2.b Raadsvoorstel Vrijgeven van de concept RES

Dank u wel, dan ga ik over naar het volgende onderwerp op de agenda en dat betreft het Raadsvoorstel vrijgeven van concept RES. Energy regio Rotterdam-Den Haag. Ook hier wil ik even beginnen met een kleine technische toelichting, hè? Wij zijn gewend als er zienswijzen aan ons worden doorgegeven dat die zienswijzen vanuit de Raad komen. Er zijn ook zienswijzen die van het college komen op bepaalde andere stukken. Het hangt er maar van af op welk moment die het bevoegde gezag is. Nu hebben we een bijzondere situatie, namelijk dat er een zienswijze ligt die door het college zal worden opgestuurd. Wat ter accordering aan de Raad wordt voorgelegd, dus wij verzoeken als Raad aan het college of er nog aanpassingen zouden kunnen komen als de Commissie dat zou willen, mocht dat en dan kan het college daar iets aan gaan doen. Mochten er meningsverschillen zijn, dan ben ik bang dat we het dan in de Raad met amendementen moeten gaan werken en dit is niet meer de mogelijkheid benut. Niet als Raad de mogelijkheid om die zienswijzen naar ons toe te trekken en die. Opdat met deze toelichting we het debat kunnen beginnen, en dan wil ik beginnen met mevrouw Kortman van de VVD, mevrouw Kortman gaat uw gang.

Dank u wel, voorzitter. Inderdaad, voorzitter, onlangs is de les besproken over de lokale visie op energie en hierbij zijn een aantal amendementen en moties ingediend. Die hebben natuurlijk effect op het concept RES dat nu voor ons ligt, de regionale energiestrategie. Het huidige raadsvoorstel is daarom niet meer passend. De raad heeft dus wel wensen en bedenkingen inzake de reactie van het college op het concept van de RES. Ik verwijs daarbij naar de amendementen en moties die zijn ingediend en die betrekking hebben op de RES. Hierbij vraagt de VVD aan de wethouder of ze kan toezeggen dat inderdaad de amendementen zullen worden geïmplementeerd en wellicht de moties of in de geest van de moties meegenomen kunnen worden. We kijken uit naar het antwoord van de wethouder hierop, omdat dat natuurlijk ook een wijziging van het raadsbesluit tot gevolg zal hebben. Ik neem aan dat het raadsbesluit dan in juli tijdens de raadsvergadering voor ons ligt en de volgende vraag aan de wethouder is of zij voorafgaand aan de raadsvergadering dan wellicht met een aangepast raadsbesluit kan komen naar de raad, zodat wij daar tevoren kennis van kunnen nemen en kunnen zien wat er is overgenomen. Over de RES: de VVD ondersteunt de kritische noot van de wethouder in de reactie op de concept RES aan de stuurgroep over de weinig innovatieve initiatieven. Er staat ook letterlijk: voor een regio die bekend staat om zijn sterke, innovatieve kracht, komt de innovatie niet voldoende tot uiting. Nou, dat is ook een onderwerp, voorzitter, dat we in de les al een keer hebben aangehaald en hebben besproken. Wij zouden daarin graag wat meer alternatieven zien en hopelijk kan er ook aangehaakt worden bij kansen, zoals bijvoorbeeld de TU Delft, TNO en wellicht ideeën uit het bedrijfsleven. Er zijn ook diverse moties voor ingediend bij de les, die daar ook naar verwijzen. Er wordt in de regio gekozen voor een haalbare aanpak. Dat is mooi, een aanpak die past bij het landschap, de inwoners, de bedrijven en de regionale kwaliteiten. Dat spreekt de VVD aan en het amendement, wel door de VVD en Gemeentebelangen Leidschendam-Voorburg ingediend, met een beperking voor windmolens in Leidschendam-Voorburg past dan ook in deze visie. Er zijn op voorhand in de RES geen cijfermatige doelstellingen geformuleerd omdat de basis eigenlijk is de vraag wat realiseerbaar is en wat past in het landschap en er wordt gezocht naar wat haalbaar is. Voor wat betreft deze grote energietransitie staat bij de VVD de inwoner voorop. We hebben het tijdens de besprekingen van de lokale transitie ook al gevraagd en bevestigd gekregen van de wethouder. Toch vragen we voor de zekerheid nog een keer na of ze ook kan toezeggen dat die transitie stapje voor stapje gaat en mensen worden betrokken en meegenomen. We horen het vaker: participatie is van groot belang, zeker bij zoiets groots als de energietransitie. Begin dichtbij en begin op maat. Kan de wethouder ook toezeggen dat actief de samenwerking met andere gemeenten gezocht zal worden, zodat er geprofiteerd kan worden van ieders mogelijkheden? We hebben een groot gebied in de regionale energiestrategie en dat biedt natuurlijk ook kansen met elkaar. De regio Rotterdam-Den Haag, voorzitter, daar wonen 2,3 miljoen mensen. Daar liggen twee van de vier grootste steden in Nederland, een wereldhaven, glastuinbouw en daarnaast zijn er prachtige open gebieden met grote regionale waarden, natuurgebieden. Onze mooie Vliet, ons Leidschendamse recreatiegebied Vlietland, Stompwijk, onze parken en in deze regio wordt gewerkt en is er economische activiteit. En in die concept RES staat dan ook dat er vooral in onze regio beperkte ruimte is voor die duurzame energieopwekking. Dat wordt geconstateerd in de RES. In de RES wordt niet uitgegaan van ons eigen energieverbruik, maar vooral van de vraag wat past bij de regio en wat is realiseerbaar. Daar gaan we voor en daar gaat ook de VVD voor. Volgens de RES is de grootschalige opwekking een opdracht. En ja, is het alleen mogelijk als het ook ruimtelijk inpasbaar is? Dat ondersteunen we en we vragen graag een reactie van de wethouder hierop, dank u wel.

Dank u wel, mevrouw Kortman. Mevrouw Bosch, D66, gaat uw gang, mevrouw Bosch. Dank u, voorzitter.

