Eindrapportage van de informateur, de heer J.A. Bruijn.

Het werkt. Dank u wel, Voorzitter. Het is mijn eer en een genoegen om weer in uw midden te zijn na twee weken, twee weken waarin ik veel beleefd heb en waarin ik velen van u redelijk heb leren kennen. En dat is voor mij zonder uitzondering een groot plezier geweest en een groot genoegen. Op 21 maart 2018 hebben de lokale verkiezingen plaatsgevonden, waarbij de VVD in de gemeente Leidschendam-Voorburg als grootste partij uit de bus is gekomen. Enkele dagen na de verkiezingen is mij door de VVD-fractie gevraagd op te treden als informateur. Dat idee heeft de steun gekregen van alle fracties op 3 april 2018. Precies twee weken geleden heeft de voltallige Raad aan mij de opdracht verstrekt om te onderzoeken welke in de Raad vertegenwoordigde partijen een stabiel college kunnen vormen in de periode 2018-2022, waarbij recht wordt gedaan aan de verkiezingsuitslag. Daarbij heeft de Raad de wens uitgesproken dat ik tevens aanbevelingen formuleer voor de daaropvolgende formatiefase en in het bijzonder ten aanzien van het type akkoord. De Raad heeft mij tot slot verzocht de werkzaamheden zo mogelijk voor dinsdag 17 april 2018 af te ronden. Dat is gelukt, mocht u gisteren de vergadering hebben gehad, had ik het ook al kunnen rapporteren. Maar ik heb een dag moeten wachten, Voorzitter, om mijn bevindingen rechtstreeks in de openbaarheid aan de Raad te rapporteren. Wat ik vandaag met plezier doe. In de week volgend op 3 april 2018 heb ik diverse documenten bestudeerd, vele gesprekken gevoerd en input gekregen van talloze organisaties, individuele inwoners die hier deels ook aanwezig zijn en andere belanghebbenden. Vrijwel alle gesprekken zijn gevoerd in aanwezigheid van de plaatsvervangend griffier mevrouw Lommen, die ik veel dank verschuldigd ben voor haar steun en kennis van zaken waar ik veel aan heb gehad. Ter voorbereiding zijn de volgende documenten door de griffie verstrekt: de verkiezingsprogramma's voor de lokale verkiezingen van 21 maart 2018 van alle deelnemende partijen, de programmacomparatie van de lokale verkiezingen van 21 maart 2018, zoals opgesteld door de griffie, het overdrachtsdossier 2018, zoals opgesteld door de ambtelijke organisatie ten behoeve van de nieuwe gemeenteraad, en de gedetailleerde verkiezingsuitslag, zoals gepubliceerd op de gemeentelijke website. In de dagen na de Raadsvergadering van 3 april heb ik met elk van de 7 fracties een uitvoerig gesprek gevoerd, individueel. Dit betrof telkens een gesprek met twee vertegenwoordigers van die partij, aangewezen door die fractie. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een vooraf door mij toegestuurde vragenlijst. Bij die gelegenheid is gereflecteerd op de verkiezingsuitslag. Ik heb daarnaast getracht in die gesprekken inzicht te krijgen in de inhoudelijke en programmatische wensen en ambities van iedere partij. Ook zijn de eventuele breekpunten op tafel gekomen en iedere fractie heeft zich duidelijk uitgesproken over de door hen gewenste coalitie en ook over mogelijke alternatieven. Daarbij zijn ook het aantal wethouders en in sommige gevallen de gewenste kandidaat-wethouders genoemd, zowel van de eigen partij als van andere partijen. Tevens is gesproken over de aard van het akkoord, zoals gevraagd, zo is uitgebreid stilgestaan bij de voor- en nadelen van een raadsakkoord, een hoofdlijnenakkoord en een coalitieakkoord in detail en heeft iedere partij zich uitgesproken over de voorkeuren daaromtrent en ik heb daar natuurlijk goede nota van genomen. Ik heb tevens gesprekken gevoerd met de burgemeester, de griffier en de gemeentesecretaris. Na deze eerste ronde zijn in een volgende ronde de afgevaardigden van de politieke partijen opnieuw door mij geconsulteerd, maar deze keer in groepen met mogelijke coalitiepartners. Bij al die gesprekken was wederom de plaatsvervangend griffier aanwezig. De afgelopen weken sinds de verkiezingen van 21 maart hebben diverse organisaties en individuen via de griffie, en dat is dan na 3 april, per brief of e-mail op eigen initiatief informatie aan de informateur doen toekomen. Het ging hierbij om de Participatieraad Leidschendam-Voorburg, Vlietnieuws, Dambelang, LPO, de stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen, de stichting Groene Hart, het NOC*NSF, het Vliet