1.b Presentatie Ontwerp Masterplan Bereikbaarheid CID Binckhorst

Willen we gaan tot de presentatie. De presentatie zal worden gehouden door de heer Van Dijk van APPM en meneer Van Dijk wordt bijgestaan door mevrouw Koopmans en meneer Van Dijk gaat zelf aangeven hoe hij de presentatie en de vragen in gedachten had. Meneer Van Dijk, u, het woord. Even kijken.

Kijken, ik ga rechtop staan, want dat is voor mijn rug wel zo fijn. Maar ik wil even testen of ik zo ook goed te verstaan ben voor iedereen. Ja oké, dat is fijn. Nou goedenavond dames en heren, zoals gezegd, mijn naam is Arend van Dijk. Ik ben werkzaam bij APM en ja, doorgaans in het dagelijks leven projectmanager voor grotere infraprojecten, zoals ook dit vraagstuk zoals het hier ligt. Ik ga jullie vandaag vanavond meenemen in de MIRT-verkenning bereikbaarheid CID Binckhorst, de context, de historie, waar komt dat eigenlijk vandaan? Wat is ook een MIRT-verkenning? En ik zal jullie ook meenemen in de stand van zaken van waar we op dit moment staan en wat er nog gaat komen. In het kort is dat mijn verhaal. Mevrouw Koopmans is omgevingsmanager voor een aantal van u misschien wel bekend. Dat is degene die dus verantwoordelijk is voor de afstemming met de omgeving en dat soort aspecten en zal mij ook bijstaan daar waar vragen eventueel aan de orde zijn op dat vlak. Wat doen wij als APM? Wij doen het onafhankelijk procesmanagement, zoals dat heet. We hebben een zestal opdrachtgevers die ons gevraagd hebben om dat hele proces van zo'n MIRT-verkenning en alle onderzoeken die erbij zitten in goede banen te leiden en ervoor te zorgen dat daar een weloverwogen onderzoek en documenten uitkomen waar men ook mee verder kan naar de volgende fase. Nou daarover vanavond dus meer. Oh ja, maar deze natuurlijk doen in ieder geval verder tikken, want dan gebeurt er op het scherm niet zoveel. Akkoord. Toegelicht programma ziet er als volgt uit: waarom een MIRT-verkenning en wat is dat eigenlijk, hè? Als we het hebben over de MIRT-verkenning? Wat is er tot nu toe al gedaan als het gaat om die MIRT-verkenning? Wat staat er nog te gebeuren en waar staan we nu en wat gaat er nog komen? Nou, eronder is dan zijn er vragen, die hadden we helemaal op het einde bedacht, maar ik denk dat het makkelijker is ook voor u om niet de hele rit op die vragen te moeten zitten, maar dat we dat even per onderdeel doen. Ik zal dan zelf ook wel even aangeven als het onderdeel klaar is of er op dat moment vragen zijn, dan houden we dat ook een beetje bij elkaar. Tot zover mijn inleiding. Ik stel voor dat we gewoon beginnen en ik hoop u mee te kunnen nemen in het verhaal. Allereerst. Waarom de MIRT-verkenning, waarom een MIRT-verkenning bereikbaarheid CID Binckhorst en wat is het? Als we kijken naar de regionale opgave die hier speelt, hè? De regio is aan het groeien. Zowel het aantal inwoners groeit, de hoeveelheid banen is aan het groeien en dat geeft best veel druk. Onder andere op de woningmarkt, zoals we dat in grote delen van de Randstad ook kennen. En er zijn ook afspraken over gemaakt over hoe die groei dan ook daadwerkelijk te faciliteren, onder andere in het Herstelakkoord. Wat is afgesloten in de zuidelijke Randstad is opgenomen dat er 240.000 woningen bij moeten komen in dit gedeelte van Nederland. Nou, die zullen niet allemaal hier terechtkomen, maar van die 240 moeten wel eens 170.000 woningen binnenstedelijk opgelost worden. En om dat op een goede manier te kunnen doen, zodat er ook nog voldoende ruimte blijft voor groen, et cetera, ga je daarvoor op zoek naar de juiste locaties. Nou, een van die locaties die daarvoor uitgekozen is, dat zijn eigenlijk twee locaties. We hebben het altijd over CID Binckhorst. CID staat voor Central Innovation District en de Binckhorst. Nou, dat kunt u allemaal. Dat staat voor het Binckhorst-gebied en in de CID Binckhorst. In die twee gebieden moeten bij elkaar zo'n 25.000 nieuwe woningen komen. Nou, u snapt natuurlijk wel dat die ontwikkelingen ook zijn effect hebben op bereikbaarheid. En bereikbaarheid is niet beperkt tot één klein gebied, alleen maar de straten rondom de Binckhorst, maar dat heeft natuurlijk een regionaal effect. Dat zijn verbindende vaten. Zie je het als water. Als je ergens een kraantje openzet, dan stroomt dat door alle leidingen, zeg maar. Daar moet dus een passende oplossing voor komen om de regio ook goed bereikbaar te houden. Nou, men heeft daar ook in voorzien dat, en dat onderstrepen alle partijen ook, dat die oplossing niet gezocht moet worden in het nog meer faciliteren van het autoverkeer. Nog meer asfalt erbij maken om die auto verder een plek te geven, maar dat men wil vooral die oplossing zoeken in een transitie, dus zoveel mogelijk faciliteren van openbaar vervoer, fietsvoorzieningen, loopvoorzieningen en andere vormen dan met het autoverkeer gaan. Nou, dat vraagt dus ook om dat goed te kunnen doen is een soort backbone nodig en die backbone zit dan in een HOV-verbinding. Kom ik zometeen ook nog even op terug. Als we gaan kijken naar het regionale perspectief, dan zijn dus vanuit de Metropoolregio Rotterdam Den Haag zijn er voor deze regio twee belangrijke onderzoeken die daar gaande zijn. Enerzijds is dat de ontwikkelvisie over de Koningscorridor. Dat is eigenlijk de verbinding tussen Den Haag Centraal richting Scheveningen. Dat is de westrak van de Koningscorridor en vanaf Den Haag Centraal richting Zoetermeer en richting Delft. Dat zijn zeg maar de twee oosttakken. U ziet die daarin blauw ziet die er staan. Een onderdeel van die Koningscorridor is de verkenning CID Binckhorst en dat is de bereikbaarheid over het Binckhorst-terrein eigenlijk vanaf Den Haag CS richting station Voorburg enerzijds en richting Rijswijk Delft anderzijds. Nou, wij werken dus ook met de MIRT-verkenning binnen de context van die Koningscorridor, waarbij ik ook kan melden dat toen we begonnen was er nog sprake van dat er ook daadwerkelijke doortrekking zou plaatsvinden. Inmiddels heeft de gemeente Den Haag ons laten weten dat die doortrekking voorlopig eventjes in de ijskast staat, omdat de onderzoeken aantoonden dat het voorlopig niet relevant is om dat te gaan.

Zou graag willen vragen aan het eind als dat zou kunnen. Als we dan kijken naar die opgave voor de CID Binckhorst als onderdeel van het hele bereikbaarheidsvraagstuk. En dan gaat dat eigenlijk om het faciliteren van die stedelijke opgave die daar zit. Op een zodanige manier dat de regio ook bereikbaar blijft. Daarnaast willen we ook proberen om een aantal drukke punten die daar zitten, zoals de Binckhorstlaan, aan te pakken. Het is een netwerk, hè? Dus het is allemaal met elkaar verbonden, dus door hier maatregelen te treffen kun je ook kijken of je een aantal problemen op andere plekken op kan lossen. En een daarvan is ook het Rijswijkseplein waar naar gekeken wordt. En wat we willen doen is eigenlijk de plannen en de ambities die er al zijn in de regio om meer werk te maken van fietsverbindingen en loopvoorzieningen om daar ook verder aan bij te dragen. Kernachtig gezien zijn dat de drie doelstellingen waarmee wij op pad gestuurd zijn om te kijken hoe daar invulling aan gegeven kan worden. Nou, ik heb net al even genoemd. Wij doen dat natuurlijk niet zomaar. Er zijn een aantal partijen die daar de initiatiefnemers voor zijn. Ja, ik zeg altijd dat zijn zes partijen. En de gemeente Rijswijk. Inmiddels heeft de gemeente Rijswijk dankzij uw nieuwe wethouder overigens nog eens een vorige functie en wat stevigere positie aan tafel gekregen. Maar oorspronkelijk is het proces gestart met zes initiatiefnemers. Dat is naast de gemeente Leidschendam-Voorburg, de gemeente Den Haag, de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, provincie Zuid-Holland en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Binnenlandse Zaken. Binnenlandse Zaken is aangehaakt vanwege de raakvlakken die dit project ook heeft met de woningbouw en de stedelijke ontwikkelingsopgave die hier aan vastzit. En dat is voor ons ook altijd een belangrijk gegeven, die wederkerigheid die er zit tussen enerzijds de ontwikkelopgave die daar zit op dat stedelijk vlak alsook de bereikbaarheidsopgave die daaruit volgt. Dat moet matchen met elkaar, laat ik het zo maar zeggen. Gemeente Rijswijk heeft dus een wat aparte positie. Die was in eerste instantie niet een van de opdrachtgevers. Inmiddels hebben ze wel de intentieverklaring ondertekend en zitten ze eigenlijk min of meer volwaardig aan tafel. Ze zijn er wel aan het kijken hoe ze in de volgende fase of ze dan ook echt als opdrachtgever willen gaan meedoen. Nou, dat gaan we zien later dit jaar, begin volgend jaar kom ik zo ook nog op terug. Een MIRT-verkenning. Een korte toelichting daarop meer. Het staat voor Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport. En dat is een context eigenlijk, waarbij het Rijk samen met de landsdelen en de regio's afspraken maakt over hoe de opgaves die zitten op het stedelijk vlak en op het bereikbaarheidsvlak. Hoe ze samen die opgaves gaan tackelen. Nou, dat betekent dat je volgens vaste processen eigenlijk vaste stappen gaat kijken naar wat is eigenlijk die opgave, hoe groot is die opgave en hoe kunnen we daar het beste antwoord op geven en samen prioriteren? Rijk en regio ook in de beschikbare middelen, welke projecten, welke opgaven ze daarmee willen oplossen? Nou dat kent een aantal vaste stappen. Het begint met een soort initiatieffase waarbij je probleemverkennend aan de slag gaat. Want ja, wat speelt er eigenlijk en hoe belangrijk is dat eigenlijk? Definiëren en afbakenen daarvan. En vervolgens kom je in de verkenningsfase terecht. Nou, dat is de fase waar wij nu ook in zitten. En in die verkenningsfase, dan is het eigenlijk de kern is het goed onderbouwen van de toegevoegde waarde of de noodzaak dat er iets moet gebeuren en het trechteren naar mogelijke oplossingsvarianten die daar zijn om daar op die opgaven goed antwoord te kunnen geven. Nou vervolgens als je die fase met elkaar door bent, dan neem je aan het einde van zo'n fase een voorkeursbeslissing. En dan ga je naar de planuitwerkingsfase en dan worden de plannen ook echt concreet gemaakt, dus dan wordt er uitwerking gegeven aan bijvoorbeeld ontwerpen van hoe dat nou daadwerkelijk in de fysieke openbare ruimte gaan landen. Hoe ziet dat er dan uit? En dan wordt het dan concreet gemaakt. Van waar komen boompjes, hoeveel parkeerplekken zijn er nou nodig? Hoeveel parkeerplekken komen er terug? Wat betekent het voor grondeigendom en al dat soort zaken zit in de fase die daarna komen en na die planuitwerkingsfase aan het einde van die planuitwerkingsfase maken partijen met elkaar een projectbeslissing en die projectbeslissing is eigenlijk het besluit om daadwerkelijk ook iets te gaan realiseren, dus daar zit nog een laatste go no go. Nou, dan krijg je de realisatiefase waarbij al die vergunningen geregeld moeten zijn, bestemmingsplanprocedures geregeld moeten zijn, grondeigendommen moeten verworven zijn. Uiteindelijk heb je dan iemand nodig die dat gaat bouwen en dan kun je gaan realiseren. Belangrijk in deze context is even te benoemen dat we voor de HOV Binckhorst of voor de MIRT-verkenning Binckhorst in 2019, ik laat dus ook nog even een plaatje van zien, het zijn een aantal besluiten genomen. In 2019 is één besluit genomen over no-regret maatregelen. Daar hebben we partijen eigenlijk met elkaar uitgesproken dat er een aantal maatregelen te treffen zijn in de omgeving in de context van die bereikbaarheidsopgave, die hoe dan ook wat er ook gaat gebeuren, goed zijn omdat ze bijdragen aan die bereikbaarheid. Nou, dat is al een pakket aan maatregelen, wat op dit moment in voorbereiding en deels in uitvoering is en dat staat in die zin is wel gekoppeld aan en verbonden met MIRT-verkenning waar we nu mee bezig zijn, maar het staat er in zekere zin dus ook los van, dus ook daar zijn de financiële middelen zijn daar al voor geregeld. Een besluit is al genomen om dat te gaan uitvoeren. Iets concreter dan als we dan kijken naar die MIRT-verkenning en we kijken naar de stappen die daarin zitten voor specifiek CID Binckhorst. De startfase en de analytische fase. Dat zijn twee fases, die hebben we al doorlopen. Die zijn in 2018 en 2019 zijn die in het BO MIRT het bestuurlijk overleg in de context van het MIRT zijn die geweest. Dat is dan het BO MIRT is dan het overleg waar de minister en de staatssecretaris samen met bestuurlijke vertegenwoordigers vanuit de regio aan tafel zitten om de afspraken met elkaar te maken over wat ze willen gaan doen. Nou in die analytische fase is onder andere een soort van trechtering geweest naar kansrijke oplossingsvarianten. En dat is ook waar wij vorig jaar eigenlijk in 2020 het stokje hebben opgepakt en onderzoek zijn gaan doen naar de beoordelingsfase en hebben we gekeken van die kansrijke oplossingsvarianten. Ja, hoe kansrijk zijn die dan? Wat zijn daar dan de effecten van? Een heel belangrijk onderdeel daarin is, is de planMER-procedure. En dat is een procedure die gaat over het in beeld brengen van de milieueffecten van het structuurvisieplan van het masterplan wat we aan het maken zijn. Nou dat kent ook weer een aantal vaste stappen. Waar ik zometeen dit eentje nog even heel expliciet in zal toelichten ook en die stappen, dat zijn ook gewoon procedures waar wij ons aan moeten houden. Daar hebben we ons aan te doen. Op dit moment zitten we eigenlijk een beetje aan het einde van de beoordelingsfase. U ziet daar ook staan. Ambtelijk vastgesteld Q2 2022. Dat is eigenlijk waar we nu staan. En dat is het concept masterplan mobiliteit. Dat is eigenlijk hetgene wat er nu ligt en ik zal zometeen ook wat meer toelichten over wat daar dan allemaal in staat. Maar dat is voorlopig op basis van de inhoudelijke onderzoeken. De uitkomsten van het hele traject dat we in het afgelopen 1,5 à twee jaar doorlopen hebben. De besluitvorming die moet dus nog daadwerkelijk plaatsvinden. Eigenlijk zijn we dat nu ook met die hele ophalen van een zienswijze doen we ook om die besluitvorming goed te kunnen doorlopen. Die moet bij alle partijen, zowel bij het Rijk als ook hier in de regio bij de verschillende partners, ook bij de provincie ook bij u. Moet die besluitvorming nog gaan plaatsvinden en dan is het ook heel belangrijk om de omgeving daarin goed te horen, zodat de meningen de reacties de zienswijzen vanuit de omgeving goed meegenomen kunnen worden in de besluitvorming die elk orgaan voor zich moet gaan doen. Dat even wat betreft de context van zo'n MIRT-verkenning. Als we dan specifiek even inzoomen op de MIRT-verkenning CID Binckhorst en de doelstelling daarvan. Dan is dat een hele mooie fonds in die staat. Er zitten drie componenten in die belangrijk zijn en dat is een dat we een passende onderbouwing moeten leveren van nut, noodzaak, effecten en toegevoegde waarde, hè? Dus wat levert het nou daadwerkelijk op? Levert het überhaupt iets op en is het dus ook zinvol om daar geld in te stoppen? Een tweede is dat er een voorkeursalternatief gekozen moet kunnen worden op basis van die passende onderbouwing. En in ons geval betekent dat voorkeursalternatief dat het een totaalpakket is van bereikbaarheidsmaatregelen. Dus het is niet waaronder een van die bereikbaarheidsmaatregelen is dus een HOV-verbinding. Als je het dan hebt als projectmanager, praat ik doorgaans vaak over scope, hè? Wat is nou de context, de opgave die ik heb? Wat is nou mijn scope van mijn project van mijn opgave? Nou, die bestaat dan ook. Ja, we onderscheiden daar grofweg twee delen in. Enerzijds is dat die HOV-verbinding. Anderzijds is dat ook een aanvullend pakket aan bereikbaarheidsmaatregelen. En dat aanvullende pakket bereikbaarheidsmaatregelen, dat zijn dus bereikbaarheidsmaatregelen die gericht zijn op smart mobility, op fiets, op logistiek en die er toe moeten dienen om die mobiliteitstransitie die je op gang wil brengen om die ook te versterken en te ondersteunen. Dat voor wat betreft even de context en de aanleiding. Dan was er

Achterin was de eerste vraag van mevrouw Lieke Muller van het CDA. Ja, dank.