Ten eerste, D66 steunt het raadsvoorstel wensen bedenkingen concept RES, maar we hebben wel een paar vragen en opmerkingen. Ik sluit me aan bij mevrouw Kortman met de oproep aan de wethouder om het amendement over te nemen van D66 hernieuwbare energie buiten de gemeentegrenzen om en in de geest ook de motie van D66 en VVD verkenning alternatieven, bijvoorbeeld zonne-energie. Ik wil graag of de wethouder het daarmee eens is, dus ook op de manier die mevrouw Kortman schetste. Als ik verder op het raadsvoorstel inga, dan is onze fractie het eens met het college dat het concept RES een technisch stuk is en zelfs een erg technisch stuk. Het uitgangspunt is namelijk technisch haalbaar is aan de opwekking en de warmte. Maar D66 betreurt het dat aan natuur en biodiversiteit en landschappen erg weinig woorden worden besteed. Het is tegelijkertijd een optimistisch uitgangspunt en wat technisch haalbaar is, hoeft namelijk niet automatisch realiseerbaar te zijn. De lokale situatie is inderdaad niet meegenomen en is er wel draagvlak in de samenleving om de ondernemers en bewoners. Dat moet allemaal nog blijken. Dit participatietraject moet nog starten en de gemeente zien. We hoeven verantwoordelijk en het college zegt zelf dat het belang van een breed gedragen regionale energiestrategie te steunen. En wat vindt de wethouder van het idee om al in de aanloop van de RES 1.0 participatietraject in gang te zetten juist om draagvlak te creëren. Volgens D66 is Leidschendam-Voorburg ingedeeld in een warmtecluster samen met Delft, Den Haag, Rijswijk en Pijnacker-Nootdorp en uit vragen van D66 blijkt dat de samenwerking pas 3 weken jong is en dat de discussie gaat over de uitwisseling van regionale warmte, bijvoorbeeld via een warmtenet en D66 wil graag op de hoogte blijven van de uitkomsten van dit cluster en ook in relatie met de RES en zou de wethouder dit kunnen toezeggen. Dus bespreken we nu vanavond in de raad slechts een concept RES en in het najaar worden alle 7 RES'en besproken in de provincie Zuid-Holland en in samenhang en dan weten we eigenlijk pas de ruimtelijke en economische impact van het totaal. En D66 vraagt zich af of onze uitgangspunten dan overeind blijven in die besluitvorming. Een vraag aan de wethouder: heeft de wethouder dan het gevoel en de ruimte te kunnen pakken om haar invloed daar in dat stadium te kunnen uitoefenen? Dank u wel, voorzitter. Dank u.

Wel, mevrouw Bosch. Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Van der Gronde, GroenLinks. Mevrouw Van der Gronde, ga uw gang.

Dank u, voorzitter. Ja, ik heb in de brief gelezen over twee zaken waarover ik ook een motie heb ingediend, ga indienen in de aanstaande raadsvergaderingen. Ik wil graag de gelegenheid nemen om die toe te lichten. Ten eerste een motie over innovatie, want in de brief van het college met de visie op de regionale energiestrategie staat dat innovatie ook een onderdeel zou moeten zijn van die regionale energiestrategie, zoals ook mevrouw Kortman al verder toelichtte. En nou, ik vind het een prachtig plan om dat meer op te nemen in de energiestrategie, maar ik zou het ook heel graag willen terugzien in onze lokale energiestrategie. Ik zou heel graag zien dat de gemeente actief ruimte maakt voor inwoners, organisaties en bedrijven die nieuwe technieken willen uitproberen in onze gemeente. En dat we daar zelfs ook een actieve rol in gaan spelen, zodat we innovatie in de energiestrategie ook in Leidschendam-Voorburg kunnen stimuleren. Dus vandaar deze motie waarin ik het college oproep om een strategie te ontwerpen met betrekking tot het stimuleren van innovatie in de energiestrategie in Leidschendam-Voorburg en deze toe te voegen aan onze eigen lokale energiestrategie. Immers, als we het vragen aan de regio, dan moeten we het zelf ook bereid zijn te doen. Dan de tweede motie, die gaat over het warmtenet. Ik ben heel benieuwd wat mijn collega's daarover vinden. Er wordt namelijk een passage geschreven over warmte in deze brief aan de regio, waarin wordt aangegeven dat wij niet willen deelnemen aan de regionale warmtenetwerken, maar liever aan de slag gaan met lokale warmte en all-electric oplossingen. In de raadsvergadering over de lokale energiestrategie is het niet betwist. Want we hadden het voornamelijk over windmolens, maar er is ook nergens expliciet steun uitgesproken voor die lijn. En het is toch wel een heel belangrijke beslissing. En daarom zou ik hem heel graag hier in de raad nog even willen voorleggen met een motie, maar misschien zijn er ook andere mensen die er iets over te zeggen hebben, omdat ik toch een expliciete uitspraak zou willen horen van de raad, dus ik heb in ieder geval deze motie ingediend. Waarin ik het college vraag om dan de strategie ook echt zo uit te werken met lokale warmte en all-electric. En ik ben benieuwd of de gemeenteraad daar echt voor te vinden is en zo niet, dan moeten we misschien een amendement overwegen op deze zienswijze. Welnu. Tot zover, voorzitter.

Dank u wel, mevrouw Van der Grond. Meneer Wildschut, ChristenUnie/SGP, gaat uw gang. Goedenavond, voorzitter.

Of je bent te verstaan en je bent in beeld.

Heel goed, dank u wel, dank u voor het woord, voorzitter. Voor ons ligt de concept regionale energiestrategie, ook wel afgekort als de RES, een technisch stuk dat de basis legt en informatie geeft zodat we op termijn keuzes kunnen maken over het hervormen van onze huizen op een duurzame manier. Hoe zorgen we voor schone elektriciteit en voor milieuvriendelijke brandstoffen? Kortom, een omslag naar groen, goed voor onze aarde. Of zoals wij zouden zeggen, goed voor ons zorgen voor de schepping. Voorzitter, als wij de brief van het college en het stuk lezen, is er nog één ding dat blijft hangen. In de concept RES is berekend dat onze regio een groot overschot heeft aan warmte. Dat komt vooral door de Rotterdamse haven die veel warmte over heeft. De haven is nog niet zo duurzaam, zachtjes uitgedrukt, en nu is het idee om deze niet zo duurzame warmte te gebruiken voor het verwarmen van onze huizen. Nu is dat een spanningsveld, want we willen ook dat de havens zo snel mogelijk een duurzame haven worden. Een haven waar bijna geen warmte meer over is. En mijn vraag aan het college is, hoe kunnen we ervoor zorgen dat we niet afhankelijk worden van die niet-duurzame warmte? Of eigenlijk, hoe kunnen we ervoor zorgen dat de Rotterdamse haven verduurzaamt? En ze niet achterblijven, omdat wij nog afhankelijk zijn van die warmte en doelt het college daarin. Daarop in de zin wij begrijpen de inzet op regionale warmte, maar zien dat specifiek voor onze gemeente niet als de meest kansrijke optie. En doelt ze dan op dit dilemma? Ik ben benieuwd hoe ook de andere fracties dit zien. Tot zover, voorzitter. Ik wil meneer...

