organiseren en de rekening voor de belastingbetaler ieder jaar €18.000. Het valt D66 op dat dit college niet durft in te grijpen op de wildgroei aan re-integratie in onze gemeente. Dat zouden wij wel durven doen. En net als D66 aanvullend zou durven bezuinigen op de jeugdzorg en ik weet dat ligt gevoelig, maar een groei van 21% kan niet zonder lucht ertussen. Dus inderdaad ook hier weer 2,5% afhalen of vervolgens bij de aanbieders de aanbieders te stimuleren creatief te worden in plaats van simpelweg alles te doen wat ze willen en kunnen en vervolgens de gepeperde rekening naar de gemeente te sturen. En er zijn voorbeelden van gemeenten waar de jeugdzorg wel beter in de klauwen is dan in Leidschendam-Voorburg. En ja, D66 zal geen geld vrijmaken om iedere week weer halfgevulde vuilnisbakken te legen of voor een afvalbrengstation. Nou goed, er zijn inmiddels de gedachten anders over, maar ook niet aan extra boa's die in het coalitieakkoord stonden. En door die keuzes te maken hoeft D66 de rekening voor inwoners niet te verhogen, levert D66 een dekkende begroting in voor alle jaren en maakt D66 uiteindelijk 1 miljoen euro vrij voor cultuur, cultuur die op zijn beurt weer kan leiden tot minder jeugdzorg, tot betere onderwijsprestaties. En dus tot een gezondere en fijnere gemeente. Door dit soort keuzes te maken bezuinigt D66 niet op de rekenkamercommissie. Zorgt D66 voor extra meetpunten voor de luchtkwaliteit. Daar hebben we een motie over ingediend, een amendement over ingediend samen met GroenLinks en stelt D66 het leerlingenvervoer veilig voor kwetsbare kinderen. En nee, dit college is niet goed bezig, zoals de VVD-fractie dit voorjaar nog durfde te beweren. Het breekt verkiezingsbeloftes. Het heeft veel te weinig oog voor verduurzaming en burgerparticipatie en het laat een financiële janboel na. Voorzitter, college en coalitie, het kan echt beter en wij durven te beweren dat wij hebben gerekend, nagedacht en gekozen. Meneer, heel. Wij hebben durven kiezen voor de toekomst, voor dat redelijk alternatief. En nu u nog, dank u wel. En ik zou het bijna vergeten. Ik heb nog een taak van de burgemeester. Ik moet er dik aan voorlezen van mijn moties. Wij stellen voor, samen met GroenLinks, om binnen het programma van Volksgezondheid en Milieu geld vrij te maken voor extra meetpunten in de luchtkwaliteit en dat daarvoor hebben wij €15.000 nodig en wij vinden dat in het budget innovatiebudget openbare ruimte binnen het programma verkeer en vervoer. Dan heb ik een amendement doorgestuurd waar je nu een tipje ziet van onze tegenbegroting, namelijk de budgettaire alternatieve keuzes samenvattend. Wij snijden het vlees van de gemeente. Wij verhogen de belastingen niet voor onze inwoners, dus geen hondenbelastingverhoging. We draaien de hondenbelastingverhoging van vorig jaar terug voor volgende jaren. De lasten hoeven niet naar boven in 2021, maar we kunnen wel meer geld vrijmaken voor brede scholen, voor leerlingenvervoer, voor de rekenkamercommissie, voor cultuur en de rest voegen wij toe aan de algemene reserve vrij besteedbaar. Dan een laatste motie waarbij wij ingaan op de toezegging van het college vorige keer in de vergadering om beter meetbare doelen op te nemen in de begroting. Die stellen wij voor om vanaf de begroting 2023 door te voeren. Dank u wel.

Dank u wel, dan hoef ik niet te herhalen welke amendementen en moties door u zijn ingediend en die zijn ook op dit lijstje nu afgevinkt. Dank u wel, dan ga ik naar de fractie van GroenLinks. Ik geef het woord aan de heer Van Rossem.

Dank voorzitter, dan zijn er zo nog twee fracties over om een positief verhaal te vertellen. Dat is toch gezellig? De Algemene Beschouwingen, voorzitter, zijn mij de afgelopen jaren bijzonder dierbaar geworden. Waarom? Dit is volgens mij die ene vormvrije avond, waarop alle fracties mogen vertellen waar de gemeente wat hen betreft naartoe zou moeten. En voor GroenLinks is die stip op de horizon helder. GroenLinks staat voor een gemeente die kiest voor een sociale, eerlijke en menselijke invulling van het sociaal domein, waarin niet alleen zorgvragers, maar ook de zorgverleners serieus worden genomen. En GroenLinks staat voor een gemeente die lef toont in de verduurzaming en in de vergroening van de samenleving. Waarin dappere keuzes worden gemaakt voor luchtkwaliteit en tegen de verstening, waarin de fietser voorrang krijgt op de automobilist. En voorzitter, het zal u niet verrassen: GroenLinks staat voor een gemeente die onvoorwaardelijk kiest voor inclusiviteit, voor een plek voor iedereen waarin niet je geloof, je geaardheid, je afkomst, je gezondheid of de dikte van je bankrekening je definieert, maar waarin inwoners zonder cynisme tegemoet worden getreden, omdat we geloven dat iedereen kan en wil bijdragen aan die samenleving. Voorzitter, voor GroenLinks is die visie helder. Kon ik dat nou ook maar zeggen over die kadernota. Een voorbeeld, voorzitter: de verschraling die deze gemeente uitdeelt als beloning voor cultureel ondernemerschap. De afgelopen jaren heeft deze raad om dat ondernemerschap gevraagd en nu de verschillende partijen, theaters, de bibliotheek, maar ook verenigingen en andere initiatieven dat laten zien, zegt het college: nou, we houden het schraal, want er is nog niks echt omgevallen. Maar de werkelijkheid is wel anders. De cultuursector loopt op haar financiële tandvlees en het wordt tijd dat we wat teruggeven. Deze raad, GroenLinks inclusief, is de afgelopen jaren veel te gierig geweest. Een mooie woongemeente kan niet zonder sterke cultuursector, voorzitter. En mocht iemand beginnen over het aandeel van de gelden dat naar de bibliotheek gaat: ook GroenLinks vindt dat er een bijzonder grote hap uit dat budget naar de bibliotheek gaat, maar de vraag is wel legitiem of dat ligt aan het geld dat naar de bibliotheek gaat of aan het totaalbedrag. Dat is precies waarom we een amendement indienen om de uitgaven per inwoner aan kunst en cultuur structureel stevig te verhogen en we hebben het hier over € 60.000. Dat is eigenlijk nog een druppel op de gloeiende plaat. Maar goed, als ik hier hele ambitieuze verhalen ga vertellen, dan weet ik toch al dat het er niet doorkomt. Dank overigens wel aan wethouder van Ecologie die vaart heeft gemaakt met het beantwoorden van die vraag. Als je daarin ziet wat de gemiddelde uitgaven zijn, dan is het meteen ook klip en klaar waarom het heel verstandig is dit voorstel te steunen. Nog een voorbeeld, voorzitter, waar GroenLinks dacht: luchtkwaliteit. Hoewel de hele raad het eens lijkt over de urgentie om actie te ondernemen om de luchtkwaliteit te verbeteren, beter in kaart te krijgen en te gaan aanpakken, blijft het bij geklets. Waar blijft de ambitie? Er gebeurt tot nu toe wat GroenLinks betreft veel te weinig. We praten erover en daar blijft het een beetje bij, maar goed, misschien kunnen we een handje helpen, voorzitter. We dienen een motie in om extra onderzoek naar luchtkwaliteit mogelijk te maken, opdat de wethouder daarop volgend vanzelfsprekend die handen uit de mouwen kan steken. In het kader van die luchtkwaliteit, voorzitter, heeft GroenLinks nog wel een vraag aan de wethouder: die slimme verkeerslichten op pagina 9 van de kadernota, geniet de fietser straks ook van die slimmigheid? Daar ben ik erg benieuwd naar. En als we toch bezig zijn met luchtkwaliteit, komen we vanzelf bij groen en vraagt GroenLinks zich af waarom het college het verstandig vindt om op het groenbeheer te bezuinigen. De natuur kan onze hulp hard gebruiken en in deze tijd moet worden geïnvesteerd in sterk groen en niet in luchtvervuiling. En als we toch over luchtkwaliteit spreken, voorzitter, tijd voor een blokje folklore: GroenLinks begint over betaald parkeren. Een mooi middel voor auto-ontmoediging en een inkomstenbron voor duurzame ambities en het lijkt een vrolijk terugkerend gebbetje. Misschien is het dat ook, maar het legt ook een pijnlijke zenuw bloot. Dit college is zo bang voor de boze burger met auto dat GroenLinks de afgelopen keren van wethouder van Eekelen niet meer dan een grap terugkreeg op die suggestie of "ik heb er geen zin in" en het wordt tijd dat dit college met serieuze argumenten uitlegt waarom dit onbespreekbaar is, waarom men betaald parkeren niet alleen niet wil onderzoeken, maar ook niet wil overwegen. Want als het college die luchtkwaliteit echt zo belangrijk vindt en echt wil inzetten op duurzaamheid, dan ontkomen we er niet aan serieus dit gesprek aan te gaan. Ik heb het al eerder gezegd, er wordt vrolijk geroezemoes bij de VVD en ik snap wel waarom. Als je wilt verduurzamen en tegelijkertijd... Interruptie van

Ja, dank u wel, voorzitter. Ja, de VVD is zo benieuwd, want GroenLinks heeft natuurlijk zelf ook enkele jaren in het bestuur gezeten en, hè, waarom? Wat is de reden dat GroenLinks dat niet heeft aangezwengeld?