Dank u wel voor de presentatie of in ieder geval voor dit gedeelte van deze inleiding. U gaf aan dat het op dit moment niet relevant is voor de gemeente Den Haag. Waarom is het niet relevant? Heeft dat te maken met geld, stikstof, verwachte verkeersdruk, vraag?

Heb ik gezegd dat dat niet relevant is voor de gemeente Den Haag. Oh, dat de Koningscorridor, ja u bedoelt dan wat ik zei over de Koningscorridor. Ja, oké.

Waar dit gedeelte op aan zou sluiten, dus ik ben dan wel benieuwd waarom de gemeente Den Haag zo'n deel niet relevant vindt. Ga niet omdat.

Omdat ze het niet relevant vinden, hè? Dus ze hebben die ambitie wel. Vanuit de regionale bereikbaarheid ziet men dat het zinvol kan zijn in de toekomst om een verbinding te maken. Naast de RandstadRail-verbinding die er al is, maar een verbinding te maken vanuit de Binckhorst via Voorburg richting Zoetermeer. Alleen, vorig jaar heeft men onderzoeken gedaan daarnaar en dat zijn echt hele premature onderzoeken, waarbij ook gekeken is van wat is eigenlijk de toegevoegde waarde van zoiets? Dus we hebben een hele vroege, wat ze noemen, maatschappelijke kosten-batenanalyse gemaakt. En daar kwam een ja, zo lage score uit dat men op basis daarvan geconstateerd heeft: van ja, we hebben nog zoveel andere ambities. Laten we ons focussen op die andere ambities en deze even in de ijskast parkeren. En is...

Is een hoogwaardige verbinding met Leidschendam-Voorburg en/of Delft. Dan wel blijkbaar door die keuring heen gekomen.

Ja, daar kan ik zometeen ook wat meer over vertellen, want we hebben ook zo'n MKBA-onderzoek, zo'n maatschappelijke kosten-batenanalyse, moeten maken. Ik heb een...

Een lijstje, meneer Van Wissen, u wordt eraan toegevoegd. Ik had eerst meneer Hellendall van de VVD.

Wat moet ik ermee doen? Zeker of niet. Ja, dank.

Dank u wel, voorzitter, dank u wel voor het eerste hoofdstuk, ja. Maar ik wil mijn vraag daarop aansluitend stellen, want ik weet dat de buurt daar ook erg door verrast is, want er leven al heel veel vragen van: waarom moet die überhaupt naar Voorburg? En dan was het antwoord altijd: ja, maar hij moet straks door naar Zoetermeer. En nu is het verhaal: hij gaat niet door naar Zoetermeer, hij stopt in Voorburg. Dus waar is het, en dat was ook de nut en noodzaak van het hele plan. Waar is nou de nut en noodzaak van het stoppen in Voorburg? Wie gaat daar gebruik van maken, waar blijkt dat uit? Nou, ik zal...

Zometeen nog wat meer vertellen over de studies die we hebben gedaan, hè? Een van de studies die we gedaan hebben, is de verkennende studie. En in de verkennende studie kijk je eigenlijk van, hoeveel wordt er gebruik gemaakt van de verschillende onderdelen van zo'n verbinding die je hebt? En daar zie je dat er wel degelijk een bepaalde hoeveelheid reizigers zit die gebruik maakt. Vanuit de regio komt naar station Voorburg en vanuit station Voorburg, daar richting de Binckhorst zou gaan en vice versa. Dus mensen die wonen in de Binckhorst en gebruik zullen maken van station Voorburg om hun reis te vervolgen. Eerlijkheid gebiedt ook te zeggen, dat kunt u ook nalezen in de onderzoeken dat dat geen hele stevige verbinding is, hè? Dus de hoeveelheid reizigers die daar zit, dat zijn geen vele duizenden reizigers of zo, hè dus en het is aan partijen om te bepalen hoe ze daarmee omgaan. Is daarmee uw

Kunt u komen heel veel vragen achteraan, maar deze vraag is nu beantwoord denk ik wel. Ik ga even de volgende vraag behandelen.

De volgorde die ik in eerste instantie heb gezien. Meneer Klaarhamer, u bent de volgende. Graag luid en duidelijk spreken is het verzoek aan een ieder.

Dank u wel voorzitter, bedankt alvast voor de presentatie. In hoeverre kan bij besluitvorming het participatieproces nog invloed uitoefenen?

Nou, u bent zometeen aan zet als gemeenteraad om als een van de partijen een besluit te nemen over hoe u verder wilt met deze opgave. En het participatieproces draagt eraan bij, omdat u de mening te horen krijgt van hoe uw inwoners denken over deze opgave en de oplossing die uit de inhoudelijke onderzoeken komt. En dat is de bijdrage die in deze fase aan de orde is, hè? Dus het is vooral het beïnvloeden van de bestuurlijke besluitvorming die bij elk van de gremia moet plaatsvinden. Er wordt op dit moment geen bestemmingsplan vastgesteld. Er worden geen vergunningen aangevraagd. Er worden geen andere onomkeerbare dingen zoals grondverwerving of etcetera gedaan. Dat zit allemaal in de fases die erna komen, dus een formeel beroep bij bijvoorbeeld de Raad van State of iets dergelijks is op dit moment niet aan de orde.

Meneer Van Hoogdalem, u was de volgende op het lijstje. Ja, dank.

Dank u wel, voorzitter. Een van de uitgangspunten die u hanteert, is dat er relatief weinig autobezit en -gebruik moet zijn en dat daar de wijk ook op wordt ingericht. Om dat te bewerkstelligen zegt u: "Nou, dan ontmoedigen we dat door de parkeernorm te verlagen." Mijn vraag is eigenlijk: denkt u dat het verlagen van een norm invloed heeft op het gedrag van automobilisten? Want wat we nu de komende tijd hebben gezien, is dat de verkoop door COVID van tweedehands auto's en tweede auto's in gezinnen enorm is gestegen. Ikzelf ben in de jaren '90 betrokken geweest bij campagnes, zoals Het Nieuwe Rijden van VROM. Achteraf gezien moeten we vaststellen dat de beïnvloeding die we wilden plegen op automobilisten volkomen mislukt is. Kortom, u heeft een aantal uitgangspunten, maar wat gebeurt er nou als dat niet lukt? Is er een scenario waar u rekening houdt met het feit dat die automobilist zich niet gedraagt zoals u graag zou willen? Want het heeft enorme consequenties voor de omliggende Voorburgse wijken, want daar wordt namelijk straks de overlast gevoeld.

Strikt formeel moet ik dan zeggen: dat zit niet in de scope van mijn onderzoek, maar ik snap dat hij daar ook graag een antwoord op zou willen. Ja, het gaat altijd om een pakket aan maatregelen en daarom wordt hier ook gekeken naar meerdere maatregelen die je treft. Wat wij zien uit het onderzoek, hè? Dat kunt u ook teruglezen in de voorwaardestudie, is dat als je alleen maar het pakket aan maatregelen treft, zoals we dat nu zo meteen laten zien en de AOV-verbinding aanlegt, dat het effect wat dat heeft op de mobiliteitstransitie ook maar beperkt is. Tenzij er gericht sturend autobeleid wordt toegepast. Ook dat is in de voorwaardestudie onderzocht. Een van de aspecten die daarin zit, is dan ook weer het parkeerbeleid, maar er zit veel meer aan vast. Dat gaat ook over het beperken van doorstroming in wijken, dat je bepaalde wegen afsluit. Dat gaat over het beperken van snelheden en dan heb ik het over het gebied van de Binckhorst waar we nu over praten. Gemeente Den Haag heeft er ook concrete ideeën over, maar het gaat dus om een groter, breder pakket dan alleen maar dat, waarbij je probeert om de mensen, sowieso de nieuwe mensen die daar komen, zoveel mogelijk uit de auto, maar vooral ook in de andere voorzieningen te krijgen. Nou, dat en ja, of dat het probleem helemaal gaat oplossen. Ja, dat zal afhangen van hoe men zich daadwerkelijk gaat gedragen.

Ik denk dat uw vraag voor nu voldoende beantwoord is. Ik heb nog twee mensen gezien, meneer Van Wissen, Gemeentebelangen.

Ja, maar mijn eerste vraag was exact hetzelfde als die van de heer Van Hoogdalem, want ja, kun je mensen zo sturen, kun je ze dus zo ontmoedigen dat ze daadwerkelijk de auto laten staan? Maar goed, die vraag is beantwoord, dank. Dat scheelt ons.

Ons weer, mevrouw Paul, Partij van de Arbeid is de volgende. Ja, dank.

U wel, er worden een aantal vragen gesteld over nut en noodzaak. En wie heeft bedacht dat we moeten stoppen in Voorburg? Dan ga ik nadenken over hoe de governance is geregeld. Misschien staat er een stuk hoor, maar ik heb ze nog niet allemaal door kunnen lezen. Zijn alle partijen die meedoen, want ik zag Rijswijk bijvoorbeeld helemaal aan het eind helemaal apart staan. Is er later bijgekomen, is er gelijkwaardigheid in de partijen in hoe er wordt besloten en hoe het geld is verdeeld. Waarschijnlijk niet hoe het geld is verdeeld, maar daar was ik even naar op zoek. Even kijken.

Is een gelijkwaardigheid in zekere zin wel, alle partijen zijn vertegenwoordigd. In de, nou u noemt dat governance structuur hè, dus de organisatiestructuur zoals we de sturing op de opgaves zoals we die gebouwd hebben, dus we werken in. We hebben dan zelf vanuit APM een projectteam waarbij we alles begeleiden, coördineren, uitzetten. Dat is het operationele werk. Wij stemmen daarmee af met een kernteam en in dat kernteam zijn alle 7 partijen vertegenwoordigd. We hebben daar boven dat kernteam een ambtelijke stuurgroep zitten. Daar zijn ook alle 7 partijen in vertegenwoordigd en daarboven zit weer een bestuurlijk overleg waar de bestuurlijke vertegenwoordigers van alle partijen in vertegenwoordigd zijn. Dus in die zin is dat, om maar even de chain of command, zeg maar, daar zijn alle partijen in vertegenwoordigd. Als het dan gaat over de financiële bijdrage die ieder levert. Ja, daar zie je natuurlijk wel dat naar rato van draagkracht partijen bijdragen. De bulk van wat geïnvesteerd wordt, komt bij het rijk vandaan. Op dit moment moet ik erbij zeggen, want de afspraken zoals ze nu zijn, zijn gemaakt voor de fase waar we nu in zitten en een van de onderdelen die we dit jaar gaan doen is ook met alle partijen kijken wil men verder. En zo ja, onder welke condities en hoe wordt dan ook de financiering geregeld? Nou, dat is onderwerp van gesprek. Ik geef u wel aan mee, ook dat heb ik ook op andere plekken wel eens aangegeven. Het gaat om een regionale opgave. Een regionale opgave geeft ook dat je kan lokaal tegen zijn, maar als men het nou echt noodzakelijk vindt dat het gebeurt, dan zijn er ook mogelijkheden waarbij je als eenling lokaal gezien, als dat een eenling is, ja wel ook wel gedwongen zou kunnen worden om dat te doen. Ik wil niet zeggen dat dat aan de orde is, hè? Maar dat behoort wel tot de mogelijkheden.

Voor nu even voldoende, denk ik mevrouw Van Dantzig, meneer Wilschut ChristenUnie. Ja.

Ik heb precies hier een doorvraag op, dus dat komt wel goed uit. Waarschijnlijk. Want als Den Haag in zijn eentje kan besluiten dat we niet gaan doortrekken, dan lijkt me dat iets wat binnen die governance besloten moet worden met die zes partijen. Hoe zit dat? Dat begrijp ik nog niet. Nou die

6 partijen of die 7 partijen die zijn dus voor de MIRT-verkenning C de Binckhorst, dus die gaan niet over de doortrekking. Die doortrekking is onderdeel van de onderzoeken die vanuit de Metropoolregio Den Haag geïnitieerd worden, dus die worden in die context met elkaar afgesproken. Het is ook een MOVV, help me even Jeroen. Metropolitane oplossing voor vervoer en verstedelijking, zeg ik dat goed? Nou, dat is een hele context, zeg maar, waarin deze regio aan gewerkt wordt. En daar maakt de Koningscorridor onderdeel van uit. En daar zit weer een andere governance structuur op dan dat we dat hier specifiek voor de C de Binckhorst. Ik zie...

U instemmend knikken, meneer Wilschut. Kan ik naar de volgende, of heeft u nog een aanvullende vraag? Nou ja, dat...

Heel goed, meneer Hielkema, ik wil alvast even aankondigen dat ik hierna nog de tribune de gelegenheid wil geven en dat we daarna naar het volgende blokje doorgaan omwille van de tijd. Meneer Hielkema, D66. Ja, ik

Had een vraag over uw laatste slide, Scope. Daar staan mooie, prachtige technische termen. In ieder geval voor mij. Ik miste daarin dan termen als duurzaamheid, groen, veiligheid, leefbaarheid. Zitten die wel in scope of gaan we nu ook zeggen dat die hier buiten scope zijn gevallen?

Ik ben zelf heel blij dat u dat zegt. Dat zijn aspecten die in die zin niet zozeer de scope bepalen, want dat is hetgene wat je gaat doen en waar u het over heeft is hoe je het gaat doen. Leefbaarheid kom ik zometeen op terug, want dat is wel onderdeel van de onderzoeken die we doen, hè? Dus wat is de impact op leefbaarheid en hoe wil je daar dan vervolgens mee omgaan? Daar maak je in deze fase ook afspraken met elkaar over. Dat zal ik ook nog wat toelichten als we komen bij de intentieverklaring. Als het gaat om het aspect duurzaamheid zullen partijen zich ook moeten uitspreken, bijvoorbeeld in een bestuursovereenkomst of op een andere plek over hoe ze dat een plek willen geven in de verdere uitwerking van dit project. Op dit moment is het hetgene wat we eigenlijk doen is bepalen met elkaar van wil men überhaupt verder, is er voldoende passende onderbouwing om die volgende stap te zetten en als we die volgende stap willen zetten, wat is dan de lijn op de kaart die we daarbij willen aanhouden? En wat is het pakket aan maatregelen wat we daarbij verhogen? Misschien heel

Heel kort, dus dat zijn randvoorwaarden. Hoe bedoelt u dat?

En duurzaamheid in ieder geval, die noemde u ook.

Dat hangt er dus vanaf hoe partijen daar afspraken met elkaar over maken. Maar ik vind zelf, dat is echt mijn puur persoonlijke mening, dat we in deze tijd niet meer anders kunnen dan dat je dat ergens een plek geeft in een project en dat je daar serieus in de plannen die je zometeen gaat uitwerken ook over nadenkt. Hoe ga je om met klimaatadaptatie, met duurzame materialen, hergebruik etcetera? Helder denk ik.

Denk ik, ik kijk even naar de publieke tribune. Zijn er vandaag daar nog vragen, mevrouw De Vries? Ik

Even nadenken hoe ik hier vanuit mijn beperkte rol, zeg maar. Excuus, hoe ik hier vanuit mijn rol een passend antwoord op zou kunnen geven. Ik denk dat... Ja, hij valt de hele tijd uit. Nou, ik praat gewoon rustig door. Geef vooral aan als hij weer uitvalt. Maar we praten hier over de regionale versterkingsopgave, hè? Het realiseren van al die woningen in deze regio is niet niks en dat is iets wat net zo goed de inwoners en de kinderen én de woningzoekenden in Leidschendam-Voorburg aangaat, want die mensen willen misschien wel in een bepaalde gemeente wonen, maar zo strak zijn die gemeentegrenzen ook weer niet. Er moet in een regio beschikbaarheid zijn. Dat is in ieder geval hoe ik vind dat je ernaar kijkt en hoe we hier ook naar gekeken hebben. En als je dan vanuit die context gaat kijken naar wat betekent dat dan als je daar zo'n plek van vindt en je bent met die ontwikkeling bezig, wat betekent dat dan voor bereikbaarheid, dan levert dat een opgave. Een van de dingen die uit de vervoerbare studie komt, is dat het bouwen van die hele verstedelijking van het CID en de Binckhorst bijna een verdubbeling geeft van de hoeveelheid autoverkeer als er niks gedaan wordt. Nou, dat kan ook, en dan kun je zeggen, van ja, dan sluiten we Leidschendam-Voorburg af van Den Haag en dan kan het er helemaal niet meer naartoe. Staande lijden.