Wilschut. Meneer Blokland, PvdA, gaat uw gang.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ik heb twee opmerkingen over het proces en twee over de inhoud. En over het proces viel mij op dat we voor 1 oktober moeten reageren of wensen en bedenkingen kunnen aangeven. Maar wij doen dat al voor de zomer als we het begin juni in de Raad bespreken. Nou, daar is op zich natuurlijk niks tegen, maar de vraag is wel van ja, we gaan heel snel, terwijl eigenlijk pas op 1 oktober alle reacties binnen moeten zijn. En misschien kan de wethouder ook aangeven wat de afweging is om al zo snel te reageren ten opzichte van na de zomer. De tweede vraag is, dit is maar een concept? Volgend jaar komt er een RES 1.0 hè? Daar staat het echt allemaal in. Maar hoe worden we nou als Raad in de tussentijd betrokken? Ik zou het ergens jammer vinden als wij op de RES 1.0 ergens volgend jaar ook met een wensen en bedenkingenprocedure zouden kunnen reageren op iets wat dan misschien al vaststaat. En het zou natuurlijk ook mooi zijn als we in de tussentijd vanuit de Raad ook input kunnen geven. En dat geldt natuurlijk voor andere gemeentes ook. Dus als daar al iets meer over bekend is, dan hoor ik dat graag. Dan twee inhoudelijke punten. Het punt over de warmte is ook al gemaakt. Regionaal profileren we ons echt als een warmteregio. Er is veel restwarmte, dus het is goed om die te benutten. Maar we zeggen toch denk ik net iets te snel dat dat voor ons minder interessant is. En ik zou die deur niet te snel willen dichtgooien, dus laten we vooral als het over warmte gaat, kijken waar kansen liggen voor onze gemeente en niet bij voorbaat al zeggen van nou, dat is niks voor ons. En mijn tweede inhoudelijke opmerking, die maakte volgens mij mevrouw Kortman ook. We hebben natuurlijk een inhoudelijke discussie gehad bij de RES met heel veel moties en amendementen en het is denk ik goed om die ook in de reactie op de RES mee te geven, zodat het duidelijk is welke accenten de gemeenteraad van Leidschendam-Voorburg heeft gelegd. Dank u wel, voorzitter. Dank u wel, meneer.

Blokland. Mevrouw, Vele Gemeentebelangen, lees dan bijvoorbeeld, gaat uw gang, goedenavond.

Goedenavond Voorzitter, er is al een heleboel de revue gepasseerd. Ook een aantal dingen waarvan ik dacht, ja, dat heb ik ook gezien. Inderdaad een behoorlijk technisch stukje proza om te lezen. Ook licht utopisch hier en daar waarvan ik denk van ja, het wordt mooi benoemd, maar hoe? Hoe gaat dit ook werkelijkheid worden? Als Raad worden we geacht om wensen en bedenkingen kenbaar te maken. Nou, daar hebben we nog eventjes de tijd voor, dat zei meneer Blokland al. En wat ik graag mee zou geven, is dat ik in de RES mis hoe het op lokaal niveau geregeld is. Ik begrijp best dat niet alles vermeld kan worden, omdat anders krijgen we een telefoonboek en dat is niet de bedoeling, maar er zit een aantal kaartjes bij waarvan je eigenlijk haast niet kunt zien hoe het in elkaar zit, omdat de gemeentegrenzen nauwelijks kenbaar zijn. En ja, daar heb je dus niet zoveel aan. Het is bijna meer een vlekkenplan dan dat je kan zeggen: oké, daar wordt dit veel gedaan, daar wordt dat veel gedaan. Daar zit mijn interesse wel. Verder, warmte is er dus genoeg te verkrijgen. Ik denk dat de focus moet liggen op het opwekken van elektriciteit, dat dat een veel grotere uitdaging is en voor wat de warmtenetwerken betreft. Ja, daar ben ik nog een beetje angstig voor, voor wat betreft de woningbezitters die aangesloten moeten worden op zo'n warmtenetwerk, omdat we bij de LES al gezien hebben dat dat heel wat muntjes gaat kosten. Ook aandacht voor de natuur mis ik in de RES en wat ik ook mis en dus misschien eigenlijk wel essentieel. Er wordt gezegd, 2050 dan willen we dat allemaal voor elkaar hebben, maar hoeveel mankracht is er nodig om al die aanpassingen in al die huizen te doen? Daar wordt niets over gezegd. Er zijn nu al te weinig mensen ter beschikking om ketels aan te passen, te isoleren, noem maar op en over dat technische personeel, dan denk ik ja, je kunt prachtige plannen schrijven, maar je zult toch ook moeten kijken wie het allemaal gaat doen, dus dat lijkt me ook een heel essentieel punt en misschien een beetje een buitenbeentje qua aandacht voor energie, maar wel iets wat in de basis wel nodig is, want anders kom je niet ver. Nou dan verder ook wat mij betreft moet er in deze zienswijze nog eventjes het een en ander aangepast worden over de amendementen en moties die inderdaad zijn meegenomen vanuit de vorige Raad, zeker voor wat betreft de windturbines, maar ook en ik hoorde net mevrouw Van der Gronden over een motie over innovaties. Nou, we hebben natuurlijk al een motie aangenomen over creatieve oplossingen dat wij graag willen voor wat betreft het lokale verhaal dat daar naar creatieve oplossingen gekeken moet worden. Nou, inderdaad hebben de instituten genoeg in deze provincie, dus ik zou zeggen, daar ligt een schone taak. En als ik het zo allemaal bij elkaar zie, dan denk ik, het was wellicht handig geweest om de LES en de RES op een avond te behandelen, omdat er een boel overlap is en nou, dan hadden we daar wat handiger mee om kunnen gaan. Tot zover eventjes Voorzitter. Dank u.

