Opening en mededelingen

Maar met uw goedvinden begin ik met de heer Wilsgert. Goed, dank u wel, voorzitter.

Wilschut maar. Ja, u bent de baas hoor, dus zeg het maar, oké, voorzitter. De begroting en de Kadernota verdienen het wat de ChristenUnie betreft om net als alle andere stukken ook in de commissie besproken te worden, zodat we de inhoud in kunnen duiken en volgende week het accent meer kan liggen op de politieke discussies en de bijbehorende keuzes. Het is jammer dat de VVD-fractie die waarde niet inziet. Voorzitter, over politieke keuzes gesproken hè? De ChristenUnie heeft samen met collega's van de PvdA en GroenLinks de afgelopen weken gewerkt aan een aantal voorstellen die het ideaal 'geen kind in armoede' dichterbij moeten brengen. Ik noem een aantal voorstellen: zullen we extra inzetten op vroegsignalering bij schuldhulpverlening? Het sociaal servicepunt als bijzondere overheid versterken, willen we structureel geld geven aan de voedselbank en een prijsvraag uitschrijven hoe het ideaal 'geen kind in armoede' een stuk dichterbij kan worden gebracht. U heeft die voorstellen gisteren ontvangen of kunt ze op onze site lezen? En binnenkort ook op iBabs en volgende week meer zou ik zeggen, maar stel gerust uw vraag als u daar al vragen over heeft. Want vanavond wil ik ook andere accenten leggen en vragen stellen over het waarom van sommige zaken in de begroting. Zo willen we woningbouw ook in onze gemeente versnellen en dat lukt aardig, maar laten we eerder dat sommige wensen vanuit de gemeente als een blokkade worden gezien voor een sluitende businesscase. De vraag aan het college is of we regelmatig zogenaamde lokale koppen zetten op landelijke wetgeving of dat we het bij die landelijke lat houden. En is het college bereid om het ook daarbij te laten? Voorzitter, dan vluchtelingen. De ChristenUnie gelooft dat de overheid er is om de randvoorwaarden te scheppen waarin de samenleving kan bloeien. Daar hoort ook bij dat je goed voor nieuwkomers zorgt, zorgt dat ze snel kunnen integreren en ook dat ze dat doen. Maar ook dat er bijvoorbeeld een regeling zoals bed, bad en brood bestaat. Via schriftelijke vragen heeft het college al aangegeven dat ze eventueel een bijdrage zou willen doen aan de regionale door Den Haag georganiseerde variant daarop. Onze vraag is waarom niet actief een aanbod doen aan de gemeente Den Haag voor een financiële bijdrage of bijvoorbeeld een bijdrage in inzet? Voorzitter, dan het amendement dat we bij de Kadernota hebben ingediend. We vroegen om een budget ondersteuning gemeenteraad apart te zetten zodat het volgbaar is waar het geld aan wordt besteed. De wethouder noemde dat toen in het debat ook wel een broekzak-vestzakconstructie waarop de Raad volgens mij beaamde van ja, dat is precies zoals we willen. Uit de feitelijke vragen die we met de collega's van den Heuvel, die er helaas nu niet is, en Streven hebben gesteld, blijkt nu dat het niet zo'n broekzak-vestzakconstructie is geworden. En mijn vraag aan het college is ook, waarom heeft het college daarvoor gekozen? Voorzitter, dan een voorstel dat we de volgende week willen doen en alvast willen aankondigen, maar ook wel alvast de mening van het college over willen horen. En dat gaat over meiden. De plekken, parken, straten en pleinen zijn niet altijd aantrekkelijk voor tienermeiden. Meiden voelen zich vaker onveilig, worden bekeken, nageroepen, lastiggevallen en weggehoond. En als meiden zich niet buiten op hun gemak voelen, blijven ze liever binnen en je ziet vaak dat jongens juist vaak wel buiten zijn en dat is goed voor hun gezondheid en ook met verbinding met elkaar. En dat gunnen we ook meiden. En daarom willen we voorstellen om in overleg met tienermeiden in onze gemeente te onderzoeken of de openbare ruimte, waaronder jongerenplekken, aantrekkelijk genoeg is voor hen. En dat natuurlijk te verbeteren, als het niet zo is. Kan dat bijvoorbeeld worden meegenomen? Zo vraagt het college in de inhaalslag die we al maken op de openbare ruimte en de speelplekken. We horen het graag. Voor tot slot. We hebben net een presentatie gehad van Duisenberg, waarin een van de conclusies was dat het hoofdstuk veiligheid enorm verbeterd is en ook wij zijn erg te spreken over de verbeteringen die zijn uitgevoerd op dat hoofdstuk. We kunnen makkelijker terugvinden wat de doelen zijn en wat we daarvoor gaan doen, echt een verbetering, complimenten daarvoor. Een uitbreiding van deze manier van opstellen zouden wij dus...

