2.b Raadsvoorstel verkennen gemeentelijke rol in het toekomstige warmtenet in de Heuvel/Amstelwijk

Naar agendapunt twee B. Het raadsvoorstel over de gemeentelijke rol in de toekomstige warmtenet in de Heuvel Amstelwijk. De context hiervan is dat de raad in 2021 met het vaststellen van de transitievisie warmte de wijk de Heuvel Amstelwijk heeft aangewezen als eerste transitie wijk. Het college vraagt een richtinggevend besluit van de raad om de twee meest kansrijke rolmodellen van de gemeente voor het realiseren van een publiek warmtenet in de Heuvel Amstelwijk te verkennen. Dat wil het college doen samen met de voorgestelde samenwerkingspartners namens een uitvoeringsorganisatie met HVC en een warmte joint venture tussen NetVerder en Dunea. Wanneer de gemeente in de verdere verkenningen in gesprek gaat met NetVerder, Dunea of HVC, zullen ook zij het energieconcept en de business case doorrekenen. U kunt bij het debat de schriftelijke inbreng van de Stichting Duurzaamheid Duurzaam Blijft Staan Voorburg betrekken en de beantwoording van de feitelijke vragen van de VVD die u heeft gevonden in uw mailbox vandaag. Ik begin nu even aan de rechterkant. SP. GroenLinks. PvdA. CDA. GWLV. De VVD. ChristenUnie. En D66 tot slot. En dan wilde ik SP vragen om te beginnen en de wethouder welkom heten natuurlijk. U heeft een hele delegatie bij u, als u zometeen even de dames bij functie zou willen benoemen, dan hou ik u aan uw belofte en dan geef ik nu het woord aan de SP.

Ja dank u wel, ja een warmtenet. Dat veroorzaakt toch bij heel veel mensen ook wat onrust en onrustige gevoelens. De eerste vraag die ik heb aan het college daarvan is: heeft u kennis genomen van de notitie van Stichting Duurzaam LV? Want de notitie gaat met name over de gevolgen voor huurders van sociale huurwoningen. In de conclusie van het stuk wordt gesproken over onzekere kostenposten en risico's die dus bij huurders terecht kunnen komen. En de vraag aan het college is op welke manier houdt u er rekening mee dat die kosten daar niet terechtkomen? Wat gaat u daaraan doen en hoe zorgt u ervoor dat uiteindelijk de prijs die de huurders van sociale huurwoningen moeten betalen voor verwarming niet veel hoger gaat worden? Want heel veel controle op de kosten is er niet. Nu kun je nog de kachel uitzetten en dan heb je die kosten niet, en straks is er geen keus. Dus graag een reflectie van de wethouder daarover. Dank u wel.

Ja dank u wel voorzitter. De fractie van GroenLinks is zoals bekend groot voorstander van het transitietraject dat we in onze gemeente zijn gestart met de Heuvel. Amstelwijk als het paradepaardje. Of misschien moet ik zeggen, de proeftuin als de eerste transitie wijk. Voor ons ligt het voorstel raadsbesluit mede op basis van de studie en het onderzoek van Fakton om de twee meest kansrijke modellen verder uit te werken voor een publiek warmtenet met eventuele deelneming van de gemeente. De gemeente heeft tot nu toe geheel terecht de regie en tegelijkertijd de moeilijke en ingewikkelde taak om vast te stellen welk alternatief voor het aardgas het meest kansrijk is. Daarbij worden een aantal voorwaarden gehanteerd, zoals de mooie principes van betrouwbaarheid, duurzaamheid, haalbaarheid en niet te vergeten betaalbaarheid. Aangezien het bij de Heuvel Amstelwijk gaat om een wijk met een relatief gemiddeld laag inkomen, is het voor onze fractie de voorwaarde van betaalbaarheid die van het grootste belang is. Om het maar kort door de bocht te zeggen: het moet de bewoners een goed alternatief bieden en een financieel voordeel opleveren nu en in de toekomst. Inmiddels zijn er al verschillende rampscenario's in het nieuws gekomen, waarbij bewoners na de aanleg van een warmtenet meer kwijt zijn aan energie dan daarvoor. Omliggende gemeenten hebben sommige projecten al stilgelegd vanwege mogelijk te hoge exploitatiekosten. Ik weet niet of de meeste aanwezigen dit hebben gezien, maar gisteren in het achtuurjournaal van de NOS nog een reportage met zorgelijke berichten uit Den Haag en Voorschoten. Verder ontstaan er grote onzekerheden door de komst van een nog nieuw te vormen kabinet met mogelijk heel andere prioriteiten en doelstellingen. Denk ik alleen maar aan subsidieregelingen, die volgens de eerste berichten op de tocht komen te staan. Wij zijn uitgesproken voorstander van het verder verkennen van de mogelijkheden bij de modellen 4A en 4F. Met dank voor de toelichting in de beeldvorming die we vorige week hebben gekregen. En ik wil nog graag collega Beek danken voor de zeer verhelderende technische vragen en de antwoorden daarop van het college. Rest mij op dit moment toch nog een aantal vragen. Het blijft onduidelijk in hoeverre onze gemeente via Avalex en HVC in de toekomst invloed kan blijven uitoefenen op het prijspeil van de warmtevoorziening van het net. Graag nog enige woorden van de wethouder hierover. Een andere vraag is nog: kloppen de berichten dat, mocht een deel van de bewoners niet willen deelnemen en kiezen voor hun eigen warmtepomp, dat een te grote belasting van het elektriciteitsnet zou kunnen betekenen? Verder zijn de berichten dat het nieuwe kabinet de verplichting van een warmtepomp helemaal wil laten vallen en de mogelijkheid van een gasaansluiting langer wil openhouden. Is er al iets te zeggen over de gevolgen van zo'n koerswijziging? Ik begrijp, een moeilijke vraag. Als ze iets weten of het de toekomstig premier daar ook graag een toelichting op. Maar tot slot de laatste vraag is, en daar zag ik geen antwoord op bij de vragen van de heer Beek: de kosten van het verdere onderzoek. Tot zover voorzitter, dank u wel. Dank.

Dank u wel. Ik begreep dat wij uw vragen moeten doorgeleiden naar de formerende partij, of PvdA. Ja.

Voorzitter, dank u wel. Als we starten over links, dan kunt u soortgelijke vragen ook van ons verwachten, dus ik sluit me geheel aan bij de vragen van mijn collega's van de SP en GroenLinks. Ik wilde nog wat vragen aan toevoegen in aansluiting op de berichtgeving. In het nieuws is ook de berichtgeving naar buiten gekomen dat exploitanten van warmtenetten zo af en toe afhaken. We vragen ons af hoe groot het risico hier is en reflectie van de wethouder waar hij denkt dat dat door komt. En uiteraard sluiten we ons aan bij alle vragen over de betaalbaarheid, want dat vinden wij belangrijk. Duurzaamheid is enorm belangrijk voor de toekomst, maar belangrijk is dat het wel betaalbaar blijft. Dus bij die vragen sluiten we ons ook aan. En dan rest mij verder geen vragen, dank u wel. Wethouder, voorzitter, sorry.

Dank voorzitter. Duurzame energie is belangrijk voor ons CDA en voor onze inwoners. Dus complimenten aan het college. Mooi dat dit er ligt. We willen allemaal graag van het gas af in 2050 en dit is een belangrijke stap. Wat ons betreft goed ook dat de wethouder draagvlak weet te houden voor iets wat al zo lang duurt. Belangrijkste punt ook voor ons CDA. Onze inwoners hebben graag zekerheid, zeker in tijden van geopolitieke ontwikkelingen met een nieuw kabinet dat aantreedt. En dit voorstel levert nog heel veel vraagtekens op als het gaat om de kosten, zoals ook eerder opgemerkt door collega's hier en duidelijk ook aan de orde is gekomen in de mail van Duurzaam LV. Welke garanties kan het college geven om eventuele risico's voor de huurders op te vangen en ervoor te zorgen dat echt vele hogere kosten niet bij hen landen? En over het proces zelf nog een vraag. U vraagt ons in te stemmen met een verdere verkenning van die twee ondernemingsmodellen en zegt dan, als u daarmee instemt, dan komen wij terug met een raadsbrief. Als we die verkenning hebben uitgevoerd, welke het gaat worden. En dan werken we toe naar een investeringsbesluit. Gezien de vele vlakjes groen, geel, rood en alle tussenvarianten die elkaar daarin afwisselen, is er nog een kans dat het geen van die twee ondernemingsmodellen gaat worden, zeker omdat er nog zoveel onduidelijk is. En zo ja, komt u dan ook terug? Gaat u dan één van de andere ondernemingsmodellen toch ook verkennen of komt u dan eerst terug met het woord? Hem allebei niet. En als laatste, in het voorstel zelf wordt ook genoemd en dat viel ons CDA ook op in de beeldvorming. Het is inderdaad vrij technische materie voor ons. Als raadsleden spreekt u voor ons al lastig te volgen, laat staan ook voor de inwoners, zou ik zeggen. Dus we zijn blij met de toezegging in het voorstel van een technische sessie graag. Ook de toezegging van de wethouder om dat nog voor het eind van het jaar te hebben, nu we hiermee gaan starten. Dank. Dank.