Wel, mevrouw Veerle. Dan hebben we hier de eerste termijn afgerond. Ik kijk even naar de spreektijden. Misschien is het goed dat ik daar eventjes een kort overzicht van geef. ChristenUnie, SGP 14 minuten, PvdA 17 minuten, GroenLinks, kleine 16 minuten, D66 kleine 15 minuten, CDA kleine 22 minuten, Gemeentebelangen, kleine 25 minuten en VVD kleine 24 minuten. Het college heeft een kleine 50 minuten. Dus we zijn nog niet in paniek. Wethouder Van Eekelen, aan u het woord. Ja

Dank u wel, voorzitter. Nou, vorige cyclus hebben we het gehad over de LES. Dat is onze lokale energiestrategie waarin we met elkaar hebben bepaald: wat zijn nou de uitgangspunten? Hoe gaan we nou die energiestrategie vormgeven? Lokaal, dat is eigenlijk voor ons lokaal het startpunt, hè? Daar hebben we vorige keer ook discussie over gehad en uit die lokale energiestrategie, dus uit die uitgangspuntennotitie, gaan we nu een reactie geven op de RES. En de RES, dat is die geldt regionaal. Daar wordt met de regio, met 23 gemeenten, gekeken. Hoe kunnen we nu in de regio de energiestrategie vormgeven? Hoe kunnen we ook energie uitwisselen? Hoe kunnen we ook warmte uitwisselen? Waar zit veel zon op werkbaar en waar is juist kans voor warmte? Dus dat zijn de dingen die in de regionale energiestrategie zijn opgenomen en we moeten die dingen wel, denk ik, heel goed uit elkaar houden. Dus we kunnen geen specifiek lokale dingen in de regionale energiestrategie. Uiteraard blijven wij zelf wel aan zet; lokale autonomie, en dat wil ik echt benadrukken, staat voorop. Dus wij hebben als gemeente alle tijden het laatste woord. Maar we bekijken het wel in een groter verband vanwege het aanbod, vanwege de techniek, maar ook vanwege de slagkracht die we met de regio hebben. Ik ga even in op een paar van uw vragen. Tenminste, ik ga in op alle vragen, maar vooraf wil ik eigenlijk nog even zeggen dat u helemaal gelijk heeft als u zegt dat de reactie van het college, want dat is het, het is geen zienswijze, het is een reactie van het college waar de Raad wensen en bedenkingen in kan meegeven, dat die niet strookt met de uitgangspuntennotitie zoals we die besproken hebben vorige cyclus, althans met de amendementen die u heeft ingediend en die ook zijn aangenomen. Ik stel voor, met uw goedvinden, dat ik dus kijk, deze wens en denk of deze reactie van het college lag al bij u. Ik kon daar dus niet meer in wijzigen, maar met uw welnemen wil ik zorgen dat we voor de Raad een gewijzigde reactie eerst langs de woordvoerders laten gaan. Of dat inderdaad klopt met het beeld wat u heeft. En als u dat accordeert en als u zegt dat u het goed vindt, dat u hem dan in de Raad van 6 juli of 7 juli in stemming brengt. Dus dat is eigenlijk een procesvoorstel van mijn kant, maar ik zie de voorzitter zorgelijk kijken, maar ik hoor graag als u het anders ziet en ten alle tijden kan het natuurlijk het proces in die zin worden aangepakt. Ik ga even kijken, mevrouw Kortman had het over stapje voor stapje.

Dit punt kunnen we vaststellen. Nagels, want het is wel natuurlijk een belangrijk punt van hoe we zorgen dat het gebeurt. Als ik het goed begrijp, zegt u: ik kan de zienswijzen en bedenkingen aanpassen, die stuur ik langs de woordvoerders voordat het als nieuw stuk naar de gemeenteraad gaat. Ik denk dat dat een heel werkbaar voorstel is, maar ik vraag voor wil bedanken, hè? Als u toestemming hebt van de commissie dan? Kunt u dus wel in een aantal stukken gaan werken en ik vermoed dat u die toestemming zal krijgen. En dan zorgen we wel voor de aanpassing van het raadsvoorstel. Maar dan kunt u zich toeleggen op de wensen, bedenkingen, daar spreken we dan over.

En waar de naam ook voor de amendementen dus de wind die is aangenomen en de creatieve manieren van kijken naar opwek. Alternatieve opwek voor wind ook met name. Nou, die zullen we daarin verwerken. En ik zal er dan voor zorgen dat het bij de woordvoerders terechtkomt. Als we die afspraak met elkaar mogen maken, heel graag. Maar ik hoor graag als u daar anders tegenaan kijkt.

Er is een aantal moties genoemd die u nu niet noemt, dus de amendementen daar. Daar heeft iedereen gelijk in, hè? Daar heeft hij gewoon gelijk in, dus ze zullen nog eventjes wat moeten gaan bespreken over de moties die er zijn. Maar dat doen we wel na twee, tot er vervolgens die betoog met haar.