Dank u wel meneer Van der. Ja dan nu dank voorzitter ja, de eerste keer eigenlijk dat we de begroting in commissieverband bespreken is goed. Dat is belangrijk bedoeld om wat techniek uit te diepen, maar ook om dingen te kunnen solderen en met elkaar in overleg te gaan. Ook als Raad. En ja, het is absoluut niet de bedoeling hier een politiek debat te gaan voeren. Het is vooral om elkaar wat uit te proberen, maar in dat kader kan ik het toch niet laten dat het stuitend is dat de grootste fractie in deze Raad niet vertegenwoordigd is. Het zal je coalitiepartner maar zijn en het zegt wat over het gevoelde dualisme. Goed dan de inhoud voorzitter, we hebben voorstellen gedaan samen met ChristenUnie en GroenLinks rondom het thema geen kind in armoede. De inspiratie voor die voorstellen komt vanuit de behandeling van de kadernota en het mag gezegd worden zonder de bijdrage van de ChristenUnie. Daar zouden deze voorstellen hier niet liggen. Het is een gecombineerd voorstel vanuit meerdere partijen. Het is een voorstel dat sociaal is, dat doordacht is in dat kader ook veel dank aan de ambtelijke ondersteuning die we daarop hebben gekregen. En het is een voorstel dat verantwoord is in de zin dat de lasten, die financiële lasten die komen kijken bij onze voorstellen, gedekt worden op een manier dat lasten ook gedragen worden door de sterkste schouders. Voorzitter, we hebben in de afgelopen maanden concrete voorstellen gedaan op zowel armoede als het cultuurbeleid. Daarvan is zeker niet alles overgenomen, te weinig en nu doen we opnieuw voorstellen op het terrein van, zal ik maar zeggen, brede kinderen. Wij hopen op samenwerking en we hopen op concrete resultaten en daar is samenwerking en medewerking van coalitiepartners voor nodig en daarom is het ook goed dat we hier nu deze commissiebehandeling hebben. Dus erg benieuwd naar de eerste reacties daarop? Voorzitter, kort over hoe we de lasten beogen te dekken. Dat stellen we voor vanuit een verhoging van de OZB. Dat is bij een deel van deze Raad dat momenteel helaas invloedrijk is, niet populair. Om het zacht te zeggen. Ook een andere bron van financiering hebben we overwogen. Betaald parkeren is ook niet populair. En daarom ook een uitnodiging. Ons voorstel staat. Uiteraard zullen we ook, zeker in amendementen vervatten voor komende week, maar ook een uitnodiging om na te denken over andere bronnen van financiering. We hebben een ombuigingslijst gekregen. Daar liggen niet voor de hand waar we misschien eenvoudiger draagvlak met elkaar kunnen organiseren en daar zijn we ook zeker toe bereid om daarnaar te kijken. Dan heb ik het over een aangepast leegstandbeheer. Aanpassingen van de toeristenbelasting, andere vormgeving van het parkeerbeleid, andere vorm van het grondbeleid, verkeersaanpassingen, taakstellingen op het verhogen van de huur van ligplaatsen. Er wordt simpelweg geconstateerd in de Omgevingswet dat het nog steeds de gemeente geld kost om ligplaatsen te organiseren voor mensen met een bootje. Nou, daar kunnen we best wat belasting heffen en bijvoorbeeld leges voor milieubelastende activiteiten. We hebben een breed duurzaamheidsprogramma en

Benieuwd hoe de collega's aankijken tegen ons voorstel? Nog een heel ander...