Voorzitter, toen GroenLinks in het college zat, kwam er eindelijk een serieuze duurzaamheidsagenda. Daar moeten we nu op doorpakken en ik mag toch hopen dat mevrouw Kortman niet wil dat wij alles in één keer hadden gedaan, dan waren we nu nog blutter geweest dan het geval is.

Nee, ik bedoel betaald parkeren waar ik u net over hoorde.

Ja, ik vrees dat naast GroenLinks nog meer partijen niet serieus willen overwegen om dat betaald parkeren in te voeren. Het zou toch mooi zijn als GroenLinks één keer 18 zetels haalt in deze raad, dan voeren we dat direct door. En voorzitter, ik zal de slogan herhalen: als je wilt verduurzamen en tegelijkertijd inzetten op meer plekken, dan begrijp je het probleem niet. En ik hoor graag van het college wanneer een serieus gesprek over betaald parkeren wel mogelijk is. En dan nog een voorbeeld, voorzitter, waar GroenLinks op meer visie had gehoopt, op meer daadkracht en meer lef: jeugdzorg. Twee weken geleden noemde ik dat het ongetemde beest en wethouder Bouw moest daarom giechelen. Maar misschien is dat omdat ze de ernst er toen niet van inzag, want jeugdzorg is een landelijk, maar vooral ook een lokaal probleem dat allereerste prioriteit zou moeten hebben. Maar de wethouder is druk met andere zaken: steggelen met verdeelde coalitiegenoten, tijd kopen om een besluit uit te stellen en het is een gave voor- en tegenstanders in de gordijnen jagen. Twee weken geleden heeft wethouder Bouw getracht onze zorgen weg te nemen, maar u raadt het al, dat is niet gelukt. Ik heb het inderdaad. Over die brug kom ik zo op terug. Want bij jeugdzorg is nog iets anders aan de hand, voorzitter, we lopen het risico dat we ons zo verliezen in het financiële vraagstuk dat we onvoldoende aandacht besteden aan de vraag wat de jeugdzorg zelf nu eigenlijk nodig heeft, wat die zorgwerkers nodig hebben, hoe we de kwaliteit van de jeugdzorg kunnen borgen en verbeteren. Een actueel issue, voorzitter, om het te illustreren, de vraag of we snel genoeg en efficiënt genoeg de diagnose stellen. Jeugdzorg is een woud van dure doorverwijzingen, maar als we bijvoorbeeld bij een vechtscheiding sneller mediation zouden aanbieden, dan vermindert dat problemen. En als we armoedebestrijding vroeg en slim aanpakken, hetzelfde. En als we ouders van een kind met autisme niet een leven lang de begeleiding insturen, maar ze leren dat zelf te doen, bieden we meer rust. Minder belasting voor de ouders, minder gesleep met het kind en het levert mogelijk nog geld op ook, maar dan als bijvangst. En dat is dus de juiste volgorde. Nog een actueel issue, voorzitter, zo ongeveer 40% van de tijd in de jeugdzorg schijnt besteed te worden aan administratieve werkzaamheden. Als we dat kunnen verminderen, hebben mensen in de jeugdzorg meer tijd voor zorg, voor opleiding, voor mentale ondersteuning van collega's. Als we die administratieve rompslomp verminderen, verminderen we de werkdruk, het ziekteverzuim, de wachtlijsten en dus uiteindelijk in de juiste volgorde, de kosten en in het kielzog hiervan resultaatgericht afrekenen. Zorgverleners worstelen nu al met wat nu uiteindelijk het maatschappelijk resultaat van hun werk is en hoe dit te borgen in het systeem.

Ja, dank voorzitter, de efficiency verbetert. Dat klinkt namelijk heel sympathiek. Ik denk dat veel mensen daar wel gevoel bij hebben. Maar de vraag is: hoe doe je dat? Heeft GroenLinks daar ook over nagedacht? Hebben jullie al ideeën over hoe dat beter kan? Meneer van...

Ik denk dat het uiteindelijk, als we hem helemaal plat slaan en daar gaan een aantal lagen overheen, waar we volgens mij slimme ambtenaren ook voor moeten vragen. Maar uiteindelijk is volgens mij het issue dat je minder bezig moet zijn met alles vastleggen en meer bezig moet zijn met de zorgwerkers hun eigen werk laten doen. We zijn inmiddels zo verzeild geraakt in een woud van regeltjes en inregelen en outcomecriteria en meer van dat soort prachtig gelijk ambtelijk geklets dat we vergeten waar het echt om gaat. En als we vervolgens daaroverheen in deze raad, maar ook in het land alleen maar blijven praten over wat het kost, dan is dit dus wat je krijgt. Dan hebben wij het over kosten, over outcomecriteria, over hoe we het kunnen vastleggen wat per keer Q is en gaat het niet meer over waar het echt over gaat. Als we dat oplossen, zijn we volgens mij een stuk verder.

Gaat u verder met uw betoog, dank u voorzitter.

Ik wil toch graag even concluderen dat dit antwoord van de heer Van Rossum in de richting van de heer Duin wel aangeeft dat de heer Duin een efficiencykorting wel goed vindt klinken en een kaasschaafmethode niet. Dit zijn precies de instrumenten die leiden tot efficiency, dank u wel. De heer Van

Dank voorzitter. GroenLinks houdt overigens ook niet van kaasschaven, maar misschien moeten we terug naar de jeugdzorg. Ik had het over resultaatgericht afrekenen. Ook dat levert administratieve druk op en meer nog: als het resultaat niet helemaal duidelijk is, is het mogelijk niet helemaal geleverd. Wordt het dus misschien wel niet helemaal betaald, terwijl de kosten al gemaakt zijn? We zijn de jeugdzorgwerkers echt de gordijnen in aan het jagen. Er zijn al plekken waar de vacatures voor jeugdzorg voornamelijk uit administratieve krachten bestaan. Dat is echt de wereld op zijn kop. Laatste jeugdzorgissue, voorzitter: de verborgen wachtlijsten waar we helemaal geen zicht op hebben, wel een intake binnen de gestelde tijd en dan nog zes maanden wachten tot je de hulp krijgt. Misschien kan de wethouder aangeven of ze hier plannen voor heeft en wat haar ideeën zijn om die verborgen wachtlijsten aan te pakken. Want terwijl al deze actuele issues onze aandacht vragen, zijn wij druk met de knaken en GroenLinks wil graag een aanzet doen om de wethouder te helpen en een motie indienen om de administratieve druk te verlichten.

Dank voorzitter, ja, ik heb begrip voor het betoog dat gehouden wordt, hè? Over de kwaliteit van de zorg en het niveau van de diensten. Maar ik vraag me toch af dan, hoe ziet GroenLinks dat in de toekomst? Als we telkens te weinig geld krijgen van het rijk, hoe gaan we dat dan financieren? Blijven we dit gewoon uit de algemene reserves halen, gaan we gewoon andere taakvelden daarvoor inzetten? Wilt u de parkeergelden introduceren om dit te doen? Hoe wilt u omgaan met de enorme tekorten waar we nu in zitten, behalve de efficiencyslag die u net noemde?

Ja, allereerst begrijpen de heer Daan en ik elkaar volgens mij niet. Ik heb het niet over een efficiencyslag. Ik heb het over het wegnemen van administratief werk. Dat is denk ik net wat anders. Ik hou ook niet graag kiezers voor de gek. Dus ja, als er tekorten blijven, dan moeten we dat betalen. Ik zal niet tegen het college zeggen: nou, gaan jullie maar regelen dat dat niet zo is. Dat is namelijk een irreële verwachting en ik denk dat er een hoop gebieden zijn waar GroenLinks graag op zou bezuinigen. Van mij hoeft er geen parkeerplek meer bij in deze gemeente. Meneer Duin en betaald parkeren lijkt me een uitstekend idee. Gaat u