Prima, ja, nou stapje voor stapje met participatie, dat kan ik alleen maar beamen. En als we gaan kijken naar de RES, dan en en nu heeft ook veel vragen gesteld over natuur, dan gaan we kijken van wat kan het landschap aan? Dus dat is belangrijk en dat staat ook voorop en de participatie en het draagvlak staan ook voorop, dus dat zijn wel zaken die wij als uitgangspunt bij de RES hebben gehanteerd. Mevrouw Bosch vraagt of wij ook met de RES 1.0 met de participatie kunnen beginnen. Ja, dat gaan we zeker doen, want we gaan natuurlijk de RES verder uitwerken en we gaan gewoon starten. We gaan gewoon door met de participatie. En van het warmtecluster en de ontwikkelingen daaromtrent, daar houden we u zeker van op de hoogte. Nou, ik heb u gezegd en vind ik echt, en dat wil ik nogmaals benadrukken, want dat vind ik heel belangrijk dat de lokale autonomie, dat die dus voorop staat. Dus hebben we nog wat te zeggen? Ja, we hebben nog wat te zeggen, want dat bepalen we zelf en er zit ook een bandbreedte in de RES met wat we met elkaar, hè? Het is een technisch stuk en wat kunnen we met elkaar opwekken? Die bandbreedte is best groot, dus binnen die verdere uitwerking is er rekening mee gehouden dat er geschoven kan worden, maar ook bijvoorbeeld dat er nog locaties kunnen afvallen. Dus daar is nog alle kanten is er nog ruimte binnen de RES als het gaat over innovatie. Ik ben het met mevrouw Velu eens dat dat ook bij een van de moties al vorige keer bij de RES aan de orde is geweest. Ik heb hem zelf ook in de reactie van het college gezet dat we verwachten dat er aan innovatie wordt gedaan, want ik vind dat wel heel belangrijk, want de tijd gaat natuurlijk door en er gebeurt van alles als het gaat over warmte en elektriciteit. En we moeten dus goed kijken. We hebben heel wat in huis, denk ik. Als het gaat over TNO, als het gaat over de Universiteit, Technische Universiteit, daar kunnen we echt in de regio slagkracht organiseren en kunnen we ook echt op die innovatie inspelen.

Ja, ik onderbreek u even. Er zijn twee interrupties. Mijn excuses. Ik dacht dat u een zin aan het afronden was. Ja, meneer Wilschut, gaat uw gang? Ja, ik had...

Nog even een vraag over de bandbreedte die u net noemde. Stel we halen die bandbreedte, zeg maar minimum binnen die bandbreedte niet. Kan het dan betekenen dat er alsnog windmolens in plaats van voorkomen?

Dank u wel meneer Wilschut, ik heb nog een interruptie van mevrouw Van der Gronde, mevrouw Van der Gronde, ga uw gang.

Dank u, voorzitter. Over een ander onderwerp, namelijk de innovatie. Ik ben het hartgrondig eens met alle voorgaande sprekers die hebben gedrukt op het belang van innovatie, natuurlijk. Maar ik denk dat we ervoor moeten waken dat innovatie iets is wat van buiten zal komen om ons uit de problemen te halen. En ik wil juist heel graag ook dat wij als gemeente actief gaan bijdragen aan dat innovatie plaatsvindt en zich ook een weg kan vinden in onze energiestrategie. En innovatie gaat zeker ook over elektriciteit opwekken, maar natuurlijk ook over het isoleren van woningen, over het verdelen van de energie, misschien wel aan het opslaan van energie. En ik denk dat het heel belangrijk is dat wij als gemeente actief gaan zorgen dat mensen die een innovatie willen testen of doorontwikkelen, dat die dat bijvoorbeeld bij ons in de gemeente komen doen. Want daar hebben we heel veel ruimte voor, als we het een beetje gemakkelijk maken. En ik wil heel graag dat we daar een wat actievere rol in gaan pakken en dat is dus ook waartoe de motie strekt, dus dat wij als lokale autonome partij daar ook ons steentje aan bijdragen. Dank u wel, mevrouw.

Van der Gronden, wethouder Van Eekelen, gaat uw gang. Als eerste als

Als antwoord op meneer Wildschut: de bandbreedte is groot. Als we de bandbreedte, als we het minimum niet halen, dan zullen we met de regio moeten gaan kijken wat we gaan doen. De kans is dan groot dat we van buiten energie moeten gaan halen, dus dat moeten gaan importeren. En ik heb ook aangegeven, ik verwacht dat niet zo. Maar mocht er nou niet geïmporteerd kunnen worden, dat het rijk kan zeggen, nou, dan gaan we ingrijpen en dan gaan we kijken of er alsnog op een bepaalde manier extra energie opgewekt kan worden binnen de regio. Maar in principe gaat de regio dan eerst bij elkaar kijken. Van nou, kunnen we misschien nog ergens wat, u heeft natuurlijk in de motie gezegd met hernieuwbare energie buiten de regio, dan gaan we gewoon kijken of er ergens elders energie over is of wat wij dan kunnen gaan gebruiken. Dus dat is antwoord op de vraag. En als het gaat over mevrouw Van der Gronde over de innovatie, dan zit ik even te worstelen, want bedoelt u nu innovatie bij de RES? Want die heb ik volgens mij in de reactie staan, of heeft u het over dat we hem de volgende keer moeten verwerken bij de verdere uitgangspunten van de LES, dat we daar ook aandacht vragen voor innovatie? Want dat snap ik ook heel goed en dat moeten we ook. En dat leidt zo'n voorbeeld. Moeten we uiteraard zelf ook innoveren, moeten we ook goed kijken. We werken samen met Energy Common. Nou, dus dat zijn experts op dit gebied en die ook zeker, denk ik, komen met innovatie. Maar dat is niet bij dit punt van de RES. Maar ik worstel even, kunt u mij daar iets bij helpen misschien?

Ik ga dat aan mevrouw Van der Gronden vragen, wethouder Van Eekelen, mevrouw Van der Gronden aan de gang.

Nou, ik bedoel eigenlijk het verband te leggen. Er wordt nu gesproken dat in de regionale energiestrategie meer aandacht zou moeten zijn voor innovatie. En ik zeg nou, inderdaad, maar in de lokale energiestrategie eigenlijk ook, dus fijn dat u meer aandacht vraagt regionaal. Maar ik wil dat dan ook graag lokaal terugzien, dus daarom is het ook een motie en geen amendement of iets in die strekking. Nee, die gewoon hand in hand kan gaan, dus volgens mij zijn we het allemaal eens. Komt helemaal goed. Ik wil het gewoon graag terugzien in de lokale energiestrategie. Dat is alles. Dank u wel.

Mevrouw de wethouder van Eekelen, dit was een antwoord op uw vraag.