Als we het hebben over bestaande lijnen in de onderzoeken, moeten we altijd uitgaan van ook een referentiesituatie en dat is een situatie waarin we niks doen. En dan gaan we dus uit van de bestaande lijnen van de bestaande situatie, wat je altijd doet als het gaat om lijnvoering of het toevoegen van een nieuw systeem, in dit geval dan een HOV-systeem. Zeg maar, is dat je op dat moment ook gaat kijken van hoe zit dan de complete lijnvoering van het hele netwerk in elkaar? Nou, dat is iets. Ja, daar kunnen we allemaal hypothetische dingen nu over gaan zeggen, maar dat is veel meer iets voor de toekomst, ook voor de vervoerder die er dan bij betrokken wordt om dan de lijnen netkaart van het totale netwerk te gaan maken.

Dan ga je eens kijken naar de bestaande infrastructuur. Nou

Er zijn wel aannames gedaan over hoe dat netwerk eruit zou kunnen zien. Die vindt u ook terug in de vervoerbaarheidstudie. Daar zit een kaartje in. Dat is de aanname die op dit moment gedaan wordt om ook de berekeningen te kunnen maken, dus er wordt ook rekening gehouden met andere buslijnen die er nog zijn en andere tramlijnen die er zijn om ook iets te kunnen zeggen over wat nou de toegevoegde waarde is van zo'n HOV-verbinding die er dan over de Binckhorst zou komen. Alleen of dat er in de toekomst ook daadwerkelijk zo uit gaat zien. Ja, daarvan zeggen we, in alle eerlijkheid: dat is de vraag, want het hangt ook af van hoe een vervoerder daartegenaan kijkt. Tegenwoordig hebben we vraaggestuurde concessies en dat betekent dat de vervoerder grotendeels zelf mag bepalen welke routes hij het meest rendabel acht om zoveel mogelijk mensen te kunnen verplaatsen van A naar B.

Wat zegt dat? Het zijn aannames. Het is allemaal voor een weekend met iets en. Wat je hiermee doet zodra het op is, wel mensen in hun wijk belast er niet van hebben? En, dat is net zoals met parkeerbeleid. Je kunt het parkeerbeleid aanpassen. Vervolgens gaan ze parkeertoeristen spelen. Dat ze daar niet betalen, dat ze daar wel kunnen staan. Ik bedoel maar, ik vind dat als je onderzoek doet, moet je dat ook goed doen. Niet uitgaan van rekenmodellen en aannames. Mevrouw.

Ik wilde een punt maken, want dat is wel een belangrijk item, denk ik. Als we allemaal zeg maar konden weten wat er in 2040, want daar praten we over, 2040, hoe de wereld eruit zou zien. Dat zou mijn werk als het begeleiden van dit soort projecten een heel stuk makkelijker maken. Dat weten we niet. En daar hebben we hele slimme mensen voor die dat proberen, die die werkelijkheid te benaderen met modellen. En dat is de werkwijze die al jarenlang sinds jaar en dag ingeburgerd is. En hoe dat heet.

Dank voor de beantwoording meneer Bollemeijer, is het geloof ik, hè? Uw vraag. Voorzitter.

Voorzitter, excuus voorzitter. Voorzitter, puntje van orde. Dat is jammer. Dankjewel en nee, puntje van orde. Puntje van orde, voorzitter. Ogenblik, meneer.

Ja, ik krijg berichten op mijn telefoon dat de mensen op de tribune vragen stellen. Mensen thuis kijken ook mee, maar de mensen op de tribune zijn niet te verstaan zonder microfoon.

Dan stel ik voor dat u even naar een microfoon hier komt. Goed punt, meneer? Heel dank.

Goedenavond, mijn naam is Bolle Meijer. Ik woon op de Prinses Mariannelaan en al vele jaren volg ik de ontwikkelingen op de Binckhorst met grote belangstelling. Ik zal straks ook inspreken. Een van de vragen die ik bij bestudering beantwoord kreeg, was eigenlijk waarom nou zo nodig de Binckhorst naar Voorburg West zou moeten gaan. Terwijl ik, als ik op de kaart kijk, zie dat iedereen die op de Binckhorst of in het Central Innovation District woont, natuurlijk direct naar Den Haag Centraal of Holland Spoor of Laan van Nieuw Oost-Indië zou gaan. En ik begreep bij bestudering pas dat daar in de verre toekomst getwijfeld wordt over de capaciteit van de Haagse stations Centraal, Holland Spoor en Laan van Nieuw Oost-Indië en dat men daarop vooruitlopend eigenlijk deze lijnen gaat aanleggen. Hetzelfde met de lijn Holland Spoor naar Delft, de tramverbinding. Die is er al jaren. Waarom is het nodig om daar plotseling een paar 100 m parallel aan een verbinding met de Binckhorst te maken terwijl je allerlei mensen wil hebben in de Binckhorst die graag lopen, die jong, fit, vermogend zijn? Snelle fietsen, elektrische fietsen, dan ga je niet naar Voorburg West, dan ga je gewoon naar een van de grotere stations. Begrijpt u mijn vraag?

U mag de microfoon weer uitzetten, meneer Ballegeer, dank u.

Ik heb nog niet direct een vraag gehoord, maar...

Er is geconstateerd dat die stations mogelijk in de verre toekomst een capaciteitsprobleem zouden kunnen krijgen en daarom wordt er gekeken naar andere plannen. Waarom wordt niet de capaciteit van die stations verbeterd?

Nou, dat de capaciteit van de stations niet de aanleiding is om deze studie te gaan doen. De aanleiding is dat de ontwikkelingen op de Binckhorst gaande zijn, waarbij die mensen ook daadwerkelijk willen verplaatsen. En wat we hier dus onderzoeken is in eerste instantie geïnitieerd vanuit de nota reikwijdte en detailniveau. Daar kom ik zo ook op terug, want dat is maar dat we rekening moeten houden met die doortrekking richting Zoetermeer. Dat is een van de redenen voor de aanleidingen voor Voorburg geweest. Dat is ook hetgeen wat we nu hebben onderzocht of dat daadwerkelijk is, hoe dat verder gaat, hè? Dat is nogmaals, dat is aan de partijen gezamenlijk om dat te doen. En ik heb net al iets gezegd over de verbinding tussen Voorburg West en de Binckhorst of het station Voorburg en de Binckhorst. Ja, en veel meer kan ik daar ook niet over zeggen dan dat.

Lijkt het u niet veel waarschijnlijker dat veel van de mensen die op de Binckhorst wonen, Hagenaars of Hagenezen zijn en dat die ook naar de Haagse stations gaan?

Het is altijd twee richtingen, dus je kijkt niet alleen naar mensen die op de Binckhorst wonen en naar Den Haag zouden willen, maar je kijkt ook naar mensen die vanuit de regio komen en naar de Binckhorst toe zouden willen. En nogmaals, het spoortje dat er zit, de hoeveelheid reizigers en dat kunt u nalezen in de voorwaardestudie. De hoeveelheid reizigers die daar zit op het stuk tussen Voorburg West en station Voorburg en de Binckhorst. Ja, het is een eindstukje en het is niet heel, heel erg groot en daar kunnen partijen dus kiezen hoe daarmee om te gaan. Ik wil

Even komen tot een afronding van dit punt. Niet nadat ik even heb gekeken naar de technische ondersteuning of er nog vragen vanuit huis zijn online. Nee. De vraag die gesteld was, was of de microfoon meneer Helder had hij al ingebracht? Dus dan kunnen we door naar het volgende blok, meneer Van Dijk.

Excuses. Dat was dus de context. Als we dan gaan kijken naar wat er in de afgelopen twee jaar eigenlijk gedaan is, is het allereerste wat belangrijk is om te noemen, de nota reikwijdte en detailniveau. In 2020 zijn we gestart met het voorbereiden van de hele plan-MER-procedure. Dat is dus die milieueffectrapportage, die formele procedure die we moeten doorlopen om het masterplan dat er zo meteen ligt, goed te toetsen op de milieueffecten. Dat begint met wat we noemen een nota reikwijdte en detailniveau. Wat je daar doet, is eigenlijk beschrijven: wat is nou het uitgangspunt van je hele studie? Wat zijn de varianten die je gaat onderzoeken? Welke effecten ga je ook onderzoeken? En een heel belangrijk onderdeel daarin is het afwegingskader. Het afwegingskader omschrijft eigenlijk de criteria op basis waarvan partijen zeggen: dit zijn de criteria die wij willen gebruiken om zo meteen te komen tot een voorkeursvariant, een voorkeursalternatief. Die notitie reikwijdte en detailniveau, daar is ook inspraak op geweest. Die is vastgesteld in de verschillende colleges, behalve Rijswijk moet ik erbij zeggen, want die was toen nog niet aan boord. En daar zijn we verder mee gegaan en zijn gaan kijken: ja, als we dat nou gaan uitwerken, hoe gaan we dat dan doen? Wat we daar merkten vanuit het onafhankelijk procesmanagement is dat er heel veel vragen waren over andere varianten dan die varianten die daadwerkelijk in die notitie reikwijdte en detailniveau stonden. We waren er drie aan het onderzoeken, maar er kwamen zowat twee ineens naar boven. Ja, moet je daar ook niet wat mee? Hoe zit het hiermee? Is dat ook niet goed? Nou, we zijn er toen ingedoken: wat is in het verleden eigenlijk aan afweging gemaakt? Hoe is de onderbouwing van die verschillende tracévarianten? Die routes die erin zitten, hoe is dat nou tot stand gekomen? En daar hebben we geconstateerd dat er in de onderbouwing een hiaat zit. Dat hebben we voor de zomer vorig jaar opgevuld. Dus we hebben daar ook samen met het platform een inventarisatie gemaakt van alle mogelijke routes die er zouden kunnen zijn, enerzijds richting station Voorburg, anderzijds richting Rijswijk en Delft. En hebben vervolgens langs die criteria die in de vorige fase ook zijn gebruikt bij het bepalen van de kansrijke oplossingsvariant. Ik weet niet of je dat nog kan herinneren uit het vorige deel, maar aan de hand van die criteria hebben we dan gekeken: wat zijn dan de kansrijke oplossingsvarianten die we moeten onderzoeken? Nou, dat heeft geleid tot de te onderzoeken tracés, die zal ik zo meteen ook even laten zien welke tracés dat dan zijn. En daar zijn we eigenlijk na de zomer van vorig jaar volle bak mee aan de slag gegaan om die te gaan onderzoeken. Nou, dat betekent dat we vervoerskundige effecten hebben onderzocht. Dus wat zijn dan de verkeerskundige effecten die daar zitten? We hebben de hele plan-MER opgesteld, we hebben schetsontwerpen gemaakt, we hebben een maatschappelijke kosten-batenanalyse opgesteld. Dat betekent eigenlijk dat je aan de hand van de kostenraming en de milieueffecten gaat kijken: hoe verhouden de opbrengsten en de maatschappelijke kosten zich tot elkaar? Er is een businesscase opgesteld. En wat we inmiddels dus ook gedaan hebben, is dat we een afweging hebben gemaakt en dat zeg ik, dat is een technisch inhoudelijke afweging op basis van het afwegingskader, op basis van de inhoudelijke onderzoeken. Over wat komt daar dan uit? Wat is dan het voorkeursalternatief dat daar ligt? Dat is vervolgens vertaald in een conceptontwerp masterplan bereikbaarheid. En in dat ontwerp, dat masterplan bereikbaarheid, wordt eigenlijk beschreven wat dan dat voorkeursalternatief is en hoe dat dan ook onderbouwd wordt. Dus alle onderbouwende stukken liggen daar aan ten grondslag. En dat is eigenlijk hetgeen wat we dus afgelopen vorige week dinsdag in alle colleges hebben laten vrijgeven voor terinzagelegging. En dat is de procedure die gaat starten. Ik vind het overigens knap van de vorige inspreker dat u dat hele pakket inderdaad nu al doorgenomen heeft, want het is inderdaad een flink pakket aan documenten. Dus de meneer achter u, mevrouw, althans. Als we kijken naar wat we nou in de afgelopen dagen of jaren gedaan hebben qua omgevingsmanagement, is nou, ik noemde net al even de inspraak op de nota reikwijdte en detailniveau die er geweest is. En we zijn begin vorig jaar ook gestart met wat we noemen de platformbijeenkomsten en dat zijn bijeenkomsten met vertegenwoordigers vanuit de verschillende wijken die rondom het hele tracé zitten. Om met hen ook uit te leggen van nou, wat zijn we aan het doen? Waarom zijn we dat aan het doen? En met hen ook in gesprek te gaan over wat daar aan bijzonderheden zitten, wat de knelpunten zijn, de aandachtspunten, de zorgpunten die daar zitten. Ik denk dat we in totaal nu negen bijeenkomsten hebben gehad. En elke platformbijeenkomst, dat is dan een besloten club van ongeveer twintig vertegenwoordigers die daar bijgepraat worden over de projecten met wie we in gesprek gaan over de ontwerpen. Al ja, de zaken waar we mee bezig zijn, zeg maar, hebben we ook inloopsessies georganiseerd en dat is eigenlijk ook een waar geweest voor iedereen. Ja, om ook de informatie mee te krijgen die we ook gedeeld hebben in klein comité met de platformleden. Daarnaast hebben we de diverse raadsinformatiesessies gehad, ook gezamenlijke informatiesessies met de gezamenlijke raden van Rijswijk, Leidschendam, Voorburg en Den Haag. Inmiddels is dit in denk ik in een jaar tijd de vierde bijeenkomst die we hebben met uw raad over dit project en ja, daarnaast is er natuurlijk een hele hoop andere communicatie die er gaande is met nieuwsbrieven, met de website, met ja alle andere communicatie-uitingen die we. En wat belangrijk is om te zeggen, is dat in het hele kader van die MIRT-systematiek zijn we ook verplicht om al datgene wat we ophalen vanuit de omgeving om dat te vertalen in een omgevingsverslag. Dus dat wordt allemaal vastgelegd, dat omgevingsverslag gaat ook mee in de besluitvorming, dus dat gaat mee met de stukken richting zo'n bestuur. Ook overleg in de context van het MIRT en dat hoort ook bij de stukken die ook de gemeenteraad hier zal krijgen op het moment dat er een keuze gemaakt moet worden. Nou, inbreng vanuit de omgeving hebben we net ook al even aan de orde gehad. Hoe kan dat? Een van de momenten is de zienswijzeprocedure die nu gestart is. Alle stukken hebben wij nu openbaar gemaakt, dus iedereen kan nu lezen wat de onderzoeken hebben opgeleverd, hoe die onderzoeken gedaan zijn en hoe we daar met die onderzoeken gekomen zijn tot een voorlopig voorkeursalternatief. Daar kunnen mensen ook op reageren. Die reacties verwerken wij vervolgens ook in de nota van antwoord en dat totaalpakket gaat ook weer mee in de besluitvorming. En daar wat ik net al aangaf, daar zit het andere moment nog voor mensen om, net zoals er vanavond een aantal insprekers zijn, ook dan kunt u bij de besluitvorming hier in de gemeenteraad kunt u ook weer inspreken en kunt u ook weer uw mening meegeven om de raad daartoe te bewegen om een juist besluit te nemen. Dan heb ik deze ook gehaald. Als het gaat om de stand van zaken van besluitvorming. Ja, eigenlijk hebben we de afgelopen tijd heel weinig besluitvorming, echt besluitvorming gehad. Een punt wat belangrijk is om te benoemen is de intentieverklaring die 24 februari getekend is. Nou, mooie foto daarvan. Wat regelt nou die intentieverklaring eigenlijk niet zo heel veel anders dan dat partijen tegen elkaar uitgesproken hebben wat nou hun specifieke belangen en aandachtspunten zijn geweest? Ik herinner me dat in september vorig jaar de intentieverklaring of in ieder geval de input vanuit Leidschendam-Voorburg ook hier in de raad besproken is. En dat heeft in ieder geval geleid voor de gemeente Leidschendam-Voorburg tot een vrij uitvoerige lijst van punten die bij de intentieverklaring in de bijlage zitten. En wat partijen hebben gedaan in de intentieverklaring is dat ze tegen elkaar hebben uitgesproken dat ze zoveel als mogelijk binnen de context die ze hebben, binnen de kaders van het gezamenlijke onderzoek, rekening willen houden met elkaars belang en aandachtspunten. En voor ons is dit een opmaat naar de bestuursovereenkomst die gemaakt moet worden, want als je wil naar de volgende fase en je gaat in die planuitwerking en je gaat dan ook doorkijken richting realisatie, ja, dan moet je ook goede afspraken met elkaar maken. Nou, daarvoor is het heel fijn dat je van elkaar weet wat zijn nou de belangrijke punten die er zitten voor elke partij, welke aandachtspunten zitten er aan vast en kunnen we die nou smeden tot één geheel, waar mensen ook gewoon zoveel mogelijk comfort bij voelen om het zo maar te zeggen. Blik op de inhoud van die intentieverklaring, nou, dat gaat ook weer even over de context. Daar staat wat over in en dat gaat over de opgave. Wat wordt ermee beoogd? Nou, dat staat ook eerder in de presentatie al. Maar wat ook belangrijk is, is dat partijen een aantal uitspraken hebben gedaan over hoe het proces eruit zou moeten zien. Niet alleen nu, maar ook het nog komende proces. En dat is vooral ook een proces waarbij de omgeving heel nauw betrokken moet zijn. Co-creatie is daar bijvoorbeeld in opgenomen. Nou, dat is ook opgenomen dat er heel zorgvuldig gekeken moet worden naar de impact op de leefomgeving en daar staat onder andere in dat verkeersveiligheid moet verbeteren. Leefkwaliteit moet eigenlijk gewoon verbeteren en niet alleen maar compenseren. Dat is wat je normaal gesproken doet als je met een project bezig bent, hè, zo deden we dat vroeger altijd. Dan kom je ergens met een tram en dan geeft het wat hinder of je komt met een bus of je legt ergens een weg aan, dan is er wat hinder en dan ga je die hinder compenseren. Nou, wat partijen hier hebben uitgesproken is dat ze eigenlijk een stapje verder willen gaan, dus ze willen eigenlijk verbetering brengen ten opzichte van de situatie zoals die nu is. Nou, hoe dat vorm te geven, dat zal in een planuitwerkingsfase moeten blijken, want dan ga je dus echt kijken van hoe de functie die je wilt toevoegen, hoe je die goed gaat inpassen in die omgeving, wat daar de aandachtspunten zijn, wat daar ook opgaves zijn en hoe je dat dan ook kan oplossen. En wat ik net al noemde, zit dus in de bijlage een heel overzicht van die belangen en aandachtspunten. Als we dan even kijken naar de tracévarianten, ik weet niet of dit plaatje een beetje te zien is, want het is een beetje, ja, ik zie de mensen op de tribune al nee schudden. We hebben hier grofweg vijf tracévarianten. Eigenlijk gaat het om de route. Als we kijken naar het onderscheid, even twee routes: de route tussen Den Haag CS en station Voorburg. Daar zijn eigenlijk vier varianten zichtbaar. Dat is een variant via de Maanweg, een variant via de Zonweg-Regulusweg, een kleine variant daarop die een afslag maakt via de Melkweg ook nog, en een route via de Prinses Mariannelaan. Dat zijn de vier varianten die we dus hebben onderzocht in deze. En als je gaat kijken naar de routes richting Rijswijk en Delft, dan gaat het eigenlijk om twee routes. Enerzijds is dat de route via de Geestbrugweg en anderzijds de route via de Broekslootkade. Complicerend hierin is dat we niet alleen kijken naar routes, maar we kijken ook naar modaliteit. Dus als we het hebben over een HOV-verbinding, moet het dan een bus zijn? Moet het dan een tram zijn of moet het een lightrailsysteem zijn? Nou, dat ziet u daaronder. Van de verschillende routes hebben we gekeken welke type vervoer daar überhaupt op kan en relevant is om daar te onderzoeken. Nou, zo zie je dat de variant één, dus de route via de Binckhorst-Maanweg, zeg maar richting station Voorburg, daar kunnen we alle drie de modaliteiten op kwijt. Maar bijvoorbeeld de route via de Zonweg-Melkweg-Regulusweg, dat is een route waar we alleen maar met de bus kunnen rijden, omdat de specifieke kenmerken van dat tracé, eigenlijk de technische beperkingen die we daar hebben, zodanig zijn dat je daar geen tram en dus zeker ook geen lightrail in kunt passen. Nou, deze varianten zijn ook allemaal onderzocht, dus daar is gekeken naar wat doet dat qua vervoerswaarde? Wat zijn de verschillende milieueffecten? Hoe ziet de maatschappelijke kosten-batenanalyse eruit en wat komt daar dan als beste uit de bus? Wat ik helemaal in het begin al noemde, is dat wij niet alleen kijken naar een HOV-verbinding. Dat is wel de backbone van het hele verhaal, maar we zijn ook met partijen bezig geweest om te kijken wat kunnen we nu nog doen, versterkend aan zo'n HOV-verbinding, om die mobiliteitstransitie zo goed mogelijk te faciliteren. Nou, daar is een lijst met een aantal maatregelen, eigenlijk een pakket aan maatregelen, voorzien. Die transitie kan ondersteunen. Dat zijn deze maatregelen. Ik zal ze niet allemaal gaan noemen, maar er zitten een paar belangrijke in die op het einde staan. Dat heeft onder andere te maken met die doelstelling die ik net genoemd heb over het verbeteren van die leefbaarheid, etcetera. En dat zijn maatregelen die te maken hebben met de herinrichting van bijvoorbeeld de Geestbrugweg, de Prinses Mariannelaan en de Binckhorstlaan Zuid. Dus dat je niet alleen gaat kijken van joh, we moeten dat ding inpassen, maar je kijkt eigenlijk ook van, wat kunnen we breder nog doen als we het profiel van de hele weg, van gevel tot gevel, gaan beschouwen? Wat gaan we dan doen? Dus daar zijn partijen ook bezig om dat met elkaar te definiëren, daar ook geld daadwerkelijk aan te koppelen, zodat er ook echt iets mee gedaan wordt. Nou, er is natuurlijk altijd de grote vraag, wat komt er dan uit als je die afweging doet? Het voorlopige voorkeursalternatief, voorkeursvariant zo u wil, is variant één T geworden. Dat betekent de route via de Maanweg als het gaat om de route richting Voorburg en de route via de Geestbrugweg als het gaat om Rijswijk. Dat is de route die als beste uit de bus komt door die hele molen heen. En de T staat voor de mobiliteit: tram, dus geen lightrail, geen bus, maar de tram. Nou, daarmee geven we het beste antwoord op de bereikbaarheidsopgave volgens alle onderzoeken die we gedaan hebben. Hoe is dat ongeveer gegaan? Enerzijds hebben we dus gekeken naar de input vanuit de onderzoeken. Wat doet dat dan qua vervoerswaarde? Hoeveel levert het op? Is die onderbouwing ook goed? We hebben natuurlijk al die milieueffecten onderzocht en we hebben dat maatschappelijke kosten-batenanalyse rapport. En vervolgens hebben we daar eigenlijk het hele afwegingskader langs gehouden. En om een beeld te schetsen wat er nou in het afwegingskader zit: er zit een hele trits aan criteria aan. Dat is echt een hele lijst. Ik zal ze hier niet allemaal noemen, maar er zijn drie hoofdcategorieën. Daarbij kijken we onder andere naar de mate waarin de verschillende varianten bijdragen aan die bereikbaarheidsdoelstelling en die versterkingsdoelstelling die we hebben. Daar doen we het allemaal voor. Die kijkt ook naar de impact die elke variant heeft op de leefkwaliteit of de leefomgeving. Nou, daar is dat plan-MER-rapport ook zo belangrijk voor, hè? Want dat zegt iets over de effecten qua trillingen, qua geluid, qua natuur, qua groen, qua verkeersveiligheid en zo kan ik een hele archeologie, cultuurhistorie en zo kan ik een hele hoop van dat soort effecten nog meer noemen. En uiteraard is financiële haalbaarheid ook een belangrijk item en daarbij kijken we niet alleen naar sec de kosten voor de investeringskosten, dus voor het bouwen, maar kijken we ook naar aspecten als exploitatiekosten, beheer- en onderhoudskosten en de mate waarin dat ook daadwerkelijk financierbaar is. Partijen hebben ook wel wat uitspraken gedaan over wat ze in deze context ook wel redelijk en billijk vinden. Nou, past dat daar dan ook een beetje bij of niet? Nou, uit die hele afwegingskader en dat is allemaal dus ook onderbouwd in de stukken die nu openbaar gemaakt zijn en dus ook ter inzage komen te liggen zo meteen, is dat dus ook onderbouwd en is dat ook aangegeven hoe dan elke variant daarop scoort. En dat is ongeveer wat er tot nu toe gebeurd is.