Ander onderwerp, voorzitter. Sorry, ja. D66, ja dank u ook. Wij hebben uw voorstel gelezen, specifiek een vraag over één onderdeel. Meer kinderen ontvangen schoolontbijt, schoolfruit of een warme middagmaaltijd. Ik zie € 100.000. Hoe is dit bedrag opgebouwd? En het gaat me eigenlijk niet zozeer.

En alleen om de knaken, maar wat is de gedachte erachter? Om hoeveel kinderen gaat het in dit geval? En hoe verhoudt dat zich tot andere dingen die we al doen binnen de gemeente? Ja, dat is een hele terechte vraag. Voorzitter, zo'n terechte vraag dat wij zelf dachten dat we dit eruit hadden gehaald. En ik constateer nu inderdaad dat hij nog wel in het lijstje met de bedragen staat, maar niet meer in het, zal ik maar zeggen, beleidsmatige verhaal eraan voorafgaand. Dat is dus bewust geweest, dus u kunt hem als geschrapt beschouwen. Waarom? Omdat wij eigenlijk de constatering deden in overleg met ondersteuning dat hier of al genoeg programma's voor zijn of het gewoon vanuit de gemeente niet.

Is dat komen te vervallen. Gaat u verder goed, dan was ik toe aan een heel ander onderwerp, ook inhoudelijk. In de begroting worden zorgen uitgesproken over de plannen van het kabinet omtrent asielmigratie. Terecht dat we dat zo uitspreken. Als gemeente zetten we een belangrijke stap in de opvang van asielzoekers met onze medewerking aan de opvang op Overgoo en nu ook recent op het Stationsplein. Maar dit kabinet lijkt strepen door bestaand beleid te gaan zetten en de VNG waarschuwt voor chaos. Nou, die chaos, die kan ons ook raken en daar is eigenlijk onze open vraag: moeten we ons daar niet actiever mee bemoeien? Moeten we daar bijvoorbeeld niet een beeldvorming organiseren? Daar werden net al een paar voorstellen gedaan vanuit de ChristenUnie. Met andere woorden, hoe gaan we daar proactief op handelen? Ben benieuwd naar de reactie van het college en ook van de collega's. Wat ons betreft houden we ons daar wat actiever mee bezig dan we nu doen en dat alles om te voorkomen dat we gaan reageren op de chaos, die onder meer de VNG voorspelt. En dan tot slot een technische opmerking. Dat is de vraag eigenlijk naar concretisering van de begroting. We zijn in deze periode als Raad begonnen met de Duisenberg-methode. Ook eerder op de avond zijn voorstellen gedaan om in de volgende planning- en controlcyclus te komen tot een gezamenlijke voorbereiding van de volgende begroting. Nou, dat lijkt ons een heel goed voorstel en het is ook daarnet al bij het inspreken benoemd. Wellicht kunnen we daar ook als Raad al de nodige amendementen voor aanbrengen. We zullen niet de hele begroting op een Duisenberg-methode kunnen gaan amenderen. Laten we dat niet proberen, maar enige concretisering kunnen we wellicht aan.

