2.a Vaststellen Meerjaren Perspectief Grondexploitaties

En ga over, bedankt wethouder Kist voor zijn aanwezigheid en mevrouw Van Laaf en ik nodig wethouders Van Eekelen en Rouwendal uit om hier plaats te nemen. Samen met de ambtelijke ondersteuning voor agendapunt twee a. En de wethouders die zitten? Dan vraag ik aan mevrouw Van Eekelen om haar ondersteuning voor te stellen. En dan kan de heer Rouwendal het overnemen om zijn ambtelijke ondersteuning voor te stellen. Ja, dank u.

Wel voorzitter, ik heb meegenomen de heer Pieterse, planeconoom bij de gemeente. En naast

Naast mij zit mevrouw Van Vliet, ook plan-econoom bij de gemeente. Dank u.

U wel, dan gaan we over tot het raadsvoorstel op de agenda als punt twee A vaststellen, meerjarenperspectief grondexploitaties 2022 eerste herziening. Het college informeert de raad over de voortgang van het project, de projecten en de onderliggende grondexploitaties en legt verantwoording af over de gerealiseerde kosten en opbrengsten. Grondexploitaties dienen als financieel kader voor gebiedsontwikkelingsprojecten. De resultaten van de grondexploitaties worden twee keer per jaar integraal in beeld gebracht door het opstellen van een meerjarenperspectief grondexploitaties. Het resultaat van de eerste herziening 2022 van het meerjarenperspectief grondexploitaties is circa 5,06 miljoen negatief op eindwaarde. Het resultaat is met circa 0,59 miljoen verslechterd ten opzichte van de eerste herziening 2021. In de bijgevoegde begrotingswijzigingen zijn de mutaties ten opzichte van de begroting 2022-2025 opgenomen als gevolg van de grondexploitatie herziening. Het concept raadsbesluit dat voorligt is vaststellen van de rapportage meerjarenperspectief grondexploitaties 2022 eerste herziening en de daarbij horende 3 geheime bijlagen. Die ga ik niet opnoemen. De 4 openbare infographics, meerjarenperspectief, grondexploitaties, eerste herziening 2022. Vliet voor de eerste herziening 2022 ga ik ze toch opnoemen: Rijnlandlaan, eerste herziening 2022 en Klein Plaspoelpolder eerste herziening 2022 vast te stellen en te publiceren. De begrotingswijzigingen 2022, nummer 15, 16 en 17 vast te stellen. Voor de eerste termijn hebben zich aangemeld 4 fracties. En dat zijn in deze volgorde ga ik ook het debat af: de heer Van Hoogdalem van de Partij van de Arbeid, de heer Van der Schaft van de fractie van de SP, mevrouw Kortman van de fractie van de VVD en de heer Van Wisse van de fractie van Gemeentebelangen Leidschendam-Voorburg. Ik geef als eerste het woord aan de heer Van Hoogdalem, Partij van de Arbeid.

Ja dank u wel voorzitter. De cijfers geven ons een aardig inzicht in waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan. In die zin is het vooral een financiële rapportage en wat mij vooral interesseert is de mogelijkheid om nog beleidsmatig bij te sturen. Die is dus niet heel erg groot, behalve wellicht in het stukje Leidschendam Centrum, omdat dat nog helemaal moet worden vastgesteld. En mijn vraag gaat dan ook daarover. In Leidschendam Centrum hebben we gekozen voor een VOF-constructie. Waarom hebben we dat gedaan? En als we die constructie hebben, biedt dat dan ons voldoende mogelijkheden om met name sociale woningbouw en wellicht middenhuur en middenkoop te stimuleren en te faciliteren? En als je kijkt naar de VOF-constructie, dan betekent dat dat de gemeente gronden aankoopt met geld wat geleend is van de VOF en dat weer terugbetaalt op basis van de grondverkopen. En mijn vraag aan de wethouder is, welk risico lopen we daarmee dat de grondopbrengsten onvoldoende zijn om de lening van de VOF af te lossen. Dank u wel voorzitter. Dank.

U wel meneer Van Hoogdalem. Als u uw microfoon uitdoet, dan kan de volgende spreker, en dan geef ik het woord aan de heer Van der Schaft van de fractie van de SP. Ja, dank u.