Voorzitter, met dit raadsvoorstel zorgen we, zoals zojuist ook door een mevrouw van hen is gezegd, dat we weer een vervolgstap maken richting een gasloze wijk en vervolgens een gasloze gemeente. Belangrijk is dat we snel, maar vooral zorgvuldig deze stappen zetten. Het kiezen voor een warmtenet lijkt een mooie en duurzame oplossing. We maken immers gebruik van reeds bestaande bronnen en hergebruiken de energie die anders verloren zou gaan. Zoals gezegd is het voor ons belangrijk dat de stappen zorgvuldig worden gedaan en dat alle stakeholders worden meegenomen. Binnen dit project hebben we te maken met een interessante mix van stakeholders en diverse belangen en uitdagingen binnen deze groepen. We hebben grofweg te maken met huurders van woningen, eigenaren van woningen, VVE-beheerders en woningcorporaties. Om de pijlen te laten slagen moeten alle stakeholders expliciet betrokken worden. In antwoord op de schriftelijk gestelde vraag is aangegeven dat voor alle VVE's in de Heuvel Amstelwijk een subsidie in het leven is geroepen en daarmee kunnen VVE's een maatwerk energieadvies krijgen. GWLV wil echter dat de particuliere VVE's als deelnemende stakeholders ook daadwerkelijk deelnemen aan het warmtenet. Wij vinden het dan ook van belang dat er minstens een particuliere VVE in de pilot zit en dat vanuit de pilot hier actief op wordt ingezet. Uit onderzoeken en gesprekken met VVE's in het verleden is gebleken dat ook deze groep zich, naast de sociale huurders, zorgen maakt over de haalbaarheid en betaalbaarheid. Kan de wethouder toezeggen dat in het kader van deze pilot de inzet is om ook een particuliere VVE daadwerkelijk aan te laten sluiten op het warmtenet? Tenslotte horen wij lokaal, maar ook in andere gemeenten in het land, dat er zorgen zijn over de kosten bij het gebruik van het warmtenet. Wij vinden het daarom goed dat bij de gekozen alternatieven de gemeente maximale bestuurlijke invloed heeft op de prijs. GWLV vindt het van belang dat hier zowel in de verdere uitwerking van de modellen als in de communicatie en participatie duidelijke aandacht aan wordt besteed. Ook willen we dat bij de volgende stap dit aspect zeer nadrukkelijk terugkomt in de resultaten en we zouden een toezegging op dit punt op prijs stellen van de wethouder. Dank u wel.

U wel, voorzitter. Ik had hier een heel verhaal, maar ik denk dat ik dat even iets anders moet aankleden. Allereerst dank aan de wethouder voor het snelle beantwoorden van de vragen. De vragen zijn woensdag ingediend en vrijdag lag het antwoord. Niet geheel op de mat, maar dat is uiteindelijk goed gekomen, dus daarvoor dank. Maar om even ook vanuit de VVD aan te geven wat wij belangrijk vinden. Wij hebben altijd gezegd: als je energietransitie doet, het moet voor onze inwoners haalbaar en betaalbaar zijn. Ze moeten het kunnen volgen en het moet ook, laten we zeggen, niet zulke financiële consequenties hebben dat ze niet gewoon hun leven kunnen voortzetten. Daarbij vind ik het een beetje een boute uitspraak van de collega van GroenLinks dat ze er financieel voordeel van moeten hebben. Ik denk dat dat te ver gaat, maar financieel nadeel, dat zou ik wel heel zorgelijk vinden. Dat moeten we proberen te voorkomen. Ik heb ook op de bijeenkomst in de Heuvelkerk met inwoners gesproken en dit is echt een oprechte zorg van inwoners aldaar als je met ze spreekt. Je hoort niks anders dan de betaalbaarheid en ergens hoor je ook nog op de achtergrond het geluid van: luister eens, zo'n warmtenet is leuk. Maar misschien geldt dat voor de binnenste schil van een flatgebouw, maar de buitenste schil van een flatgebouw zou best wel eens een paar graden kouder kunnen zijn dan de binnenste schil. Dus ook de vraag van de betrouwbaarheid en de, laten we zeggen, de gelijkmatigheid van de aanleg in die zin. En dat is best wel misschien technisch, maar dat moet dan maar even zo. Als je dan...

Even kijkt meneer Beek een moment, een vraagje: GroenLinks?

Ja, ik zit me even af te vragen, waarom zouden de bewoners er geen financieel voordeel bij mogen hebben? Ik vind het eigenlijk een vreemde opmerking van uw kant, dat dat niet nodig zou zijn. Ik bedoel, is dat niet iets wat ze helpt over te halen om over te stappen? Ik bedoel, als het financiële voordeel er niet is, of in ieder geval financiële zekerheid voor de toekomst, dan is de prikkel er ook niet om het zo te zeggen.

Laten we zeggen, ik vind financieel voordeel, dat vind ik dan, dan ga je laten we zeggen, ja, dan hebben ze voordeel aan het overgaan op het warmtenet. Dat zou misschien heel mooi zijn, maar wat ik minimaal wil is dat er geen financieel nadeel is. Het lijkt me niet meer dan logisch dat mensen een huidig stookpatroon hebben, gasgestookte cv-ketels, die zijn de afgelopen jaren al fors meer gaan betalen doordat, laten we zeggen, de situatie in de wereld de gasprijzen heeft opgestuwd, dus die mensen zitten al klem. Als het echt duurder wordt, dan wordt het heel vervelend voor die mensen. Maar een voordeel, dan denk ik nou. Ik weet niet of ik dat kan voorkomen, maar een nadeel daar wil ik me hard voor inzetten.

Komt nog een vraag van de PvdA.

Ja voorzitter, ik snap het antwoord van de heer Beek niet, want eerst wordt er gezegd van ja, financieel voordeel, niet wenselijk. Zo komt het op mij over, maar nu wordt het weer financieel voordeel. Ik weet het niet, een nadeel sowieso niet, dus ik zit een beetje te zoeken naar wat bedoelt de heer Beek precies? Meneer Beek, iets?

Ik vind het leuk dat het gevraagd wordt. Het gaat er gewoon om dat inwoners geen nadeel mogen ondervinden van een ander warmtesysteem om hun huis te verwarmen. Het moet niet zo zijn dat ze duurder uit zijn. Ze moeten op dezelfde manier verder kunnen leven. Dus ik zal u even helpen en...

En nou komt ook de SP nog met een vraag.

Ja, want als ik de heer Beek hoor, dan raak ik ook in twijfel. Maar bedoelt meneer Beek dat inwoners er ook geen voordeel aan mogen hebben? Zit u er dan al zo in?

Als we er voordeel uit krijgen, dan zal ik niet tegenstemmen. Ik bedoel, dat maakt toch niet uit? Ik bedoel maar, het is niet primair een doel om te zeggen van, we gaan daar een voordelige situatie van maken, het moet echt veel goedkoper worden. Ik denk niet dat dat haalbaar is en ik denk dat dat ook een illusie is. En ja, ik begrijp dat dit allemaal tegen de VVD gezegd wordt, maar wat wij willen is haalbaar en betaalbaar voor inwoners en daar.

Nog één keer één vraag van de PvdA hierover.

Ja voorzitter, het laatste keer wat mij betreft, want de energieprijzen zijn echt enorm gestegen de afgelopen periode. Als ik kijk naar wat ik zelf betaal, dan denk ik van nou, ik had nog wel in de VVD-termen een tweede auto kunnen aanschaffen, maar dan mag het toch juist wel, gezien de afgelopen periode dat we zo verschrikkelijk veel nadeel hebben gehad in onze energiekosten, een voordeel opleveren voor de inwoners. Dat is toch wel zo eerlijk.

Of dat eerlijk is, dat weet ik niet. Maar ik weet wel dat onze inwoners in aanmerking konden komen voor een energietoeslag, dus ik denk dat daar vanuit de gemeente of vanuit het rijk voldoende compensatie is geweest om dat te verzachten.

Een laatste vraag op dit onderwerp van de SP. Ja, want

Dit is boosmakend, voorzitter, want dat betekent dus in termen van de VVD dat als je een energietoeslag hebt gehad, je elke toekomstige voordeeltjes maar op je buik kunt schrijven.

Meneer Beek, sorry. Heeft u een aanvullende vraag, meneer Van Dissel? Nee, maar...

Maar ik weet niet waar dit over gaat. Ik vind het echt... Volgens mij heeft hij bedoeld: "Maar ik wil niet namens hem gaan spreken," maar dat er geen groep is van huurders of woningeigenaren die expliciet nu een voordeel krijgen door op het warmtenet over te gaan. Ze mogen beslist geen nadeel hebben. Zo zit ik er ook in, maar volgens mij zijn we nu met een spelletje bezig dat niet handig is. Dank u.

Inderdaad en dan meneer Becker nog een keer de opmerking en dan houden we het hierbij. Ja, ik ben althans bij dit deel van uw betoog.

Betoog. Ik ben blij met het antwoord van de heer Van Wissen en. Ja, misschien haalt dat ook iets open, maar ik moet heel eerlijk zeggen dat bij de bijeenkomst van de Heuvelrijk heb ik u allen niet gezien. Maar goed, dat daargelaten, mag ik verder, meneer de voorzitter, met mijn verhaal.

Ja nou, het ging er dus om dat er geen nadeel moet ontstaan. En als ik dan even kijk naar de antwoorden die zijn gekomen op de vragen, dan begin ik bij HVC mijn twijfels te krijgen, dus daar maak ik me echt wel zorgen over. En dan blijft er eigenlijk nog maar één alternatief over, dus in aansluiting van mevrouw Van der Heijden komen er dan ook andere mogelijkheden om de hoek kijken om dat uit te zoeken en horen wij dat dan ook. Nou moet ik even kijken, hoor. Ja, waar ik ook nog even wat over wil zeggen, is over de VVE's. De beantwoording op de vraag over de VVE's, daar was ik niet helemaal blij mee in de zin dat hoe meer mensen en hoe meer organisaties deelnemen aan het warmtenet, dan denk ik ook dat het goedkoper wordt, dus dan wordt het goedkoper voor de huurders van de woningbouwverenigingen die daar zitten en dan kunnen ook de bewoners van particuliere woningen in die wijk daar voordeel aan hebben. En mijn vraag was eigenlijk meer gericht op: wat wordt er nou gedaan richting die VVE's en richting die particuliere bewoners om ze over te halen en in dit geval wel dat er een aanbod komt dat concurrerend is met andere systemen om alternatieve warmte op te wekken? Want dat zou ik zo graag willen, want dat heb ik ook mijn collega Van Wissel horen zeggen, ik zou dat wel graag gestimuleerd willen worden en dan over het...