Wel en dan ga ik naar links toe, D66. Ja, dank u wel, voorzitter. We bespreken vanavond voor het eerst de begroting in commissieverband. Het zal denk ik niemand verbazen dat ik dit vanuit een Duisenberg-perspectief van harte toejuich. Wat mooi dat we onszelf nu de opdracht geven om dit belangrijke stuk meer inhoudelijk te gaan bespreken, helaas vanavond niet in voltallige samenstelling. Ik dank de PvdA en de ChristenUnie dan ook voor de agendering. Wel bleek het qua planning en organisatie een beetje ingewikkeld, zo last-minute, en dat moeten we de volgende keer denk ik iets beter inplannen, maar voor nu ook veel dank aan iedereen. Ook zeker de ambtenaren die vanavond achter de schermen paraat staan om ja, voor het mogelijk maken van dit debat. Het nadeel van de bespreking van de begroting in een gecombineerde commissie, zoals vanavond, is dat je niet ieder begrotingshoofdstuk de aandacht kunt geven die je graag zou willen geven. En we moeten dus scherp kiezen. Daarom deel ik mijn inbreng op in vier blokjes. Vier onderwerpen die D66 graag even extra wil benadrukken. Ik begin met het algemene financiële plaatje. In vergelijking met veel andere gemeenten staat Leidschendam-Voorburg er financieel zeker niet slecht voor. Tegelijkertijd is de financiële onzekerheid als gevolg van alsmaar wijzigend rijksbeleid groot en onderstreept het college zelf ook dat de marges in de begroting dun zijn en de balans precair. Gegeven het regeerprogramma van het huidige kabinet is het goed mogelijk dat er in de loop van '25 meer financieel zwaar weer op ons afkomt. Denk bijvoorbeeld aan de 10% kortingen op de specifieke uitkering, waar wellicht toch geen taakvermindering tegenover komt te staan. Het college geeft in de begroting aan dat in dat geval in eerste instantie gekeken zal worden naar de prioriteiten van onze doelen en activiteiten in alle portefeuilles. D66 vraagt zich af welke keuzes maakt het college dan? Waar zal als eerste op worden geminderd en is het college bereid om ook naar andere mogelijkheden te kijken? Dan ten tweede de arbeidsmarkt, die is krap en het ziet er niet naar uit dat dat de komende tijd gaat veranderen. Ook de gemeentelijke organisatie heeft daar last van. Vacatures blijven openstaan en werk blijft liggen. D66 ziet oplossingen hiervoor en kansen in datagedreven werken. En ja, artificial intelligence bijvoorbeeld. Het overnemen van tijdrovende administratieve zaken, zoals het analyseren van documenten als zienswijzen en verslagen of het door modellen laten uitrekenen van de ideale inrichting van een kruispunt voor optimale doorstroom en verkeersveiligheid. D66 roept het college daarom op om in kaart te brengen op welke vlakken datagedreven werken meerwaarde kan bieden en daarvoor geld vrij te maken. Onze ambitie, waar D66 samen met de VVD al eerder veelvuldig aandacht voor heeft gevraagd, is om hiermee voorop te lopen, zodat we niet worden ingehaald door de werkelijkheid. Over kruispunten gesproken, voorzitter, D66 hecht veel waarde aan duurzame mobiliteit. Het college heeft op dit gebied zeker ambities, maar in de uitvoering stokt het soms. Zo lezen we in de begroting '25 woordelijk dezelfde tekst als die in de begroting '24 over de snelbusverbinding naar Stompwijk met de strekking: we zijn ermee bezig. Hoe gaat het college ervoor zorgen dat er dit jaar wel concrete vorderingen geboekt worden? Daarnaast staat er in zowel de vorige als de huidige begroting het doel opgenomen om de bereikbaarheid van Leidschendam-Zuid te verbeteren door middel van verbeteringen aan de halte aan de overkant van de Vliet. Vanaf hier gezien dan. Ben er op weg hiernaartoe nog even langs gefietst en het ziet er vooralsnog niet al te sjofel uit. Kan het college toezeggen dat dit in '25 nu wel echt gaat gebeuren? Ook wil het college zich met de fietsstrategie inzetten voor veilige en prettige fietspaden. Ook deze ambitie was al opgenomen in eerdere begrotingen. Maar we lezen nu dat er een inhaalslag gemaakt moet worden met het asfalteren van fietspaden. Wij roepen het college op om daar in '25 nu echt werk van te maken. En daarnaast vragen wij het college om na te denken over aanvullende maatregelen om de veiligheid van fietsers verder te bevorderen, zoals meer straten waar auto's te gast zijn en nadenken over de maximumsnelheid binnen de bebouwde kom. Tot slot wil D66 de aandacht vestigen op het afval van huishoudens in onze gemeentes. We liggen als gemeente niet op koers om de VANG-norm van 100 kg restafval per persoon per jaar te halen. Dat is slecht voor onze portemonnee en slecht voor het milieu. Wat gaat het college doen om bij te sturen en te zorgen dat we alsnog die norm gaan halen? In de begroting '25 wordt genoemd dat op basis van de pilot die vorig en dit jaar loopt maatregelen gaan worden genomen om de afkeur van gescheiden PMD en GFT-afval met 5% te verminderen. Een mooi doel, maar de vraag is dan natuurlijk wat voor maatregelen? Een ander doel van het college is om de scheidingsgraad van afval ook te verhogen, onder meer door middel van het plaatsen van GFT-containers bij hoogbouw. Waarom niet ook papier- en PMD-containers? Het aandeel GFT-afval van mensen zonder tuin is immers beperkt. Het beste blijft natuurlijk om de totale hoeveelheid afval te verminderen. Staat het college daarom open voor een andere manier van omgaan met afval? Zoals afvalcoaches, het apart inzamelen van luiers, het weesfietsenplan waarbij niet opgehaalde fietsen uit het fietsendepot beschikbaar worden gesteld aan mensen die geen fiets kunnen betalen, en de spullenbak, een mooi initiatief uit de gemeente Den Haag, waarbij restproducten van huishoudens direct naar makers en kunstenaars gebracht worden om er iets nieuws van te maken. Wat D66 betreft een super idee dat zo in Leidschendam-Voorburg overgenomen kan worden. Voorzitter, ik sluit af. Ik heb in een korte tijd heel veel zaken genoemd, maar er staat nog zoveel meer in de begroting wat evengoed aandacht verdient. Ik spreek daarom hier de hoop uit dat we vanavond met elkaar het startschot geven voor een nog aandachtiger lezing van...