U wel voorzitter, dan zit ik voor in de rij en dan moet ik nog zeggen, ik ben het eens met mijn voorganger, dat is toch god potverdorie. Maar goed, nou, naast die vraag toch maar een vraag die meer over de orde gaat van, is het niet verstandiger om in plaats van deze overeenkomst of deze meerjarenperspectief grondexploitatie vast te stellen om beter, zeg maar, voor kennisgeving aan te nemen. Ook omdat ik denk dat de andere partijen straks ook wel een mening hebben over de grondexploitaties en dat er misschien nog wat gaat veranderen. Maar misschien is dat niet het geval. Dat is wel het voordeel van, zeg maar, in levende lijve vergaderen. En dan kun je ook de reactie gelijk van de poortwachter zien en daarop inspelen, maar verder hebben we eigenlijk geen vragen. Maar ik voel me wat contenter als we het ter kennisgeving aannemen, maar misschien is dat niet terecht. Die zorg is ook gehoord graag.

Dank u wel meneer Van der Schaft, dan ga ik voor de inbreng in de eerste termijn naar mevrouw Kortman van de VVD. Ja, dank u.

U wel, voorzitter. Ja, allereerst de complimenten ook niet alleen voor het stuk, maar met name ook voor de uitleg en de toelichting, want een heel taai onderwerp als dit is wel met de infographics en alle beschrijvingen daarbij zeer toegankelijk en goed leesbaar geworden. Dus waarvoor heel veel dank, ga zo door zou ik willen zeggen. We hebben een vraag eigenlijk hierover en dat betreft het KP. We zien dat er wat kosten als bovenplans worden beschouwd en dat betekent dat deze kosten op een andere manier gefinancierd moeten worden. Kan de wethouder aangeven waarom hiervoor gekozen is en waarom dit bedrag in die mate zo hoog is? Is er geen mogelijkheid om een groter deel aan de plankosten toe te voegen, zodat dat bedrag er geïntegreerd in zit? En ik kan een klein stukje wel toelichten waar het zou staan. Een deel van de te maken kosten bij gronddruk bestaat, die kan niet volledig verhaald worden bij de derde en zijn bovenwijks en die kosten worden momenteel geraamd op 1.470.000 en op dit moment is dat nog onzeker binnen die voorziening. Dus onze vraag is: kan daar een andere oplossing voor worden bedacht, of is het gewoon zoals het is? Dank u wel.

Dank u wel mevrouw Kortman, dan ga ik naar de fractie van Gemeentebelangen, naar de heer Van Wissen. Ja

Voorzitter, wat ons betreft ook een heel helder stuk, de complimenten daarvoor. Inhoudelijk hebben wij daar verder geen vragen over, alleen wellicht nog een eerder amendement van 7 december 2021. Dat is toen niet aan de orde geweest over het grondprijsbeleid voor de sociale woningbouw, grondprijsdifferentiatie. Wij willen nog in de fractie bespreken of we daar nog op terugkomen, op dat amendement, dus dat laten wij nog even. Dan komen we daar nog even op terug.

Dank u wel meneer Van Wissen, dat waren alle fracties die zich hadden ingeschreven voor de eerste termijn. Ik kijk nog heel even rond naar de fracties die zich niet hadden ingeschreven of zij misschien nog iets willen toevoegen. ChristenUnie niet, D66. De heer Hylkema. Nou ja.

Ja, ik zou me wel aan willen sluiten bij de complimenten over de duidelijkheid en de infographics, dat vond ik heel fijn. Dank u wel.

Complimenten zijn uiteraard altijd fijn. De fractie van GroenLinks. Nee, dan ga ik over naar de wethouder voor het CDA. Sorry, excuus, meneer Van Duffelen. We

Zitten een beetje in een hoekje, dus ik kan me voorstellen. Ja, het is ook heel vervelend dat de wethouders zich om moeten draaien. Dat was met de heer Kist net ook zo. Zullen voortaan ergens anders gaan zitten. Of u gaat ergens anders zitten. In ieder geval ja, nee eens met de complimenten. Ik heb eigenlijk wel een vraag, nu ik toch in de gelegenheid word gesteld, want dat verbaasde mij misschien nog wel het meest. We zitten met skyhoge huizenprijzen en een negatieve grondexploitatie. En daar ben ik wel benieuwd hoe dat komt. Dank u.

U wel meneer Van Duffelen, dan kijk ik heel voorzichtig om me heen. Nu hebben alle fracties gehad in eerste termijn. Volgens mij heb ik goed begrepen dat wethouder Rouwendal hier zit als wethouder Financiën en wethouder Van Eekelen als portefeuillehouder Klein Plaspoelpolder. Dan geef ik eerst het woord aan de heer Rouwendal voor de financiële vragen.