Voorzitter, ik denk dat ik het voorstel om de werkgroep in te richten maar even op de plank laat. Dan ga ik die van het CDA even goed lezen en dan kan ik hem mogelijk morgen alsnog indienen, hè? Dat is toch gezellig als we toch in het sociaal domein bezig zijn. Voorzitter, de kadernota spreekt over scherper indiceren in de WMO op huishoudelijke hulp. En ik ben heel benieuwd hoe het college denkt dat droog te houden, want nu al maken rechters gehakt van de karigheid waarmee gemeenten zich van hun zorgtaak proberen te kwijten. Dus graag een reactie ook overigens op de uitspraken van rechters in het algemeen dat dat resultaatgericht indiceren zo zijn makken heeft en soms ook gewoon tegen wettelijk wordt verklaard. De adviesraad sociaal domein begon daar ook over. Ik hoop op een reactie en dan zijn we toch bij de brug, voorzitter. Ik begon er al even over, twee weken geleden spraken we wederom over de bereikbaarheid van het Damcentrum en dus over de brug. Een besluit dat voortgesleept wordt tot iemand binnen het verstandshuwelijk van VVD, CDA, PvdA en ChristenUnie, SGP de politieke moed op kan brengen om de stekker eruit te trekken. En dat doet niemand, dus sleept het voort en voort en voort. En GroenLinks vindt dat laf en oneerlijk, want we kunnen die brug niet betalen en onderzoek na onderzoek wijst uit dat de brug niet de gewenste effecten sorteert. Dit college en deze coalitie kiezen er dus bewust voor om burgers voor de gek te houden. Voorzitter, er is geen extra onderzoek nodig om een besluit te nemen. Er is politieke moed nodig om een besluit te nemen om die eigen verkiezingsbelofte op te eten. En GroenLinks vindt dat wethouder Bouw, maar ook haar collega's in college en coalitie zich kunnen schamen daarover en misschien is vanavond dan de avond dat dit college de politiek in moet een beetje opbrengt om morgen eerlijk te zijn en open kaart te spelen. Graag een reactie en ik hoop dat ze dan eens eerlijk zeggen dat die brug er niet komt. Voorzitter, u merkt dat we er kritisch in zitten vanavond, tijd voor een positief intermezzo over politieke moed om precies te zijn. GroenLinks heeft zich de afgelopen jaren erg druk gemaakt over de DSW, onze dienstverlener voor hen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt. En daar gebeurde de afgelopen jaren een klein wondertje en voltrekt zich dus vanavond het kleine wondertje dat GroenLinks een wethouder in het bijzonder wel graag een pluim geeft en wel om het volgende: wethouder Stemerdink heeft de afgelopen jaren de politieke moed getoond om de bezem erdoor te halen. En met het risico op bestuurlijk falen allerlei uit de kast te trekken en dat heeft zich uitbetaald. Niet alleen de begroting van dit jaar, maar ook de begroting van het komende jaar en het beeld van de toekomst laat een positief beeld zien. Rond DSW wil ik een jaar of twee geleden niet van had durven dromen, maar die conclusie legt wat GroenLinks betreft wel een uitdaging op tafel voor de andere wethouders. Een uitdaging die draait om politieke moed versus de neiging om te duiken, want ook voor het afvaldossier hebben we een dappere wethouder nodig om nog maar te zwijgen over die verdomde dure brug. En ik denk dat het goed is dat wethouders Bouw en Van Eekelen zich eens afvragen of ze niet een stevige bezem moeten aanschaffen en zich ook moeten afvragen wat voorgaat: het belang van deze gemeente of het belang van de verkiezingsleus en de eigen baan? En dan Eneco. Voorzitter, ik begreep uit de media dat de verkoop van Eneco niet alleen aanstaande is, maar ook dat de koper mogelijk bekend is. Shell, het vleesgeworden bewijs van het failliet van het kapitalisme. Hoe kan het toch dat we ons voornemen Eneco te verkopen aan een partij met duurzame idealen en dan uitkomen bij Shell? En de samenleving slikt voor zoete koek dat Shell hele landen kapot boort, want dat rijdt zo lekker. En hoe kan het dat we ons in de maling laten nemen door inhalige zelfzuchtige figuren die er niets anders kunnen denken dan de volgende euro op de rekening, figuren die duurzaamheid slechts zien als slingers in de etalage, een bedrijf dat niet bezig is met hoe de wereld wordt doorgegeven, want de volgende generatie is echt pas interessant als ze staat te tanken aan de pomp. Daar verkopen wij onze Eneco-aandelen aan die we nog zo graag groen hadden weggezet en voorzitter, ik hoop dat ik het bij het verkeerde eind heb. Dat zelfs voor Shell de inhaligheid plaatsmaakt voor verstandigheid met de benoeming van de nieuwste bestuurder dat de nieuwste geluiden die te lezen zijn over Shell een nieuw tijdperk inluiden. Zelfs daar lijkt de nieuwste bestuurder afgerekend te gaan worden op haar duurzame prestaties. Het lijkt een contradictie, maar we doen het maar met wat we hebben. En als het waar is, lopen ze in ieder geval in dat opzicht nog voor op ons college, waar wethouder Van Eekelen nog ongehinderd mag fantaseren over bruggen en gratis parkeerplekken zonder dat daar de duurzaamheidsagenda meteen wordt bijgehaald om haar mee om de oren te slaan. En dat die Eneco-gelden zomaar naar Shell kunnen gaan is wat mij betreft onderdeel van een grotere trend in onze samenleving. De neiging om waarde enkel nog in euro's te kunnen zien en de lamgeslagen staat waarin het kapitalisme ons boerenverstand heeft geparkeerd. We hadden twee weken geleden een inspreker die haar verhaal deed over het grote leed van het niet kwijt kunnen van je tweede auto. En ik wil haar dat niet eens kwalijk nemen. We zijn zo geconditioneerd dat alles maar comfortabel moet zijn voor en zo geconditioneerd dat we heerlijk liberaal en heerlijk individualistisch niet meer verder kunnen kijken dan onze eigen voordeur en dus boos worden als de overheid niet vlak bij die eigen voordeur twee aangeharkte parkeerplekken heeft geregeld en dat kapitalisme en dat marktdenken dat een deel van ons doet geloven dat we recht hebben op twee parkeerplekken op grond die ook groen ingevuld had kunnen worden. Holt onze samenleving uit en treft vooral de zwakkere en de minder assertieve onder ons. Banken lenen achterlijke bedragen uit, want schulden leveren ook een hoop geld op. Arme mensen moeten ook maar zelfredzaam zijn, dus die moeten maar gaan lenen. En wie durft zijn kind nog een schoolreisje te weigeren? En waarom mogen de buren wel op vakantie? Als je erbij wilt horen doe je mee en vervolgens is diezelfde overheid druk bezig om de schulden te saneren en cynisch mensen na te jagen op het risico dat ze frauderen of ze te dwingen te solliciteren op een baan die ze toch niet krijgen. Zonder ons de vraag te stellen of we al dat geld dat we daaraan kwijt zijn, niet in eerste instantie al slimmer hadden kunnen verdelen, zodat die hele lening niet nodig was. Antoniushove en Bronovo sluiten allebei de eerste hulp en we klagen erover dat het überhaupt mogelijk is. En we vragen ons af waarom de overheid niet ingrijpt zonder ons af te vragen of het niet juist die overheid was met het blinde geloof in marktwerking waarbij we braaf op hebben gestemd die deze situatie mogelijk heeft gemaakt, laat het verlies van een bereikbare eerste hulp voor onze gemeente nu eindelijk eens leren. Zorg is geen markt. En Eneco wordt ondanks onze groene en duurzame ambities verkocht aan Shell, een clubje rijke gewetenloze dat met dollartekens in de ogen landen kapot oogst en we vinden het zo jammer, maar we laten het begaan, want we kunnen die financiële injectie zo goed gebruiken in onze begroting. Gemeenten die sloten geld nodig heeft voor een volgende parkeergarage voor lage lasten in dure huizen en voor die verrekte rolbrug. En de overheid bedient hen die betalen en predikt het evangelie van de marktwerking. Maar voorzitter, kapitalisme verpest ons en de overheid buigt daar gedwee in mee en vreest de boze bevoorrechte burger die voldoende comfort heeft en mondig genoeg is om luidkeels weerstand te bieden als de eigen achtertuin nodig is voor vooruitgang. En dus hebben we in het land, maar ook hier laf en futloos bestuur dat inwoners niet durft op te voeden. Geen impopulaire keuzes durft te maken als er een rugbyclub de tribune bezet of een schoolklas, dan zijn we er als de kippen bij om te klappen en snel de knip te trekken en toe te geven terwijl het milieu naar de knoppen gaat. En terwijl kinderen in armoede opgroeien, waar zijn de idealen en vergezichten en waar is ons leiderschap en ons lef? De crux met kapitalisme en economisme is dat het er zo vriendelijk uitziet vanuit onze aangeharkte tuintjes. Het ziet er keurig uit, maar het holt onze samenleving uit. Interruptie van

Voorzitter, dank. Ja, ik aarzel eigenlijk om dit betoog, waar ik adembenemend bijna naar luister, te onderbreken. Maar ik zit toch wel even met de vraag wat de heer Van Rossem nu precies bedoelt met het luisteren naar de burgers, hè? U noemt een aantal groepen van mensen die hier inspreken, die opkomen voor hun belangen. Over het algemeen proberen we als lokale politiek ontzettend goed te luisteren naar wat er leeft en dan eigenlijk hier afwegingen te maken. Maar u lijkt ze nu al een beetje over één kam te scheren door de opmerking dat we hen moeten opvoeden. En ja, dat verbaast me een beetje. Ik begrijp, ik weet niet wat de heer Van Rossem nou precies bedoelt.

Ja, ik denk dat het opvoeden inhoudt dat we inwoners in ieder geval duidelijk maken dat ze niet altijd hun zin kunnen krijgen, maar dat we bijvoorbeeld ook auto's actief gaan ontmoedigen en niet drie laadpalen neerzetten en dan zeggen, nou, daar hebben we goed gedaan, nu is het wel echt gelukt.

Gaat u verder met uw betoog, voorzitter, maar een interruptie nog van de heer Rozenberg.

Bij mij werd net het scherm weggehaald en kan de presentatie. Ik wil het hebben over de presentatie van de heer Van Rossum, waarop de internationale tekst wordt gepresenteerd. En dat we het volkslied gaan heffen? Mevrouw

Voorzitter. Ja, ik hoor de heer Van Rossum. We noemen de kosten, hè? Voor de brug en de afval en dergelijke. Maar waar zitten volgens de heer Van Rossum eigenlijk de grootste kosten? Waar is de grootste pijn bij de gemeente? De

Ik heb volgens mij verreweg de meeste woorden vuil gemaakt aan jeugdzorg, dus ik denk dat ik daarmee beantwoord ben.