Zaken om samen lijst dan Voorburg nog mooier te maken.

Maken. Dank u wel. Voorzitter, dank u wel, maar er komt nog een vraag van de ChristenUnie. Ja, ik moest even processen wat werd gezegd als het ging om de arbeidsmarkt. Maar ik wil eerst een compliment uitspreken voor het laatste deel van uw verhaal. Want daar ben ik echt heel enthousiast over. Mijn vraag over de arbeidsmarkt was: u wilt het oplossen door voorop te lopen met...

En nou vraag ik me een beetje af, waarom wilt u dat zo graag? D66. Nou als eerst bedankt voor de complimenten. Nou ja, we zien gewoon dat de gemeentelijke organisaties op sommige vlakken gewoon best wel moeite hebben om vacatures in te vullen en daardoor blijft er werk liggen. En als je met behulp van digitale middelen dingen efficiënter kan doen waardoor je

Lijkt me wel dat we dat kunnen uitvoeren, ja, dan lijkt me dat alleen maar een goede zaak. Vervolgvraag. Ja, dat snap ik, maar dat is nog iets anders.

Dan voorop lopen, zou ik zeggen. D66, oké nou ja, ik wil je niet het beeld schetsen dat wij een soort NASA moeten worden, zeg maar qua technologische ontwikkeling. Maar ik denk wel dat er echt kansen zijn die we nu laten liggen. Of

Of tenminste die we nu nog niet invullen en ik pleit ervoor, nou ja, om die wel te gaan aanpakken.

Voorzitter. Ja, PvdA, ja dank, ik heb helemaal terug naar het eerste blokje terechte vragen denk ik over, hè? De prioritering die het college wil aanbrengen. Hoe kijkt D66 naar de mogelijkheid van investeringen, hè? Dus heel terecht de vraag om goed op te letten, waar zou er worden bezuinigd als dat nodig is? Maar los daarvan kunnen we natuurlijk als Raad ook sturen door juist een opdracht mee te geven en dingen nou ja, specifiek extra te doen en

Daarnaar? D66. Ik weet niet helemaal zeker of ik de vraag goed begrijp. Nou ja, kan ik hem nog concreter maken? We hebben wat voorstellen gedaan. Gewoon het uitgangspunt of het principe om te kijken naar hoe we als gemeente meer kunnen doen in onze voorstellen voor kinderen in bepaalde situaties en daar ook de nodige middelen.

voor beschikbaar stellen? De voorstellen die zijn verspreid, misschien al een eerste reactie op te geven. Oké, ik snap hem. Nee, moet ik heel eerlijk zijn. Uw voorstellen zijn gisteravond verstuurd. Ik heb ze vanochtend gezien. Ik heb vandaag de hele dag gewerkt, ik wil ze graag de aandacht geven die ze verdienen en