Dank u wel, voorzitter, en dank ook voor de inbreng van de leden van de commissie en ook in het bijzonder dank voor alle complimenten. Dit is inderdaad lastig om dit onderwerp nog een beetje op een leuke manier te presenteren, want het is inderdaad wat mevrouw Koopmans zei, een nog vrij taai onderwerp. Ook al doe ik het inmiddels als wethouder voor de vierde keer. Het blijft een onderwerp. Bij elke keer moet je proberen te begrijpen waar het nou precies over gaat, maar toch even in het kort: je opent de grex omdat je denkt dat je het plan hebt ergens te gaan bouwen. In het begin maak je kosten, aan het eind maak je opbrengsten en je maakt aan het begin een inschatting van hoeveel zijn die kosten, wat zijn die opbrengsten en wat is nou het eindresultaat? Dat herijk je in ons geval jaarlijks. Wat we nu doen is de herijking per einde 2020. De stand van zaken op oudejaarsdag 2020. Die leggen we nu aan de raad voor. Die wordt expres in deze vergadering, deze cyclus meegenomen omdat de raad eerst dit moet vaststellen en dat de resultaten zoals we hier zijn vastgesteld worden verwerkt in de jaarrekening die in de volgende raadsvergadering zit. Dus dat is altijd het idee hoe je dingen verwerkt. Dus daarom beginnen met de vraag van meneer Van der Straat, kunnen we kennisgeving aannemen? Nee, want de raad moet zich uitspreken of wij het akkoord vinden dat de grex op deze manier in de jaarrekening van 2021 wordt verwerkt. Het is dus puur een financiële stand van zaken op het einde van het jaar en geen beleidskeuzes die erin zitten.

Wethouder Rouwendal, ik zie een interruptie van de heer Van der Schaft. Ja, ik...

Ik denk dat de portefeuillehouder er gelijk in heeft, maar ik heb daar toch wat moeite mee, zeker als we naar de toekomst toe redeneren, want dat gebeurt ook. Ja, dat eigenlijk het nieuwe college daarover gaat dus. Maar goed, het antwoord is zoals het is. Wethouder Rouwendal.

Dank voorzitter. Ja, dan gaan wij gewoon verder met de andere vragen die gesteld zijn, voorzitter. De heer Van Hoogdalem had een vraag die eigenlijk een beetje buiten de MPG's omvalt, want die gaat over Leidschendam Centrum. Daar hebben wij als gemeente geen grondexploitatie, maar daar participeren we wel in. De keuze om dat te doen is ergens rond 2004 en misschien nog wel een paar jaar eerder gemaakt. Ik ben niet exact op de hoogte welke afwegingen daar toen voor zijn gemaakt om dat op die manier te doen. Maar volgens mij hadden we met name ook te maken met dat je toen ook investeerders nodig had en een aannemer en een projectontwikkelaar. Voor zover ik weet, was dat ING Vastgoed, maar die is er inmiddels uit en nu is het nog een VOF van de gemeente en Schouten en BPD. En vanaf het begin zijn er ook afspraken gemaakt dat de sociale woningbouw, die toen werd afgebroken om al die nieuwe appartementen te maken, weer teruggebouwd zou worden. En toen is ook de afspraak gemaakt om de sociale woningbouw in al die eerste projecten te doen. En dat is ook de reden dat je bij de laatste projecten die recent door de Raad zijn vastgesteld, zoals Schoorlaan en dergelijke, meer sociale woningbouw hebt. Dus meneer Van Hoogdalem vraagt ja, kunnen we daar op sturen dat we daar wat meer sociale woningbouw krijgen? Nou, volgens mij ligt nog bij de Raad het bestemmingsplan Rijnlandstraat Noord en komt er daarna nog hooguit een oude telefooncentrale. Maar dat zal nog even duren. Ja, en de ontwikkelaar zal zeggen van nee, ik heb afspraken gemaakt in het verleden hoeveel sociale woningbouw zal doen voor het complete project. Dus daar zie ik weinig sturingsmogelijkheden om daar nog meer sociaal te bouwen dan dat er al is gebouwd in.

In het verleden, volgens mij, wil de heer Van Hoogdalem daarop reageren. Ja.