De eerste vinger die ik zag was van meneer Visser van het CDA, daarna mevrouw Muller, daarna Hielkema. Ik ga het zo even noteren. We beginnen met meneer Visser? Ja, een

Een verzoek: kunt u even ook met name voor de publieke tribune aangeven wie er allemaal een zienswijze mogen indienen? Collectief en individuen, verenigingen en dat soort dingen meer.

Ik kijk even naar dit, maar volgens mij mag iedereen het indienen. Alle inwoners van de gemeenten Rijswijk, Leidschendam, Voorburg en alle belanghebbenden, ja. Dus iedereen.

Is dat voor nu voldoende antwoord op uw vraag, mevrouw Muller van het CDA?

Ja dankjewel, ik begrijp dat het een de voorkeursituatie is wat u net schetst. Ik begrijp ook dat dat degene is die niet ondergronds gaat. Dat dat een optie is die niet ondergronds gaat. Als ik me niet vergis, maar ik heb ook ergens gelezen dat de verlenging van de verbinding naar Zoetermeer alleen maar aan de orde is bij een ondergrondse inpassing. Ter hoogte van station Voorburg en Hofwijk. Dus dan ben ik benieuwd als het doel is om uiteindelijk dat ding naar Zoetermeer door te trekken. En dat kan alleen maar met een ondergrondse optie. Waarom is dan niet ondergrondse optie de voorkeur? En hoe gaat dat dan door naar Zoetermeer, gaan we dan dwars door Hofwijk bouwen. Nou dat als

Als je dan door zou gaan op die voet en je zou hem zo doortrekken, dan zou dat aan de orde zijn. Omdat men niet weet hoe het verder gaat, moet je een keuze maken over hoe je het nu zo kosteneffectief mogelijk inricht en een ondergrondse voorziening nu aanleggen, terwijl je niet zeker weet of je überhaupt door wil naar Zoetermeer of dat überhaupt gaat gebeuren, is een hele dure kostbare, maar ook een hele ingrijpende maatregel. Partijen hebben er op dit moment naar gekeken. We hebben onderzocht, hè? Dat is ook even wat ik heel bewust zeg. We hebben onderzocht wat dat op die manier kan doen. Overigens zit in de schetsontwerpen in de details. Verbouwing is wel iets gekeken naar ondergrondse en min 1 plus 1 uitwerking, maar de variant zoals we nu beschouwen, is een maaiveldoplossing.

Ja, sorry, ik heb vrijdag de stukken gekregen. Ik heb nog geen tijd gehad om 1700 pagina's door te werken, dus ik hoop dat u me kunt vergeven daarin. Nee, dat is

Heb het over de kosten, maar ik denk dat we ook moeten kijken naar juist vooruitzien en we kunnen nu iets neerzetten wat misschien 20-30% goedkoper is dan een andere optie, terwijl de andere optie heel makkelijk is door te trekken in de toekomst. Terwijl bij de eerste optie besparen we de kosten, maar zouden we dus wel kosten hebben indien we het alsnog ondergronds moeten maken om door te trekken. Dus daar komen die kosten later weer eens in, begrijp ik dat goed. Als

Je op een later moment zou besluiten om de boel toch door te trekken. Er zijn partijen het met elkaar over eens dat het sowieso een ondergrondse doortrekking zou moeten zijn en daar is geen discussie over, dus dat zou betekenen dat als je hem nu op maaiveld aanlegt, dat je dan op een later moment dat gedeelte dus ook weer verdiept aan zal moeten leggen. Dat geeft misschien dan op dat moment iets meer kosten, alleen dat staat niet in verhouding tot het verdisconteren van de hoeveelheid kosten die je nu moet maken om hem ondergronds aan te leggen. En als daar vervolgens over 20 à 30 jaar blijkt dat je er sowieso niks mee gaat doen, dat is nog vele malen duurder.

En als het nu op maaiveld wordt aangelegd en later alsnog ondergronds moet, sorry, dit is echt mijn laatste vraag, denk ik, wat betekent dat dan voor de verstoring? Want dat betekent wel dat die lijn of dat stuk een tijd buiten gebruik is, neem ik aan, door werkzaamheden. Hoe zit dat dan? Ja, je kan...

Niet. Onder hetzelfde tracé kun je niet, terwijl de tram door blijft rijden kun je iets bouwen, dus dan ga je inderdaad de tram ergens anders leggen. En nogmaals, dat is wat we onderzocht hebben. Het is aan partijen om zo meteen te besluiten hoe ze verder willen, maar als dat hetgene is wat men besluit en je wil in de toekomst verder, dan zul je ergens een knip moeten leggen en of ergens een keerlus maken of iets anders moeten verzinnen waarmee je die bouwfase in ieder geval door kan komen. Ja. Ik noem even.

Even de volgorde van vingers die ik heb gezien. De volgorde is als volgt: meneer Klaarhamer, meneer Wilschut, mevrouw Seriese-van der Hout, mevrouw Palthe-Ansing. Had ik meneer Hielke Meijer ook gezien? Dan sluiten we daarmee de rij af en gaan we daarna over naar de tribune. Ik ga naar meneer Klaarhamer van Gemeentebelangen. Dank u.

U Voorzitter, maar ik had dezelfde vraag als mevrouw Muller en die is beantwoord, dank u wel. Dat

Had juist een vraag daarop voortbordurend en nog een andere vraag, want we hebben het nu al gehad over die kosten van ondertunneling, maar in het stuk zelf staat ook de inpassing van de hellingbaan voor het tracé op min één is lastig inpasbaar in de bestaande situatie en geeft erg weinig ruimtelijke kwaliteit. En voor mij is dat een soort ja, wat betekent dit? Zeg maar dat is voor mij nog niet zo duidelijk. Kunt u daar iets meer beeld en woorden aangeven? Daar ga je dan.

Ja, als het gaat om beperkte ruimtelijke kwaliteit. Beperkt inpasbaar betekent dat er heel weinig ruimte is om dat daadwerkelijk te kunnen maken. Je moet rekening houden met een bepaalde hellingbaan als je naar beneden gaat. Die hellingbanen zijn in het geval van de tram beperkt, dus je mag een maximaal hellingspercentage aanhouden, dus je hebt een bepaalde lengte nodig om verdiept iets te kunnen aanleggen. Is die lengte er überhaupt? Ook doet het iets met de breedte. Als je verdiept gaat, dan heb je ook wanden nodig. Je constructie wordt daarmee breder, dus het ruimtebeslag dat je daarvoor nodig hebt wordt ook groter. Is dat inpasbaar of gaat dat dan weer ten koste van bebouwing die ergens zit, of gaat het ten koste van juist die plekken die je graag zou willen behouden? Als het gaat om beperkte ruimtelijke kwaliteit. U kunt zich voorstellen dat als je, ik, ik, ik ben niet, u kent misschien wel de grasbanen die je hebt qua tram, dat als de tram rijdt, dan zie je die tram rijden, maar als die tram niet rijdt, dan lijkt het bijna op gras en dan zie je de sporen bijna niet. Dat is een andere kwaliteit die je ruimtelijk hebt dan wanneer je een tunnelbak hebt waarbij je, of er nou wel of niet een tram rijdt, je continu tegen zo'n betonnen bak aan zit te kijken. En dat is wat bedoeld wordt met bepaalde beperkte ruimtelijke kwaliteit. Als ik het even heel plat zou maken? Ja, ik...

Zou denken als je ergens een park op kan maken omdat die rond is, dan is dat mooier dan zo'n grasboom. Maar goed, dat is een kwestie van smaak, misschien. Nou, ik wil er wel...

Op reageren, want het gaat om de hellingbaan en de hellingbaan is open. Je kan pas het dakje erop leggen op het moment dat de tram ver genoeg onder de grond is. En dan pas kun je een kapje erop maken. Dat betekent dat je een heel lang stuk hebt wat helemaal open is, waarbij je langzaam zo'n tram ziet verdwijnen, zeg maar de grond in, en dat hele stuk van die hellingbaan, ja, dat is en dat blijft open.

Naar het Centraal Station, dat is toch een relatief kort stuk, lijkt mij. Meneer

Visser, gebruik even de microfoon, dan kunnen wij dat ook meekrijgen. Sorry, maar

Maar ik dacht, ik dacht onmiddellijk aan de associatie Grote Markt helling op naar het Centraal Station. Dat lijkt me een relatief beperkte afstand waar nog heel veel gedaan is boven de grond ook en of dat nou een park moet zijn of een kantoorgebouw of huizen. Dat is natuurlijk een ander punt. De bewuste

Opgang die je noemt, hè? Dus vanuit de Grote Marktstraat richting het station. Die gaat ook dwars door die gebouwen heen, hè, dus dat is helemaal ingepast in die gebouwen daar, waardoor je hem ook bijna niet ziet. Maar de lengte die daar zit, dat is een flinke lengte. Dat gaat wel over een paar 100 meter om vanaf dat lage punt wat er in de tramtunnel is op het hoge punt bij het tramstation, zeg maar, aan te komen en het zit daar in stedelijk gebied waarbij het een beetje tussen de gebouwen weg kan werken. Maar als je dat in de open ruimte die bijvoorbeeld in Voorburg zit bij station Voorburg zou doen, dan krijgt dat een hele andere ruimtelijke kwaliteit dan dat je dat hebt in zo'n binnenstad als Den Haag.

U bent de volgende op mijn lijstje. Sorry.