Ja, nou dat het goed komt, daar twijfel ik niet aan. Dat denk ik ook. En nou, ik denk zeker dat wij met de verdere uitwerking rekening houden met innovatie, dus dat kan ik alleen maar toezeggen dat wij dat ook zelf lokaal belangrijk vinden. Even kijken hoor, meneer Wildschut had nog gevraagd over de haven, dat die gaat verduurzamen. Nou, uiteraard is dat wel de bedoeling dat de haven ook gaat verduurzamen. Wij gaan daar zelf niet over, maar binnen de RES wordt er uiteraard. Natuurlijk wordt daar ook naar gekeken en dat de brandstoffen schoon zijn, groen zijn, zodat die gebruikt kunnen worden. Dus dat is ook zeker de bedoeling. Even kijken naar meneer Blokland had nog gevraagd waarom dit nu geagendeerd staat? Ja, omdat het pas voor 1 oktober moet. Nou, dat was pas eigenlijk later dat dat 1 oktober is geworden in verband met de coronacrisis. Maar de rest zat natuurlijk al in de lange termijn agenda. En ja, ik wil niet het presidium de schuld geven, maar ik denk dat hij gewoon voor vandaag geagendeerd is. Het had ook voor de eerste cyclus na de zomer geagendeerd kunnen worden, maar hij is vandaag geagendeerd dus. Maar we hebben inderdaad nog even de tijd, dat klopt. En als u vraagt hoe u meegenomen wordt, ik heb morgen weer een bestuurlijk netwerk, Energy en ik heb morgen ook voor mezelf genoteerd dat ik weer een oproep ga doen om de bijeenkomsten voor de raden die nu eigenlijk wat ondergesneeuwd zijn door de corona om daar toch weer aandacht voor te vragen, zodat u ook meegenomen wordt tussentijds met die ontwikkeling van naar die RES 1.0. Uiteraard komt hij terug en kunnen er weer moties en amendementen ingediend worden daarop. Maar ik ben met u eens, dan ligt hij er al. Dus het zou heel goed zijn om daarvoor ook al de raden te betrekken zodat u meegenomen wordt in het hele proces. Nou, als het gaat over warmtenetten, veel van u hebben daar ook iets over gezegd. Ik heb daar vorige keer ook al iets zelf over verteld. Kijk, we schrijven de warmtenetten niet af, maar we gaan wel kijken of dat voor bepaalde gebieden of dat warmtenet iets toevoegt. Dus ja, past het in de grond, is het niet te duur? Willen de inwoners meedoen? Want dat is vaak met een warmtenet. Dan zullen alle inwoners mee moeten doen, want anders komt de businesscase niet uit en wordt de warmte heel erg duur. Dus we moeten wel met elkaar gaan kijken. Als het überhaupt past, technisch gezien, of we het dan ook willen of men het ook wil in de participatie, dus daar zullen we wel heel goed rekening mee moeten houden. Maar nogmaals, en ik heb dat vorige keer ook aan u toegezegd, wij schrijven op voorhand niets af. We houden eigenlijk alles open. Wethouder

Van Eekelen, ik heb een interruptie van de heer Wilschut. Meneer Wilschut, gaat uw gang. Ja, dank u wel, voorzitter.

Voorzitter, een gedeelte van mijn vraag is beantwoord, maar een ander gedeelte niet, dus ik dacht, ik stel hem nog even. Ter verduidelijking: het gaat mij erom dat de haven van Rotterdam, als we die warmte gaan afgeven, dat dat de verduurzaming tegen kan werken van de haven zelf, de haven, en dat zien we als een risico. Ik ben eigenlijk benieuwd hoe we ervoor kunnen zorgen dat dat niet gaat gebeuren, dus dat die haven zo snel mogelijk gaat verduurzamen en dat wij niet ervoor gaan zorgen met ons warmtenet, hè, dat wij dat gaan tegenhouden. Dat is eigenlijk mijn verhelderende vraag hierop.

Dank u wel meneer Wildschut. Het woord is aan u, gaat u gang.

Kijk, de bedoeling is bij de haven dat er ook gebruikgemaakt gaat worden van groene energie en dat dus wat zij uitstoten, dat dat dan ook schoon is en dat dat ook gebruikt kan worden. Dus dat komt dan via de haven op gang en dat is dan ook uiteindelijk wat de haven dus uitstoot: schone energie. Dat is de bedoeling, precies hoe de heer Wildschut het zegt, denk ik. Mevrouw Veluwe had het over de kaartjes die slecht liggen. Maar je...

Mijn excuses. Ik zie een interruptie van de heer Wilschut, dus kennelijk is er toch nog wat onduidelijk. Meneer Wiersma, gaat uw gang.

Als laatste ter verheldering: dat betekent dus dat de haven van Rotterdam gewoon door kan gaan met zijn verduurzaming, ongeacht of wij daar een warmtenet of een warmterotonde gaan aanleggen of niet. Dat kan gewoon doorgaan en die snelheid zit er gewoon bovenop om dat zo snel mogelijk te doen. Daar is niks van dat dilemma wat ik schetste, dat zie je dus eigenlijk niet.

Wethouder van Eekelen: Klopt, dat klopt, is een heel goed antwoord.

Ja nou ja, het is correct. Ik hoor het ook even gesouffleerd, maar laatst heb ik aan één kant een oorontsteking, dus ik kan het heel slecht verstaan, maar dat is meer vervelend voor mij dan voor u. Maar het klopt wat de heer Wildschut zegt, dus de haven gaat verduurzamen en de restwarmte die overblijft daar en die daar vandaan komt. Dat is ook schone energie, dus dat is ook. Is dat wat u bedoelt?

Ik geloof dat we nu het antwoord hebben op de vraag van de heer Wilschut, ik zie hem knikken. Nou. Dat dat

Wel heel plezierig, hè? Dat is plezierig, mevrouw Veru had het over de kaartjes die zij onduidelijk vond. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik daar helemaal met haar eens ben, maar ook dat wij daar aandacht voor gevraagd hebben in de bestuurlijke of in onze reactie van het college. Ze zijn slecht te lezen. Dat ben ik helemaal met u eens. U vroeg aandacht voor de natuur, nou passend binnen het landschap heb ik gezegd, is een van de uitgangspunten. En mevrouw Vlu, even kijken. Moet je me maar even helpen, want ik zie hier iets gekrabbeld staan, maar daar kom ik niet echt zelf helemaal uit. Ik dank.

Dank u wel, wethouder. Ik zie een interruptie van mevrouw Bos, maar ik ga eerst even naar mevrouw Van Dullemen om dit punt af te ronden en dan ga ik daarna naar mevrouw Bos. Verder.