Zat ik er net zo lekker in, voorzitter. En, weet je wat de crux is, voorzitter? Tot kiezers stoppen met stemmen op kapitalistische partijen die ziekenhuizen ten prooi laten vallen aan marktwerking en tot we stoppen met partijen die asfalt en 130 rijden op de snelweg belangrijker vinden dan de luchtkwaliteit van morgen en tot we stoppen met stemmen op partijen die niet verder durven te kijken dan de volgende verkiezingsuitslag, gaat dit niet veranderen. De

Van Rossem toch willen uitdagen om nog iets meer over die kosten te gaan spreken met de VVD, want dan gaat de VVD in ieder geval vanavond nog wel een keer over financiering praten. Dank u wel.

Je walsen ja voorzitter. Ik heb de VVD net horen zeggen dat ze misschien wel geld bij cultuur willen doen, dus ik maak even vriendjes daar als u het goed vindt voorzitter. Ik gaf twee weken geleden al aan tijdens de behandeling van de jaarstukken dat GroenLinks niet de illusie heeft dat wij 2018 zonder tekort hadden afgesloten en dat geldt ook voor 2019 en 2020. Wel hadden we het graag anders uitgegeven. GroenLinks kan niet anders dan concluderen dat de toekomst er onder dit bestuur minder groen en minder links uitziet dan ons lief is, minder sociaal, minder duurzaam. Minder inclusief. Minder mooi. Vorig jaar vreesde GroenLinks hardop tijdens de coalitiepresentatie tijdens het interpellatiedebat en tijdens de begrotingsbehandeling dat deze coalitie en dit college niet wilde besturen om de gemeente een mooiere betere plek te maken, maar dat het besturen zelf het doel was. Want verder ontbreekt het wat ons betreft aan bestaansrecht. Voorzitter, GroenLinks is de vrees ruim voorbij. We hebben nu ruim een jaar deze coalitie het voordeel van de twijfel gegeven en het is ons klip en klaar: niet daadkrachtig, maar futloos; niet gericht op samenwerking, maar in zichzelf gekeerd; en niet dapper voorwaarts, maar verstopt in uitstelgedrag en gepruttel. Een liefdeloos politiek huwelijk tussen vier partijen die enkel bezig lijken de invloed niet te verliezen. Er wordt onderzoek naar onderzoek gedaan om tijd te kopen. Er wordt keer op keer gesproken over de passie en de goede wil van matig functionerende wethouders en hoe ze er toch echt mee bezig zijn. En er wordt vergadering na vergadering gesust en gejokt dat inwoners echt betrokken worden en dat ze echt inspraak hebben en dat het allemaal wel goed komt als we nog even geduld hebben, zodat niemand hardop hoeft te erkennen dat de brug er niet komt, dat het afvalprobleem zo simpel nog niet is opgelost als in verkiezingstijd geroepen werd en dat niet elke inwoner zijn zin kan krijgen. Voorzitter, het komt niet vanzelf goed en er zijn geen kant-en-klare oplossingen voor brutale verkiezingsbeloftes. Ik wens het college een rustige en bedachtzame zomer toe om de gedachten te ordenen, de idealen op te graven en te heroverwegen welke gemeente we willen bouwen. De baan van wethouder is een eervolle baan en vraagt meer dan enkel de wens om het te zijn. En als het als uit die overpeinzingen komt, voorzitter, dat we een college hebben.

Voorzitter, ja, ik denk dat de heer Van Rossem een opsomming maakt. Waar ben ik nou? Volgens mij zijn er hier een aantal politieke partijen die net als u idealen hebben en die uitdragen en proberen te verwezenlijken. Dus ik heb daar een heel ander beeld bij wat er gebeurt. Maar ik luister naar uw betoog en u doet eigenlijk een hele felle aanval op Shell en op de mogelijke verkoop van Eneco aan Shell. En dan denk ik ja, wat zit hier dan achter, hè? Is dit een ideaal, is dat een belofte, of wat probeert u nu te bereiken met dat betoog in deze Raad?

Voorzitter, het is grappig dat uitgerekend de heer Duin hier nou over begint, hè? Want ik hoorde de heer daarstraks over jeugdzorg. En wat er dan allemaal moet gebeuren en tegelijkertijd is het zijn partij die landelijk bestuurt die dit mede mogelijk maakt en dat geldt denk ik ook voor de VVD. Dus wat daarachter zit, zodat ik eigenlijk niet zo goed begrijp dat er nog zoveel mensen zijn die op VVD en CDA stemmen om daarna te gaan mopperen dat het toch allemaal eigenlijk niet klopt. Ik denk dat dat erachter zit, voorzitter. Ja.

Dus u houdt hier gewoon een verkiezingsbetoog.

Ja voorzitter, ik zei al aan het begin, wat nou zo fijn is aan die algemene beschouwingen is dat dat die ene vormvrije avond is in het jaar waarop je kunt vertellen waar je nou écht van bent. En volgens mij heeft ook de heer Duin die kans gehad, maar die heeft wat gepuzzeld over dat het toch allemaal wel goed was zonder uit te leggen waarom. Ik maak er graag gebruik van om mijn linkse groene idealen hier te verkondigen. In nog 4 minuten 30.

30. Ongeveer. Voorzitter, de heer Van Rossem. De heer Rozenberg. Een interruptie nog.

Nog een klein verschil, voorzitter. De heer Van Rossum merkte net op dat het college jokt. En hij had het niet over verkiezingsprogramma's, maar dat het over het college gaat dat jokt. Dat is nogal een zware aantijging. Welke consequentie verbindt hij daaraan? De heer Van...

Ik verbind daar de consequentie aan dat ik toch hoop dat het college daar in ieder geval een reactie op geeft en daar wat over zegt. Ik heb nog geen motie van wantrouwen in mijn broekzak als de heer Rozenberg daarnaar vist, maar zeker als we het hebben over het dossier van de brug of als we het hebben over afval, dan vind ik dat het college op zijn minst dichtbij jokken komt en daar niet helemaal fair is richting inwoners. Want er worden daar woorden gedaan alsof we nog allemaal dingen moeten uitzoeken, terwijl we allemaal op onze vingers kunnen natellen dat het simpeler is dan dat.

Heer Rozenberg, voorzitter, ik ga even door. Jokt het college ook in de richting van de raad? De

Daar wil de heer Rozenberg heen. Die laat ik even aan gemeenten. Belangrijk vrees ik dat ik echt iets dieper in dat verwijt moet duiken om dit te zien, want volgens mij heeft u het over een specifieke vraag die gesteld is. De heer Rozenberg...

Het geval, maar ik vind het gebruik van het woord jokken in de richting van het lees nogal een zwaar woord. En dus wil ik graag horen van de heer Van Rossem wat hij nou precies bedoelt. Is het inderdaad bedoeld dat het college jokt in de richting van de raad? Dan heb je een bijzonder thema aan de hand. De heer Van...

Voorzitter, volgens mij heb ik gezegd dat er wordt gejokt richting inwoners en die heb ik in ieder geval. Ik zal er nog eens een goed nachtje over slapen. Meneer Rosenberg, of ik daar wat mee kan? We hebben morgen nog een avond. Ik ga graag door met mijn betoog. Voorzitter, we zijn er bijna, want als nou uit die overpeinzingen komt, Voorzitter, in deze zomerreces, dat we een college hebben dat wel wil werken aan een inclusieve, sociale en duurzame gemeente, dan staat GroenLinks paraat om te steunen, om ideeën aan te dragen en om te helpen. En dan geven we met liefde dit college, zelfs dit college, nog een tijdje het voordeel van de twijfel. Dan helpen we graag, Voorzitter, en ik snap dat ik vanavond niet mijn vriendelijkste betoog heb gehouden. Maar GroenLinksers zijn uiteindelijk opgeruimde idealisten die zoeken naar invloed om te kunnen bouwen aan een gemeente die zorgt voor haar huidige en haar volgende generatie. Een sociale, duurzame en inclusieve gemeente. Dank u wel. Dank u wel.

Nog een interruptie van mevrouw Van den Heuvel.

Ja dank u wel, voorzitter. Ik hing namelijk aan uw lippen of aan de heer Van Rossum zijn lippen toen hij sprak over het verlichten van de administratieve druk in de jeugdzorg en ik zat te wachten op vooral het hoe we dat gaan doen. Dat kwam helaas niet en we vervielen in een Shell-betoog. Gelukkig laat de motie die u in wilt dienen daar wel een en ander over uit waarin u zegt, en dan lees ik even voor uit uw eigen motie, dat u wil dat het inkoopbureau de zorgaanbieders actief betrekt bij afstemming en verbetering van de werkprocessen. Nou, daar kunt u de VVD sowieso altijd aan uw zijde vinden. Alleen u heeft het ook over de datastromen.

Ja nee. Ik gun de VVD veel. Keer op keer het moment. Ik heb op dit moment een keer heel veel spreektijd en dan wordt die alsnog in mindering gebracht. Het gaat

Heel coulant allemaal. Nee, nee, nee, mensen, dat wordt nu even goed in de gaten gehouden. Mevrouw Van den Heuvel, gaat u even verder?

Ja dank u wel, nou heel fijn. Ik ga nog even door, maar u had het over de datastromen bij alle betrokken partners. Lees ik daarin dat u wilt dat het H10 inkoopbureau, wat eigenlijk een administratief kantoor is, hè, dat onze contracten en onze facturen regelt, er nog een tweede taak of misschien wel een derde taak bij neemt door ook de ICT, dus ICT-systemen van de Raad voor de Kinderbescherming, de rechtbank, de zorgaanbieders, met elkaar te verbinden, zal niet één systeem van te maken. De heer

Voorzitter, mevrouw Van den Heuvel is die hele motie al aan het uitwerken, dus dat schiet lekker op. Volgens mij moet er gekeken worden hoe we die datastromen kunnen inzetten om het werk gewoon efficiënter te maken en minder tijd kwijt te zijn aan administratie. En als dat betekent dat we dingen in elkaar moeten schuiven, dan is dat wat ons betreft een optie. En

Ook als dat betekent dat dit een extra taak is voor het H10 inkoopbureau en dat er dus waarschijnlijk extra mankracht moet komen, cq extra geld bij moet.