Meneer Beek, en dan heeft u nog een interruptie van mevrouw Paulissen.

Ja voorzitter, dank u wel. Als ik dacht dat het niet erger kon worden, wordt het steeds maar erger. Maar waarop baseert de heer Beek het dat het goedkoper wordt als er meer mensen zich aansluiten? Op welke feiten baseert de heer Beek zich? Want dat is niet zo vanzelfsprekend, lijkt me.

Op zich is het een normale economische wet, dat heet het economisch of schaal en ik heb ook begrepen uit de stukken dat als meerdere gebruikers zich aansluiten, dan wordt er één keer één warmtenet aangelegd in de hele wijk en ook langs de particuliere VVE's en de particuliere woningen. En als je dat in één keer aanlegt, dan is het veel goedkoper om te doen. En dan denk ik ook dat het laten we zeggen ook nog eens een keer onder die subsidie valt van de PAW. Goed kijken hoe dat altijd weer werkt. Ik denk dat het kostenefficiënter is, dus ik denk dat dat goedkoper is.

Ik zou graag willen. En nou, vergeet ik wellicht wat, maar ik denk daar even over na en ik laat het even hierbij. En dan komt misschien een tweede termijn.

Ja voorzitter, dank. Voor de ChristenUnie staan de betaalbaarheid voor inwoners en de vermindering van de CO2-uitstoot voorop. Daarom is het belangrijk dat we kunnen sturen op een goede eindoplossing voor de gebruiker. Dat helpt uiteindelijk ook voor het draagvlak voor de verduurzaming van onze gemeente en dat is van groot belang. We hebben een aantal vragen om dingen te snappen, maar er zit ook vaak, zeg maar wel, juist een politiek randje aan. Wat maakt uiteindelijk die optie 'zelf doen' zo risicovol voor de gemeente en wie heeft dat ingeschat? In de matrix zijn nu een aantal criteria samengevoegd, waaronder betaalbaarheid, en ik zou inzichtelijk willen hebben op welke optie de betaalbaarheid voor inwoners het meest risico loopt. Kan het college daar duidelijkheid over geven? Voorst dan HVC als een van de opties die werkt tot nu toe eigenlijk altijd met warmte. En wat maakt dat het college denkt dat HVC ook interesse heeft? In de beantwoording heeft ze daar al iets over gezegd, maar ik ben nog wel benieuwd naar het antwoord daarop. En is het ook mogelijk om te wisselen naar middenwarmte? En hoe werkt het met de governance? Loopt het dan uiteindelijk via Avalex of krijgen we een nieuwe band met HVC? De politieke vraag erachter heeft natuurlijk ook te maken met hoeveel invloed en sturing we uiteindelijk op HVC hebben. En wat als HVC gewoon heel snel nee zegt, wij willen niet in zee met een lage warmte in Leidschendam-Voorburg? Hebben we dan nog maar de optie om te kiezen uit een andere optie? Sowieso is het voor ons belangrijk om te kunnen sturen op publieke samenwerkingen. En hoe ligt dat dan bij de voorgestelde te onderzoeken opties? Als we kijken naar de mate van sturing op een goede eindoplossing voor de gebruikers, zijn er andere opties die beter scoren. Waarom is dat onderdeel niet zwaarder meegewogen door het college? Zeker nu we weten dat de risico's voor de eindgebruikers best groot zijn. Voor zover. Dank u.

Dank u, voorzitter. D66 is blij dat we een volgende stap zetten in de energietransitie in onze gemeente. We willen daarbij aantekenen dat het best bijzonder is dat we duurzame energie van eigen bodem kunnen opwekken. We willen als raad nauw betrokken worden bij de keuzes voor dit alternatief voor aardgas. We willen grip hebben op het project, op welke mogelijke rollen worden verkend en op de vervolgstappen. Het heeft veel gevolgen voor onze inwoners, zoals al alle partijen hebben gezegd, het gaat om forse investeringen. Met dank dat eerst een beeldvorming is geweest en dat we nu dit raadsvoorstel bespreken. D66 is positief over het voorstel, ziet HVC in combinatie met netbeheerder Stedin als meest kansrijk, hoewel verder onderzoek naar de publieke deelnemersvarianten wel gewenst is. We willen de wethouder graag een en ander vragen en meegeven aan de hand van de voorwaarden. Is het betrouwbaar, uitvoerbaar, doen we het samen, wordt de CO2-uitstoot verminderd en vinden wij het betaalbaar voor onze inwoners? Wij delen met de wethouder het aandachtspunt, namelijk dat HVC doorgaans met middentemperatuur warmtenetten werkt en geen voorkeur heeft voor een bronnet met lage temperatuur, wat in onze wijk wel het geval is. Tijdens de beeldvormende raad gaf de wethouder op vragen van D66 aan dat deze voorkeur van HVC mogelijk interfereert met de 4 miljoen rijksbijdrage door het programma Aardgasvrije Wijken. Deze subsidie is immers gebaseerd op het lage temperatuur warmtenet. Inmiddels heeft de wethouder vandaag aangegeven, in de beantwoording van vragen van collega Beek, met dank aan de heer Beek, om dit aandachtspunt op te pakken en D66 ziet de uitkomst van de gesprekken met HVC, het eventuele overleg met de uitvoerende organisatie van de PAW-gelden en de consequenties voor het indienen van een aangepaste PAW-aanvraag graag terug in de raad. Als tweede sta ik stil bij de kennis en kunde in huis. In het voorstel wordt gesteld dat een argument voor HVC is dat de gemeente weinig behoefte heeft aan specifieke kennis en kunde om effectief op te treden als aandeelhouder. Klopt dit wel? Heb je als belanghebbende gesprekspartner en aandeelhouder geen inhoudelijke en financiële deskundigheid binnen de gemeente nodig? Denken we bijvoorbeeld terug aan Rijkswaterstaat, waar bezuinigingen leidden tot een gebrek aan inhoudelijk deskundige gesprekspartners bij grote infrastructurele projecten met gevolgen, zoals vertraging en overschrijding van budgetten. Graag een reactie van de wethouder. Tot slot, D66 neemt de wens van de gemeente om maximale invloed te hebben op betaalbaarheid heel serieus, niet alleen een betaalbaar project, maar vooral betaalbaar voor onze inwoners. Vandaag vroeg Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg aandacht voor de risico's en de kosten voor de huurders. Ik heb de heer Hendriks gebeld en volgens hem moeten de huurders in september de keuze maken om wel of niet mee te doen. Hij stelt dat er een kans bestaat dat de huurders massaal niet tekenen. Mijn vraag is, heeft deze uitslag dan gevolgen voor dit verkennend onderzoek? Kan de wethouder daarover iets vertellen? Gisteren was de studie van Berenschot, ook al genoemd, voor de gemeente Den Haag in het nieuws. Daarin worden warmtenetten vergeleken met andere warmteoplossingen. Berenschot laat duidelijk zien dat warmtenetten voor grote delen van Den Haag de beste optie zijn; ze zijn goedkoop, gemakkelijk realiseerbaar en voorkomen extra netcongestie. Maar niemand wil op een warmtenet als hij duurder uit is en dit perspectief wil ik graag de wethouder meegeven bij de verdere verkenning. Tot zover, voorzitter. Ik

Dank u wel. Wethouder, u heeft heel wat vragen gekregen. Dank u.