Gemeenschapsfonds en het Hoogheemraadschap van Delfland. Ik heb telefonisch gesproken met de heer Elde La Croix van Dambelang en de heer CEM Gosseling van Vlietnieuws en ik ben hen allen zeer dankbaar voor hun inbreng. Voorzitter, de gesprekken zijn in een open sfeer gevoerd en uiterst prettig verlopen. Dat heb ik niet alleen zelf zo ervaren, maar dat hebben ook mijn gesprekspartners ervaren, want we hebben dat aan het eind van ieder gesprek met elkaar vastgesteld. Het onderlinge respect tussen de partijen is groot, zo hebben we geconstateerd. Natuurlijk is een aantal complexe zaken uit het verleden ter sprake gekomen. Een verleden waarin soms meer de confrontatie dan de verbinding werd gezocht. Een college wordt niet alleen gevormd op basis van de verkiezingsuitslag, maar ook op basis van ervaringen in de achterliggende jaren, op de aanwezigheid van vertrouwen en verbinding, collegialiteit, het wij in plaats van het ik. Dat is wat de inwoners en de kiezers van ons vragen. En zeker de grote partijen dragen daarin een bijzondere verantwoordelijkheid. Iedere partij heeft nu de wil en wens uitgesproken om een impuls te geven aan de bestuurlijke verhoudingen en een goede samenwerking binnen de Raad, zoals we ook twee weken geleden gememoreerd hebben. De combinatie die met verschillende aanvullingen door de VVD als eerste en tweede en door het CDA als eerste voorkeursoptie werd genoemd, is VVD met GBLV Gemeentebelangen. VVD en GBLV Gemeentebelangen hebben samen een krappe meerderheid bestaande uit 18 zetels. Een aanvulling met het CDA levert 23 zetels op, maar het CDA is dan getalsmatig overbodig, wat niet bevorderlijk is voor de interne stabiliteit. GBLV Gemeentebelangen noemt echter de coalitie met de VVD in het geheel niet als optie. Tijdens de vervolggesprekken wordt door GBLV Gemeentebelangen ten aanzien van de VVD gewezen op grote programmatische verschillen en een andere bestuurscultuur. GBLV spreekt een andere voorkeur uit voor de derde partner dan dat de VVD doet. En bovendien blijken er zorgen te bestaan over de personele invulling van de wethoudersposten. Andere gesprekspartners delen de twijfels van GBLV Gemeentebelangen over de combinatie met de VVD. De combinatie die door GBLV Gemeentebelangen zelf als eerste en voor die partij enige optie wordt genoemd, is GBLV Gemeentebelangen met Partij van de Arbeid, GroenLinks en D66. Dat betreft dus de huidige coalitie. Die combinatie omvat twee partijen die in de verkiezingen in zetelaantal zijn gestegen en de Partij van de Arbeid die het tegen de landelijke trend in goed gedaan heeft. Aan de andere kant ontbreekt de grootste partij, tevens de winnaar in termen van stemmenwinst. Deze combinatie heeft als groep in de verkiezingen geen zetelwinst geboekt en hebben niet alle deelnemende partijen hun zetelaantal weten te behouden. Daarom ligt deze coalitie electoraal gezien, de andere mogelijkheden niet als eerste voor de hand in een formatie. De stabiliteit van deze groep is voor meerdere gesprekspartners binnen en buiten deze coalitie een aandachtspunt, hetgeen versterkt wordt door de wijzigingen in de onderliggende verhoudingen als gevolg van de verkiezingsuitslag. Meerdere partijen binnen en buiten deze coalitie noemen deze coalitie dan ook niet als eerste keus. Deze coalitie heeft in de afgelopen periode gefunctioneerd en zaken bereikt. Hier wordt in de Raad met waardering over gesproken in de richting van de deelnemende partijen. Dan de combinatie die met verschillende aanvullingen door de VVD als derde optie, een keer dus nu terug naar de VVD en gaan naar de derde optie, en door het CDA als tweede optie wordt genoemd, is VVD met CDA. Uit de gesprekken blijkt dat VVD en CDA zowel programmatisch als relationeel betrekkelijk dicht bij elkaar liggen. Samen genereren zij 14 zetels, niet een aantrekkelijk perspectief om het daarmee te doen. Veel gesprekspartners noemen er als derde partner de Partij van de Arbeid bij die tegen landelijke trend in lokaal geen zetels verloren heeft. Op grond van de gesprekken acht ik de combinatie VVD-CDA-PvdA programmatisch en relationeel kansrijk en stabiel. Daarnaast kan de Partij van de Arbeid in deze combinatie zorgen voor continuïteit en bestuurlijke ervaring door het leveren van een ervaren en gewaardeerde wethouder. VVD-CDA-Partij van de Arbeid is