Ja, dank u wel, voorzitter, maar wij zijn toch partner in het project, dan kunnen we toch op enig moment, als we zien dat de woningnood hoog oploopt, weer met de ontwikkelaars gaan praten en zeggen van luister eens, er zijn een aantal zaken die geregeld moeten worden. Wij brengen de grond in als gemeente, weliswaar met een lening van die VOF. Maar ik zou toch graag zien dat wij voldoende en misschien zelfs meer invloed uit gaan oefenen op het bouwen van sociale huurwoningen. Wethouder Rouwendal.

Ik begrijp de wens van meneer Van Hoofflaan volledig, voorzitter. Alleen, er zijn afspraken gemaakt in het verleden, dus dan moet je dus terug gaan komen op bestaande afspraken. En dat kan dus alleen met medewerking van de andere partij. En wat meneer Van Hoogdalem zegt, wij brengen de grond in. Daar is destijds een constructie voor gekozen dat de VOF geld leent aan de gemeente en de gemeente koopt daarmee grond en dat kon had voor mij als achtergrond ook dat is begin van deze eeuw afgesproken. Dat de gemeente dat fiscaal voordeliger kon doen. Vervolgens is die grond alweer terugverkocht aan de VOF dus we hebben geen grondpositie meer. De gronden zijn op onze balans omdat we ze wel hebben verkocht, maar nog niet hebben geleverd. Maar we zijn wel verplicht ze te verkopen en voor mij is daar ook de constructie gekozen dat je met de opbrengst van de grond precies weer de lening kan terugbetalen. Dus er is een financieel neutrale constructie gekozen die puur voordelig was om de gronden makkelijker te kunnen of goedkoper te kunnen verwerven. Dus het risico is wat dat betreft nul. Meneer Van

Ja, dank u wel. Voorzitter, mag ik hieruit concluderen, voorzitter, dat deze vof-constructie niet voor herhaling vatbaar is? Want we hebben er eigenlijk nauwelijks enige invloed op op het moment dat die vof-constructie gesloten is. Meneer Rouwendal, wethouder Rouwendal. Dank u wel.

Nou voorzitter. Ik denk dat in 2004 al daaromtrent toen voor die constructie gekozen was. Toen was de gedachte dat ze er binnen een paar jaar al het hele centrum zouden hebben ontwikkeld. Toen was er dus een hele andere situatie op de woningmarkt dan nu. Alleen, ja, gaandeweg bezig was met de uitvoering, kwam de financiële crisis, waardoor jarenlang de bouw in het eigendom heeft stilgelegen, waardoor we nu in 2022 met de afronding van het project bezig zijn. Dat is natuurlijk veel te lang, veel langer dan we toen dachten en ja, daardoor krijg je dus nu ook een hele andere situatie met heel, heel begrijpelijk nu andere wensen dan dat we toen hebben afgesproken. Dus ja, ik denk mochten we ooit in de toekomst in de situatie verkeren dat dit weer een optie zou kunnen zijn dat we zeker hebben geleerd van hoe dit is gegaan. Daar ben ik het mee eens. En dan de laatste vraag was voor wat mij betreft van de heer Van Wissen. Ja, wat ik al in het begin van mijn verhaal zei, de dekkingsstaat geeft één beeld weer van de financiële stand van zaken per einde 2021. Dus een amendement daarop die beleidsinhoudelijk is over grondprijzen, dat zie ik niet zo goed, want dit is een puur financieel stuk dit en geen beleidsstuk. Dus ik, nou ja, u mag natuurlijk een amendement indienen als u dat zelf wil, maar ik kan me niet juridisch, ik ben jurist van huis uit, kan ik hem niet plaatsen wat u dan precies gaat wijzigen in het voorstel. Maar nou ja, ik hoor wel even in tweede termijn of we daar nog toe komen. Volgens mij heb ik dan de vragen voor zover ik ze kan beantwoorden, voorzitter, beantwoord.

Dank u wel wethouder Rouwendal, dan geef ik het woord aan wethouder Van Eekelen.

Ja dank u wel, voorzitter. Ik wilde graag ingaan op de vraag die is gesteld door mevrouw Kortman over Klein Plaspoelpolder en de bovenwijkse voorzieningen. Wat je ziet is dat we daar een hoogwaardig kwalitatief project van willen maken en daarvoor worden kosten gemaakt. Een deel van die kosten wordt met de ontwikkelaars verrekend en die verhalen wij ook bij de ontwikkelaars. Een klein deel van die kosten is bovenwijks, dus daar profiteren alle inwoners van. Dat is bijvoorbeeld de snellere fietsverbinding, een groen-blauwe as tussen de Vliet en de wijk Damzigt, alsook een wandelpad langs de Vliet. Dat zijn dus zaken die wel kwaliteit bieden aan het project, maar daar profiteren wij met z'n allen van als inwoners van Leidschendam-Voorburg. Die kosten kunnen wij dus niet krachtens wet- en regelgeving op de ontwikkelaars verhalen. We weten nu nog niet wat het precies gaat kosten. We hebben nu een schatting gegeven, maar ik kom nog bij u terug op het moment dat we weten wat het gaat kosten en dan kom ik met een voorstel voor een krediet. Dank u.