Dat was uw bijdrage. GWLV. Ja, dank u wel, voorzitter. Nou, ik sluit me aan bij alle mensen die tot nu toe gezegd hebben dat het mooi is dat we in deze commissie deze begroting ook gaan behandelen. Ik sluit me ook aan dat ik de VVD mis, maar ik mis ook de SP dus ook. Die missen wij in dit debat. Dan de inhoud, allereerst dank voor de in onze ogen goede doorvertaling van de kadernota naar de begroting. We zagen onze motie over out-of-the-box oplossingen bij mobiliteit keurig terugkomen, ook in het begrotingsstuk en in aanvulling daarop graag het verzoek om een beeldvormende presentatie te geven over het ambtelijke werkbezoek aan de beurs over het gebruik van kabelbanen in het voorjaar. En verder zagen we allemaal linkjes naar de beleidsstukken in de begroting. Dat was hartstikke mooi dat dat opgenomen is. Dank ook daarvoor en niet om te zeuren, maar om te leren. Het viel ons wel op dat het nogal verschillend was wat er gebeurde als je op een linkje drukte. Niet dat je elke keer een ander document krijgt, want dat is de bedoeling, maar de ene keer kwam je bij een document uit, de andere keer in het BIS bij een zoekcriterium en de andere keer bij verschillende onderwerpen op de raadsagenda. Dus dat verdient nog wat finetuning, laten we dat zo maar zeggen. Verder wil ik nu alvast de fracties van de Partij van de Arbeid, GroenLinks en ChristenUnie danken voor het document met ideeën om alle kinderen mee te laten doen in Leidschendam, Voorburg en Stompwijk. GBV stelt altijd het kind centraal en deze voorstellen sluiten daarbij aan. Volgende week komen de veren en waar die precies komen, dat laat ik dan aan u weten. Het inhoudelijke debat erover gaan we ook volgende week voeren. Ik heb nu wel een paar vragen daarover. We zagen in de voorstellen een aantal ideeën die in onze ogen nu ook al gedaan worden in bijvoorbeeld Sterk voor Noord of bij de schuldsanering door particuliere instellingen. Ook herkennen we opmerkingen van bijvoorbeeld wethouder Kist over schuldhulpverlening, hard werk en euro. Dat is iets wat in de vorige periode door hem ook gebezigd is en in het beleid is opgenomen. Kan het college een kort overzicht geven, en dat mag ook per mail, wat reeds lopend overeenkomt? Beleid is al dan niet in specifiek Leidschendam Noord, maar of hoort bij private initiatieven, bijvoorbeeld de schuldhulpmaatjes? Verder wordt er in de begroting veel geld vrijgemaakt voor onderhoud van wegen. We hebben in de afgelopen jaren als fractie nadrukkelijk al meerdere keren aandacht gevraagd voor de veiligheid op de Stompwijkseweg. Kan de wethouder aangeven wanneer concrete problemen aangepakt worden en hoe het staat met de gesprekken met de BAM hierover? Gemeentebelangen ziet ook graag dat moderne technieken zoals AI ingezet worden om de bedrijfsvoering te optimaliseren. Laat Elvie tot leven komen voor de mensen die Elvie nog kennen uit het Service Center. Zijn er plannen om in 2025 hier concreet stappen te zetten? En net de discussie horende of we al dan niet voorop moeten lopen als gemeente. Nou, laat ik u zo zeggen: als we in 2025 beginnen met het maken van plannen om AI toe te passen in de bedrijfsvoering, lopen we echt niet voorop. We lopen, denk ik, al bijna achterop. Misschien niet in overheidsland, maar in ieder geval wel in het bedrijfsleven. GBOV wil graag zien dat er gehandhaafd wordt op illegaal vuurwerk. We beseffen dat dit heel lastig is, maar zien zeker bij gebieden waar veel dieren, met name honden, losloopgebieden zijn, dat daar gehandhaafd wordt. En kan die handhaving ook uitgevoerd worden door onze eigen boa's, is de vraag. Dan staan er de komende jaren in de begroting diverse renovaties gepland bij verschillende sportvelden. Kijkt het college hierbij ook naar duurzame oplossingen, zoals warmtewinning uit kunstgrasvelden? En vanaf 2025 zijn bedrijven verplicht in het jaarverslag ook de maatschappelijke impact, veelal aan de hand van de ESG-doelen, te rapporteren. Dus dit is iets wat van gemeentes eigenlijk vanzelfsprekend zou moeten zijn. Immers, die maatschappelijke impact is het bestaansrecht van de gemeente. Maar eigenlijk gebeurt dat nog onvoldoende. In het bedrijfsleven zien we daar steeds meer mooie voorbeelden van organisaties die dat doen. En is het college bereid om hiernaar te kijken, mogelijk al in 2024 of later, om dat ook op die manier nadrukkelijk op te nemen? Dan krijgen wij de laatste tijd weer meer klachten over de situatie rond de jeugdinstelling rond Schakenbosch. Is het college hiervan ook op de hoogte van die klachten en wat wordt daar gedaan? Dan eventueel en tenslotte wachten wij de antwoorden op.