nog onvoldoende voor een meerderheid. Als aanvulling op dit drietal kan dan gedacht worden aan D66, ChristenUnie-SGP of GroenLinks. De combinatie VVD-CDA-Partij van de Arbeid-D66, de eerste van de drie dus, vertegenwoordigt 21 zetels. D66 is een door velen in de Raad naar mijn ervaring gewaardeerde fractie en heeft een ervaren wethouder in huis. D66 ligt gezien het verkiezingsresultaat niet als eerste voor de hand in de formatie, maar het is een interessante optie en de onderlinge relaties tussen deze partijen lijken goed. Dan de combinatie VVD-CDA-Partij van de Arbeid, ChristenUnie-SGP, die omvat de grootste partij, tevens de winnaar in termen van stemmenwinst, herbergt geen verliezende partij, is als groep een zetel gestegen en levert 18 zetels op, een krappe meerderheid. Dat laatste brengt een opgave met zich mee om steeds te zoeken naar breed draagvlak, hetgeen in lijn is met de ambities van deze partijen. ChristenUnie-SGP is electoraal stabiel gebleven en het is eveneens een door velen gewaardeerde fractie. In deze coalitie is niemand overbodig, wat bijdraagt aan de stabiliteit die ik op grond van mijn waarnemingen in de gesprekken en onderlinge relaties verder inschat als goed. Ook programmatisch lijken de verschillen in deze combinatie overbrugbaar. Dan de combinatie VVD-CDA-Partij van de Arbeid, GroenLinks. Die levert 21 zetels op. GroenLinks, de partij die is gestegen van 3 naar 4 zetels, is electoraal natuurlijk een voor de hand liggende optie. Als vierde partner in deze combinatie is de Partij van de Arbeid getalsmatig overbodig, wat niet bijdraagt aan de stabiliteit daarvan. Een nadeel waar met name GroenLinks mij op heeft gewezen, ook in de schriftelijke beantwoording. Een ander beletsel is dat GroenLinks samenwerking met de combinatie VVD-CDA heeft uitgesloten en ten opzichte van samenwerking met de VVD zelf zeer kritisch staat. "Er moet nog veel water door de Rijn stromen," was de bewoording. Andere combinaties gezien de criteria verkiezingsuitslag, draagvlak en stabiliteit komen niet meer dan de tot nu toe genoemde in aanmerking voor de formatie, zodat ik ze niet nader heb onderzocht. Gaandeweg het proces hebben mij in een laat stadium nog berichten bereikt dat enkele partijen inmiddels iets positiever zouden staan ten opzichte van anderen. Dat is heugelijk nieuws, mede gezien de eerder genoemde voornemens tot betere samenwerking in de Raad. Partijen zijn niet zodanig van standpunt veranderd dat dit het advies nog heeft beïnvloed. Dan kom ik, Voorzitter, tot het advies ten aanzien van het type akkoord en formatie. Op grond van de gesprekken adviseer ik te streven naar een hoofdlijnenakkoord. Een gedetailleerd coalitieakkoord zou geen recht doen aan de ambitie van deze Raad om de scheiding tussen college en Raad te verminderen. Een raadsakkoord kan op dit moment niet op voldoende steun rekenen. Tevens adviseer ik om in de formatiefase zoveel mogelijk alle Raadsleden, inclusief die van de niet-coalitiefracties en indien mogelijk ook externe belanghebbenden en maatschappelijke organisaties te betrekken. Ten aanzien van het aantal wethouders adviseer ik op grond van de gesprekken om te streven in beginsel naar 4 wethouders. Dan de thema's, Voorzitter, van belang bij de formatieve fase zijn de thema's die in een groot aantal gesprekken aan de orde zijn gekomen, zonder daarbij een rangorde aan te geven. Zijn dat een extra oeververbinding in Leidschendam, de afvalproblematiek, de sociale woningbouw, de onroerendzaakbelasting, het tekort op sociaal domein, het parkeren en bereikbaarheid van sommige gratis parkeren, het onderwijs, een aantrekkelijke groene gemeente, gratis ov voor 65-plussers, de ooievaarspas en steun aan mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Dan ten aanzien van de coalitie, Voorzitter, adviseer ik op basis van bovenstaande overwegingen de formatie te starten met de coalitie VVD-CDA, Partij van de Arbeid en ChristenUnie-SGP. Tot slot, Voorzitter, dank ik alle partijen en individuen voor de open constructieve opstelling tijdens alle gesprekken. Zonder uitzondering heeft iedereen zich goed voorbereid op de gesprekken. Ik adviseer u de formatiefase met voortvarendheid te starten en wens u veel succes bij het vervolg. Zoek niet de confrontatie, zoek de verbinding. Dank u wel, Voorzitter. Meneer Bruin.