U Voorzitter. En aan ieder dank voor de inbreng waarbij het belangrijkste is wat ik hier uithaal. Betaalbaarheid, betaalbaarheid, betaalbaarheid. En gelukkig was dat bij ons ook al ingedaald en dat is natuurlijk ook de discussie die we zien de afgelopen maanden rondom warmtenetten in het hele land. Eigenlijk zou je het hele stuk ook kunnen zien als waarom of hoe wij het beste vorm kunnen geven aan die betaalbaarheid of het beste grip kunnen houden op die betaalbaarheid, door een publieke rol hier te pakken, door grip te hebben, door regie te hebben, door een rol te hebben, zodat we zo goed mogelijk dat kunnen beïnvloeden. Dus vandaar dat we ook, nou ja, hiervoor leggen dat we met die twee modellen door willen pakken. Ik proef bij u ook daaruit dat u ook die rol of die kant op wil gaan, dus dat is prettig. Maar ik heb ook een, nou ja, best een aantal vragen van u gehoord die ik graag even een voor een afloop. We begonnen met de heer Van der Schaft en die vroeg als eerste: heeft u kennis genomen van de inbreng van Duurzaamheid Voorburg? Dat hebben we en we eens. Dat zou ik eerst even doen. Voorzitter, inderdaad, wie zit hier naast mij? Naast mij zit, zonder namen te noemen, de programmamanager duurzaamheid van onze gemeente, de projectleider hier links van mij van het Amstelwijk-traject en wellicht ook nog van andere wijken daarna, en daarnaast onze adviseur vanuit Fakton. En we hebben alle kennis genomen van die reacties van Duurzaamheid Voorburg en die hebben we ook al eerder gehoord omdat we ook, nou ja, zeer regelmatig met Duurzaam Voorburg in gesprek zitten over allerlei zaken rondom duurzaamheid en daar zijn deze zaken ook eerder naar voren gekomen. Ja, de primaire vraag die u ook stelt en waar ook, nou ja, net even een debat over ging, ja hoe? Hoe zorgen we nou straks in de toekomst voor een lage rekening? En dan gaat het er niet om of die nou heel veel lager is, maar hoe zorgen we voor een lage betaalbare rekening? En zoals gezegd, het belangrijkste wat ik daarin zie is dat we zeggenschap hebben, een publieke rol hebben, zodat we zoveel mogelijk met die verschillende partijen kunnen sturen op die betaalbaarheid. Dat is ook de hele reden waarom die publieke rol in die WCW, dus die huidige wet die over een paar maanden ingaat, daar natuurlijk zo'n belangrijke rol heeft gekregen. Betaal om grip op betaalbaarheid te hebben. Een ander belangrijk onderdeel van die wet is de ontkoppeling van de gasprijs. Nu zie je dat warmtenetten, dat de prijs van die warmtenetten gekoppeld is aan de gasprijs. Dus gaat die gasprijs omhoog, dan verplicht die prijs van die warmte ook omhoog. In dit nieuwe voorstel, dat is de nieuwe wet, worden tarieven gebaseerd op de actuele kosten van zo'n warmtenet, dus die ontkoppeling gaat eraf. Dat is een manier om grip te houden op die betaalbaarheid. Naast die regie die wij als gemeente en andere publieke partijen pakken. Een ander deel wat natuurlijk ook meehelpt, is dat we voor dit hele traject die PW-subsidie van ruim 4 miljoen hebben gekregen. Dat helpt heel erg in het hele proces, maar ook straks in de aanleg. Even kijken. Ja, dus dat is hoe we de kosten zoveel mogelijk in de hand proberen te houden. De heer Elenbaas heeft daar ook een aantal vragen over gesteld van ja, wat is nou eigenlijk de huidige problematiek waarom warmtenetten bijvoorbeeld in Den Haag niet tot stand komen? En dat is simpelweg omdat die nieuwe wet, waarbij er publiek eigendom moet zijn, zorgt er ook voor dat partijen er dus nu niet instappen, die commerciële partijen. Dus er zijn geen investeerders. Of in ieder geval niet genoeg. De problematiek op dit moment is ook dat het voor een heel groot deel dus aan die warmtenet of aan die gasprijs gekoppeld is en dat het eigendom privaat is. Dus daar zit op dit moment die problematiek in. Even kijken wat u nog meer daarbij heeft gezegd. Ja, hoe kunnen we invloed uitoefenen? En daar heb ik net iets over gezegd. U heeft ook een vraag gesteld van ja, wat is nou die mogelijke koerswijziging van een nieuw kabinet dat hybride warmtepompen niet meer verplicht worden? Want dat is het hè? Het gaat om hybride warmtepompen, hier zit je net weer even op een andere zaak dat we naar volledige warmtepompen toe zouden gaan. Wat ik daarover gehoord heb op dit moment is dat, en dat heb ik ook alleen maar uit de pers gehoord, dus dat die aankondiging van het nieuwe kabinet eigenlijk alleen maar zorgt voor heel veel frustratie bij installatiebedrijven die zeggen van, hé, het huidige kabinet zet ons juist op het spoor om hierin te investeren, om deze beweging te maken en dat zet je nu terug. En het geeft een stukje onzekerheid op die markt. Maar dat is even wat ik ophaal nu vanuit de afgelopen dagen. U heeft ook een vraag gesteld en die heeft de heer Beek volgens mij ook eerder gesteld. Ja, wat zijn nou de kosten voor verder onderzoek? Ik denk belangrijk daarbij is te zitten dat we dat dekken vanuit de subsidie vanuit het rijk. Die kosten hebben we nog niet helemaal in beeld, maar die blijven voor dat onderzoek in ieder geval onder, ja zeggen €100.000. Ik kan daar nu verder niet op vastpinnen wat dat exact is. Mevrouw Pott Ansing van de Partij van de Arbeid, u geeft ook betaalbaarheid aan.

Wethouder, op dit moment komt de vraag van GroenLinks. Nee, alleen...

Alleen heeft het even geduurd. Dat betekent dat het gewoon betaald wordt vanuit die subsidie die voor dit project is verleend. En, ik

Bedoel je vanuit die ruim 4 miljoen? Ja, dus het...

Ja. Ja u vroeg ook mevrouw Bolt Ansing, waarom haken op dit moment partijen af? Nou, dat zijn vaak commerciële partijen die dus nu er tegenaan lopen dat een publiek een grotendeels het publiek eigendom moet zijn voor die netten. Dus die lopen tegen de onzekerheid die we op dit moment hebben van de nieuwe wet die nog moet ingaan en die wel heel waarschijnlijk is en ga je daar dan in investeren? Wat is het risico? Vroeg u ook voor de toekomst dat partijen dan weer uitstappen? Ja, we mogen ervan uitgaan, kijk in dit, dit is wat we ook verder willen onderzoeken dat als we met publieke partijen waar we ook nog via een omweg eigenlijk ook dan nog aandeelhouder in zijn of dat nou HVC of Stedin of Dunea is dat we daar ook via die rol invloed op houden. Maar het belangrijkste is en dat ga ik ook even in op een aantal vragen die de andere raadsleden hebben gesteld. Kijk het feit dat we ook aandeelhouders zijn al dan niet getrapt van HVC of aandeelhouder van Dunea. Dat is fijn en weet natuurlijk omdat je dan de koers van dat bedrijf, laat ik het zo maar even zeggen, kan beïnvloeden. Maar het belangrijkste is dat we straks of we nou met HVC of Dunea in zee gaan, gewoon daar een een-op-een overeenkomst mee sluiten en dat is geldig en juridisch passend.

Ja, want eigenlijk heb ik daar precies wel een vraag over, hoe erg kunnen we daar nou op sturen? Want ze zijn volgens mij echt een van de zoveel aandeelhouders van zowel HVC via Avalex als bij Dunea. Dus hoe erg kunnen we daarop sturen en krijgen we meer sturing als we die soort overeenkomsten die nu als opties worden genoemd aangaan, of is dan de sturing die we hebben de huidige sturing die we hebben?

Of we nou met HVC, Dunea of een andere partij in zee gaan, de afspraken die we daarmee maken, dat is leidend. Dus dat is een, laten we zeggen, een één-op-één of een één-op-twee contract en dat is geldig. En daar spreken we elkaar op aan. Dat we ook nog aandeelhouder zijn van HVC of Dunea is wenselijk, omdat je dan ook de koers van het bedrijf kan beïnvloeden. Op dit moment wordt er een nieuwe koers voor HVC ontwikkeld. Daar heb ik deelgenomen als lid van de klankbordgroep en daar zit wethouder Van Veller in namens Avalex om op de koers van dat bedrijf invloed uit te oefenen en daar kiezen we hoogstwaarschijnlijk ervoor dat HVC zich echt gaat richten op twee doelen: afvalverwerking en warmtenetten. Dus op zo'n manier bespoedigen we ook dat dit soort deals tussen ons en HVC dan makkelijker tot stand kunnen komen omdat dat de primaire business van HVC gaat worden. Maar het zijn wel twee gescheiden zaken. Een aanvullende vraag.

Ja, dit is op zich goed nieuws, zou ik denken. Maar dat betekent dus ook, als wij zeggen, zoals de heer Beek dat dan mooi verwoordt: er mag geen nadeel ontstaan voor de huurders. Bijvoorbeeld als dat dan in die overeenkomst staat die wij met de Nieuwe Haven C of wie dan ook maar hebben, dan is dat de afspraak die we met elkaar maken. Dat soort...

Soort afspraken kan je met elkaar dan maken. Inderdaad, ja, maar daar zit dan ook nog een woningbouwcorporatie natuurlijk tussen, dus kijk. Dus in die overeenkomsten gaan we die afspraken maken. Ja. Wethouder nog

Nog een vraag vanuit de PvdA. Ja voorzitter

De wethouder zei het, volgens mij is de laatste zin dat zij die afspraken gaan maken, dat inwoners daar geen nadeel van mogen ondervinden. Ja, is dat een toezegging die ik heb gehoord, wethouder?

U nog een keer voordat ik gelijk ja zeg, precies gehoord van...

De heer Wilschut: In zo'n overeenkomst wordt opgenomen dat inwoners er geen nadeel van mogen ondervinden. Kunt u toezeggen dat we dat opnemen in die overeenkomst, zodat inwoners daadwerkelijk geen nadeel hiervan ondervinden?

Wethouder, ik kijk, ik kan me daar hard voor maken, maar ik kan dat hier niet toezeggen. Omdat we te vroeg in dat proces zitten en dat is of je kan wel afspraken maken over de kosten, kostenberekening en manier van kosten doorrekening en dergelijke, maar om nu een keiharde toezegging te gaan doen. Het worden lagere kosten. In die fase zitten we nog niet en daar gaat dit besluit op dit moment ook niet over, voorzitter.

Hier nog wel een doorvraag over welke verhouding er is, zeg maar, tussen het risico dat de gemeente loopt en de kosten die een gebruiker heeft. Is er daar een relatie tussen? Dus als wij bijvoorbeeld in de overeenkomst wel zouden opnemen, de tekst die mevrouw Phantasie bijvoorbeeld voorstelt, zou dat dan betekenen dat we als gemeente ook meer risico lopen of moet ik het niet zo aan elkaar koppelen?

Ja nogmaals ik. Ik denk dat dat nu de voelt, maar ik denk als je inderdaad dat soort stevige afspraken wil maken. Kijk, kijk ik toch even hier naar links dat je daar inderdaad dan aan vast zit, dat je jezelf dan financieel meer risico toerekent, maar laat ik anders mevrouw even het woord geven.

Ja, een kleine aanvulling. Het onderscheid moet ook echt gemaakt worden tussen huurders en woningeigenaren natuurlijk. En de vraag was zojuist of de gemeente de bewoners daarvan kan behoeden? Kunt u dat nog een keer herhalen?

Ja, de vraag is, stel je wil als gemeente zo'n stevige tekst erin in de overeenkomst, dus er mag geen nadeel zijn, ongeacht of het dan huurder of woningeigenaar is. Betekent dat dan ook dat je zelf, zeg maar, als gemeente daardoor meer risico loopt, heeft dat logica, zeg maar. Ja, ik...

Ik denk zeker dat dat meer risico oplevert. Ik zou dat niet verstandig vinden, want dan moet je ontzettend goed die kosten kunnen pinpointen. In algemene zin is het zo bij deze casus dat er dus voor de woningeigenaar een beperkte onrendabele top is van iets meer dan € 1.000. In het geval van huurders zal dat niet gelden, want dan neemt de woningcorporatie alle kosten voor zich.

Ik zie twee vingers, eerst P. van der A.