Dank u wel tot slot GroenLinks. Dank u wel, Voorzitter. Geen kind in armoede, niet in deze gemeente en niet als ChristenUnie, PvdA en GroenLinks dat kunnen voorkomen, maar hebben we natuurlijk wel nodig van andere partijen. En ook hulp van alle partijen. Daarom komen we vanavond met een reeks van voorstellen die het leven van de zwaksten in onze samenleving makkelijker maken, want kinderen hebben geen stem, worden niet gehoord. Als wij volwassenen ze niet beschermen en helpen. Dat kunnen ouders niet alleen en het is een dooddoener, maar het spreekwoord zegt niet voor niets dat er een dorp nodig is om een kind te laten opgroeien en dat dorp is in dit geval de gemeente Leidschendam-Voorburg. We zijn een rijke gemeente, maar ook hier groeien er nog steeds veel kinderen op in armoede. Daarom zijn er voorstellen om ouders niet alleen uit de schulden te helpen, maar ook om nieuwe schulden te voorkomen om kinderen voluit en zonder schaamte mee te laten doen op school. We beschermen hun lichamelijke gezondheid door gezond eten. We hebben extra aandacht voor huiselijk geweld en hun mentale gezondheid. En waarom doen we dit? Niet alleen omdat het onze verantwoordelijkheid is, maar ook omdat we investeren in onze kinderen en dat is op het moment het slimste wat we kunnen doen. De jeugd is natuurlijk de toekomst en in een sterk vergrijzende gemeente als Leidschendam-Voorburg is deze groep broodnodig. Het investeren kost geld, best veel geld. Maar op een begroting van de gemeente als de onze ook weer niet schrikbarend veel geld. Met een klein bedrag per inwoner kunnen we een groot aantal problemen in één klap oplossen. We snappen dat deze manier waarop wij het willen financieren, namelijk door de OZB met een klein bedrag te verhogen, niet de keuzes zijn van andere partijen, maar deze belasting is lager dan in de omringende gemeenten en we kunnen hierdoor snel iets realiseren. Echter, we gaan ervan uit dat deze partijen wel de voordelen zien van onze plannen en dat we in een gesprek een oplossing kunnen vinden voor problemen die op dit moment nog onoverkomelijk lijken. Voor andere dingen wilde ik eigenlijk nog zeggen, ik wil de steun uitspreken voor het voorstel van ChristenUnie over de pleinen vermijden, want zichtbaarheid van meisjes of de onzichtbaarheid van meisjes op onze straat en onze pleinen zorgt ook voor een gevoel van onveiligheid bij andere mensen. Het aanwezig zijn van vrouwen in de buitenwereld geeft een goed gevoel. En ook wilde ik een klein ding zeggen over het vuurwerk. Niet alleen voor honden is vuurwerk vervelend, illegaal vuurwerk ook voor andere beesten. Wij hebben vogels, we hebben beesten die in rust gaan in Leidschendam. Voorburg wordt natuur nog steeds bekeken als iets wat groen is en wat in dienst staat van de mens. Dus als het niet is voor een hond waar we plezier van hebben, kunnen we rustig ergens...

Vuurwerk afsteken. Dat gaan we ook niet doen, dank u wel. Ik dank u wel. Ik keek even naar het college. Misschien dat u behoefte heeft aan enige momenten schorsing. 10 minuten, dan schors ik de vergadering voor 10 minuten. Het college heeft toch even 10 minuten tijd gevraagd, dus ik stel voor om dan om half verder te gaan. Wij gaan weer beginnen. Wilt u allemaal weer plaatsnemen? Mag ik ieder verzoeken om plaats te nemen? Dan gaan we verder met de vergadering. En dan wil ik het woord geven aan de wethouder van Financiën, die als eerste.