Bruins, dank u wel voor deze toelichting en het advies dat u aan de Raad geeft. Ik stel de gelegenheid aan de Raad om nog vragen te stellen over de toelichting die de heer Bruins zojuist heeft gegeven. Is er behoefte vanuit uw midden om nog een vraag aan de heer Bruins te stellen? Dat is niet het geval. Dan wil ik vanaf deze plek als voorzitter van de Raad u ook danken voor de inzet in de afgelopen twee weken en het advies ligt nu in het midden van de Raad en daar zal de Raad in alle wijsheid mee om moeten gaan. Maar ik wil mijn dank onderstrepen met nog een kleine blijk van waardering. Dank u wel. Oh, ik stel voor dit advies nu te bespreken in de Raad en ik wil als eerste de VVD-fractie het woord geven. Mevrouw Van Eekelen.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ook namens de VVD. Eerst een woord van dank aan onze informateur. Hij heeft wat ons betreft op een hele prettige, professionele wijze en ook zeer betrokken dit proces begeleid. Ik denk dat iedereen volledig aan bod is gekomen, dat iedereen vrijuit kon zeggen wat hij of zij wilde, en de informateur was voor iedereen 24 uur per dag bijna bereikbaar en daar is ook veel gebruik van gemaakt volgens mij. Er ligt nu een sterk en goed onderbouwd advies, wat we net uitgebreid van de informateur hebben kunnen vernemen. Een advies waar wij verder op willen bouwen. We willen ook onze dank bij deze uitspreken aan de griffie en ook specifiek aan Frederik, in het bijzonder voor de ondersteuning. De geweldige ondersteuning van dit proces. Tot 4 jaar geleden was het gebruikelijk dat de grootste partij op eigen houtje het voortouw nam na de verkiezingen. Dat is nu anders gegaan. We zijn wel de grootste geworden, maar we wilden het proces ook anders aanvliegen en het is gelukt om met de voltallige raad een proces af te spreken en een breed gedragen informateur te benoemen. De VVD is hier heel blij mee en wat ons betreft houden we deze open houding van de raad vast. Dat was het proces en dan nu over het advies. Zoals de informateur ook al aangaf, was de eerste optie van de VVD eigenlijk een hele andere. Wij zouden het logisch hebben gevonden om samen met de twee grootste partijen een brede basis te vormen voor een coalitie. We hebben nu gehoord dat deze analyse, dat onze analyse niet werd gedeeld en daarom heeft de informateur verder gezocht naar een coalitie die recht doet aan de verkiezingsuitslag en stabiel is. Daar is dit advies uitgekomen en wij proeven veel vertrouwen bij de partijen en wij zien veel bereidheid tot samenwerking. Uiteraard willen wij dit advies volgen en zullen wij onze verantwoordelijkheid in deze nemen en het advies tot uitvoering brengen. We willen dat graag doen met de gehele raad en met onze inwoners. Wij zien uit naar de samenwerking met u allemaal. Wij willen dit graag doen onder leiding van de heer Bruin en wij willen hem graag bij deze vragen om als formateur dit proces te begeleiden. Voorzitter, nogmaals dank aan de informateur en aan de voltallige raad voor de bereidheid en openheid. Dank u wel. Dank u.