Ik had nog, als ik mag, nog een andere vraag, namelijk: hoeveel aanvullende

Aanvullende vragen krijgen wij nog of houden we het bij deze? Het gaat over die...

Die geestbrug. Daar staat bij die andere maatregelen van: we gaan die minder aantrekkelijk maken. Even in mijn woorden voor auto's. Wat moet ik me daarbij voorstellen?

Nou, één van de dingen die we hebben geconstateerd, en dat is ook vanuit de omgeving heel duidelijk aangegeven, en dat hebben we zelf ook in de onderzoeken kunnen zien, is dat als we een tram willen inpassen op de Geestbrugweg, er eigenlijk nagenoeg geen ruimte voor is en de oversteekbaarheid van de Geestbrugweg al een heel belangrijk issue is. Er zijn issues met parkeren. Dat betekent dat als je daar iets wilt doen, je eigenlijk de hoeveelheid verkeer die daarop zit echt drastisch moet verminderen. En dat hebben we ook expliciet benoemd, ook in de onderzoeken, dat daar echt iets moet gebeuren. Een van de varianten die daarvoor is onderzocht, ook of dat überhaupt effect heeft, is bijvoorbeeld het leggen van een knip op de Geestbrug, zodat je ervoor zorgt dat er geen doorgaand verkeer mogelijk is van de Geestbrugweg in Rijswijk naar, volgens mij is dat het stukje Mariannelaan in Leidschendam-Voorburg. Dat je daar een knip legt en wat we daarvan zien is dat je daarmee echt substantieel minder verkeer krijgt op de Geestbrugweg en daarmee dus ook ruimte creëert om zo'n OV-verbinding in te passen, maar ook gelijk te werken aan verkeersveiligheid, ook gelijk te werken aan een groenere inpassing en ook gelijk te werken aan de oversteekbaarheid van het gebied. U durft straks...

Straks niet meer hè? Meneer Wilschut, meneer Heil, gaat uw gang. Ja, eerst...

Even. Ik heb wel alle 1700 pagina's doorgenomen. Ik heb een hele lange lijst met vragen, dus ik ben even benieuwd of ik die dan gewoon nu allemaal kan afvuren of dat we daar zijn of dat er ook nog iets voor de wethouder komt. Want volgens mij, ik ga maar gewoon bovenaan beginnen. Er zit ook een kaartje in met monumenten en belangrijke gebouwen. Volgens mij heet het Bink-gebouwen en het zijn allemaal mooie gebouwen op de Binckhorst, die allemaal als monument staan aangetekend en ons eigen Huygens' Hofwijck staat erin als een witte vlek. Waarom is dat?

Ik zou het eerlijk gezegd niet weten, maar ik denk omdat hij geschrapt wijk, omdat wij daar dus niet naartoe gaan. Wij stoppen bij station Voorburg. Maar ja.

Ja, maar dat is oké. Maar dat geeft voor mij wel aan, want de groene strookjes en alle bomen in Voorburg staan er wel allemaal netjes opgetekend. Maar als Hofwijk staat er niet als monument of iets in, terwijl er wel gebouwen op de Binckhorst, waar ook helemaal niks in de buurt komt, wel opstaan. Maar dat wou ik even meegeven, meer voor de beeldvorming ook bij ons in de wijk. U heeft het nu over iets waar ik een beetje van schrik. Die heb ik dan gemist, het afsluiten van de Geestbrugweg. Maar eigenlijk gaan we de facto ook de Westenbergstraat afsluiten, want daar kunnen we straks de wijk niet meer uit. Want ja, daar komt die tram op maaiveld langs. Datzelfde geldt voor het Prinses Marianneviaduct. De Prinses Mariannelaan wordt ook 10 keer per uur overgestoken door de tram. Dus in hoeverre heeft u rekening gehouden met de bereikbaarheid en hoe de mensen in Voorburg de wijk in en uit kunnen, want alle toegangswegen die wij nu hebben, worden in uw presentatie nu afgesloten. Nou.

Als ik het me goed herinner, ik ken de exacte tekst in de pagina's niet, maar is er ook aangegeven bij de technische onderbouwing van de schetsontwerpen dat de inpassing en de exacte kruising met de Prinses Mariannelaan nader onderzoek behoeft? Omdat het wel een belangrijk aandachtspunt is hoe dat te gaan doen, dus dat is ook iets wat in de planuitwerkingsfase opgepakt moet worden. En dat geldt ook voor de andere kruising, de Westenbergstraat. Dat is volgens mij de kruising ook bij de kruising Westenbergstraat-Maanweg volgens mij, hè, daar waar die parallel loopt, ja.

Want je kent, we kennen allemaal in Den Haag, kun je allemaal de... wat is dat? Dat is dan het stukje verderop, de Koningscorridor, waar de tram langs de gracht rijdt en alle wegen vanaf rechts altijd heel lang in de file staan. Wat bijvoorbeeld in de Javastraat al jaren dus de meest vervuilende straat van Nederland is. Omdat alle auto's daar staan te wachten tot de tram weer voorbij is. Nou, die situatie gaan we met deze tekening ook in Voorburg-West creëren, want de wegen die de wijk uitgaan staan straks dus op die tram te wachten. Wat er op...

Wat we in deze fase doen, is dat we dat soort aspecten nog niet volledig uitgewerkt hebben. Dat kan ook niet hè? Want daarvoor moet je echt alle details en alle varianten gaan onderzoeken. Maar dit zijn wel belangrijke noties die we ook meenemen in de volgende fase en die in de volgende fase ook een passende oplossing moeten krijgen om in ieder geval op draagvlak hier in de gemeenteraad te kunnen rekenen, maar ook om een werkend vervoerssysteem te krijgen.

Want ik zou dat vanuit mij er is weer niet of dat aan u gericht is, maar we zijn allemaal met zijn allen de Binckhorst aan het ontsluiten, maar het lijkt wel of we Voorburg juist aan het opsluiten zijn. Dat lijkt me niet de bedoeling. Het staat ook in de stukken dat het aantal vervoersbewegingen nu vanaf de Binckhorst weg is 30.000. In de referentiesituatie gaat het naar 60.000 en u zegt, we gaan allemaal maatregelen nemen om het verkeer te verminderen en dan kom je uit op 40.000. Dus zelfs als alles wat u doet lukt, dan nog gaan we van 30 naar 40.000 vervoersbewegingen. Tegelijkertijd wordt de oprit naar de A12, wat nu een tweebaansoprit is, in deze plannen een van de twee banen weggehaald, terwijl het nu altijd al een enorme verkeerschaos is. Dus het aantal banen naar de A12 wordt gehalveerd, maar het aantal auto's van en naar de Binckhorst neemt met 1/3 toe. Hoe rijmt u dat?

Ik moet hier even het antwoord schuldig blijven. Dit is iets te veel detailniveau. Moet ik even in alle eerlijkheid bekennen? Advies aan

Aan de heer heel eventjes of opmerkingen zou ik zeggen. Komen er nog meer vragen, meneer?

Ik heb er hier 18 staan, maar ik ben al een heel eind hoor. Er komt. Ik ga even aan. Misschien kan ik wat combineren in aansluiting van de heer Hielkema. U zei het al terecht, hè? Waarom we het allemaal doen? Is die verstedelijking mogelijk maken. Toen we daarna allemaal dingen van archeologie, leefbaarheid en als we dan kijken op de pagina waar dat allemaal onder elkaar is gezet, dan krijgt inderdaad een verstedelijking twee plusjes en alle andere dingen allemaal een minnetje. Want alles wordt slechter, behalve de mogelijkheid om te verstedelijken. Waarom doen we het dan? Je doet het.

Overigens, ik ben het niet helemaal met u eens dat er allemaal minnetjes zijn. Er zijn ook een aantal plekken waar het wel degelijk wat beter zou worden. En wat belangrijk is in deze is dat we nu nog niet bezig zijn met het oplossen van alle effecten die daar zitten. Maar het gaat juist om het in beeld brengen van wat de effecten zijn van de verschillende oplossingsvarianten die er zijn om het vraagstuk qua bereikbaarheid op te lossen. U kunt er ook voor kiezen om helemaal niks te doen. Dan weten we in ieder geval dat de hoeveelheid verkeer gaat verdubbelen en dat dat dus ook heel veel bereikbaarheidsproblemen met zich mee gaat brengen. En dat is eigenlijk de opgave waar we met elkaar op proberen te anticiperen en een oplossing voor proberen te voorzien. En het moeilijke, en dat is ook voor ons heel moeilijk in deze fase. We hebben daar ook met de klankbordgroepen en de bewoners heel veel gesprekken over gehad. Men wil heel graag meer zekerheid hebben over wat nou daadwerkelijk gaat gebeuren bij mensen voor de deur. Hoe wordt er omgegaan met dit soort effecten? Alleen in deze fase zijn we eigenlijk beperkt tot het maken van een keuze van een route om vervolgens die route zo goed en optimaal mogelijk met de context, de uitgangspunten, de kaders etcetera die wij meekrijgen van de opdrachtgevers of die u meegeeft laat ik het zo maar zeggen. Om dat zo goed mogelijk uit te werken tot een plan waarbij dit soort effecten ook gewoon dus niet alleen gemitigeerd worden of gecompenseerd worden, maar ook gewoon leiden tot een verbetering op verschillende vlakken.

Heer Hel, ik ga u heel even onderbreken. 18 vragen is heel veel, zijn er een aantal die u schriftelijk kunt stellen? We hebben meerdere.

Dit waren wel de. Ik heb nog een ding dat ik wel interessant vind dat nieuw was voor mij in de stukken. Dan doe ik voor nu de laatste vraag en ben ik wel benieuwd naar, want misschien dat het in de bewonersbijeenkomsten wel besproken is. Ik zag twee dingen die nieuw waren voor mij. Dat is inderdaad dat de hele Prinses Mariannelaan aangepakt gaat worden. Volgens mij stond hij als verkeersmaatregel bedoeld. Bedoelt u dan dat het een 30 km weg wordt? Kunt u daar iets over zeggen wat die verkeersmaatregelen dan inhouden? En ik zag ook op de tekeningen opeens een vrijliggend doorgaand fietspad langs de scouting en opa's veldje, terwijl de zorgen in onze gemeente al zijn dat die tram natuurlijk heel veel ruimte van de scouting en opa's veldje gaat innemen. En nu wordt er ook nog eens een vrijliggend fietspad naast getekend dat voor mij althans nieuw was. Daar kan

Kan ik wel toelichten overigens, de tram gaat om de scouting en opa's veldje heen, dus die blijven onaangetast met het ontwerp zoals we dat nu hebben voor wat betreft wat u noemt het fietspad en de herinrichting van de Prinses Mariannelaan. En dat zijn maatregelen die we dus geïnventariseerd hebben, samen met alle partijen die hierbij betrokken zijn. Die kunnen bijdragen aan de totale transitie en specifiek de inpassingsmaatregelen op de Prinses Mariannelaan zijn er ook bedoeld om die ambitie die partijen hebben om dus een verbeterslag te maken. Om die ook daadwerkelijk te kunnen bewerkstelligen, hè, je kan zeggen, we schrijven het op in een intentieverklaring, maar hier is een concrete maatregel aan gekoppeld waar ook concreet geld tegenover komt te staan.

Voor die over dat fietspad had ik het over het fietspad dat ook om het open veldje en de courting heen getekend is, nog tussen de tram. En opeens op het veldje is een fietspad ingetekend in de stukken. Die was voor mij nieuw. Ja, dat...

Is een van de bereikbaarheidsmaatregelen die ook aangedragen is. Wat belangrijk is om aan te geven van die bereikbaarheidsmaatregelen, is dat het detailniveau daarvan nog maar beperkt is, dus dit zit echt in het voorstelstadium hè? Dus partijen hebben geïnventariseerd wat er mogelijk zou kunnen zijn om die transitie te kunnen verbeteren. Nou, daar zitten voorstellen vanuit Den Haag, Rijswijk, Leidschendam, Voorburg die er ingediend zijn. Die staan nu op een lijst. Daarvoor moeten de partijen bepalen hoe we daar nu ook verder mee gaan. En dat kan dus betekenen dat zo'n route, omdat men in Leidschendam-Voorburg dat niet wil, of er helemaal niet komt of op een andere plek zou moeten komen te liggen. En ook daarvan moet de uitwerking dan op een later moment plaatsvinden. En overigens, als u meer vragen heeft inhoudelijk, meneer Heil, we hebben dus zometeen drie informatieavonden, hebben we drie informatiemarkten. U bent van harte welkom. En daar...

Heb ik vandaag ook raadsvragen over gesteld en die zijn georganiseerd op de avond dat wij raadsvergadering hebben, dus.

Nee, maar dat is volgende week. Dat nemen we zeker.

Mee naar het presidium. Overigens hebben we er al vaker een punt van gemaakt. Ik wil even van u weten of er hierna nog een presentatie komt of is dit het laatste blok? We hebben nog twee sheets, kan je nagaan. Ik ga gauw verder met mevrouw Seriese van der Hout van GroenLinks.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ik heb eigenlijk een vraag die een beetje aansluit op de vraag van mevrouw Muller en wat u daar zei over het vervolgtraject, de aansluiting op de Koningscorridor. U zei toen, ja, alle partijen zijn het erover eens dat dat alleen maar ondergronds kan gebeuren. Toen dacht ik, nou, dan moet er ook een andere optie hebben gelegen en hoezo en wat was dat en hoe is men het daarover eens geworden?

Nou, er ligt geen andere optie. Alleen in de gesprekken die er in de afgelopen jaren gevoerd zijn en ook aan de hand van de belangen en aandachtspunten zoals die op tafel zijn gekomen, hebben we partijen. Ik praat niet over mijzelf, want ik ga niet over zo'n beslissing, maar partijen hebben wel gemerkt dat het voor Leidschendam-Voorburg heel erg belangrijk is om zekerheid te bieden over wat er wel of niet gaat gebeuren met eigen stoffelijk. En daarom hebben de partijen ook uitgesproken van joh, wat er ook gebeurt, als we gaan doortrekken, dan gaat hij dan min één, want als je hem via maaiveld zou doen of je zou meer plus een doen, dan raak je dus altijd Eygelshoven. Dus daarom, maar er is geen andere variant of wat dan ook door ons in ieder geval onderzocht. Is dat voldoende?

Omhoog langs het spoor is ook geen optie.

Ik kan niet in de toekomst kijken, hè? Dus wat er in de toekomst over 10 jaar, 20 jaar bedacht zou kunnen worden? Technisch gezien kan in principe alles, hè, dus zeg ik altijd als ras techneut. Alleen heb ik partijen hier gezegd in specifiek dit vraagstuk: als je dit goed zou willen oplossen, dan zou je dat ook binnen moeten doen.

Ik ga door naar mevrouw Paul Tang, de Partij van de Arbeid. Ja, ik

Ik heb een niet zo technische vraag als mijn collega's, maar ik heb wel een vraag over het omgevingsmanagement. U had het over omgevingsmanagement, daar ben ik eigenlijk een beetje op zoek naar, omdat het in het verleden wel eens misgaat als er grensprojecten worden gerealiseerd of als er plannen zijn voor grensprojecten of grensprojecten door onze gemeente heen gaan. Dat er wel eens wordt vergeten om met inwoners te communiceren of ze te laten participeren. Dat is nu, denk ik, iets beter gegaan dan de vorige keer, maar wat is de definitie van omgeving en is er bij grote projecten? Wordt er vaak ook structureel aan omgevingsmanagement gedaan. Gaat dat in dit geval ook gebeuren? Dus in de vorm van een omgevingsmanager die actief contact heeft met de buurten en dan ook die vraag, wat is de definitie van zijn of haar omgeving?

Definitie van omgeving is eigenlijk alles wat in de projectomgeving aanwezig is, dus dat gaat over bewoners. Dat gaat over belangengroepen, maar dat gaat ook over bestuurlijke partners die daar zitten, dus andere gemeentes waar je mee te maken hebt als je toevallig een provincie als opdrachtgever hebt. Ik heb daar in het Gooi bijvoorbeeld mee te maken met mijn andere projecten, maar dat gaat ook over alle procedures etcetera die vanuit de omgeving opgelegd worden. Dus vergunningen, het regelen en voorbereiden van vergunningen valt ook onder het omgevingsmanagement. Het nadenken over grondeigendom valt ook onder het omgevingsmanagement. Nutsbedrijven vallen ook onder de omgeving, hè? Dus eigenlijk alle, ja noem het stakeholders, noem het participanten, belanghebbenden die iets van doen hebben, zeg maar, met zo'n project vallen onder de definitie van omgeving. En ja, tegenwoordig kan geen project, zeker een groot complex project als dit, niet meer zonder professioneel strategisch omgevingsmanagement. En wat altijd ingewikkeld is in zo'n proces is dat je probeert het zo goed mogelijk te doen. Dan maak je bepaalde keuzes in, ja, en dat werkt de ene keer heel goed, de andere keer werkt dat minder, dus ook even de vraag, hoe sluit het goed aan op de behoefte die er is? We hebben met het platform, als je kijkt naar wat wij gedaan hebben in het afgelopen 1,5 jaar, dan hebben we heel veel maatregelen getroffen om die omgeving te betrekken en met die omgeving interactie te creëren. Tegelijkertijd zien we ook dat er heel veel onvrede is in de omgeving, ook over hoe die interactie heeft plaatsgevonden en waarover die interactie heeft plaatsgevonden. En dat is altijd het ingewikkelde van als het gaat om omgevingsmanagement en die contacten met de omgeving is, kun je de behoefte die er is aan informatie of de behoefte die er is aan invloed, kun je daar ook daadwerkelijk in voorzien? En je probeert daar zo goed mogelijk rekening mee te houden, maar de garantie dat dat altijd tot een tevreden omgeving en tevreden burgers leidt, die heb je eigenlijk nooit. Maar ik geef u wel mee dat een project als dit, en dat is ook een van de redenen waarom partijen dus ook weer in die intentieverklaring hebben aangegeven dat cocreatie zo meteen van belang is als die uitwerking gaat plaatsvinden, dus in nauwe samenwerking samen met bewoners, samen met belanghebbenden, met te kijken naar hoe gaan we dit dan inpassen? Ja, dat gaat een van de randvoorwaarden zijn om dit echt tot een succes te maken. Dank.