Van de reeks zal openen. Ga je gang voorzitter, dank u wel, meneer de voorzitter en wethouder. Dank u wel voorzitter en dank u wel alle raadsleden en commissieleden voor de inbreng die is geleverd over onze begroting. Nou, een interessante vorm om dit met een commissievergadering als eerste door te nemen. Ik heb een aantal vragen gekregen voor wat betreft de financiën en ik heb nog een vraag gekregen rond schuldhulpverlening, waar ik ook natuurlijk portefeuillehouder van ben. Ja, over de financiën in het algemeen heeft u natuurlijk ook de budgetbrief gekregen en de hele begroting geeft inderdaad een beeld van een gemeente die er, vergeleken met andere gemeenten, nog wel aardig voor staat. Maar het is inderdaad, zoals iemand ook al zei, mevrouw Vogelaar geloof ik, een dunne balans. De komende jaren ziet het er nog redelijk goed uit. Het jaar daarop gaan we het ravijn in en daarna krabbelen we weer een beetje daaruit. Maar het blijft wel een soort laagvlakte en heel penibel. Nou, dat heeft u allemaal kunnen lezen in onze begroting, die inderdaad, zoals ook al is vastgesteld of waargenomen, een beetje richting de Duisenberg-vormgeving is opgeschoven. Ik geef toe, sommige van die linkjes hebben nog een beetje ongelijksoortige landing en dat is tegelijkertijd ook het risico, hè. Als je heel veel in zo'n begroting neerzet, zowel qua informatie als met linkjes et cetera, wordt het ook wel steeds kwetsbaarder. Maar we doen ons best en we gaan ook op deze lijn verder met de mensen of de raadsleden en commissieleden die...

Uitgevoerd zijn wil ik ook in gesprek om die begroting nog beter te maken.

Kunnen vormgeven. Voorzitter, neem me niet kwalijk, ja, nou, dat geeft niet, hoor ik. De wethouder had het wel door. Het was ook zeker niet als kritiek.

Kritiek bedoeld, dank voor het vele werk wat erin is gaan zitten. Wethouder gaat, ja hoor, dat hebben we ook gehoord en ook in de presentatie zojuist. Dus dat is ook in dank aanvaard voor alle mensen die er hard mee bezig zijn. Ik wil aangeven dat, dat heb ik al eerder aangegeven, de Duisenberg een mooi instrument is, maar probeer er nou niet zo'n dik boekwerk van alles en alles van te maken, maar ook een beetje daar die balans in te vinden. En dat blijven we aan werken. Dus daar hebben we ook veel zin in, want ook in de organisatie wordt het echt wel als iets betekenisvols gezien, hoor, die hele Duisenberg-lijn. Dan heb ik de vraag ook en dat gaat over die balans van ja, waar gaan we nou minderen als het inderdaad toch minder wordt? Althans, als de financiële situatie minder wordt, wat gaan we dan doen? Ja, we hebben natuurlijk een hele lijst met ombuigingen op uw verzoek ook opgesteld en gelukkig hoeven we die niet te gebruiken, vooralsnog. Ja, je weet niet hoe de toekomst eruitziet, maar ik zou zeggen, let's cross that bridge when we get there, maar dan nemen we natuurlijk de Raad daarin mee, want het is uw begroting en het zijn nu dus ook uw maatregelen straks, mocht dat nodig zijn. Voorlopig ziet het beeld er nu penibel, maar toch wel gunstig uit. Misschien komen er ook wat voordelen nog boven water, dat zag je al met die septembercirculaire, er zijn toch weer dat voordeel in. Dus nou ja, laten we in de loop der tijd kijken hoe het zich verder ontwikkelt en daar scherp op zijn. Eerlijk gezegd, 2026 wordt gewoon een rood jaar. Dat geldt voor heel gemeentelijk Nederland. Landelijk ben ik er ook nog steeds mee bezig om daar aandacht op te vestigen. Maar heel eerlijk gezegd vrees ik dat we het even met 2026 in het rood moeten doen, maar structureel zitten we op een sluitende lijn. We hebben ook het komende jaar een sluitende begroting die structureel sluitend is en daarmee ook een tevreden toezichthouder, hoop ik. Dus voorlopig is het niet aan de orde, dan hebben we ook nog wat financiële mogelijkheden in de achterzak. Maar we moeten wel scherp...