Wel. Dan ga ik naar de fractie van het CDA, mevrouw Bouw. Voorzitter, ook...

Ook namens het CDA wil ik onze dank uitspreken in de richting van de informateur, de heer Bruin. Wij hebben, denk ik, constructieve gesprekken de afgelopen weken met elkaar onder uw leiding mogen voeren. We vinden het een goed onderbouwd advies, helder, duidelijk en we zien het als CDA als een kans om nu de stad te mogen gaan besturen, samen met de andere partijen. Hoe gaan we dat doen? Wij gaan op zoek naar de samenwerking en we gaan op zoek naar de verbinding. Onze teksten in de verkiezingscampagne gingen over dat wij een luisterende gemeente willen zijn, dat we betrouwbaar willen zijn en dat willen we vanaf dag één ook laten zien. We willen samenwerken hier in de raad met alle partijen. We willen met onze inwoners samenwerken, met organisaties, met bedrijven en verenigingen en we zullen ons daar voor in gaan zetten. We vertrouwen erop dat we met deze partijen goede plannen kunnen maken voor Leidschendam, Voorburg en voor Stompwijk. Niet alleen plannen maken, maar ze ook uitvoeren en aan die plannen gaan wij de komende weken hard werken. En wat ons betreft gaat dat ook verder onder leiding van de heer Bruin. Voorzitter, we staan positief ten opzichte van het advies en werken graag mee aan het uitvoeren van het advies. Dank u wel.

Dank u wel, dan ga ik naar de Partij van de Arbeid, de heer Streefkerk.

Ja voorzitter, er is veel werk verricht door de heer Bruijn. Er zijn veel gesprekken gevoerd en veel combinaties verkend. De PvdA bedankt hem voor zijn werkzaamheden in de afgelopen twee weken en we bedanken ook met name onze collega-raadsleden voor de constructieve gesprekken en de open gesprekken die we onder leiding van de heer Bruijn hebben gevoerd.

Er ligt een advies voor om te komen tot een hoofdlijnenakkoord met brede steun binnen deze Raad en in onze gemeente. Daarbij heeft de informateur een coalitie van voorkeur benoemd bestaande uit VVD, CDA, PvdA en ChristenUnie/SGP. De verkenning van alternatieven, zoals door de heer Bruin geleid, heeft vertrouwen gegeven in de werkbaarheid en de stabiliteit van het voorliggende advies en de voorgestelde combinatie en de PvdA onderschrijft daarom ook zijn advies. Natuurlijk moet er worden onderhandeld, maar dat gaan we doen en we hebben er vertrouwen in dat we tot een akkoord gaan komen in deze combinatie. We gaan de formatie in met een open houding conform het advies. We zijn in de onderhandelingen gericht op de betrokkenheid van de hele Raad. Een open bestuursstijl en gecommitteerd aan een gezamenlijke bestuursperiode. En met deze Raad hebben wij er vertrouwen in dat dat ook gaat lukken. Kort en goed, wij onderschrijven het advies en ook het voorstel om onder de leiding van Jan Anthonie Bruin de formatie in te gaan, aan de slag vanuit de hele Raad. En dat wij dat laatste menen, onderstreep ik door te verwijzen naar de titel van ons verkiezingsprogramma: Samen Werkt.

Dank u wel. Dank u wel namens de fractie van de ChristenUnie-SGP, de heer Rouwendal.