Ja voorzitter, als dat betekent dat we uiteindelijk aan het eind van de rit minder geld kwijt zijn aan administratie en meer tijd overhouden voor jeugdzorg, dan zou ik dat toejuichen. Ik bedoel, als daar capaciteit bij komt, zal het elders er vanaf gaan. En als per saldo meer tijd overblijft voor jeugdwerkers om te doen waar ze echt goed in zijn, dan is het wat mij betreft een goed idee. Dank.

U wel. Ik concludeer, ondertussen zijn de tijden in ieder geval op de achtergrond wel weer in de goede stand gekomen, dus dat is allemaal goed gegaan. GroenLinks heeft in deze eerste termijn een amendement ingediend met betrekking tot een verhoging, structurele middelen, kunst en cultuur, een motie met betrekking tot jeugdzorg, verlichting van de administratieve druk en een motie met betrekking tot de luchtkwaliteit. Dat zijn twee moties en een amendement die zijn ingediend. Dan gaan wij naar de bijdrage van de Partij van de Arbeid en ik geef de heer Streefkerk het woord.

Voorzitter, dank. Voorzitter, in het afgelopen jaar heb ik kennisgemaakt met de politiek. Met de mooie kanten van de politiek wanneer er kleine en grote veranderingen te zien waren en ook met de minder mooie kanten van de politiek wanneer meningsverschillen niet tot gesprek maar tot verharding leiden of wanneer vorm het won van de inhoud. En voorzitter, door die eerste kennismaking ben ik er steeds meer van overtuigd geraakt dat er een wereld is zoals die is en dat er een wereld is zoals die zou moeten zijn. De wereld zoals die is, is een wereld waarin wonen op de plek waar je wilt een voorrecht is geworden voor mensen met een ruime beurs. Mensen die toevallig op het juiste moment gekocht hebben, of mensen die toevallig een ruim salaris verdienen en dus ook een ruime huur kunnen betalen. Een wereld waarin in een gemeente als Leidschendam-Voorburg mensen jarenlang op een sociale huurwoning moeten wachten, terwijl in een wereld zoals die zou moeten zijn mensen zeker zijn van een betaalbare huur en niemand jarenlang hoeft te wachten op een geschikte woning. Een wereld waarin concrete afspraken zijn gemaakt met de woningbouwverenigingen om nog ruim 300 extra woningen te bouwen. Een wereld ook waarin de schop zo snel mogelijk de grond in gaat om de afspraken die we hebben gemaakt nu echt te realiseren. We zijn ermee begonnen. Door niet in overschot extra sociale huurwoningen neer te zetten. En, we zijn ook blij met de inspanningen die wethouder Rouwendal op dat vlak heeft toegezegd. Maar voorzitter, we kunnen geen genoegen nemen met de wereld zoals die is. Er zijn meer woningen nodig en snel ook. De Partij van de Arbeid vraagt daarom aan wethouder Bouw, op welke plekken zij die 100 woningen ziet verrijzen. Is er een beleidswijziging nodig door meer nadruk te leggen op sociale huurwoningen of is er gewoon meer inzet nodig vanuit de gemeente om nu eindelijk tot nadere afspraken en concrete actie te komen? Wij vragen de wethouder om duidelijk aan te geven welke woningen op welk moment zijn te verwachten en welke keuzes worden gemaakt om het bouwtempo te verhogen. Om sneller te bouwen aan de wereld, zoals die zou moeten zijn. De wereld zoals die is, kan hard zijn voor mensen met weinig kapitaal en dat gaat op voor alle vormen van kapitaal. Of het nu gaat om financieel vermogen of om sociale vaardigheden. De wereld zoals die is, gaat uit van inwoners die goed voor zichzelf kunnen opkomen. En voor wie dat niet kan, hoort er een krachtige overheid te zijn. Een tegenwicht tegen een oneerlijke en onrechtvaardige tendens in de wereld. En daarom is de Partij van de Arbeid blij met de € 135.000 die nu elk jaar geïnvesteerd gaat worden in het vroegtijdig signaleren van problematische schulden. Dat helpt mensen en we zijn blij met het convenant dat al in 2014 is afgesloten met de woningcorporaties om huisuitzettingen te voorkomen. Maar die afspraken moeten wel worden nagekomen en dat is wat wij aan het college willen weten. Hoe verloopt de samenwerking met de woningcorporatie op dit vlak? Want juist van maatschappelijke partijen mag verwacht worden dat zij met volle overtuiging werken aan de wereld, zoals die zou moeten zijn. Naast die hulp bij de financiële positie van mensen zijn ook investeringen nodig in de sociale positie van onze inwoners. En ik vraag daarom aan wethouder Stemerdink wat de stand van zaken is rondom de invoering van gratis openbaar vervoer voor AOW'ers met een ooievaarspas. We hebben de belofte gedaan dat dit uiterlijk per 1 januari geregeld zal zijn en de Partij van de Arbeid staat daar nog steeds voor, want vrij reizen vergroot de leefwereld. En die leefwereld begint in de wijken. We vragen het college op welke manier het wijkgericht werken en het beleid rondom de buurtcentra vorm krijgt telkens in goed overleg met organisaties zoals Woej. Want dat is een belangrijk punt voor de Partij van de Arbeid, omdat het in de wereld zoals die zou moeten zijn in elke wijk prettig wonen en leven is voor jong en voor oud. Voorzitter, prettig wonen en leven hier en nu is één ding. Maar prettig wonen in de toekomst is een vraag van een heel andere orde. En op dit moment worden er kinderen geboren met een klimaatschuld die alleen nog maar verder oploopt. We hebben als gemeente te kampen met luchtverontreiniging van twee autosnelwegen. We gooien nog te veel afval weg. En dat terwijl één van onze kernen volledig onder zeeniveau ligt. De wereld zoals die zou moeten zijn, kent minder vervuilende auto's, waardoor de leefbaarheid van al onze wijken verbetert. En de wereld zoals die zou moeten zijn, kent hoogwaardiger en toegankelijker openbaar vervoer. Ik noem dan even de inspanning op het gebied van gratis reizen voor ouderen. En daarnaast vraagt de Partij van de Arbeid op welke manier het.

In die prachtige wereld van de Partij van de Arbeid geen extra brug nodig. Eerst nog...

Ja dank voorzitter, wij werken naar een wereld zoals die zou moeten zijn en die wereld zoals die zou moeten zijn, die bestaat uit idealen en wij. We hebben idealen en infrastructuur is daar een middel in en wij werken naar een bereikbare gemeente en welke middelen we daarvoor gaan inzetten? Dat is te bepalen en we hebben daar twee weken geleden ruim debat over gevoerd. Volgens mij weet u wat daarin ons standpunt is.

Is dat dat bij de Partij van de Arbeid niet echt helder is wat dat standpunt is. Maar dat ideaalbeeld van u, wanneer moet dat plaatsvinden? Is dat over 10 jaar, over 15 jaar, over 50 jaar, over een eeuw of over 3 jaar?

Het fijne van idealen is dat die nooit ophouden, dus wij blijven streven en we blijven verbeteren. En als u vraagt naar concrete onderwerpen, dan kunnen we het misschien over termijnen hebben. De heer

Ik heb nog niet gehoord naar welke concrete ideeën er gevraagd wordt.

Dus nu naar het concrete verhaal van u over de brug. U zegt: Het is net zoals ik. Idealen die zijn voor de toekomst hè? Daar kan ik jarenlang over door blijven denken. U zegt vervolgens: Als het gaat over concrete zaken, dan mag u mij bevragen. Dus ik vraag nu concreet: moet die brug er komen of niet? De heer Streefkerk.

Fijn, voorzitter, helderheid. Ik denk dat het heel duidelijk staat in het besluit dat we weliswaar nog moeten nemen, maar dat wel is voorgesteld. Het college stelt voor, en ik sta daar ook achter, om voor de kerst een besluit te nemen. De heer Rozenberg.

Dus de vraag was niet wat het college vindt of dat er een besluit moet worden genomen. De vraag is, vindt u in het licht van uw ideaal dat u als Partij van de Arbeid een brug moet neerleggen? Ja of nee? Dat is de vraag, ja of nee? Een heldere vraag, helder antwoord, ja of nee?

Voorzitter, het hebben van idealen wil niet zeggen dat je ondoordacht besluiten neemt. En dat is ook wat wij twee weken geleden hebben gezegd. Wij vinden het nodig om hier een besluit over te nemen. Wij zien ook dat er belangen zijn in de gemeente die vragen om goed onderzoek. Dat is wat er gedaan gaat worden en dat stellen we niet tot in lengte van dagen uit. We nemen voor de kerst een besluit.