Wel, wethouder van Eekelen. Hiermee geef ik ook meteen aan dat de spreektijd van het college op is. Kijk nog wel even naar de commissie of er iets in de tweede termijn is, zodat wij het college nog even de kans geven om te reageren. Is dat akkoord? Ja, dan kijk ik ook even de commissie rond voor inbreng in de tweede termijn. En dan begin ik bij de heer Van Hooghalen van de Partij van de Arbeid. Dank u wel.

Nee, verder geen vragen meer. Wat ons betreft kan het een hamerstuk worden. Dank u.

Meneer Van Hoogdalem, dan ga ik door naar de heer Van der Schaft van de fractie van de SP.

Dank u wel, voorzitter. Nee, geen verdere vragen. Wat mij betreft is het ook een hamerstuk. Dank u.

Meneer Van der Schaaf, dan ga ik naar mevrouw Kortman van de VVD.

Dank u wel, voorzitter. Nee, dank voor de beantwoording. Het belooft in ieder geval een mooie inpassing van de ruimte te worden daar. Daar kijken we zeker naar uit en wat ons betreft een hamerstuk.

Dank u wel mevrouw Kortman, dan ga ik naar de heer Van Wissen van de fractie van Gemeentebelangen Leiden voor het volgende punt.

Ja voorzitter, dank u wel. Wat betreft het eerdere amendement dat vorig jaar ingediend is door GBLV over de grondprijsdifferentiatie sociale woningbouw, zegt de wethouder dat dit nu niet aan de orde is. Dit is even een stand van zaken. Ik wil daar even op terugkomen in de fractie en daarna aangeven of het wat ons betreft een 10-minutendebat zou moeten zijn of een hamerstuk.

Dank u wel meneer Van Wissen, omdat de meerderheid van de fracties heeft aangegeven dat het een hamerstuk kan zijn, gaat het door naar het presidium als een hamerstuk. Mocht er een amendement komen, dan wordt het automatisch een 10-minutendebat. Dus voor nu een hamerstuk, tenzij de heer Hielkema en de heer Van Duffelen aangeven dat dat anders zou moeten zijn. ChristenUnie heeft geen. Ik vind dat ook niet, wil de heer Van Duffelen aangeven of hij nog een inbreng heeft in tweede termijn. Ja voorzitter.

Dank u, nee, volgens mij is het een hamerstuk. Ik was nog wel even benieuwd, want ik heb het niet gehoord, maar ik zit ook achter de collegeleden. Dat scheelt misschien. Ik had nog gevraagd naar hoe het kan dat bij hoge huizenprijzen we een negatieve grondexploitatie realiseren. Dank u.

U wel meneer Van Duffelen, ik vind dat een financiële vraag, dus ik kijk naar wethouder Rouwendal.

Ja voorzitter, zonder daar heel concreet in te kunnen gaan. Dat heeft met name te maken dat je bijvoorbeeld in Vlietvoorde hebben we gekozen voor wonen in het groen, heb je dus heel veel buitenruimte, het groen wat je moet ontwikkelen. Al die kosten komen ook in de exploitatie. Nou, je moet toch ook bruggetjes en lantaarnpalen aanleggen? Wegen maar aanleggen en juist die bouwkosten stijgen weer heel erg hard, dus dat is volgens mij de factor die de stijging van de bouwkosten nog harder laat stijgen, laat ik het zo even zeggen in ons geval.

Dank u wel. Kijk even naar de heer Van Duffelen, die is tevreden. Dan sluiten we ook dit agendapunt af met de conclusie dat het een hamerstuk wordt in de Raad van 7 juni, mits Gemeentebelangen met een amendement komt. En dan wil ik ook nog heel even terugkomen op punt twee b, wat ik ook al had afgesloten, maar dat is een bespreekpunt. En dus daar vindt wel nog een debat plaats in de Raad, dus daar wilde ik nog even op terugkomen. Het is nog licht buiten, dus rest mij u een veilige thuiskomst en een fijne avond.