Verder gaat de gang. Ik zou er niet meer aan kunnen lezen dat ik een opmerking maakte over hoe het zit met het technisch personeel dat al deze mooie dingen uit moet gaan voeren. Ook bij mensen thuis en daar wordt nergens over gepraat. Maar een nieuwe ketel, nieuwe beglazing, nieuw warmtenetwerk. Ze komen niet aanvliegen, dus dat was een punt van mij. Dank u wel. Staat u mij dan even toe dat ik toch eventjes mevrouw Bosch de gelegenheid geef om mijn interruptie toe te lichten? Mevrouw Bosch, gaat uw gang. Dank.

U voorzitter. Het gaat over de opmerking van de natuur. Ik wou eigenlijk niet de tweede termijn op. Wachten omdat de wethouder zegt, van ja, natuur moet passen in de Woude rekening met het landschap. Maar het ging ook en ik denk, mijn collega Veluwe ook, hè? Ook om de biodiversiteit en dat we heel weinig aandacht in het hele stuk van 100 en pagina's is en dan vind ik dit wel wat mager moet ik zeggen. Het antwoord van de wethouder, dus ik zou toch even willen weten wat zij daar precies mee beoogt met dit korte antwoord.

Dank u wel, mevrouw Bosch, wethouder van Eekelen. Het antwoord op het technisch personeel en dan de Bio Débuté Universiteit gaat ervan. Ja.

Mevrouw van Unen over de arbeidskrachten, nou weet ik het weer. Ik heb opgeschreven. Nou, we nemen uiteraard de tijd voor de implementatie, alleen dat valt wel weer onder de LES, dus hele de wijkplannen en de invoering. En hoe zit het nu? Hoe gaan we het nu toepassen? Hoe wordt het betaald, dat soort zaken? Dat komt weer in de uitwerking van de LES bij u terug, dus daar gaan we daar weer op verder en de rest is meer hoog over in de regio, dus daar zit verder rest over. Hoe voeren wij het uit zelf? Daar staat in dit programma niks in. Maar niet dat het niet belangrijk is. We nemen dat uiteraard zelf. Met onze eigen gemeente gaan we daar natuurlijk mee aan de slag en we hebben ook energiecoaches en we hebben nou goed, dan ga ik weer over de LES beginnen, maar weet u we? Wij gaan daar zelf houden dat heel goed in de gaten dat er wat we met elkaar besluiten, dat dat ook uitvoerbaar is.

Mevrouw de Roos. Excuus, maar mevrouw Veluwe wil toch nog een nadere toelichting. Mevrouw, u gaat uw gang.

Nou, de wethouder zegt van ja, dat gaat over de RES. Nou ja, dat weet ik dus niet. Ik bedoel natuurlijk. Vaak gaat het over de RES logisch lokaal, maar ik denk dat je er regionaal ook wel aandacht aan mag besteden. Het is natuurlijk makkelijk om iedereen zo hun lokale zorgen daarin op te laten lossen, maar zeker waar bijvoorbeeld is dat je aan een warmtenet zit of energie-overschrijdende maatregelen van gemeentegrenzen. Ik denk dat dat best een plek in de RES moet krijgen, want ik denk dat heel veel zaken niet stoppen bij gemeentegrenzen en bij lokale energiestrategieën. Dus vandaar dat ik hem nu bij de RES aan hem. Dank u wel, mevrouw Umet Hamer van Enkelen, gaat u verder, ja.

Ja, ik hoor wat mevrouw Felius zegt, en ik denk inderdaad dat de uitvoerbaarheid ook belangrijker is dan de rest. Maar op dit detailniveau waar u het nu over heeft, staat er op dit moment niet in, omdat dit nog een technisch stuk is op hoofdlijnen. Dus hoe er verder aandacht gegeven zal worden aan de uitvoerbaarheid regionaal, dat zal dan in de verdere uitwerking meegenomen moeten worden. Dan ga ik nog even naar mevrouw Bosch. Mevrouw Bosch heeft het over dat ik heb gezegd, passend in het landschap. U vindt het niet voldoende, maar uiteraard wordt met passend in het landschap ook gekeken naar de biodiversiteit. Nou, de effecten die maatregelen zullen hebben op de natuur, dat wordt daar wel mee bedoeld en wordt ook uitdrukkelijk benoemd. Dus u heeft daar zeker een punt en dat is ook van belang binnen de rest. Ja, voorzitter.

Dit is Jim de beantwoording in de eerste termijn, dank u wel. Nu zit ik een beetje met de vraag over de moties van GroenLinks. U hebt daar natuurlijk tot op zekere hoogte al aangegeven dat ze sympathiek lijken. Anders zou dit gewoon als hamerstuk naar de Raad kunnen. Ik ga even een rondje langs voor een tweede termijn en de vraag hoe ze dit het liefst zouden agenderen. Ik begin bij mevrouw, hè? Dan denk ik in een kort 10 minuten debat of gewoon hamerstuk. Afhankelijk van moties, mevrouw Kortman, gaat uw gang.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ja, wij zien het. VVD ziet het als een levend document. De rest, hè? Daar zullen nog veel situaties hierna ook komen met elkaar, zoals dat ook voor de les is, dus wat ons betreft, ik heb voldoende gehoord over de aandacht voor het landschap, het draagvlak en de participatie. Wat betreft de moties heb ik de indruk dat deze ook overlappend zijn en de moties, er waren er al vele bij de les. Dus wat mij betreft zou het een hamerstuk kunnen worden. Dank u wel.

Dank u wel, mevrouw Kortman, mevrouw Bosch, D66, tweede termijn. Dank.

U voorzitter, om bij het einde te beginnen. Het mag wat mij betreft een hamerstuk zijn, tenzij er inderdaad moties zijn die toch een debat nodig hebben. Dus daar laat ik het even van afhangen. U zei zelf, voorzitter, aan het begin: is het nou duidelijk welke amendementen en moties in de geest van worden genomen? Dus ik kijk even naar u, moeten we die een voor een aflopen zoals u suggereerde, of zien wij dat aan de woordvoerders terug, hè? Dat dat gewijzigde stuk. Dan heb ik zelf nog dank, wethouder, voor de antwoorden. Ik heb alleen als laatste nog het participatietraject richting RES 1.0. Dat beaamde u, daar ben ik blij mee, maar kunt u daar iets over zeggen? Wat houdt het dan in? Want de rest is wel wat anders, denk ik, dan een, ja, een ander waar we het net over hadden. De drempels in de zeeheldenkwartier juist als ik kijk naar de techniek, de technische uitgangspunten. Totaal gebruik, de omvang, het. Nou ja, noem maar op, dus graag zou ik van de wethouder nog iets meer toelichting willen hebben op het participatietraject richting RES 1.0. Dank u wel. Dank u.