Ja voorzitter, dank u wel. Zou het dan misschien een toezegging kunnen zijn van de wethouder dat hij dat op een later moment in beeld brengt, dus als er wat meer feiten bekend zijn, zodat we daar een afgewogen besluit over kunnen nemen als raad?

Ik ga mijn best doen om dat zoveel mogelijk in beeld te brengen inderdaad en nogmaals daar. Daar zit dus ook een woningbouwcorporatie tussen, hè? Kijk, de woningbouwcorporatie wil heel graag dit najaar inderdaad een besluit nemen om in te stappen in dit net. Daar zullen ze ook hun huurders in mee moeten nemen, hè? 70% van die huurders moet daar een positief gevoel bij hebben, dus daar zal de woningbouwcorporatie ook bepaalde toezeggingen moeten doen of garanties moeten geven dat dat niet de pan uit gaat rijzen of zo, dus die huurder zal daarvoor iets voor terugvragen, dus dat kan ik daarin meenemen. In die gesprekken in ieder geval inzichtelijk voor u als Raad maken.

Er is nog een vraag van het CDA, voorzitter.

Ik vind ook dat we hier wel heel erg vooruitlopen op allerlei best wel onzekere kosten, want er staat best duidelijk, we werken toe naar een investeringsbesluit en dat is ook mede afhankelijk. Zo lees ik het althans, dus corrigeer me als dat niet zo is, van hoeveel huurders en corporaties daarin ook uiteindelijk mee gaan doen. En volgens mij is de vraag vooral, wanneer gaan die kosten inzichtelijk zijn en hoe gaan we dan om met eventuele meerkosten of wat kan hè? De vraag die we ook hebben gesteld, in hoeverre kan het college garanderen dat die risico's niet of niet volledig bij de inwoners belanden? Dus misschien is de vraag vooral, wanneer krijgen we daar in dit proces terugkoppeling op die kosteninschatting?

U pakt hem mooi, maar ik vind het ook ontzettend waardevol wat u nu meegeeft. Tegelijkertijd zitten we in een onderdeel van een proces, hè? We hebben ervoor gekozen als college om te zeggen van, hé, we zijn nu die deelnemingen van de gemeente aan het onderzoeken en we vinden het belangrijk dat de Raad daarover tussendoor wordt meegenomen. Ondertussen onderzoeken we verder en dit najaar zal de woningbouwvereniging moeten kijken van, hé, kunnen wij op dat warmtenet instappen? Daar zullen ze ook weer een stukje moeten trechteren als daar meer uitkomt. Nou ja, als er een resultaat is, dan zullen we u daarover informeren. Tegelijkertijd, als u hiermee kunt instappen, gaan we dit onderzoek opzetten en zullen we daar begin 2025 weer verder in gaan. Dus we gaan langzamerhand trechteren naar een zo goed mogelijke oplossing. En nou ja, dat hoeven we niet toe te zeggen, maar dat is volgens mij wat we al eerder hebben gezegd, dat ik u daar stapsgewijs in meeneem. En.

Ja, ik heb een korte aanvullende vraag, want hè? In die mail van Duurzaam L.V. gaat het ook over in hoeverre moeten inwoners dan al in september tekenen voordat die kosteninschatting duidelijk is? Dus in hoeverre vragen we de inwoners inderdaad een soort blanco cheque?

Kijk, het gaat erom. Het is niet dat de inwoners niet tekenen voor dat warmtenet. Kijk, Wooninvest staat ook aan de vooravond van renovatie. Dat is waarom we deze wijk als een van de eersten hebben gekozen en waarom er momentum is. Wooninvest moet die panden aanpakken en wil dan gelijk naar een toekomstbestendige oplossing en die zien daarin de kansen voor dat warmtenet. Voor alle grote besluiten die bij een woningbouworganisatie genomen moeten worden, moet 70% van de huurders ook instemmen, dus daar zal een bepaalde mate van consent of vertrouwen op gebouwd moeten worden. En er zullen ook door de woningbouworganisatie bepaalde toezeggingen gedaan moeten worden om die mensen mee te krijgen.

Er zijn nog twee vragen. Ik weet niet wie van u twee het eerst was.

Chris, ik wil nog reageren op mevrouw Van der Heijden, want die gaf een beetje aan van waarom is het zo relevant om dit te bespreken, hè? Maar waarom het relevant is? Omdat we nu in de fase zitten om opties te kiezen die we willen onderzoeken en ik zou zelf denken de optie zelf doen heeft veel risico voor de gemeente, maar als we dat risico ook krijgen op het moment dat we de opties die we nu voorliggen zeg maar krijgen, dan zou ik dat precies dus in de verkenning heel erg inzichtelijk willen hebben. Welke risico's loopt dan de gemeente en welke risico's loopt dan de huurder of de inwoner als het gaat om de kosten? En volgens mij is dat precies waarom we deze discussie nu hebben, nu we nog zeg maar in de brede fase zitten van welke opties gaan we überhaupt verkennen?

Ja, even ook aanvullend op de opmerking van de ChristenUnie. Ik snap deze discussie en ik denk ook dat hij een beetje prematuur is in dit proces. Maar waar ik dan wel benieuwd naar ben, is misschien een ander mechanisme, want ik neem aan dat de subsidies die we krijgen voor de aanleg van het warmtenet niet leiden tot een, laten we zeggen, als dat gesubsidieerd wordt, dan hoef je die kosten niet door te berekenen aan inwoners, neem ik aan. En het tweede is dat wat ik ook gezien heb in het rapport, is dat er iets staat over de mate waarin de gemeente investeert en dat dat dan ook weer invloed op de prijs kan hebben. En dat mechanisme zou ik ook graag inzichtelijk willen hebben in het onderzoek. In welke mate kan de gemeente door een investeringsniveau te kiezen de prijs die aan inwoners wordt doorberekend beïnvloeden?

Ja, ik heb nog een aantal vragen openstaan, ik zal deze zo meenemen. Mevrouw Van der Heijden heeft onder andere ook nog gevraagd, wat als nou geen van deze beide modellen gaat werken? Onder die modellen zitten natuurlijk ook subvarianten, dus je kan in een model van Dunea 5% aandeelhouders nemen, maar daar kan je ook voor zeggen, ik maak dat groter, dus weet je, dit kristalliseert zich ook weer uit. Dat is ook het beeld wat tijdens de beeldvormende commissie ook getracht werd te schetsen. Dat schepte een beetje verwarring, maar in feite gaat het om deze twee modellen. Maar daaronder heb je verschillende schuifjes weer, maar mocht er nou eerder blijken dat dit een heilloos pad is voor bijvoorbeeld alle twee de varianten, ja, dan zullen we als college met een nieuw voorstel komen om een nieuw pad te bewandelen. En daar nemen we dan weer in mee. U heeft ook gevraagd voor een.

Uw wethouder nog even, ja, Christine. Ja betekent

Betekent dat dan ook als één van de twee opties afvalt, want ik vind het namelijk met de vooraankondiging dat HC alleen midden warmte wil, best wel aannemelijk dat we dat antwoord gaan krijgen. Gaat u dan ook wel terugkomen met, misschien moeten we het verbreden? Nou.

Nou, ik denk, kijk als een van de opties vervalt of in dit geval veel ongunstiger is, dan is dat ook de uitkomst van het onderzoek wat we nu inzetten. Dus ik kom dan bij u terug. U noemt terloops iets, wat denk ik ook voor wat verwarring heeft gezorgd, maar wat in principe in het raadsvoorstel wel heel duidelijk staat. Kijk, de ervaring van HVC zit op. Dan moet ik het niet door de war gaan gooien. Die zit op meerdere temperaturen, maar dat wil niet zeggen dat zij niet ook een warmtenet met lage temperatuur kunnen organiseren of daar iets mee kunnen doen. Dus die verwarring zou ik graag hier van tafel krijgen. Deze markt is heel erg aan het groeien, maar HVC heeft niet gezegd van, hé, dan stap ik er niet in, dus wat dat betreft ligt alles daar ook gewoon nog open. Even kijken, ik pak hem even door. Dan hebben we alle vragen gehad. Gemeente Belang, de heer Van Wissen, ja, zorg ervoor ook richting de inwoners voor zorgvuldige stappen om mensen mee te nemen. De heer Beek verwees zo even naar, we hebben het afgelopen 1,5 jaar of twee jaar zelfs, kijk even naar links, veelvuldig in de Kruis, heel veel kerk. Dat was de centrale plek waar bijeenkomsten gehouden werden, waar met kraampjes informatie over allerlei onderwerpen ingewonnen kon worden, waar presentaties werden gehouden. En de laatste keer was ik daar ook, nou ja, ik stond daar echt heel trots, want het duurzaamheids team stond daar ook met een echt een heel goed verhaal en tegelijkertijd stonden er ook twee inwoners vanuit de wijk, vanuit VVE's die daar een verhaal vertelden over hoe zij met duurzaamheid bezig zijn. Een van de VVE's die was echt heel erg met een elektrisch verhaal bezig. Nou, daar is ook ruimte voor die laat zien dat het ook op die manier kan. De ander die zat op een ander spoor die waarschijnlijk veel meer in de richting van dit warmtenet zit en dat geeft heel mooi aan dat inwoners expertise hebben en ermee bezig zijn en dat ook uiteindelijk daar je met name voor de VVE blokken daar een echt een eigen keuzevrijheid ligt. Zo ook dat wil ik graag benadrukken. Dat is ook een van de vragen van u geweest. De VVE's laten we zoveel mogelijk meelopen, dus die krijgen expertise van ons. Die hebben het duurzaam meerjarenonderhoudsplannen gefinancierd gekregen van ons vanuit die subsidie, energiescans, isolatiesubsidies. Op dit moment loopt er een flora- en faunascans voor heel de wijk waarin de VVE's meeliften, dus zij doen volledig mee, maar uiteindelijk, net zoals het in feite ook voor de corporaties geldt, hebben ze een eigen keuzevrijheid om wat te gaan doen, want het is jouw huis en jij bepaalt op welke alternatieve bron je uiteindelijk overgaat.