Dank u wel, voorzitter. Ja, in mijn laatste bijdrage in de vorige raadsperiode dacht ik, ik ga even terugblikken op wat ik allemaal heb meegemaakt. Was nogal wat qua gevallen coalities, nieuwe burgemeester, raadsenquête. Ik denk, ik heb wel in mijn eerste raadsperiode alles meegemaakt wat een beetje mogelijk is. Maar ik was één ding vergeten: als je een raadslid bent, kun je ook in de coalitie komen. Dankzij Jan Antonie Bruijn ben ik daar nu even met de neus op de feiten gedrukt, ook hè? Ik wil hem danken voor de wijsheid waarmee hij dit proces heeft begeleid. En ja, we gaan verder kijken hoe we verder komen in de komende weken. Ja, wat moet je nou verder over zo'n advies zeggen? Voorzitter, het is toch altijd een beetje een obligaat debat, heb ik het idee, want is het advies voor de partij om deel te nemen aan de coalitie, dan zeg je ja, heel goed. Is het advies dat je erbuiten valt, dan is al gauw de vraag, kon het advies niet beter? Dus wat gaan we dan nog zeggen? Nou, ik denk toch wel dat er twee dingen nog even gezegd moeten worden vanuit de positie van ChristenUnie SGP. Een op zich legitieme vraag is misschien wel: is het verstandig om te gaan werken met een coalitie van 18 zetels die net een hele kleine meerderheid heeft? U zult begrijpen, ja, voor ons ligt die vraag natuurlijk net andersom. Als je die ene zetel bent. Wij gaan dus niet aansluiten bij een coalitie van 24 zetels om daar nog een extraatje te zijn, dan ben je volstrekt overbodig. Heb je niks toe te voegen, dus voor ons is het juist aantrekkelijk als onze zetel net zo zwaar telt als die andere 17. Maar dan blijft even goed de vraag, is het dan verstandig voor heel de Raad? Nou, ik sluit me aan bij wat mevrouw Van Eekelen, mevrouw Bauer en meneer Strekel hebben gezegd. Ik denk dat wij als coalitie gewoon niet gesloten moeten gaan werken, ons niet terug moeten gaan trekken in een ivoren toren, maar samen met u allemaal de gemeente moeten gaan besturen en gewoon op zoek moeten gaan naar breed draagvlak in de Raad en dat het echt mogelijk is, is mij gebleken de afgelopen 4 jaar. Je kunt ook in de oppositie zitten en constructief met de coalitie meedenken. Een tweede vraag, voorzitter, die misschien nog wel gesteld gaat worden, is van: hoort een partij van onze signatuur wel in deze coalitie in deze gemeente? En misschien is deze coalitie in zijn geheel misschien wel iets té christelijk voor sommige mensen, zeker als bepaalde mensen ook nog wel geneigd zullen zijn de achtergrond van de burgemeester erbij te trekken. Ik heb daar natuurlijk zelf ook over nagedacht. Ik heb 4 jaar in de Raad gezeten hier en ik heb gemerkt de scheidslijnen lopen langs allerlei breukvlakken, maar zeer zelden rond vraagstukken die echt specifiek met de signatuur van ChristenUnie SGP te maken hebben. Procentueel is dat zo'n klein aantal gevallen het geval dat ik denk van nou, daar hoeven we echt niet voor terug te deinzen en daar hoeft u dan vooral niet voor terug te deinzen om met deze coalitie aan het werk te gaan. Ja, als ik even als voorbeeld neem die vlaggen die daar hangen, hè? In de Tweede Kamer zijn ze door de SGP geïnitieerd en in deze Raad zijn ze door Gemeentebelangen geïnitieerd. Dus dan zie je maar, je kunt echt over de scheidslijnen heen prima samenwerken. Ik denk dat ChristenUnie SGP net als met alle andere partijen prima wil samenwerken om Leidschendam-Voorburg verder vooruit te helpen en ik denk dat conservatie zich prima laat rijmen met progressie. Ja, wat vinden we dus per saldo van het advies? Nou ja, ik denk, voorzitter, de afgelopen week hebben we elkaar op vele andere plekken ontmoet als lijsttrekkers en dan hebben we steeds gezegd, het woord is aan de kiezer en wat ChristenUnie SGP betreft gaan we ons uiterste best doen om de kiezer over 4 jaar de gelegenheid te geven een definitief oordeel te geven over dit advies. Dank u wel. Dank u.

U wel, dan ga ik naar de fractie van Gemeentebelangen. De heer Klaassen, ga uw gang. Voorzitter.

Voorzitter, dank. Dank aan mevrouw Lommen die dit proces begeleid heeft. Laat ik daarmee beginnen. En natuurlijk ook dank aan de heer Bruijn, volgens mij, dat hij dit proces heeft geleid en dat hij zijn tijd ervoor heeft willen inzetten. Laten we het zo zeggen. Wij vinden het een bijzonder advies, maar dat zal u niet verrassen, denk ik. Het is een advies. Er wordt gekeken naar stabiliteit en er wordt gekeken naar een college gebaseerd op 18 zetels. Het is zojuist al gememoreerd en ook pragmatisch zien wij nogal wat verschillen. Maar goed, wij zijn benieuwd. De huidige partijen zoals die nu in het advies zijn verwoord, zijn aan zet om verder te gaan praten om een college te gaan vormen. En, het is wat mij betreft nu nog wat te vroeg om uw oordeel gelijk te geven, maar dat zien we straks dan wel weer. Dank u wel.

Dank u wel, dan ga ik naar de fractie van D66. En ik geef het woord aan mevrouw De Ridder.