De afronding van dit blok. Ik ga last but not least naar meneer Hoekema. Daarna de publieke tribune en dan hebben we nog een vraag online. De publieke tribune is daarna. Ik noteer u, meneer Hielkema.

Ja dankjewel, ik ga dan proberen vragen in te slikken. Ik had ook vragen over plus een standaardisatie, want er rijdt al zo'n trein door Voorburg, die ook op plus een rijdt, prachtig ingepast. Dan zou je ook allemaal in één keer naar beneden kunnen gooien. Ondergronds in een mooie tunnel en dat zou toch vooruitziend zijn als ze dat zouden doen. Ik ga daar geen vragen over stellen en ik maak me ook wel zorgen over het afsluiten van het geheel, want eigenlijk stuur je iedereen naar de wedstrijd weg en moeten mensen over hele kleine bruggetjes weer voorin zien te kruipen. Maak me ook zorgen over, maar stel geen vragen over. Ik vroeg me wel af, omgevingsmanagement is dus wel een synoniem voor participatie, al is het ook breder. En, ik heb het. Ik heb in ieder geval, ik krijg een beetje door dat mensen het project nu ervaren als een soort black box en je mag er wel dingen in stoppen. Maar wat er uitkomt is een eigen gemaakt plan, dus ik vraag me af, hoe hebben jullie mensen meegenomen in het opstellen van die plannen? Tot nu toe. Even kijken.

Ik wil even de Geestbrugweg, de knip die ik genoemd heb, is een van de mogelijke maatregelen of dat daadwerkelijk gaat gebeuren. Dat is de vraag, dus dat even daarover voor wat betreft. Omgevingsmanagement, u stelde daar eerst ook een vraagstuk, uw eerste vraag over omgevingsmanagement nog?

Ja sorry, ik maak het veel te ingewikkeld waar ik heel veel wil zeggen natuurlijk nee, maar als ik dus omgevingsmanagement ook als synoniem neem voor participatie, wat wij natuurlijk heel belangrijk vinden hier. Ik heb het gevoel dat het project nu ervaren wordt als een black box door de mensen die wel inspraak hebben, hè? Dus er zijn heel veel inspraakavonden geweest of inloopavonden, inloopsessies, brieven et cetera. Daar hebben mensen dingen aangedragen. Maar ik krijg niet terug dat mensen zien dat dat verwerkt is, dus hoe in jullie beeld zijn jullie daarmee omgegaan tot nu toe?

Omgevingsmanagement is geen synoniem voor participatie, hè? Binnen omgevingsmanagement, strategisch omgevingsmanagement, wordt een participatieladder aangehouden en dat betekent dat je verschillende niveaus hebt waarin je de omgeving kan betrekken en het hoogste niveau, dat is eigenlijk ook creatie wat ik net noemde, is dat je samen met de omgeving de ontwerpen gaat maken en dan ben je eigenlijk samen aan het tekenen. Dan leg je bij wijze van spreken een plattegrond neer en je gaat samen op die plattegrond tekenen. Van wat moet er daar komen? En dat is de meest verregaande vorm die je daarin hebt, dus echt samen met de omgeving de plannen maken. Als je het hebt over een blackbox, nogmaals de vraag waar we hier mee bezig zijn. Eigenlijk zijn we in een hele vroege fase bezig om de omgeving te betrekken. Dat hebben we ook gemerkt in de interactie die we hadden met het platform, dus men had een veel grotere en hogere informatiebehoefte dan dat wij konden leveren om het heel plat te zeggen. Wij waren bezig met de lijn op de kaart. Moet hij zo lopen of moet die lijn op de kaart zo lopen? Want mensen die wilden even bij wijze van voorbeeld, ik chargeer een beetje, maar die wilden eigenlijk weten: van ja, wat betekent dat nou voor die bomen die bij mij voor de deur staan? En wat betekent dat voor mijn parkeerplaats en wat betekent en dat soort vragen die ja dat dat matcht dus niet met de fase waar we nu in zitten en wij werken in deze fase werk je om de technische haalbaarheid te toetsen. Werk je met een principe-inrichtingsschets van ja, er moeten een aantal functies in, daar heb je ongeveer zoveel ruimte voor nodig, ziet er ongeveer zo uit. Past dat op de kaart? Als het past, ja, nou, dan is het technisch dus haalbaar. Alleen, dat geeft geen antwoord op de vragen die daar zitten. En wat wij wel gedaan hebben is proberen zoveel mogelijk van de aandachtspunten en de zorgen die er zitten bij mensen op te halen en te verwerken in de ontwerpen die de basis vormen voor de volgende fase en om voor zover we er niks meer kunnen wel een plek te geven. Ook in het omgevingsverslag, zodat men ook wel kan lezen van wat er ingebracht is.

Ik zie hier Hylkema instemmend knikken. Als eerste nodig ik de meneer met het blauwe overhemd uit naar de microfoon te gaan en ik kijk nog even naar de publieke tribune. Wie ik nog meer wil danken. Gaat uw gang als u zover bent. Het is even de bedoeling om hier vragen over te stellen. Dat is u duidelijk, het inspreken komt straks. Nee, ik...

Spreek niet in. Ik stel een vraag. Mijn naam is Maarten de Alben. Ik ben voornamelijk vanuit de wijkvereniging Oud Voorburg zit ik in het bewonersplatform. Participatie. Wat ik, waar ik me al tijdens het platform al meerdere malen kenbaar heb gemaakt, is dat wij ons, we weten dat de wens is bijvoorbeeld dat het op min één uitkomt, intentieverklaring is. Min één de problemen van de Westerburgstraat en Maanplein, hoe druk het daar allemaal wordt en dan ook nog een lijn op het maaiveld of op plus één hoe dan ook. Toen hadden we al gezegd, laat hem op tijd zakken die tram hè. Als hij een hoek bij de Maanweg en dan ondergronds. Omdat die uitkomt bij het station Voorburg. Ja, maar daar wordt niet op gereageerd en dat is best wel lastig, denk ik. De vraag is dat er niet is gereageerd op signalen die we al gegeven hebben. Er is ook een intentieverklaring. Waar staat in dat gemeente Voorburg tot min één uitkomen zou en het wordt niet gepresenteerd. Min één had gewoon hier erin moeten zitten de Jong Voorburg, dat was al van het begin af aan bekend.

Ik begrijp wat u aangeeft, meneer Robben. Wat ik zojuist ook heb geprobeerd uit te leggen, is dat we op dit moment bezig zijn met de tracékeuze. En we hebben wel degelijk gekeken naar verschillende varianten die erin zitten. Alleen de daadwerkelijke inpassing die je gaat kiezen, die partijen kiezen, hè? Daar gaan wij ook niet over. Wij onderzoeken datgene wat mogelijk is, maar de keuze die daar uiteindelijk gemaakt wordt, dat kan min één zijn. Dat kan maaiveld zijn. Dat zal waarschijnlijk geen plus één zijn, maar dat hangt wel af van de afwegingen die partijen daarin maken. Ga je nu investeren in een dure oplossing, duurdere oplossing laat ik in ieder geval zeggen, duurdere oplossing met een bepaalde ruimtelijke impact? Of ga je ervoor kiezen als partij zijnde dat je die inpassing, en dat is dus echt een vraag voor de volgende fase, ook voor die uitwerkingsfase, ga je er nu voor kiezen om het toch op maaiveld te laten liggen met een hele andere impact op de directe omgeving? En ik snap heel goed het gevoel van: als ik een tram in zicht heb, dan is dat heel lelijk, of is dat gevaarlijk, of is dat hè? Alle sentimenten die daarbij horen? Ik herken ze ook vanuit andere projecten die ik gedaan heb. Tegelijkertijd kijken we nu dus naar de route en die inpassingsvraag, hè? Dus of het nou min één gaat of op maaiveld is echt ook voor de volgende fase om daar definitief een keuze in te maken. En daar komen al dit soort aspecten ook bij aan bod.

Want dan los je ook meteen de ecologische zone op hè? Want als je het onder de grond doet, dan is dat opgelost. Nou, als

Als je onder de grond in een ecologische zone gaat, dan zit je nog steeds in een ecologische zone en dan heb je hem in eerste instantie op. Het is ook dat soort vraagstukken die allemaal in die volgende fase een plek moeten krijgen.

Stel u even kort voor aan de kijkers en luisteraars thuis. Dank. Dank.

U wel voorzitter, mijn naam is Saskia van der Veen. Ik ben woonachtig op de Binckhorstlaan, het traject. Ik heb twee korte vragen naar aanleiding van wat ik net van u heb gehoord. Het eerste is, ik hoorde iets positiefs. U zegt voor alle betrokkenen gaat de leefbaarheid omhoog. Een tram die 16 keer per uur, schat ik in, zo ongeveer voor mijn deur voorbij gaat. Hoe kan dan de leefbaarheid omhoog gaan?

Maar dat zal afhangen van het pakket aan maatregelen. Wat er nog meer komt bij de hele inpassing op die Binckhorstlaan Zuid. Ik neem aan dat u de Binckhorstlaan ziet waar we in Voorburg, hè?

Ja, er is een in Voorburg, een winkelstraat. Ja, en ik heb nog nooit van winkels als Suits gehoord, maar.

Winkels beroepsdeformatie dat dat Binckhorstlaan zeg maar vanuit ons perspectief is een heel lang stuk. Nou, het is een terechte vraag die u stelt, wat heeft dat voor impact? Ja, dat gaat impact hebben. Ja, dat daar een tram komt te rijden. Tegelijkertijd is het perspectief dat als er niks gedaan wordt en daar elke dag een hele rij auto's doorheen gaan. Die staan er nu misschien ook, maar dat is wel precies hetgene wat we dus met elkaar willen of wat partijen hebben aangegeven dat ze het willen onderzoeken. Welke maatregelen kun je nu treffen om dat soort issues op te lossen?

Dan kan ik misschien meteen mijn volgende vraag stellen. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat de leefbaarheid van ons omhoog gaat, los van welke voorzieningen er ook zijn, want het blijft een tram die tig keer per uur voorbij komt. Maar dan kom ik meteen op een andere vraag. Als ik kijk naar de presentatie die u net gaf en u geeft aan welke trajecten onderzocht zijn, en ik hoor u ook zeggen: we gaan voor het goedkoopste alternatief, het meest haalbare alternatief, dan verbaast het mij enorm dat er twee trajecten onderzocht zijn. Als het gaat over de bereikbaarheid richting Rijswijk en Delft, die wordt aangegeven, het traject over de Geestbrugweg is onderzocht en het traject over de Broekslootkade/Jupiterkade is onderzocht, terwijl er een station Hollands Spoor vlakbij is. Een station CS naar Laan van NOI, maar met name als het gaat over de verbinding naar Rijswijk en Delft, zou het een veel goedkopere en veel eenvoudiger en met veel minder impact zijn als er vanaf de Binckhorstlaan een snelle verbinding zou zijn naar Hollands Spoor, of fietsverbindingen, of wat dan ook. Want als ik nu ook hoor over al die verkeerstechnische aanpassingen die er gaan komen, dat heeft zo'n impact op Voorburg en op Rijswijk en daar liggen allerlei verbindingen. Dus waarom heeft u niet? Waarom is dit goedkope traject en eenvoudige traject niet meegenomen bij de afwegingen? Er zijn...

Is een heel pakket aan tracés afgewogen, waaronder volgens mij het tracé waarbij er vanaf de Lekstraat ongeveer parallel aan het spoorviaduct richting de verlengde van de Haagweg wordt gereden. Die route is ook onderzocht en is onder andere afgevallen omdat die niet richting de Binckhorst gaat. En dat is een van de doelstellingen die we hier hebben. De stedelijke ontwikkeling zit op de Binckhorst en die wil je bereikbaar maken. En als je daar niet overheen gaat, dus je laat die tram helemaal op die manier via Rijswijk rijden, ja, dan heb je dus geen verbinding.

Misschien ligt het aan mij, maar als ik de Binckhorst zie en je ziet de Neherkade, dan ben je toch vrij snel van de Binckhorst bij station Hollands Spoor, dus dan lijkt het net alsof de bereikbaarheid van de Binckhorst niet over Haags grondgebied mag gaan, maar alleen door de randgemeenten. Dus ik... Maar misschien begrijp ik de vraag, misschien begrijp ik uw antwoord niet helemaal. Nou...

Wat ik, wat ik u wil zeggen: ik kan heel erg op de inhoud ingaan, maar er is hier een hele afweging gemaakt hè. Die zit ook, dat is de rapportage waar ook in het platformbijeenkomst meerdere keren over gesproken is. Daar hebben we vorig jaar ook een hele presentatie over gegeven. Ook dat rapport zit bij de stukken en daar zit ook de onderbouwing in, want de route via de Neherkade is ook naar gekeken. Er is een route die ligt nog iets noordelijker dan die van de Neherkade, dus ook naar gekeken. Er is gekeken naar de route die doorsteekt door de wijk heen nog iets zuidelijker van de Neherkade, dus er zijn meerdere varianten die zijn voor de zomer bekeken. Die zijn om diverse redenen afgevallen en die staan onderbouwd in de 71-rapportage.

Ik denk dat we gaan afronden met mevrouw Veluwe vanuit de tribune en daarna zijn er twee vragen van de kijkers online. Mijn

Eerste vraag is eigenlijk, bent u wel eens gaan kijken in die buurt in Voorburg? Jazeker.

Ik krijg namelijk sterk de indruk dat dat niet zo is. Ik hoorde net mijn voorgangster, die had het ook al over de tracés. Op een gegeven moment waren er twee tracés. Toen heeft iedereen aan de bel getrokken en gezegd, de inwoners en ook in de raad: waarom worden er maar twee tracés onderzocht? Nou, toen zijn er een aantal toegevoegd. Toen kwamen we op zes. Ik zag toen nu vijf, maar volgens mij waren het er zes. Maar nu wordt eigenlijk uiteindelijk toch weer gekozen voor de variant die in Leidschendam-Voorburg niemand wil en dat verbaast mij en het verbaast mij dan ook. Als je dus in een fase zit waarin de onderzoeken plaatsvinden, dat je dan niet een ondergrondse variant meeneemt. Want ik bedoel, nu blijft hij nog steeds boven de markt hangen. En dan is het makkelijk om voor de huidige voorkeursvariant te gaan en de hele ondergrondse variant buiten beschouwing te laten en dat verbaast mij heel erg. Er is ook over een kopstation gesproken, ook die heb ik niet teruggevonden in de stukken, dus ik vraag me af hoe dat onderzoek nu eigenlijk in elkaar zit en hoe selectief dat is. Nou dat dat...

Dat hele onderzoek en ook de afweging van tracévarianten kopstation is ook meegenomen in diezelfde 71-rapportage die ik net noemde bij de vraag van de vorige mevrouw. Daar heeft hij ook in gezeten. Daar verwijs ik u dan ook even naartoe hoe dat is gegaan als het gaat om de afwegingen. Ik heb net toegelicht hoe die afwegingen gedaan worden en dat is op basis van criteria die wij van tevoren meegekregen hebben en die liggen vast in de notitie reikwijdte en detailniveau. Daar zit een hele set aan criteria in, en wij hebben op basis van de onderzoeken die gedaan zijn de verschillende varianten langs die criteria gelegd. Ja, en dan komt daar een beeld uit van wat beter is, wat minder goed scoort, wat meer effect heeft, minder effect heeft, wat meer kost, wat minder kost en dat totaalbeeld leidt tot deze uitkomst, waarbij ik wel meegeef dat dit nogmaals een voorlopig voorkeursalternatief is op basis van een technisch inhoudelijke beoordeling, dus hier is geen besluit op geweest dat dit het nu gaat zijn. Die besluitvorming moet namelijk nog plaatsvinden. Gelukkig maar.