Voorzitter, ik dank de wethouder dat u dit nog even aangeeft. Maar ik denk dat het van belang is dat er ook daadwerkelijk een particuliere VVE meedraait in de pilot en dat wordt expliciet de vraag of daar de inzet voor kan komen om ook een particuliere VVE mee te nemen in deze pilot. Want het is nu niet het geval. Nu is het alleen maar, zeg maar, een combinatie met Wooninvest, zeg maar, die mix zit erin, maar niet de volledige particuliere VVE. Nou.

Kijk, dat probeer ik net te zeggen. Ik denk dat het daar ook een stukje verwarring over zit, want er draaien een aantal VvE's volop mee, dus die zijn gefaciliteerd met die duurzame meerjarenonderhoudsplannen, met die energiescans, met wat ik net zei, flora- en faunaonderzoek dat loopt. Die gaan mee met de informatieavonden en uiteindelijk komt daar dan een keuze uit voort. Als ze zeggen, ik doe mee, ja, dan zit daar natuurlijk ook, omdat dit particuliere eigendommen zijn, een eigen investeringskans aan vast. Maar met hele andere trajecten en de onderdelen die ik net opnoemde, daar liften ze nu al volledig in mee. Dus ja, ze liften volledig mee daarin, dat hoef ik niet toe te zeggen, maar uiteindelijk zit er echt keuzevrijheid voor henzelf in de loop van het traject.

Maar voorzitter, mag ik nog vervolgen? Ja, ze is nu mee. Maar als een VvE zegt: "We willen nu aangesloten worden, ook op het warmtenet," dan kan het in het kader van de pilot ook met de financiële ondersteuning vanuit de pilot.

Krijgen ze nu al een deel uit gefinancierd. Ja, en die subsidie hebben wij gekregen en die is in 2021 gevraagd voor een bepaald projectgebied. Daar geldt die subsidie, dus als ze daarin zitten, dan kan dat anders zitten. Zitten we aan de andere spelregels vast, dan kan je altijd zeggen vanuit de gemeente: nou, ik doe daar iets. Maar dat is dan een besluit waar we hier, denk ik, met elkaar op moeten terugkomen. Maar vanuit die 4 miljoen die we van het Rijk gekregen hebben, daar zitten specifieke regels voor dat begrensde gebied aan vast.

Maar er zit toch een particuliere B&B in dat begrensde gebied?

Dat zijn gestippelde. Nee ja klopt ja. Dat is gestippeld bezit dus gemengd bezit. Gestippeld.

Bezit doet mee, maar er zijn toch ook particulieren? VVDVVS in dat begrensde gebied.

Zijn wel bezig. Nee, geen volledig, dus geen volledig private bezittingen zitten erin, wel zoals we dat noemen gestippeld, dus de halve eigendom van een corporatie in de hof privaat. Die zitten daarin. Ja, ik kan op dit moment niks veranderen aan die subsidieaanvragen die dus in 2021 voor dit projectgebied gedaan zijn. Kijk, als wij op dat moment komen dat je straks echt particuliere huiseigenaren verder wilt ondersteunen, maar dan kom je echt in de rekenmodellen. Kijk, wij ondersteunen nu ook heel veel huishoudens, maar uiteindelijk zal je zelf een investering moeten doen om naar een nieuw verwarmingsmodel te gaan, want jouw energierekening gaat dus dat. Maar dat proces, daar komen we nog in. Op dit moment is het zo. Ze draaien volledig mee en profiteren nu van allerlei regelingen. En nou ja, dat is ook weer onderdeel van die trechter waar we in zitten.

Er is nog een vraag van de VVV.

Ja, in aanvulling op wat mijn buurman zegt over die VVE's. Ik heb gemerkt in die gesprekken daarin. Die blijkt inderdaad cruciaal te zijn. Er was een VVE die heel ver was met isolatiemaatregelen en bezig was met te kijken naar verwarmingsmogelijkheden. En ja, ik ben tegen dwang, maar ik ben ook bang dat, laten we zeggen, als die mensen zo hard lopen en op zich is het natuurlijk mooi dat ze zo hard lopen, maar dat ze besluiten nemen waar je misschien in de toekomst spijt van hebt. Dat een warmtenet misschien voor de hele wijk efficiënter en goedkoper is dan dat ze individueel warmtepompen in die flats gaan bouwen en op hun eigen energievoorziening gaan zitten. En daar zit mijn vraag eigenlijk, dat ik zeg van: zijn de gesprekken op die manier met de VVE's dat je kunt zeggen, van nou wacht even met die besluitvorming, je zit wel in een bepaald traject, maar wacht even totdat we iets meer duidelijkheid hebben en dat het misschien een van de opties wordt ook voor die VVE's. Dus niet zozeer de dwang, maar wel, laten we zeggen, zorgen dat ze een goede keuze hebben in die zin.

Ja, kijk, wat denk ik voor een particulier heel belangrijk is, is dat je verschillende opties hebt, dat je dat in beeld hebt en het moge duidelijk zijn dat we met het warmtenet proberen te zoeken naar zo laag mogelijke aansluitkosten of deelnemerschap, zodat dat een redelijk of gewoon een goed alternatief is voor een private, bijvoorbeeld elektrische oplossing. Dus daar nemen we de partij zoveel mogelijk in mee, dat je die afwegingsmodellen krijgt en dat ze nu ook niet aan de voorkant te veel ergens al in een bepaalde richting duiken. Maar u was zelf op die avond. En nou ja, ik was verbaasd over de expertise van wat daar gepresenteerd werd. Ik denk dat menige inwoner daar te klapperen stond, want die twee VVE-voorzitters daar vertelden. Dus dat. Even kijken hoor wat we... Ja, de heer Van Wissen, u vroeg ook: ja, kunt u een toezegging geven dat we aandacht houden voor die participatie, dat iedereen mee kan blijven doen? Nou ja, dat kan ik toezeggen. Het is heel belangrijk dat we partijen daarin meenemen en dat we uiteindelijk ook, want dat is ook wat dit verhaal mogelijk maakt, dat we echt een opschalingsperspectief hebben. Kijk, we hebben een bepaalde basis nodig voor dat warmtenet. Nou, dat kunnen we vinden met de corporaties en een stukje bijvoorbeeld gemeentelijk bezit wat erin zit, maar al redelijk snel hebben we met die corporaties een basis. Alles wat meegenomen kan worden is denk ik voor iedereen en uiteindelijk voor het collectief ook beter en daar sturen we op. Even kijken, van de heer Van Beek heb ik al een aantal vragen beantwoord ondertussen. Ik ga niet in op de hele discussie over. Ik zeg ook niks over.

Helpt in de kosten is ook daarbij. Dat zou ik er wel nog bij opzetten als je het hebt over kosten voor huurders. De woningbouworganisatie mag isolatiekosten niet doorrekenen, dus die kosten moet een woningbouworganisatie zelf pakken. Die mogen ze uiteindelijk niet doorrekenen, dus daar zitten ook weer positieve zaken voor de huurder in. We zetten in op lagere kosten. Wat ik net tegen mevrouw Van der Heide heb gezegd, is eigenlijk hetzelfde antwoord. Als het misloopt, komen we terug. Opschaling perspectief heb ik net over genoemd. Ja, dan stap ik over naar de ChristenUnie. Ja, u noemde het net zelf ook al, u speelt een beetje met de gedachte. Ja, kunnen we het niet toch meer zelf doen? Nou ja, uit die analyse, en daar zit eigenlijk ook nog een heel rapport achter, komt toch echt naar voren dat daar echt te veel risico's aan vastzitten. Financiële risico's, maar ook echt expertise risico's. Ik bedoel, waarom willen we dit met HVC en bijvoorbeeld Dunea doen? Dit zijn bedrijven die gewend zijn om met dit soort netten op te zetten. Ondertussen zijn ze gewend om in de hele pijpleidingenbusiness te zitten. Maar de belangrijkste overweging waarom we dit niet doen, is het financiële risico, omdat we dat juist met die partijen kunnen opvangen.

Mag ik eens vragen over stellen, want ik kan me heel goed voorstellen dat het nog wel misschien op meer plekken in onze gemeente en warmtenetten als optie kan zijn en dat het dan dus best handig kan zijn als we die expertises wel in huis hebben. Sterker nog, dat we die dan zouden kunnen delen over die verschillende warmtenetten. Is dat een logische aanname of is dat niet zo? Nou, kijk

Kijk die expertise. Die hoeven we niet alleen hier op te bouwen, hè? Kijk, we zitten sowieso in een regio die, als je het hebt over warmte, is dit deel van Nederland daar? Daar gebeuren de warmte trajecten. Daar delen we kennis in dat PW netwerk waar we ook direct met die minister aan tafel zitten en met de verschillende ministeries, dus daar hebben we het over allerlei financierings- en juridische constructies. Maar we houden, we hebben ook contact met wat er in Den Haag gebeurt met het aanleggen van netwerken. Delft is met name ontzettend interessant en ook wat er rondom Warmtelinq allemaal gebeurt, die kennis bouwen we met elkaar in deze regio op. Dat gebeurt onder die RES samenwerking ook. En ja, dat ga je ook hier opbouwen en ik sluit niet uit dat we in de toekomst ook naar andere modellen toe gaan. Maar op dit moment zeggen we dit, laten we deze onderzoeken. En zoals ik net zei, dus de schuifjes kunnen ook zo nog uitvallen dat ze net iets meer deelneming hebben dan bijvoorbeeld wat nu eerder geschetst is. Even kijken tot slot, mevrouw Bosch. Over die middentemperatuur en die expertise van HC heb ik net ook al iets gezegd. Ja, en de expertise in organisatie sinds het programma duurzaamheid en de nieuwe SDE++ middelen die vorig jaar door het Rijk meerjarig zijn vastgesteld. Nou ja, is ons duurzaamheidsteam zo'n beetje verdubbeld? Bouwen we veel meer expertise intern op en dan gaat het er met name om dat we die expertise opbouwen van hoe je dit soort deelnemingen kan. Nou ja, hoe de governance kan opzetten? Hoe je als aandeelhouder kan gedragen, maar ook nou ja, de voorstellen die je hier ziet. Daar zit heel veel inhoudelijk werk, ook al in onder andere van de medewerker hiernaast mij, maar ook nog van andere medewerkers, dus we bouwen dat wel degelijk ook op. En de laatste vraag ging over de huurders van Wooninvest. Daar heb ik net een antwoord op gegeven, mevrouw Bosch.