Bedankt voorzitter en ook ik wil beginnen met het uitspreken van de waardering voor het vele werk dat de heer Bruijn gedaan heeft, begeleid door mevrouw Lommen. Maar ik wil hier ook graag mijn verbazing uitspreken. Want zoals alle fracties gevraagd zijn naar de opties die je zoal ziet, hebben wij dat ook gedaan. En ook wij hebben natuurlijk gezegd, er zijn verschillende opties mogelijk en dan heb je het over de winnaars van de verkiezingen, de programmatische overeenkomsten en het aantal zetels waar een coalitie op gebaseerd kan zijn. En dan waren er verschillende opties. Meneer Bruijn had heel veel plezier, ook in zijn werk, dus ik dacht wie weet, komt hij ook nog wel met een voorstel van een raadsakkoord? Maar nee, hij doet een voorstel voor een coalitie die gebaseerd is op de kleinst mogelijke meerderheid met slechts één verkiezingswinnaar. En die ook programmatisch niet heel erg voor de hand ligt. Ik heb ook gehoord dat deze partijen het willen gaan proberen. Ik zou zelf denken, slaap er nog een nachtje over. Dank u.

Dan ga ik naar de fractie van GroenLinks. De heer Van Rossem, aan u het woord.

Dank voorzitter. Laat ik ook beginnen met de dank uitspreken aan de informateur en ook aan de griffie. Dank aan de heer Bruijn en aan Frederiek Lommen, want volgens mij is er hard gewerkt en hebben we gevraagd om het onder grote druk te doen. Twee weken is een korte tijd, maar dat is gelukt zoals we al voorspelden. Ik zei twee weken geleden dat ik de indruk had dat de heer Bruijn creatief was. Nou, dat is gebleken vanavond, want ook wat GroenLinks betreft ligt het advies niet voor de hand. Dat neemt niet weg dat ik hier niet ga zeggen dat het een slecht advies is, want uiteindelijk als er hier vier partijen zijn met de meerderheid die enthousiast zeggen, wij gaan met elkaar praten, dan is het daarmee wat mij betreft een goed advies. En volgens mij is het ook een goed idee om de heer Bruijn aan te stellen als formateur. Goede keuze als je het aan mij vraagt. Ik wens de onderhandelaars wel alvast veel succes, want volgens mij is er programmatisch nog wel wat te doen om dit voor elkaar te krijgen. En ik had mijn verhaal al klaar voordat we te horen kregen wat de uitslag zou zijn, want ik wil eigenlijk gewoon graag vertellen aan wie er ook gaan onderhandelen dat er een paar onderwerpen zijn waar we toch echt even op moeten letten. Volgens mij is het belangrijk dat we letten op de zorg en letten op de ruimte die daar is, zeker nu het geld langzaam aan het opraken is. Dus ik wil de onderhandelaars dat op het hart drukken en ik wil ze op het hart drukken om te kijken naar een inclusief armoedebeleid, want ook dat hebben we nodig. Ik wil ze op het hart drukken om de sociale woningbouw de ruimte te geven, want we hebben te hard gewerkt om dat op gang te krijgen, en ik wil ze op het hart drukken om het duurzaamheidsbeleid dat de afgelopen vier jaar is opgestart voort te zetten en te intensiveren. Veel wijsheid zei ik al. En ik ben blij om terug te horen dat de open bestuursstijl in de voortzetting daarvan terugkomt in het advies, maar ook terugkomt in zeven fracties in deze raad. Toch nog goed nieuws, beste mensen, volgens mij is dat heel belangrijk en het klopt dat we de eerste stap al hebben gezet door met zijn allen de informateur te benoemen. Ook dat is voor mij een reden om uit te spreken dat ik hem als formateur ook best te pruimen vind. Er is wel één ding wat ik daar belangrijk vind en dat is dat we ook nu gewoon doorpakken op alle opmerkingen die gemaakt zijn om de oppositie en de coalitie als gehele raad te zien en niet als twee losse gremia. Ik heb die uit een hoop monden gehoord en ik ga u allen daaraan houden, collega's, want het is belangrijk dat er ruimte is voor invloed voor iedereen in deze raad. En ik durf dat te zeggen omdat ik het idee heb dat we als GroenLinks de afgelopen vier jaar consistent zijn geweest en constructief zijn geweest. Dat gaan we ook de komende vier jaar doen, alleen dan met een GroenLinkser meer. Veel succes en wijsheid.