Ja, dank u wel, voorzitter. Waar we naar vroegen is, welke inspanningen het college levert op het gebied van openbaar vervoer. Wat ik net al noemde, was het gratis reizen voor ouderen. En daarnaast willen we ook van het college weten op welke manier wordt toegewerkt naar een tramhalte in de buurt van Overvecht. En wanneer komt het college eigenlijk met plannen om fietsen te stimuleren, waar eind 2018 ook unaniem door de raad om is verzocht? In de wereld zoals die zou moeten zijn, wordt het mensen gemakkelijk gemaakt om de auto uit te komen en de fiets op te stappen. We lazen vandaag al dat er met Den Haag wordt samengewerkt. Dat is ook heel goed. Maar wat doet onze gemeente zelf concreet en kan het college toezeggen dat onze eerdere suggesties over de verduurzaming van onze gemeente en de energietransitie in het duurzaamheidsprogramma terugkeren? Het gaat dan bijvoorbeeld om afspraken met de woningcorporaties over verduurzaming van sociale huurwoningen, het betrekken van inwoners bij de energietransitie in hun wijk en verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed. De wereld zoals die is vraagt om een duurzame verandering. In de wereld zoals die zou moeten zijn, hoeven kinderen zich geen zorgen te maken over hun toekomst en hun bestaan. Ook niet de kinderen die kort of lang hulp nodig hebben vanuit de jeugdzorg. En de oplossingen die nu gezocht worden om die hulp betaalbaar te houden, worden door ons gesteund op zoek naar een balans tussen middelen en mogelijkheden. Maar waar we nooit mee akkoord gaan, is een wereld waarin onze kinderen moeten wachten op de zorg die zij nodig hebben. Want in de wereld zoals die zou moeten zijn, gaan kinderen boven kosten en we dienen daarom een motie in die de wethouder opdraagt om in volgende jeugdmonitoren de raad altijd expliciet te informeren over de wachttijd voor verschillende soorten jeugdzorg in onze gemeente. Omdat in de wereld zoals die zou moeten zijn mensen zeker zijn van de hulp die zij nodig hebben. En ook als dat gaat over hulp in het kader van de WMO. Het werd net al even door GroenLinks aangehaald. Wij vragen aan het college om een reactie op de kritische vragen die de adviesraad sociaal domein daarover heeft gesteld. Zeker als het gaat over de manier waarop wij in de gemeente omgaan met zorgindicaties. Voorzitter, in deze bijdrage heb ik mij laten inspireren door een iconische leider, Barack Obama, want via zijn boeken heb ik me een beeld kunnen vormen.

Voordat we overschakelen naar het volgende onderwerp, even terug bij de participatieraad in de gemeente Voorburg die u net aanhaalde. In dat advies staat ook dat de bezuinigingen op brede scholen niet goed zijn, namelijk de aansluiting tussen de lagere school of basisschool en middelbare school komt daarmee in gevaar. En het was uw voornemen om meer brede scholen te bouwen en dit college bezuinigt erop. Wat is daarop uw reactie? In reactie op het advies van de participatieraad.

Ja, dank u wel, voorzitter. Het is inderdaad een belangrijk onderwerp en het is ook goed dat u dat aansnijdt, dank daarvoor. Kijk, waar wij op sturen, dat zijn effecten en wat er ook aan zit te komen is een integraal huisvestingsplan. Dus wat ik direct met u wil bespreken, is om het college te vragen duidelijk aan te geven wat de effecten daarvan zijn. Ja, op de post die u noemt, brede scholen, komt minder geld terug, maar dat vraagt ook om uitleg, bijvoorbeeld over het integraal huisvestingsplan dat er nog aan zit te komen.

Gaat u verder met uw betoog? Goed, dank u.

Dank. Ja, want ik zat in spanning, want nu zou het over Obama gaan. Ja voorzitter, waar ik naartoe wilde, is dat ik via zijn boeken een beeld heb kunnen vormen van hoe hij kijkt naar de wereld zoals die is en de wereld zoals die volgens hem zou moeten zijn. En voorzitter, vanuit die leeservaring zeg ik dat de wereld zoals die zou moeten zijn, ook een wereld is waar mensen, kinderen in alle vrijheid en gelijkheid en zonder drempels van en met elkaar kunnen leren. Daar kan onze gemeente haar bijdrage aan leveren, in het bijzonder door een goede bibliotheek mogelijk te maken. Boeken zijn de toegang tot nieuwe ideeën en de bieb is voor jong en oud een toegang tot nieuwe sociale contacten en een levenslange ontwikkeling. Een bibliotheek kost geld en dat vraagt ook om een plan en de Partij van de Arbeid wacht nog steeds op dat plan. Daarom herhalen we ook luid en duidelijk wat wij vorig jaar al hebben aangegeven, namelijk de bibliotheek geeft weliswaar aan met minder toe te kunnen, maar zonder plan steunen wij geen enkele verlaging van de subsidie aan de bibliotheek. We vragen aan het college op welke manieren aan een goede en toegankelijke bibliotheek wordt gewerkt en op welke termijn we een inhoudelijk plan voor de toekomst van de bieb kunnen ontvangen. Voorzitter, we leven in de wereld zoals die is, maar de wereld zoals die zou moeten zijn, komt wel steeds dichterbij, want iedere inwoner die weer aan het werk kan, is een overwinning voor die persoon. Interruptie

Ik begrijp de heer Streefkerk goed dat hij zegt, zolang er geen plan is, kan die bezuiniging die is opgenomen, niet doorgang vinden of geen doorgang vinden. De heer.

Zolang dat plan er niet is, kunnen wij een verlaging van de subsidie niet steunen. Klopt.

De heer Rozenberg, wat betekent dat, voorzitter, voor de kadernota? Gaat u dan een alternatief dekkingsverhaal houden?

Dank u wel voorzitter, ik voel een beetje alsof het een herhaling is van de begroting van vorig jaar, toen we dit debat ook voerden. De bezuiniging is over een aantal jaren opgenomen en dat betekent ook dat er een aantal jaren is om een plan te maken. Nou, die tijd geven wij, maar het plan moet er wel komen.

Weer een beetje als uitstel. Onderzoek, uitstel, onderzoek, uitstel. De heer Van Maldegem.

Op hetzelfde punt, ja en nu het woord aan.

Ik ben ook erg benieuwd hoe het college dan mijn vraag gaat interpreteren of beantwoorden hoe de provincie Zuid-Holland kijkt naar deze begroting. Want als ik de heer Streefkerk goed hoor, is er dus geen meerderheid voor de bezuiniging op de bibliotheek zolang er geen plan ligt en dus is het tekort eigenlijk groter dan wat in de kadernota nu voorgesteld wordt.

Ja, ik hoor de vraag aan het college, dus ja, benieuwd. Voorzitter. Iedere bewoner die weer aan het werk kan, is een overwinning voor die persoon en voor de maatschappij. In het afgelopen jaar zijn er onder onze PvdA-wethouder ruim 90 mensen duurzaam uit de bijstand gestroomd en in een baan terechtgekomen, zeker van inkomen en zeker van een bijdrage aan de samenleving. Iedere AOW'er met een ooievaarspas die straks met gratis ov weer de stad in kan, draagt bij aan een inclusieve samenleving. Ieder minima-gezin dat gebruik kan maken van de door ons verruimde collectieve zorgverzekering, heeft weer iets meer te besteden en ieder kind dat door de schoolspullenpas zeker is van goede pennen, potloden en schriften is een voorbeeld van de wereld zoals die zou moeten zijn. Interruptie van

Ik vind het echt een enorm inspirerende avond. Eerst komt de internationale voorbij door de heer Rozenberg. De heer Streefkerk doet zijn naam eer aan, want hij streeft vandaag namens de linkse kerk voor Utopia, namelijk gratis reizen, geen bezuinigingen, geen aandacht voor de toezichthouder, maar heeft nu door dat deze begroting gestoeld is op de verkoop van Eneco. En dat we alleen deze fantastische sociaal domein voorstellen van uw kant alleen financieren met Eneco-geld en dat dat op een gegeven moment ook eindig is. Eerst even

Dank de rekensom zie ik niet helemaal, want hè? U maakt een punt van de Eneco-gelden, die worden al ingeboekt en dat is niet opportuun begroten. Maar volgens mij wordt zowel het verlies als de baat ingeboekt, dus dat dat niet structureel is, dat zie ik niet. U kunt een andere keuze maken, dat begrijp ik heel goed over hoe je wilt begroten, de techniek daarachter laat ik graag aan de wethouder en aan de ambtelijke staf, maar volgens mij is het gewoon structureel ingeboekt, dus ik zie de rekensom niet.

Als we het coalitieakkoord erbij nemen, dan heeft de VVD ingestemd met een ontzettend PvdA-coalitieakkoord. Namelijk gratis reizen en de ziektekostenverzekering voor mensen boven 110% WML. Dat soort maatregelen financieren we op lange termijn met het Eneco-geld, omdat we daar de reserves mee vullen en uit de reserves onze tekorten dekken. Dus uw utopische denken kunnen we alleen financieren met de verkoop van Eneco en dat is uiteindelijk eindig. Dat is mijn vraag, beseft u dat? Eerst even

Ja voorzitter, ik zie een sluitende begroting en dat daar maatregelen in staan die van harte door ons worden ondersteund. Dat is alleen maar heel mooi. De

De sluitende begroting is aan het einde van de 4 jaar en tot die tijd haalt dit college, deze coalitie, 14,5 miljoen euro uit de reserves omdat het anders niet betaald kan worden. En als ik het verloopje zie in de kadernota, dan begint dit college met de algemene reserve vrij besteedbaar. Begin dit jaar 48 miljoen en over 5 jaar, als we Eneco niet verkopen, staat dat op 18 miljoen. Dan zijn we al behoorlijk richting de nul. Uw utopie wordt betaald uit die algemene reserves, omdat het tekorten zijn. Mijn vraag is volgens mij niet heel lastig, dit kunnen we niet jaren volhouden. Begrijpt u dat?