Ja, dank u, voorzitter. Nee, waar ik even op aansloeg, is dat in het voorstel wordt gezegd: een argument voor HC is dat de gemeente weinig behoefte heeft aan specifieke kennis en kunde. Ik hoor de wethouder nu zeggen dat er wel al veel specifieke kennis en kunde in huis is, dus nu begrijp ik het even niet meer. Dank u, voorzitter.

Zit dit. Er zit natuurlijk een verschil tussen expertise in exploitatie en aanleg. Dat zeggen we van nou dat daar. Daar zien we veel meer in deze samenwerkingen met HVC en Dunea en die partners die dat hebben. Maar het feit van hoe manage je nou dit en hoe stuur je nou op die doelen die u belangrijk vindt? En nou ja, wat ik net al zei, kijk naar de inhoud van dit raadsstuk, ja, dat is wel iets wat we hebben opgebouwd en nog verder opbouwen, dus dat ontmoet elkaar op een gegeven moment. Nog even

Op het tweede antwoord van de wethouder, het ging me iets te snel dat mijn vraag beantwoord is. Mijn vraag was, misschien heb ik het gewoon gemist door de veelheid van de discussies dat Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg stelde van nou ja, als het merendeel van de huurders tegenstemt, hè? In september heeft dat dan consequenties voor deze studies en. Ja, anders ga ik nog een keer dit antwoord herhalen. Als dat al een keer gezegd is door de wethouder.

Dan nee, heb ik niet. Zo heb ik het niet, excuses, niet gezegd, maar ja, kijk, Wooninvest wil een aantal grote, belangrijke verbeteringen doorvoeren in het pand. Dat heeft niet alleen met verwarming te maken, maar ook met de hele renovatie van het pand. Dat hele pakket zullen ze voorleggen aan hun huurders en daar zal 70% mee in moeten stemmen. Dus dat zal een goed pakket moeten zijn. En in het geval dat eruit komt dat Wooninvest dat niet haalt en dat zij die hele renovatie plus het warmtenet niet kunnen doen, ja, dan heeft dat natuurlijk consequenties voor dit traject, want dan verlies je een groot aantal woningen en dan zou je weer een ander scenario moeten gaan lopen. Dank.

Dank u wel. Ja ja dank u voorzitter, is het dan een idee dat wij in september of oktober een terugkoppeling krijgen van de stand van zaken? Stel dat het toch tegenvalt. Of moeten wij dat zelf?

Halen planning van Wooninvest niet hierbij mee, maar als dat bekend is, dan zullen we u daarin meenemen. Ja, dan zullen we informeren hoe de voortgang van dit traject eigenlijk loopt. Ja.

Ja, dank u, ik zie dat als een toezegging, dank u wel. Toezegging die...

Ik heb net ook gedaan om u uitgebreid mee te nemen in mijlpalen en belangrijke stappen die voor dit traject genomen worden. Meneer zijn

Zijn dit tweede termijn vragen of nog aanvullingen op of opmerkingen?

Dit was nog in de eerste termijn. Ja en.

Dan eerst meneer Beek en dan mevrouw Van Dijk.

Dank u wel, voorzitter. Nee, de vraag was nog even in welke mate die was tussentijds gesteld, in welke mate het investeringsniveau van de gemeente de prijsvorming beïnvloedt. Dus, want de subsidies gaan er natuurlijk in. Dat verlaagt ook de prijs, neem ik aan. Dus ik neem ook aan dat als de gemeente meer investeert, dat dan ook de prijzen omlaag gaan of is dat een verkeerd mechanisme? Is dat verkeerd?

Ja, het aandeel van de gemeente in een warmtebedrijf bepaalt alleen de inspraak. Kijk, als op een gegeven moment een warmtebedrijf opgericht wordt waarin de gemeente een bepaald aandeel neemt, dan is er een bepaalde hoeveelheid aan financiering nodig en dat is altijd een mix tussen eigen vermogen en vreemd vermogen. Dus het warmtenet wordt in die zin niet goedkoper als de gemeente meer zou inleggen, hè? Het kapitaal dat nodig is om die onderneming op te zetten, wordt bij elkaar gebracht. Mevrouw

Dank, ik had nog twee vragen gesteld: eentje of we een toezegging kunnen krijgen voor een technische sessie nog dit jaar en ten tweede die vraag van welke garanties het college kan geven als het gaat om die kosten voor de inwoners. Of misschien laat ik het dan duidelijk formuleren: is er nog ergens een no-go voor de inwoners of kunnen we de stekker er nog uittrekken? Moment ook nog voorafgaand aan het investeringsbesluit. De eerste technische...

Technische sessie. Ik dacht dat ik die net al had genoemd, maar in ieder geval dan zeg ik hem nog een keer toe en dat past wat mij betreft in het verhaal dat we u zoveel mogelijk daarin meenemen. En ja, we bouwen dit besluit op en daar zit natuurlijk een keuze in hoe u die straks eventueel de vormgeving van dat warmtenet en de kosten die daaraan vastzitten en de garanties die er zijn voor de inwoner. Hoe dat beoordeeld? Maar nogmaals daarvoor is leidend, ik heb net betaalbaarheid 3, 4 keer genoemd, maar uiteraard spelen dan ook uitvoerbaarheid, het samen doen, de betrouwbaarheid en uiteindelijk de duurzaamheid ook een belangrijke rol. Maar u heeft daar nog absoluut een stem in.

Mevrouw gaat mij dus niet vertellen dat jullie het ook zoveel mogelijk betaalbaar willen houden. Dat vind ik vanzelfsprekend, dus volgens mij zijn we het daar met zijn allen over eens. Maar het gaat vooral om de uitvoering. Je kan nooit helemaal vastzetten hoe die kosten zich gaan ontwikkelen, zeker niet op de lange termijn, dus het gaat mij meer om welke garanties het college dan ook af kan geven als het gaat om de financiële risico's die inwoners mogelijk lopen.

Ja, dat is volgens mij net een beetje dezelfde discussie die wij net al hadden en waar mevrouw Links daar ook een antwoord op heeft gegeven. Als je dat bekijkt, gaat het uiteindelijk voor de kosten van het warmtenet om de reële kosten die nodig zijn om dat warmtenet te exploiteren en ook een stukje afschrijving op de aanleg. Dus daar rolt een bepaald tarief uit en dat wil je natuurlijk jarenlang vasthouden, want daar zit dan zekerheid in. Als je zegt dat daar ook een risicoprofiel op zit dat wellicht kan stijgen, als je dat wil wegnemen, dan zal dat ongetwijfeld iets vragen van de garanties die er vanuit ons of vanuit een woningbouworganisatie aan vastzitten. En nou ja, valt dat maar even toe dat we dat zoveel mogelijk in die besluitvorming ook in beeld gaan brengen.

Dat was de eerste termijn. Ik tel een viertal toezeggingen. De ene is de makkelijkste in dat opzicht, toezeggen van een technische sessie. U heeft ook toegezegd dat u nog met een soort mijlpalenbrief zal ik maar even noemen, notitie zult uitbrengen. Wilt u hierop ingaan?

Nee, ik heb gezegd dat als daar zeg maar nieuws tussendoor is, dus bijvoorbeeld een besluit bij Wooninvest is gevallen, dat we u tussendoor meenemen in verschillende mijlpalen, maar dat we dat niet per se opkroppen in een memo, maar dat wanneer dat nodig is, het College de Raad daarin meeneemt. De derde

Toezegging die ik genoteerd heb is dat u zult proberen de aandeelhoudersparticipatie te versterken waar mogelijk is, en dat u daar aan zult werken.

Kunt u dat nog een keer herhalen? Dat u zich

Zich hard zult maken voor het versterken van de aandeelhoudersparticipatie. Nee, die

Nee, de participatie van inwoners, dat is de toezegging die ik aan de heer Van Wissen.

Heb ik gezegd, dus dat gaat niet als aandeelhouder.

Nee, niet aandeelhouders, maar inwonersparticipatie houden we hoog in het vaandel.

De vierde toezegging die ik heb, is dat u een soort notitie maakt, waar die nog even de schets maakt van wat risico's en nadelen zouden kunnen zijn voor die bewoners en eigenaren. Bij de diverse scenario's, dat was dat hij dat iets nader zal uitwerken.

Nou ja, maar dat is onderdeel van de besluitvorming die we eventueel, of tenminste die we in de toekomst gaan voorleggen, dat deze onderdelen die genoemd zijn, dus met de toezegging die ik aan mevrouw Van der Heide heb gedaan, dat we dit laten zien hoe die eventueel het verlagen van die risico's voor bijvoorbeeld de kostengroei, dat we dat meenemen en transparant maken in de besluitvorming. Met andere woorden.

Niet een aparte notitie om zo te noemen. Maar oké ja, duidelijk. Dan kijk ik even rond in hoeverre er nog behoefte is aan een tweede termijn, dan begin ik even bij mevrouw Bosma.

Nee, dank u voorzitter. Ik mis alleen nog even dat de wethouder ons actief informeert over hoe de stand van zaken is na de stemming bij de wooninvest, hè dat dat huurders dat was expliciet niet een toezegging en die zou ik graag gememoreerd willen hebben. Dank u voorzitter.

Als ik mag interrumperen, ja. Dat is volgens mij de tweede toezegging van de tweede dat ik meeneem in belangrijke mijlpalen die tussendoor en dat is er een van. Ja, fijn.

Fijn, dank u. Ik heb geen behoefte aan een tweede termijn. Dank.