U wel, mevrouw Bosch, mevrouw van der GroenLinks gaat haar gang. Ja, dank u.

Het beginnend bij het laatste. Ik vind het prima om deze zienswijze als hamerstuk over te brengen. Maar wel met de kanttekening dat de motie over warmtenetten over samenwerking in de regio wat betreft warmte. Die heb ik speciaal ingediend, omdat het mij opvalt dat de Raad eigenlijk geen duidelijke uitspraak heeft gedaan over ons standpunt daarin. En ik vind het belangrijk om dat wel te doen. Dus als mijn collega's nu aangeven dat ze geen behoefte hebben om zich daarover uit te spreken, dan kan ik dat niet begrijpen, maar prima. Maar ik zou heel graag daar wel over doorspreken, dus ik stel eigenlijk voor dat u die motie leest en zich dan afvraagt, kan deze als hamerstuk naar de Raad? Nou, dan zijn we het er kennelijk allemaal mee eens, prima. Of dat we er anders over willen discussiëren, dan horen we het wel. Ja, wat mij betreft is het allemaal prima. Ja, maar dan heb ik gewoon als laatste keer een poging gedaan om de Raad een uitspraak te ontlokken over warmtenetten. Met de regio of dat we het uitsluitend lokaal oplossen. Mij is het om het even als we maar besluiten en gaan doen. Dat tot zover verder. Laten we gaan. Met die energie. Dank u wel. Dank.

Dank u wel, mevrouw Van der Gronde. Meneer Wilschut, ChristenUnie-SGP, gaat uw gang. Ja

Dank u wel, voorzitter. Blij met de duidelijkheid dat onze eventuele keuze voor warmtenetten geen invloed heeft op de snelheid waarmee de haven gaat verduurzamen. Die haven is één grote vervuiler, dus die verduurzaming moeten we zeker niet in de weg zitten. En ik zie graag ook wel een zinnetje opgenomen in het aangepaste raadsvoorstel, en dan is het voor ons ook een hamerstuk.

Dank u wel, meneer Wilschut. Meneer Blokland, PvdA, gaat uw gang.

Ja voorzitter, nou, ik ben ook blij met de uitleg van de wethouder. Het kan ook een hamerstuk zijn wat ons betreft. Ik ga ervan uit dat zij de nieuwe versie van de wensen en bedenkingenbrief gewoon netjes overneemt wat we daar de vorige keer over hebben besproken, dus de moties en amendementen. Ja en ik hoor op een later moment ook graag hoe wij als raad betrokken kunnen worden hierbij. Maar dat kan natuurlijk ook gewoon nog na de zomer. Dank u wel.

Dank u wel, meneer Blokland, mevrouw Verkoop. Gaat uw gang. Ja, daar

Ben ik voor mij betreft ook een hamerstuk. Ik heb nog even naar de moties zitten kijken van GroenLinks over de innovatie. Nou ja, in de motie die voor de RES aangenomen is, staat een zin breed te zoeken. Creatieve manieren van duurzame energieopwekking? Ja, volgens mij dek je het daar al mee af. Ik bedoel, dat lijkt me een hele ruime opgave, maar goed, ieder mag daar anders over denken en ik heb ook nog eventjes gekeken naar het verhaal over de lokale warmte en daar zie ik bijvoorbeeld ook in staan. Een deelstrategie voor iedere wijk? Ja, hoor, dat staat al in de RES, dus ik vind het een beetje lastig. Ik heb zoiets van: dit heb ik al in de RES allemaal gezien, dus ik wil dat mevrouw Van der Gronde nog even meegeven, maar voor wat mij betreft in ieder geval een hamerstuk. Dank u wel, mevrouw Beelen, wethouder Van Eekelen, u hebt nog een nabrander van mevrouw Bosch ontvangen, misschien dat u daar nog even op wilt reageren. Ja.

Mevrouw Bosch heeft nog aandacht gevraagd voor de participatie. Ik heb aangegeven dat we daar in het kader van de les mee aan de slag gaan. We gaan voor de zomer nog digitaal daarmee aan de slag, omdat we niet wisten dat de grote bijeenkomsten alweer waren toegestaan. Dus we gaan daar digitaal mee aan de slag. We zijn nu ook nog in gesprek met de stakeholders, dus met de corporaties, met steden en Energy Commons die gingen duurzaam LV. En we gaan digitaal thema's inventariseren, ook bij inwoners, van waar men nu verder over geïnformeerd wil worden. We hebben de Energy boxen, we hebben Energy coaches, dus we zijn eigenlijk al voor de zomer flink bezig met het betrekken van onze inwoners.

Dank u wel met haar van enkelen. Nou, eens even kijken of we nu kunnen kijken hoe het verder gaat, hè? We hebben een zienswijze voor het houden van exclusie vriendelijk geweest om aan te bieden om die zienswijzen aan te passen met de moties, de geest van de moties en amendementen. Nou, daar zullen we in de komende paar dagen merken of iedereen het daarmee eens is. Mocht dat nou niet het geval zijn, dan staat het natuurlijk altijd inderdaad vrij om met suggesties te komen in de Raad om dat te veranderen. Als ik het goed begrijp, gaat het stuk als hamerstuk door naar de Raad. De motie van GroenLinks zal gewoon worden ingediend en zonder debat ter stemming worden gebracht, tenzij er meerdere amendementen komen en dat we alsnog kunnen beslissen in de Raad dat we daar wat tijd aan zouden kunnen willen besteden. Maar dat hangt dus af van hoe de aanpassingen op de zienswijzen zijn gekomen. Als dat voor iedereen duidelijk is, dan wil ik dit punt afronden. Met dank aan iedereen voor zijn inbreng. Dan gaan we nu verder naar de raadsbrief beantwoording schriftelijke vragen inzake bodemenergie Binckhorst, Den Haag. Daar