Maar. Een ander dingetje is, ik hoorde u ook net over die Geestbrugweg die dan verkeersluw gemaakt wordt en meneer Hielkema, die zei, van ja, dan gaat alles naar de naar de Westvlietweg. Mag ik u erop wijzen in alles wat u aan het onderzoeken wellicht nog bent dat het plan is de Westvlietweg verkeersluw te maken. Dat wil de gemeente Den Haag en dat willen de bewoners daar ook graag. Dat de Haagweg versmald wordt naar een baan en dat het Kleine Loo ook inmiddels versmald wordt naar een baan. Dat maakt Leidschendam-Voorburg een soort getto en. Dat is misschien ook wel handig om mee te nemen. Er wonen ook mensen die ook wel weer eens de gemeente uit willen zo af en toe. Dat, dat

Dat snap ik heel goed, wat ik net al zei richting meneer Hielkema. Ook is dat wat ik noemde over de knip op de Geestbrug is een idee waarnaar gekeken is om ook te kijken wat de effecten daarvan zijn, of dat daadwerkelijk doorgevoerd gaat worden. Dat moet bekeken worden. We zien wel dat er een opgave is om de hoeveelheid verkeer die nu op dat lokale niveau zit, zowel op de Binckhorstlaan als op de Prinses Mariannelaan als op de Geestbrugweg, dat dat heel veel verkeer is en dat je je kan afvragen of dat verkeer daar wel zou moeten rijden of daar niet heel veel doorgaand verkeer zit. Wat een hele andere plek zou kunnen vinden. Wat je altijd doet als je zo'n maatregel neemt, in alle gevallen, is dat je dat onderbouwt, ook de effecten daarvan. Want je wil niet dat je ergens een oplossing vindt, de kraan dichtdraait en denkt van, hé, het is hier opgelost, maar dat het ergens anders gaat overstromen. Nou, daar moet je dus ook onderzoek naar doen. Wat zijn de effecten om te voorkomen dat het niet aan de ene kant iets oplost, maar aan de andere kant weer iets nieuws creëert? Dat

Het heet het waterbed, maar het lijkt hier wel een lesje bestuurskunde tussen ijs en zool, maar we zijn nog niet bij zool. En als ik het verhaal hoor, dan is het ook nog niet echt goed ingevuld. Dus wat dat betreft, overigens voor de mensen die meekijken: mijn naam is Monica Velema, ze kennen me vast wel en het is verder niet zo belangrijk, dank u.

Dank u, mevrouw. We gaan nu naar de inwoners die thuis meekijken en luisteren. Ik heb de vraag van mevrouw Planken. Mevrouw Planken vraagt: er wordt continu gesproken over hoogwaardig openbaar vervoer, kunt u mij uitleggen wat hoogwaardig inhoudt als het om een gewone tram gaat?

Hoogwaardig openbaar vervoer gaat over openbaar vervoer, wat comfortabel is. Wat stipt is. Dat betekent dat je er dus ook op kan vertrouwen dat het rijdt op de tijden dat het zou moeten rijden en wat hoogfrequent rijdt. Dat zijn doorgaans die criteria die daarvoor gebruikt worden. Helder, dat...

Dat gaat naar mevrouw Lies Knuttel. Mevrouw Lies Knuttel constateert dat de heer Van Dijk zegt dat ze met zijn allen hebben afgesproken dat ze de leefbaarheid willen verbeteren en niet inruilen wat ze in het verleden deden. Kan hij aangeven waar ze de leefbaarheid willen verbeteren? In ieder geval niet in Voorburg-West, want daar gaat de leefbaarheid voor de burgers kapot, zoals het plan er nu naar uitziet. Of ziet ze dat verkeerd, vraagt ze, en heeft ze het met name over minder parkeerplaatsen, bomen die gerooid zullen moeten worden, fietspaden die smaller worden, meer ongelukken, etcetera.

Ja, wat ik net ook al toelichtte, is dat als je sec uitgaat van alleen maar iets neerleggen en dat is het, dan zou dat het effect kunnen zijn. En wat in de volgende fase heel goed beschouwd moet worden, is hoe je de negatieve effecten die het heeft op de leefomgeving zoveel mogelijk kunt mitigeren. Hoe kun je die zoveel mogelijk oplossen en dan eigenlijk ook in combinatie met de vraagstukken die er liggen zorgen voor daadwerkelijke verbetering van de leefomgeving, en dat geldt eigenlijk voor het hele tracé daar waar dat speelt.

Dank, ik had twee vragen beloofd, maar er komt nog een opmerking vanuit huis. Dat is meneer Robert Langen, die aangeeft dat er op dit aspect veel kritiek was op SAFE. Daar is niets mee gedaan, zegt u iets?

Nou wat ik net al benoemde, is dat we in het platform best veel discussie hebben gehad over één rapportage. We hebben vorig jaar zomer eigenlijk vrij vlot nadat het bestuurlijk overleg had besloten met welke tracés verder te gaan, ook het platform geïnformeerd aan de hand van een presentatie en men heeft heel vaak gevraagd om het rapport dat daarbij hoort. Dat rapport is pas recentelijk klaar en daar waren best veel opmerkingen over. Helder voordat

Voordat we verder gaan naar het volgende blok, wil ik van u weten: u gaf aan, er zijn nog twee sheets of twee slides. Het zijn nog...

3 slides, twee sheets. Er zit nog een zo'n algemene in, maar het zijn twee inhoudelijke sheets, dus slides mag ook.

Ik constateer dat we uitlopen in de tijd. We hebben ervoor gekozen om hier zoveel mogelijk vragen te laten stellen, maar ik zou u toch willen verzoeken om de vaart er een beetje in te houden en de raads- en commissieleden en de tribune om de vragen enigszins te beperken. U kunt ze ook op inloopbijeenkomsten stellen. We gaan verder met de volgende slide.

Nou, waar staan we nu? Dat is eigenlijk een hele korte sheet. We zitten nu dus in de terinzageleggingperiode, of daar zitten we nog niet in, daar gaan we naartoe, moet ik zeggen, want officieel begint die periode pas op 8 augustus. Die moet 6 weken zijn. We hadden eigenlijk 10 weken gewild, liefst 12 weken, maar dat schijnt een wettelijke bepaling te zijn dat dat niet mag. Hij moet exact 6 weken zijn, dus we hebben met de partijen afgesproken dat we nu alle documenten al wel kenbaar maken en dat we nu ook mensen gaan informeren over alles wat er ligt. Aan de hand van onder andere ook de informatiemarkten, waar we er 3 van organiseren, wijzen we mensen er ook op dat vanaf 8 augustus mensen dus ook echt daadwerkelijk zienswijzen kunnen indienen. Nou, dat wordt dus verwerkt in wat ik eerder al noemde, een nota van antwoord, waarbij we dus alle zienswijzen ook voorzien van een reactie, passend bij de vragen die gesteld zijn of de opmerkingen die gemaakt zijn. Daarnaast werken we nu ook, nu alle inhoud er ligt, ambtelijk gezien aan het opstellen van een bestuursovereenkomst, waarbij we voorsorteren naar welke afspraken partijen willen maken met elkaar, op welke vlakken, wat de voorwaarden zijn, wat de condities zijn waaronder men al dan niet verder zou willen. Dan snel door naar mijn laatste slide: wat gaat er dan nog komen? Nou, dit is denk ik voor u ook belangrijk. Wat er gaat komen zijn eigenlijk nog twee belangrijke beslismomenten. De ene is de afstemming met het Rijk in het BO MIRT. Dat zal eind november zijn; doorgaans is dat gebruikelijk dat dat plaatsvindt. Die datum moet nog geprikt worden. Maar daar maken Rijk en regio met elkaar, in dit geval onder voorwaarden, afspraken en die voorwaarde is in dit geval dat regionaal wel de bevestiging komt van hetgeen wat men daar met elkaar besproken heeft. Wat wij voorzien eind dit jaar, begin volgend jaar, is dat wij aan alle partijen hier in de regio, dus dat geldt hier, dat geldt in Rijswijk, Den Haag, provincie en MRDH, de beslissing voorleggen: wilt u verder? Dus ja, hoe wilt u verder? Dat betekent een besluit over het definitief masterplan bereikbaarheid, waarbij we dus ook de zienswijzen die hebben geleid tot aanpassing ook daadwerkelijk daarin verwerkt hebben. Daar zit dus ook het hele pakket bereikbaarheidsmaatregelen in. Wat we daarmee willen doen zit daarin en de nota van antwoord, hoe we omgegaan zijn met alle zienswijzen en reacties, zit er dus ook bij. En een besluit over de bestuursovereenkomst: hoe u als gemeente uw rol ziet, hoe u verder zou willen of u verder zou willen, wat dan uw bijdrage is die u daaraan zou willen leveren, etcetera. En wat er ook bij hoort is, en dat zijn we nu ook aan het opstellen, een beeld, een plan van aanpak eigenlijk van hoe die volgende fase die hierna komt, die planuitwerkingsfase, eruitziet. Dus toezeggingen die partijen nu gedaan hebben of de intenties die partijen hebben uitgesproken in die intentieverklaring over bijvoorbeeld cocreatie moeten ook landen in zo'n plan van aanpak, waarbij ook een antwoord komt wanneer dan en hoe dan. Ja, en als dat dan allemaal geweest is, dus die regionale besluitvorming, dan is het moment gekomen om dan het formele voorkeursbesluit te nemen en de bestuursovereenkomst te ondertekenen. En dan kan ook de volgende fase starten. En daarmee ben ik aan het einde, mevrouw de voorzitter.

Dank, ik heb al drie handen omhoog zien gaan: meneer Visscher, meneer Wilschut, mevrouw Muller. Ik kijk nog even rond of er aanvullend iemand is. Nou ja, eerst de heer Heil. We starten met meneer Visscher van het CDA.

Dank u wel, ik ga even in op de mogelijkheid om formeel vanaf 8 augustus te reageren. Het zal u niet verbazen dat ik af en toe ook ambtenaar ben geweest. Moet ik eerlijk zeggen dat ik ook niet zou verbaasd zijn als men zo meteen hoort: "Van ja, u heeft een zienswijze ingediend niet voorafgaand aan 8 augustus." Dat is dus voor de termijn. En daarom doen we er niks mee, dus zou u even zeker kunnen stellen dat iemand die morgen al een heel enthousiaste brief schrijft, toch op de goede stapel terechtkomt en de antwoorden krijgt waar die recht op heeft? En ook daaraan gekoppeld de vraag of ik me kan voorstellen dat als je eerst een zienswijze termijn had, die zeg maar grofweg voor de grote vakantie begon, dat je in de beslissingstermijnen ook veel eerder klaar bent. Lopen wij nou niet het risico dat wij zometeen onder stoom en kokend water voor 31 december - ik noem even een fictieve datum - besluiten moeten nemen waar wij dan ook, zoals nu, 1000 pagina's voorgeschoteld krijgen op een hele korte termijn en dan alsnog gisteren een besluit hadden moeten nemen? Ik chargeer even, maar u begrijpt wat ik bedoel.

Ik begrijp wat u bedoelt, ja, voor wat betreft. Even kijken, uw eerste vraag over de zienswijzeperiode hè? Dus dat mensen die eerder nu al een brief zouden sturen, juridisch gezien moeten we dan zeggen, van ja, die is niet ontvankelijk, want die zit niet in de procedure. Maar we hebben ambtelijk wel met elkaar afgesproken dat als die brieven er gewoon liggen, en zo zit ik er zelf ook altijd in. Als mensen zo'n ding sturen, leven we ook gewoon mee, want dat hadden we anders ook gedaan als die procedure 12 weken was en dat was de intentie dus. En desnoods helpen we mensen om even te herinneren dat op 8 augustus, dat ze nog even een mailtje moeten sturen met de bevestiging dat dat ook daadwerkelijk hun zienswijze is die in de procedure thuishoort. Daar gaan we mensen ook gewoon bij helpen, als dat aan de orde is. Dat zeg ik goed toch? Als je net hè ja. Omgevingsmensen in de gaten houden voor wat betreft de besluitvorming die u noemt. Het pakket zal iets wijzigen, mogelijk door de zienswijzen die er komen. Er komen wat afspraken bij, zaken bij die te maken hebben met die bestuursovereenkomst die te maken hebben met het plan van aanpak. Dat zal niet de omvang zijn van de onderzoeken zoals ze er nu liggen. In principe verandert daar niet zo heel veel meer aan. Dat zijn gewoon de onderzoeken zoals die gedaan zijn, hè? Dus hoogstens dat daar nog wat aanpassingen op komen die u terug kan lezen in de nota van antwoord ja, de besluitvorming in de voorbereiding. Daarbij proberen we zo goed mogelijk en zo soepel mogelijk samen met de ambtenaren van Leidschendam-Voorburg en ook met de wethouder als vertegenwoordiger van het college natuurlijk zo goed mogelijk voor te bereiden, zodat u daar ook voldoende tijd in heeft om u daarop voor te bereiden. En ik wil best wel de toezegging doen, maar goed, ik kijk ook even met een schuin oog richting de wethouder dat we tegen die tijd ook nog eens een keer een dergelijke sessie doen met u. Om u mee te nemen in wat voor reacties we hebben gekregen, wat daarmee gedaan is etcetera, zodat u daarmee ook weer een beetje up to speed bent en nu ook voorbereid wordt op datgene wat er gaat komen. Ik neem aan

Dat de heer Visser hier erg tevreden mee is. De volgende op mijn lijstje is meneer Wilschut van de ChristenUnie. Ik ben ook

Ook daar tevreden mee, maar ik had een andere vraag. Ik ben heel erg benieuwd naar dat moment in Q1 van 2023. Stel dat de zes partijen allemaal een ander soort besluit nemen, wat gaat er dan gebeuren?

Ja, de verantwoordelijke bestuurders zullen zich toch even tot elkaar moeten verhouden hoe ze daarmee omgaan. Het is voor mij heel simpel. Wij doen de inhoudelijke onderzoeken, die werken wij uit. Daar komt een bepaald resultaat uit en de partijen moeten besluiten met elkaar hoe ze daar verder in gaan. En als ze daar geen overeenstemming in vinden, dan moeten ze met elkaar beslissen hoe ze met dat gebrek aan overeenstemming omgaan.

Ja, dankjewel voor de presentatie. Ik begrijp dat die HOV de verkeersdruk die met het uitbreiden van de Binckhorst komt, moet beperken door beter openbaar vervoer. Maar ik heb ook begrepen dat het onderdeel was van Samen met de Koningscorridor en de uitbreiding naar Zoetermeer, dat het eigenlijk een geheel zou moeten zijn terwijl wij het over een klein stukje hebben. En ik begrijp nu dat de andere twee stukken niet helemaal of eigenlijk helemaal niet zeker zijn, aangezien Den Haag de relevantie van de Koningscorridor niet ziet op het moment. Ik heb een heleboel zaken, kosten heel veel, ook uit het publiek gehoord. Wat zijn nou 3 voordelen die wij in Voorburg gaan hebben op het moment dat dit doorgaat?

Nou, dat is bijna ook een subjectieve vraag, want het voordeel hangt af van welk referentiekader je hebt en waar je waarden liggen die je aanhoudt. Zoals ik daar tegenaan kijk, zie je dat er in ieder geval meer woningbouw en meer werkgelegenheid komt in de Binckhorst, waar ook Leidschendam-Voorburg van kan profiteren. Als het gaat om een HOV-verbinding en de andere bereikbaarheidsmaatregelen die daar zitten, biedt dat ook wellicht meer mogelijkheden om enerzijds de toekomst die gaat komen en die gaat er gewoon komen, want de woningen worden nu gebouwd. De ontwikkeling die is er en we weten dat er een enorme groei gaat komen van het autoverkeer als men niks gaat doen. Daar gaat Leidschendam-Voorburg ook last van hebben, dus daar vind je met elkaar een oplossing en het voordeel wat Leidschendam-Voorburg hiervan kan hebben is dat je door goed te kijken naar vooral in die volgende fase ook hoe je de oplossing gaat maken. Kun je misschien ook meerwaarde creëren op die plekken waar je dat als Leidschendam-Voorburg ook daadwerkelijk wil. Dan kun je werken met werk. Nou, ik heb het net gehad over het verbeteren van leefbaarheid, verbeteren van verkeersveiligheid. Het voorbeeld wat ik noemde van de Geestbrugweg, die ligt dan weliswaar in Rijswijk, maar als je nou stel nou dat je bij die uitwerking maatregelen kan bedenken, waarbij je én de hoeveelheid verkeer verbetert en die HOV kan inpassen en de oversteekbaarheid verbetert en de verkeersveiligheid verbetert. En misschien nog wat extra groen kan toevoegen door met elkaar integraal te kijken. Niet alleen naar het, niet alleen naar die HOV-opgaven of de andere, maar integraal te kijken. Ja, dan kun je ook andere problemen oplossen, hè? Dus het biedt ook een kans. Dat is wat ik probeer te zeggen. Ja dus.