Moet wel een beetje kwijt dat ik de toezeggingen wel een beetje aan inflatie onderhevig vind, want sommige dingen zijn gewoon heel logisch dat de wethouder doet. Natuurlijk gaat hij ons informeren als er Wooninvest niet 70% krijgt. Dat is toch logisch? Ik bedoel, daar staat toch nogal de crux, zeg maar, van dit hele voorstel, dus ik zou denken, natuurlijk kunnen we dat verwachten van de wethouder en dat is zeg maar zijn werk. Dus zeg maar volgens mij de dingen die extra zijn, zijn volgens mij een toezegging die je ook echt kunt inlossen, maar ja, actief informeren ja, maar goed dat terzijde. Volgens mij is het een goed stuk voor de rest en ik ben heel erg benieuwd naar de schuifjes en hoe we meer of minder invloed kunnen hebben. En wat dat betekent en wat het vooral betekent voor de betaalbaarheid van onze inwoners. Dat is voor ons heel belangrijk, maar dat is voor mij kraakhelder geweest.

Ik ga toch nog even iets proberen en dat is dit. Het onderzoek gaat verder een verkenning zijn over het energieconcept en de business case. En dan wil ik graag het fenomeen business case iets scherper hebben, is dat vanuit de gemeente gezien of zitten in die business case ook een aantal cijfers waarbij indicaties afgegeven worden over de betaalbaarheid door de inwoners? Want als wij dit zo goedkeuren, dan vraag ik me af, krijgen we dan de antwoorden die we als Raad willen?

Nou, dan sluit het een beetje op elkaar aan. Ik weet niet precies wat Guus met de business case of mijn collega Beek met de business case bedoelt, maar ik zit zelf ook een beetje aan te hikken tegen het proces al. Want de huurders van Wooninvest moeten straks een besluit nemen om wel of niet in te stemmen met een renovatie, al dan niet gekoppeld aan een warmtenet. Maar dan denk ik: met welke kennis van zaken doen zij dat? Wat betreft de rol die de gemeente heeft? Dus ik wil het ook nog eens een keer in mijn fractie terugleggen. Ik zit hier mee te stoeien. Want, ik bedoel ook in de tijd, zeg maar hoe dat gaat wanneer de uitkomsten van de rolmodellen duidelijk zijn en wanneer de huurders dan moeten instemmen. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar? Dit is...

Een vraag waar u ook nu nog even een antwoord op wilt van de wethouder of is dit een overweging die u voor uzelf meeneemt?

Dat laatste in ieder geval en wellicht kan de wethouder daar nog een visie op geven.

Daar komen we zo meteen op terug. Wethouder mevrouw Van der Heijden.

Ja, dank je. Wij overwegen ook om dit wel nog een bespreekpunt te maken en overwegen ook een motie. U heeft toegezegd om inzichtelijk te maken wat die kosten gaan zijn. Wat een soort risicoverdeling wordt, maar dan zoek ik nog naar: wat is dan het juiste moment om het college toch ook op te roepen? Een duidelijke communicatie ook voor inwoners, gewoon een moment waarop je ook nog kan zeggen die kosten zijn inzichtelijk of in elk geval de risico's van stijgende kosten waar die belanden. Of dat dan nu in de raadsvergadering het moment is om dat mee te geven of dat dat meer iets is om bij het investeringsbesluit mee te nemen, weet ik ook niet juist omdat er nog zoveel onzekerheden zijn. Dus dat is nog even mijn vraag wat de wethouder daarin adviseert. Ben je van de...

Ja voorzitter, ik ben nog even aan het kauwen op de vragen van de VVD en Gemeentebelangen. Dus ik ben heel benieuwd wat de wethouder daarop antwoordt, want ik snapte de vragen niet zo heel goed, maar dat kan ook aan mij liggen. En als het CDA aangeeft dat zij een motie gaan indienen, dan zal het waarschijnlijk een bespreekpunt worden. Tot zover voorzitter.

Ja dank u wel, voorzitter. Nou ja, ik wil in de allereerste plaats even zeggen dat wij blij zijn met het enthousiasme van de wethouder en zijn team op dit punt. Het andere gevoel dat me bekruipt is dat we toch de hele tijd zitten te praten over iets te veel variabelen en te veel onzekere factoren. En dat hoort natuurlijk bij dat we worden meegenomen in de beginfase of in bepaalde fases van het hele traject. Dat is daar dan onderdeel van, maar het betekent wel dat het heel moeilijk is om een algemeen overzicht te krijgen van wat er gaat gebeuren met die sturing, wat er na de koppeling aan de gasprijzen, wat dan het verdienmodel of het berekend model wordt, wat de invloed wordt van de gemeente. En het andere punt is natuurlijk dat we het hebben over een project, een eerste project in een onder een stulp waar een subsidie op zit van 4 miljoen, maar ook dat is dan weer een variabele als je het hebt over andere delen van de gemeente, want daar spelen dan andere grootheden en andere variabelen en weer andere factoren, dus dat maakt de hele kwestie behoorlijk onzeker. Maar laat ik het zo zeggen, wij volgen met belangstelling het traject.

Dat is een hele geruststelling voor de wethouder, vermoed ik. SP: Ja, ik...

Ik vind het een fantastische zin. Ik sluit me daarbij aan. Wij gaan dat ook met belangstelling volgen in de zorggrond, zeg maar. De gevolgen voor de huurders van sociale huurwoningen, die zijn er wat ons betreft nog steeds. Nou, dat gaat dus waarschijnlijk wel een vervolg krijgen, die discussie. Het is een complex verhaal en nou, we zijn in ieder geval blij met de behandeling straks in de Raad. Dan kunnen we even in de tussentijd nog te rade gaan bij onze fractie. Dank u wel. Dank u wel.

Wethouder, er staan nog een paar vragen open. Ja

Misschien toch even beschouwen en kijk ernaar. Volgens mij zijn we het met zijn allen over eens dat dit complexe materie is waar we in zitten en dat we tegelijkertijd in een proces zitten waar we eigenlijk nog een beetje aan de voorkant staan, hè? Dus het besluit dat nu voorligt is eigenlijk heel plat om in te stemmen met het verder verkennen van twee meest kansrijke ruimtelijke modellen en daar willen we heel graag als college mee door om dat verder te onderzoeken. Tegelijkertijd lopen er allerlei technische onderzoeken. Lopen er nog verdere participatietrajecten en daar zitten heel veel onzekerheden aan vast en daar ben ik het met u eens. Maar dat proberen we langzamerhand veel meer die puzzel te gaan leggen. En het belangrijkste is dat los van die doelen niemand, of het nou een inwoner of een gemeenteraad is, het gevoel krijgt dat we hier ingerommeld worden of dat er een besluit genomen moet worden onder dwang. Dus dat ben ik absoluut niet van plan, dus langzaamaan bouwen we dit op. Maar ik zou u toch willen oproepen om ons als college het vertrouwen te geven dat we het onderzoek naar deze twee rolmodellen kunnen oppakken en dat we tegelijkertijd met u samenwerken om die stappen goed te kunnen nemen. En in dat geval zou ik dan willen zeggen: laten we dan die eerstvolgende technische sessie die ik net toegezegd heb, direct na het zomerreces doen. Dan weten we net even wat meer. Tegelijkertijd zitten we voor een aantal belangrijke trajecten en dan heeft u het gevoel dat u ook even wat verder meegenomen wordt in dit traject en niet nu denkt dat dit een veel breder besluit is dan wat hier eigenlijk nu voorligt. Dat is eigenlijk wat ik wil voorstellen. Daarbij hoop ik u ook wat comfort te bieden, dat we niet een investeringsbesluit of dat er nu een motie aangenomen moet worden. Dat zou ik eigenlijk willen voorstellen.

Dank voorzitter, dan heel kort de vraag: kunt u dan wel toezeggen dat dat gebeurt voordat de inwoners ergens mee in moeten stemmen?

Volgens mij, en dan kijk ik toch even naar links, dat het traject van Wooninvest volgens mij pas echt in september of oktober zit, toch? Of nog veel later. Dus inderdaad, dan plannen we dat daarvoor, ervan uitgaande dat we, laten we zeggen, begin september die technische sessie kunnen plannen. Begrijp je?

Ik begrijp hieruit, mevrouw Van der Heijden, dat u bij deze ingetrokken bent.

Ingetrokken wat nog niet was bedacht. Check ja. Dat is het.

Houdt in dat, als ik even kijk, er bij geen van de fracties behoefte is om hier wat betreft dit onderwerp en dit deel van de ontwikkeling een hamerstuk van te maken. Of wilt u alsnog iets anders?

De wethouder heeft het duidelijk gezegd. Het is een investeringsbeslissing. Ik weet niet wat we dan voorbij zien komen aan gegevens over wat het voor inwoners gaat betekenen. Misschien is dat ook te vroeg. Ik weet het niet, maar laten we zeggen, ik tast ook een beetje in het duister in dit soort trajecten. Ik heb er geen ervaring mee. En dat is ook het mooie als raad. Ja, dat is eigenlijk een beetje de vraag, wanneer gaan we dat zien en in welke mate is dat dan beïnvloedbaar? Dat is een vraag.

Er ligt een besluit voor om verder met het onderzoek door te pakken. En in het najaar gaan we verdere besluiten inbrengen waar u in stelling wordt gebracht en waar we eigenlijk alles wat hier genoemd is, plus de sterke behoefte om grip te krijgen op waar u ook financieel de schuifjes heeft of waar u bepaalde risico's kunt wegnemen. Dat brengen we dan inzichtelijk in die besluitvorming.

Met andere woorden, voor dit onderwerp, dit deel.

Van het onderwerp, ja, dat is wat ik graag wilde horen. Ja, dank u wel.

Ik kijk nog even voor de zekerheid rond. Hamerstuk voor de volgende vergadering dan bij deze besloten. Dan gaan wij nu over naar agendapunt 3, dat zijn de hamerstukken voor vandaag.