Mijn vraag is: in de uitwerking van plannen, die hebben we gekregen, die sluit aan. En als u mij vraagt om voorstellen te steunen die de strekking hebben om in subsidies te snijden, zoals u voorstelt om plafonds in de jeugdzorg in te stellen, zoals u voorstelt om de druk op het ambtelijk apparaat te verhogen, zoals u voorstelt. Ja, die steun ik niet, dat klopt.

Een keer van Maldegem, laatste interruptie op dit punt. U kunt allemaal

Goede adviezen van onze kant, de wind in slaan, dat is prima. Dat is uw keuze. Maar als we Eneco niet verkopen, kunnen we dit uitgavenpatroon niet vol blijven houden. Namelijk in 4 jaar tijd gaat er 30 miljoen uit. Als we dat nog vier jaar doen, dan zitten we op min 12 miljoen in de algemene reserve. Ik hoop dat u tot zover wel kunt rekenen. De heer.

Ja voorzitter, dank. Ik zie dat er ook structureel 1,1 miljoen last is opgenomen, dus volgens mij schreef dat tegen elkaar weg. Voorzitter, ik noemde net een aantal voorbeelden van de wereld zoals die zou moeten zijn, maar we leven nu nog in de wereld zoals die is. En samen met ieder die daaraan kan bijdragen, werkt de Partij van de Arbeid aan de wereld zoals die zou moeten zijn. Dank u wel. Dank u.

De heer Van Maldegem nog interruptie naar de heer Streefkerk. U ziet nog de spreektijd, ja. Zeker.

Dank u wel, toch nog een keer naar dat punt, ja. Het valt mij op dat de PvdA geen motie of geen amendement heeft ingediend tot nu toe. Het viel mij op dat de PvdA zich helemaal terugtrekt uit het debat. Betekent deze spreekbeurt eigenlijk dat de PvdA ultiem gelukkig is met deze kadernota?

De feiten, want ik heb wel een motie ingediend op het gebied van jeugdzorg en op de wachtlijst in de jeugdzorg. Ik denk dat elk stuk dat vanuit het college komt, een compromis is. Bent u ook politicus genoeg om dat te begrijpen? En ik ben ook politicus genoeg om niet de illusie te hebben dat elk stuk dat door een college wordt verstuurd, een kopie is van mijn verkiezingsprogramma. En die suggestie lijkt u wel te wekken in uw verschillende bijdragen vanavond, namelijk dat het vreemd is dat partijen die in de coalitie zitten een veer moeten laten, hè? U heeft netjes elke coalitiepartij afgelopen. VVD heeft dit niet, CDA heeft dat niet. PvdA, ChristenUnie, SGP. Maar heeft u dan de illusie dat wanneer u in een coalitie komt te zitten dat u uw volledige verkiezingsprogramma kunt uitvoeren? Dat hoop ik niet. Nee.

Dat ik die illusie heb, excuus voorzitter, maar u heeft inderdaad eerder gezegd, we doen water bij de wijn, maar vervolgens zie ik u inderdaad. Uw emotie heb ik inderdaad niet gelezen. Die staat nog ongelezen, mijn excuus. Maar ik heb het beeld dat deze coalitie weliswaar gedomineerd wordt in zetels door de VVD, maar dat het feitelijk gewoon een PvdA-coalitieprogramma is. En dat zou natuurlijk kunnen betekenen dat u heel weinig moties en amendementen hoeft in te dienen. Daar was ik benieuwd naar en in aanvulling daarop, dus graag reactie daarop. En, kunt u de burgers verzekeren dat er volgend jaar in de bezuiniging niet nog één keer één lastenverzwaring komt? Eerst even kijken.

Ja, dat laatste kan ik niet verzekeren. En het eerste? Ja, volgens mij vraagt u mij nu om aan te geven wat voor VVD, CDA en ChristenUnie SGP punten er in dit document zitten. Dat ga ik niet doen. Dan mag je een andere partij vragen. Dank u wel.

Daarmee heeft de Partij van de Arbeid inderdaad een motie over de monitoring van wachtlijsten in de jeugdzorg ingediend en ik ga naar de laatste spreker, in ieder geval de fractie, voor de bijdrage in de eerste termijn: de fractie van de ChristenUnie-SGP. De heer Verschoor, aan u het woord.

Dank u wel, voorzitter. Vandaag was mijn pleegkind thuis. En het was niks bijzonders. Ze had een studiedag op school, dus dat pleegkind was thuis en ik had mezelf naast het zorgen voor mijn pleegkind een doel gesteld: een leuke opening te bedenken voor vanavond. Dat doel heb ik niet gehaald. Helaas. Het spijt me, dat lag niet aan mijn pleegkind. Het lag gewoon aan mij. Dat is de harde waarheid. Het enige wat ik nog kan bedenken is: doordat ik voor haar gezorgd heb vandaag, heb ik een heel klein beetje geld bespaard aan de maatschappij en vanavond mag ik iets zeggen over grotere bedragen en grotere besparingen. De ChristenUnie SGP steunt het beleid van het college van harte. Ondanks het feit dat we door een periode met financieel tekort gaan, bezuinigen we niet op een manier die schade zou aanrichten. We snijden bijvoorbeeld niet in sociaal beleid, zoals de regelingen voor mensen met een laag inkomen. De tekorten op de jeugdzorg zijn te wijten aan de koers van de rijksoverheid, in een tijdsgewricht waarin de vraag naar geestelijke gezondheidszorg toeneemt, de lat voor de individuele kinderen en jongeren hoog gelegd lijkt te worden en er kennelijk voor al onze tekortkomingen een professional nodig is. De ChristenUnie SGP steunt de keuze om geen waardevolle activiteiten af te breken, maar de financiële tekorten van deze periode uit de reserve te nemen, in afwachting van het Eneco-geld dat onze reserve weer voldoende body zal geven. Tegelijkertijd gaan we met verstandig beleid naar structureel begrotingsevenwicht toe, op uitvoerend niveau, bijvoorbeeld door middel van de praktijkondersteuners jeugd in huisartsenpraktijken. Ik wil vanavond aandacht vragen voor twee onderwerpen waar de ChristenUnie SGP naar kijkt. Het eerste onderwerp: omzien naar elkaar, het tweede: ruimhartigheid voor ons buitengebied. En omdat ik het eerste onderwerp omzien naar elkaar heb gedoopt, mag, dat is ook een titel van een fototentoonstelling, dus dat mag een foto bij. Ja, dank u wel. Het gaat mij om het onderwerp eenzaamheid en sociale cohesie. Er lopen volgens mij meerdere activiteiten op het gebied van eenzaamheid en sociale cohesie. Bijvoorbeeld de community Oog voor Elkaar, Eén tegen Eenzaamheid en de Week tegen de Eenzaamheid. Heel goed wat mij betreft. Ik neem aan dat we dat allemaal positief vinden, maar voor mij is het beeld wat versnipperd. Ik wil het college vragen om een zo eenvoudig mogelijk overzicht op te stellen van het beleid en de activiteiten op het gebied van eenzaamheid en sociale cohesie. Wat mij betreft kan bij sociale cohesie bijvoorbeeld ook horen: maatschappelijk verantwoord verenigen, mantelzorgwaardering en respijtzorgmogelijkheden voor jonge en oude mantelzorgers. Of hebben wij nog niets beschikbaar voor jonge mantelzorgers? Bij dit overzicht wil ik ook graag de financiële middelen genoemd zien die gemoeid zijn met elk beleidsonderdeel of activiteit, binnen of buiten een subsidietafel, met een indicatie of dat bedrag meer dan voldoende is of juist knelt of beperkt. Het komt immers voor dat we aanbodgestuurd te werk gaan in plaats van vraaggericht zijn. Het lijkt me mogelijk dat niet elk potje even snel op is. Mogelijk geeft het overzicht aanleiding om binnen het geheel zaken te herschikken en dan bedoel ik vooral op budgetneutrale wijze binnen het geheel financiële middelen te herschikken. Ik heb deze vraag in een motie proberen te verwoorden die ik hierbij indien. Ik denk dat ik hem bij deze ook voldoende heb toegelicht. Ja, er wordt geknikt door meneer Van Rossem, dus dan zit het goed. Het tweede onderwerp: het buitengebied van onze gemeente. Bij dit punt wil ik graag opmerken dat de ChristenUnie SGP blij is met de bouw van woningen in Stompwijk. Ik wil vragen om medewerking van de gemeente voor mensen in het buitengebied die een nevenactiviteit willen beginnen of een nieuwe hoofdactiviteit, of die hun bedrijf willen beëindigen maar graag willen blijven wonen in hun bedrijfswoning. Kan het college hier een toezegging op doen en kan het college aangeven hoe we ruimhartig kunnen medewerken aan dergelijke redelijke wensen?

Voorzitter, wat voor type nevenactiviteiten denk ik eerst aan de Unie SGP?

Nou, niet exact hetzelfde punt. Ik sloeg aan op bedrijfswoningen om die om te zetten naar burgerwoningen om daar nu zomaar een toezegging van het college op te hebben, terwijl dat volgens mij gewoon een raadsbesluit moet zijn. De heer Verschoor deze

Ja, dat het uiteindelijk een raadsbesluit zou moeten zijn, daar ben ik het natuurlijk volledig mee eens. Nevenactiviteiten dat laat ik uiteraard aan de mensen zelf over wat zij zien als mogelijke inkomensbron. Maar ik kan natuurlijk een bed and breakfast noemen, maar waarom zou ik dat invullen? Een nevenactiviteit kan ook iets anders zijn wat mij betreft. Voorzitter, mijn

Mijn interruptie, de heer Rosenberg, een caravanstalling. De heer

Als ja, ik vraag dus om tegemoet te komen aan redelijke wensen van mensen in het buitengebied. Ja, dat klopt. Ja, gaat.