Maar als je toch bezig bent met de grote schoonmaak, dan haal je daar ook nog wel even een lapje over. Ja, helder.

U wel dank u wel ook voor de presentatie. Ik moet zeggen, mijn vraag gaat nu over de zienswijze. Ik vond het een hele goede oplossing die u gevonden heeft. Dank u wel daarvoor. Ik vroeg me af, waarom gaat dat pas op 8 augustus in? Maar nu snap ik het, wij hadden gisteren een heel ander onderwerp, maar hadden het ook over zienswijzen bij een bouwproject. En toen kwam in de zienswijzennota naar voren dat alle zienswijzen op een hoop gegooid waren en eigenlijk 100 mensen, nou, dat waren 10 mensen die hetzelfde probleem hadden aangekaart en aan ons werd dat voorgeschoteld als één zienswijze. Ik verwacht hier ook heel veel zienswijzen die op heel veel punten waarschijnlijk ook hetzelfde zullen zijn. Kunt u of kan ik meegeven dat u in de zienswijzennota, als u hem maakt, of de ambtenaren duidelijk ook aangeeft hoe vaak een bepaalde zienswijze is ingediend? Want dat geeft ons ook wel heel veel inzicht in hoe erg een punt leeft. Ik, ik

Ik ben zelf gewend dat we elke zienswijze, ook al is die dubbel, gewoon opnemen. In de nota van antwoord heb je doorgaans twee onderdelen. Je hebt een algemeen beschrijvend onderdeel, waarbij je een soort samenvatting maakt van alle reacties die er geweest zijn, op welke thema's dat geweest is en wat daar ongeveer mee gedaan is. En dan heb je vervolgens het overzicht van alle zienswijzen en de reactie op die betreffende zienswijze. En als het dan drie keer dezelfde vraag is, dan staat er ook drie keer hetzelfde antwoord achter. Maar ik kijk ook even naar je net, maar dat is volgens mij wat we ook gaan doen.

Ja, er zit dus gewoon een lijst met wie iets ingediend heeft, wat hij ingediend heeft en wat de reactie daarop is.

Ja, ik wil u ook bedanken, want de presentatie was erg inzichtelijk. En ik werd een beetje getriggerd door die bestuursovereenkomst. Want er stond in de presentatie dat die bestuursovereenkomst... Nee, ik heb het opgeschreven, maar ik weet niet waar het staat, maar u zei iets van dat wij dan als Raad kunnen bepalen wat de afspraken zijn of de randvoorwaarden. Maar is de bestuursovereenkomst iets van het college, dus bestuursverantwoordelijkheid, of ook iets van de Raad? Excuses.

Dat is zeer zeker ook iets van de Raad. In de bestuursovereenkomst moeten namelijk ook financiële afspraken gemaakt worden. En daar gaat u als Raad over. Ik zou het college ook adviseren om het zeker aan de Raad voor te leggen vanwege de impact die dit heeft op de bewoners in Leidschendam-Voorburg zelf. Maar ik...

Sloeg even aan op de term bestuursovereenkomst. Dat klinkt alsof het een afspraak is tussen de bestuurders onderling. Dus vandaar dat ik dacht van nou moet ik expliciet dat in gedachten houden, van dan moeten we daar als Raad om vragen dat we daar... Maar we hebben er ook als Raad een bijdrage in en de financiële kaders kunnen we daar ook in afspreken, neem ik aan.

Wat er doorgaans met dit soort processen gebeurt, is dat je eerst ambtelijk, hè? We kennen inmiddels, dat helpt mij ook. We kennen de belangen en de aandachtspunten van alle partijen. Die kennen we. We gaan ambtelijk met elkaar het gesprek aan om te kijken hoe we dat bij elkaar kunnen brengen. Gegeven alles wat er ligt, hè? Kunnen we daar een soort van overeenstemming op vinden op de verschillende thema's, bijvoorbeeld over de rol die de gemeente wil hebben in het project, de financiering. Maar denk ook over hoe je omgaat met grondverwerving of grondinbreng, hoe je omgaat met de omgeving. Je kan zo gek, hè? Er zitten heel veel thema's die je in zo'n bestuursovereenkomst borgt. Vervolgens wordt dat gebracht richting de verantwoordelijke portefeuillehouders, richting de bestuurders. En daarna, als men daar een soort van overeenstemming over heeft van, zo zouden we dat willen doen, moet dat bekrachtigd worden. In eerste instantie in het college om daarna naar de gemeenteraad gebracht te worden.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ik had nog een vraagje over de planning: hoe verhoudt de OV-planning, die gaat over de bereikbaarheid en de ontsluiting van de Binckhorst, zich tot de woningbouwplanning? Want de kans is natuurlijk groot dat dat misschien niet synchroon loopt en de woningbouw veel harder gaat. Idealiter zeg je: ik heb een infrastructuur nodig die de wijken ontsluit en bereikbaar houdt. Maar als dat niet met elkaar synchroon loopt, dan krijgen we straks een geweldig probleem, omdat de OV-verbindingen er niet zijn, maar de woningen er wel. Heeft u daar onderling contact over? Hoe verhouden die planningen zich tot elkaar? Nou...

Er wordt wel regelmatig afgestemd met de Binckhorst Organisatie, dus met de mensen die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van de Binckhorst. Op dit moment is men bezig met de eerste fase, hè? Dat zijn de eerste 5000 woningen die gebouwd worden. Eigenlijk is voor ons de opgave heel simpel. Drie letters: ZSM. Dat is wat er moet gebeuren en wat ik begrepen heb, is dat de gemeente Den Haag eigenlijk ook richting het rijk heeft aangegeven: we gaan niet eerder beginnen met de volgende fase dan dat die HOV-verbinding er ook is. Nou, en daar zie je vooral dat die wederkerigheid ook echt terug moet komen van: als je die start wil maken, hoe loopt dat dan ook daadwerkelijk samen op? Maar ja, het feit dat men nu al aan het bouwen is, betekent ook dat je zo snel mogelijk die start zou moeten maken.

Wilde u een vraag stellen over, misschien kunt u iets zeggen over wat u verwacht rondom de haalbaarheid van dit traject? Omdat volgens mij het op dit moment met openbaar vervoer nou niet heel erg hard loopt. Volgens mij zijn de trams en de treinen gewoon leeg aan het raken. Is dat ook een projectrisico voor u? Hoe kijkt u daarnaar? Ja, dat...

Dat vind ik een beetje een moeilijke vraag, hè? Er zijn specialisten zich ook op aan het oriënteren van wat dit betekent voor de modellen die er zijn, maar ook in hoeverre dit iets is wat nog effect is van corona of niet. Ik vind dat heel moeilijk. Ik ben geen vervoerskundige. Mijn specialiteit is partijen bij elkaar brengen, inhoud die complex is wat eenvoudiger proberen te maken en ervoor zorgen dat er ook daadwerkelijk stappen gezet worden op de juiste manier. Ja, ik vind dat moeilijk om daar een antwoord op te geven. Als ik het zo mag afdoen, meneer.

Nou ja, beter zeggen dat je het niet weet dan zomaar iets zeggen, denk ik. Dus dank voor...

Hier heeft Hielkema nog de tip om eventuele schriftelijke vragen te stellen. Ik kijk nog even als laatste keer de commissie rond om te zien of de raads- of commissieleden nog vragen hebben. Ik zie dat de heer Helder een vraag heeft.

Heeft. Kan nog ja nog een vraag even voor de zekerheid, dank u wel, want we hebben het er heel erg over gehad, hè? Nu hebben we het even over. En waar komt het lijntje op? En u zei straks het recht van straks gaan we aan de slag met. Hoe komt het allemaal precies? U heeft volgens mij het woord co-creatie ook nog wel genoemd, maar begrijp ik goed dat het toch wel de bedoeling is dat die exacte inpassing, bijvoorbeeld bij een bepaald kruispunt, samen met de mensen die daar wonen gaat gebeuren? En hoe ziet u dat?

Het korte antwoord is ja en hoe ik dat zie. Dat moet nog bedacht worden, hè? Maar daar zijn ook heel veel verschillende vormen voor. Daar weet Jeanette veel meer over te vertellen, maar er zijn heel veel mogelijkheden waarop je samen met de omgeving invulling kan geven aan zo'n ontwerp hoe je dat gaat doen. Maar dat moet ook allemaal. We gaan daar wel een voorzet voor maken en dat komt dan ook te landen in het plan van aanpak voor de volgende fase. Maar hoe dat er nu uitziet, dat weet ik nog niet, weten we nog.

Dan kijk ik vervolgens naar de tribune met het verzoek het kort te houden. Ik zie twee vingers. Komen daar nog meer vingers bij? U mag plaatsnemen achter die microfoon en u kort even voorstellen.

Mijn naam is Henriëtte Raap. Ik woon aan de Binckhorstlaan in Voorburg en ik vroeg me af of er mogelijkheden zijn tot ondersteuning bij het geven van zienswijze als inwoner, aangezien het 1700 pagina's betreft en het natuurlijk zeer technische materie is en ik heel graag zou willen dat ieder op gelijkwaardige manier in staat is om daarop te reageren. Ik kijk even naar

Naar je net, maar volgens mij kan dat. We hebben in ieder geval de informatiemarkten die daar zijn. Daar wordt sowieso ook veel inhoudelijke toelichting gegeven. Juist ook op de onderzoeken om mensen daarin mee te nemen. Van wat staat er en wat wordt ermee bedoeld en ondersteuning bij het indienen van zienswijzen? Dat kan ook zijn van ja, hoe doen we dat dan? Ook dat wordt gegeven, dus ook daar kunnen we mee helpen. Ja. Ja, dus in juli is het wegwijs worden in de documenten, hè, dus wat staat erin, hoe moet je dat interpreteren, hoe moet je dat lezen? En in augustus gaan we ook in op hoe de hele procedure in elkaar steekt. Er worden ook standaard formats gemaakt van hoe je dan zo'n zienswijze ook in kunt dienen. De mogelijkheden zijn ook per mail, per brief, et cetera. Ook mondeling zou dat kunnen en ook als daar hulp bij nodig is, dan zou ik zeggen: inhoudelijke ondersteuning.

Ondersteuning aangezien het over 1700 pagina's gaat, want ik denk dat we een brief of een mail wel kunnen schrijven, maar het gaat er natuurlijk over dat we de juiste argumenten inbrengen zodat die zienswijze ook wat gaat helpen in dit proces. En ik vroeg me af of daar deskundigheid voor beschikbaar is voor onze laan, aangezien het nogal grote impact heeft. Al deze plannen op onze laan. Het

Bureau dat het inhoudelijke onderzoek heeft opgesteld. U kunt helpen om een zienswijze op te stellen.

Is dat natuurlijk, wat de mogelijkheden zijn, maar ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die expert zijn op het gebied van dit plan en die ons zouden kunnen bijstaan in een goed weerwoord op deze plannen. Ja, het is natuurlijk altijd zo. We zitten op verschillend kennisniveau en wij komen nooit op het niveau van degene die die 1700 pagina's geschreven heeft, dus ik vroeg me af wat daar voor mogelijk is.

Het staat u uiteraard vrij om daar deskundigheid bij in te schakelen, die u daarvoor heeft vanuit de rol zoals wij die hebben, zeg maar, kunnen wij u daar niet in helpen?

Maar zijn daar bijvoorbeeld financiële subsidies voor om zoiets in te huren, want ik kan me voorstellen dat we daar experts voor nodig hebben die dat niet gratis doen. Wil

Ik zal even die vraag voor u meenemen om te kijken of daar iets voor in zo'n formele procedure is opgenomen. Dat durf ik zo ook even niet te zeggen, maar die wil ik wel even voor je uitzoeken. Dank u.

Dan nodig ik de volgende sprekers uit om naar de microfoon te gaan. Als u wilt, graag kort even uw naam noemen. Alstublieft.

Goedenavond, mijn naam is Kees Hoppener. Dank voor de uitgebreide uiteenzetting en ook het geduld om alle vragen te beantwoorden.

Ik zit nog even te kauwen op uw woorden. Aan het begin van de avond was de vraag van raadslid Hylkema of criteria met betrekking tot leefbaarheid, leefomgeving en duurzaamheid relevant zijn.

Zijn en toen heeft hij aangegeven, als ik goed heb begrepen dat u zei van ja, en ik kan me ook niet meer voorstellen dat dat niet wordt meegenomen.

Van uw betoog kwam het voorkeurs tracé. En toen zei u voor mij als antwoord op een van mijn buren van ja, als je het zo neerlegt, dan zal het qua leefbaarheid en effect op de leefomgeving niet bemachtigd zijn. Moeten we nog aanvullende maatregelen gaan zoeken om te kijken om de leefbaarheid beter te maken? Mag ik nou uit die combinatie van woorden concluderen, dat is mijn vraag ook, dat dus bij de afweging om naar het voorkeurstracé te komen, de criteria met betrekking tot de leefomgeving, leefbaarheid en duurzaamheid niet zijn meegenomen? Nee.

Dat mag u niet. In de presentatie heb ik ook aangegeven dat we een plan-MER hebben opgesteld, hè? Dat is een milieueffectrapportage voor een soort van masterplan en in dat plan zijn de varianten die we onderzocht hebben. Nou, ik zou even formuleren, het zijn die effecten op de leefomgeving die nadrukkelijk wel allemaal onderzocht zijn, dus daar is gekeken naar effect qua trilling, qua groen, qua ecologie, qua archeologie, qua verkeersveiligheid, qua geluid en noem maar op. Dus die zijn daar wel degelijk in meegenomen en mede op basis van die criteria is gekeken van de varianten die we onderzocht hebben, welke daarvan technisch gezien als voorkeurvariant naar voren komt.

En misschien een aanvullende vraag aan Stefan, kunnen wij dat ook uit de rapportages halen? En dat kan ik dan nu nog niet. Ook welke gewichten er hangen aan de verschillende criteria.

Het is niet aan ons om daar gewicht aan te hangen, dus we hebben elk criterium even zwaar gewogen. Dat is ook echt voorbehouden aan de politiek, hè? Om dat soort gewichten toe te kennen. De heer Bonnemaijers

Constateert u dat u nog een vraag heeft, gaat u naar het spreekgestoelte?

In die 1700 pagina's van het rapport staat wel degelijk in allerlei vakjes ingekleurd het belang van bepaalde maatregelen of bepaald hoe het traject eigenlijk gewogen is. En uit die gegevens is uiteindelijk die uitkomst gekomen. Ja, dat

Zijn inderdaad de scores hè? De vakjes die je noemt en met de kleuren die daarin zitten. Dat zijn zeg maar, de scores, het effect wat op dat specifieke criterium aan de orde is per variant en. Maar waar de vraag van meneer net over ging, is in hoeverre per criterium of het ene criterium nou zwaarder weegt dan het andere criterium. Dus is verkeersveiligheid nou belangrijker dan geld, of is nou stedelijke ontwikkeling en de bijdrage daaraan is dat nou belangrijker dan groen of iets dergelijks?

Nee, maar ik had begrepen dat je die weging wist. En misschien heeft u die slide voorhanden, maar dan kan je zien hoe er gekozen is waar de meeste groene blokjes waren. Uiteindelijk is de keuze op twee gevallen. Ja, dat...

Dat is een hele grote tabel. Ik heb hem. Hij zit niet in de presentatie, die zit er niet bij, maar die tabel die vindt u wel terug in volgens mij het ontwerp masterplan. Die zit daarbij, dus die is gewoon inzichtelijk. En als u daar opmerkingen of zienswijzen bij heeft, dan nodig ik u van harte uit om die ook in te dienen.

Daar heb ik straks bij het inspreken een opmerking over.

Er zijn geen online vragen meer. Ik wil dit punt afronden. Veel dank aan de heer Van Dijk voor het geduldig beantwoorden van de vele vragen. Aanvullende vragen kunnen, zoals gezegd, bij de toekomstige bijeenkomsten worden gesteld voor raadsleden die niet in de gelegenheid zijn om deze bijeenkomsten vanwege raadsverplichtingen te kunnen bijwonen. Wijs erop dat er de mogelijkheid bestaat dit schriftelijk te doen. Wij sluiten hierbij dit onderdeel af, met dank. Een punt van orde wat ik u voor wil leggen: ik stel een korte schorsing voor van 10 minuten voor. Dat is als een ieder aanwezig hiermee kan instemmen en dan kijk ik vooral naar de insprekers, want die moeten dan nog langer wachten om hun verhaal te doen. Maar uw voorzitter is ook een mens, dus even om de benen te strekken en een sanitaire stop. Is iedereen daarmee akkoord? Om 10 voor 10 heropenen we de vergadering. U kunt u.

De griffier voor iets moeten zorgen, hè? Vind je ook niet.

Maar dat is. Dames en heren, u heeft nog één minuut om terug te keren naar uw zetel en iets te drinken te pakken. Dames en heren, ik verzoek u plaats te nemen. Ik heropen de vergadering. Ik heb zojuist vernomen dat de heer Dijkman online nog een vraag heeft ingediend en daar zullen wij schriftelijk op terugkomen. De heer Dijkman. We