Wil ik een punt uit de begroting lichten. Ik ben het eens met de keuzes die gemaakt zijn om tot structureel begrotingsevenwicht te komen. Maar het viel mij op dat er recent € 60.000 extra voor handhaving bij de uitbreiding van de blauwe zone in het Damcentrum in de begroting staat. De vorige keer heb ik een onderbouwd plan gevraagd voor een bezuiniging van € 40.000 op het leerlingenvervoer. Tevens heb ik mijn hart gemaakt om het geld van de schoolspullenpas optimaal en volledig te benutten door € 25.000 in te zetten voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen die digitale oefenstof aanbevolen krijgen maar geen tablet hebben. € 60.000 extra voor handhaving in die blauwe zone. Dat valt mij op. En tenslotte wil ik twee punten vrijblijvend meegeven aan het college waar ik op dit moment geen uitgewerkt verhaal bij heb. Maar waar de ChristenUnie-SGP de voor ons liggende periode ook naar zal kijken.

Dat parkeerplan. Dat komt nog morgen in stemming in de besluitvorming. Gaat u nou morgen tegenstemmen? Wat is in feite wat u nu zegt? Ik ben het niet eens met die € 60.000 handhaving. Als u daar zo op tegen bent, dan stemt u morgen tegen dat verkeersbeleid van het college. De

Ik zal u tegemoetkomen. Laten we de wethouder om een toelichting vragen of die 60.000 echt nodig is.

Voor Rozenburg volgens mij is dat de burgemeester. Als het gaat om handhaving, hoe is het?

Er komt van het college een reactie op de eerste termijn. De heer Verschoor. Dank u wel.

Zei ik wethouder oké, ja, tenslotte wil ik twee punten vragen. Oh, dat heb ik al gezegd. Het eerste punt, succesvolle integratie van statushouders, iets dat in de toekomst naar de gemeente toekomt. Ik hoor uit mijn ChristenUnie-achterban signalen dat de gemeente kansen laat liggen door een formele opstelling ten aanzien van de huidige rol van de gemeente bij stages en werkervaring. We hebben straks wat aan goed geïntegreerde statushouders. Als we het verschil zouden kunnen maken door een soepele houding in plaats van een formele, laten we dat dan doen. En laatste punt, punt twee, een organisatie met een te groot personeelsverloop, een duidelijk groter verloop dan wenselijk is, kan volgens mij in een negatieve spiraal terechtkomen. Bij een gemeente kan volgens mij dat een risico van dure externe inhuur met zich meebrengen. Omdat bij een gemeente bepaalde zaken gewoon moeten gebeuren. Dus blijf gericht, zou ik willen zeggen, college, met de instrumenten die daarvoor zijn, op de aantrekkelijkheid van werken bij onze gemeente.

Ja dank u, voorzitter. Meneer Verschoor, wat bedoelt u precies met die laatste zin? Want ik hoor u zeggen: er is een groot verloop, groter dan in andere gemeenten. Dan moet je extern inhuren om die gaten op te vullen, zeg maar. En ik wil zeggen, volgens mij moeten we iets aantrekkelijkers gaan doen om te zorgen dat mensen blijven of binnenkomen. Ik begrijp niet precies waar u naartoe wilt met die laatste zin. Op hetzelfde punt.

Punt of een ander punt, dan gaan we eerst naar de heer Verschoor. Volgens...

Maar ik heb niet gezegd dat ik weet dat het personeelsverloop te groot is. Ik wil iets signaleren dat ik wel voorloop zie of dat er verloop lijkt te zijn, hè? En wat je dan bijvoorbeeld kan proberen is met tevredenheidsonderzoek te kijken of het nog wel goed zit of dat er dingen verbeterd kunnen worden.

Voorzitter, op dit punt nog een aanvulling, ja, ja, aanvullend op de heer Rozenberg.

U vraagt om een tevredenheidsonderzoek van het personeel. Begrijp ik. Als dat zo is, vind ik ook dat de Raad het dan mag inzien. Heer Verschoor.

Ik weet het niet precies. Ik wil dit punt graag meegeven aan het college.

Ik vind het een beetje flauw worden, want ja, u zegt steeds van, ik stel een vraag. U geeft het mee aan het college, maar vervolgens doet u er niks mee. Als u vraagt naar een tevredenheidsonderzoek, dan vind ik dat u als raadslid ook mag verwachten, nog erger als fractievoorzitter van een zeer belangrijke fractie in de gemeenteraad, dat je ook mag verwachten dat dat stuk toch gewoon hier op tafel komt. Dus waarom moet het dan weer terugtrekken en zeggen, ja, ik laat het aan het college? Wees dan ook helder en zeg gewoon ja, ook dat willen wij dan gewoon hier zien. U vermoedt een verloop in de organisatie. U vermoedt dat daar een tevredenheidsfactor in zit? U vraagt om een tevredenheidsonderzoek. Leg dat dan ook hier op tafel als college. Waarom geeft u dat niet gewoon aan in de richting van het college?

U en ik hebben gewoon een andere stijl van de dingen benaderen. Ik probeer op mijn manier positief mee te werken in het gemeentebestuur en wil ik dit signaal afgeven, hè? Uw vermoedens gaan verder dan de mijne, dat is prima, hè? U bedrijft op een andere manier politiek, u eist direct de gegevens op, dus prima. Maar dat is aan u. Dit is hoe ik het doe. Dit is mijn stijl, gewoon om iets mee te geven aan het college dat ik daar aandacht voor vraag eigenlijk.

Probleem, ik stel voor het laatste interruptie op dit punt.

Dank u wel, voorzitter, dan ga ik het even wat makkelijker maken. Als raad hebben we een controlerende functie. U staat daar als raadslid. U lijkt iets te signaleren. U vraagt daarvoor iets aan het college, maar u bent niet geïnteresseerd in de antwoorden en u komt ook niet met een oplossing. Nou ja, als dat dan aan de hand is, wat kunnen we dan eventueel doen? Dat is het enige wat we vragen. Het gaat niet over politiek, u begint er zelf over.

Meer dan geïnteresseerd in de antwoorden ben ik geïnteresseerd in de resultaten, dat we de goede ambtenaren die we hebben, dat dat ook zo blijft in de toekomst bij ons. Dan nog interruptie.

Interruptie van de heer Van Maldegem op een ander punt richting de heer Verschoor, de heer Van Maldegem.

Dank u wel, voorzitter. Ik hoor dat de heer Van Schoor wel oren heeft naar het beperken van de externe inhuur. Nu heb ik een amendement voorgesteld dat dat ook doet, namelijk maximeren van de externe inhuur. En met dat geld kunnen we zo dat leerlingenvervoer regelen die € 40.000 en dan kunnen we nog heel veel meer andere dingen doen. Kan ik u morgen bellen om dit amendement met u af te stemmen?

Nee, uw manier van gewoon botte percentages van dingen afhalen, dat deel ik niet, dus daar ben ik niet voor benaderbaar.

Een interruptie op een ander punt, want in het eerder betoog zat dat ik hoor dat u het college van harte steunt. En, ik zie dat u een motie heeft ingediend over eenzaamheid. Hoe staat de ChristenUnie-SGP-fractie dan tegenover de verhoging van de hondenbelasting? Want ook een hond kan heel erg fijn zijn om de eenzaamheid te bestrijden. Kan daar nog over gesproken worden? De heer Van Schoon.

Dat is een goed punt, soms moet je keuzes maken. Ik heb begrepen dat de hondenbelasting in onze gemeente niet hoog is ten opzichte van andere gemeenten. De heer Van

In combinatie met uw verkiezingsprogramma. De noden van inwoners moeten we niet negeren, de noden van inwoners moeten we naar luisteren. Er zijn ook blinden die een hond nodig hebben in deze gemeente vermoed ik. Dat is geen nood, dat mogen we gewoon niet zwaarder belasten. In plaats

Ziet u dit niet als een bezuiniging op het sociaal domein waar u het eerder in uw betoog over had, meneer Verschoor.

Het feit ontbreekt in mijn kennis. Ik weet niet of geleidehonden belast worden, dat kunnen we misschien aan het college vragen. Daarmee

Was u aan het einde van uw eerste termijn gekomen en meneer Interruptie nog Voorzitter Interruptie. De heer Rozenberg, u bent ook geïnteresseerd in

Het antwoord, neem ik aan, of niet? De heer Van Schoor.

Volgens mij leven we in een land waar dat soort regelingen heel goed in elkaar zitten, maar prima. Laten we het antwoord afwachten.

Hiermee concludeer ik dat u uw eerste termijn hebt ingebracht, meneer Verschoor, en er is een motie ingediend met betrekking tot overzicht beleid, eenzaamheid en sociale cohesie. Daarmee hebben wij alle bijdragen in de eerste termijn vanuit de gemeenteraad gehad. U zult straks nog een totaaloverzicht krijgen van de moties en amendementen die in deze eerste termijn zijn ingediend, zodat we morgen de vergadering verder kunnen voortzetten met de reactie op deze eerste termijn en vervolgens de tweede termijn met betrekking tot de kadernota. Ik schors de vergadering tot morgenavond 7 uur.