Actualisering Uitvoeringsprogramma bij het Verkeers- en Vervoersplan 2017/18 - 21:50

Dat is de duurzaamheidsagenda. Dit agendapunt is op verzoek van mevrouw Plomp aan de agenda toegevoegd. Maar ik weet uit een grijs verleden dat de heer Knoester hier ook al geruime tijd aandacht voor heeft gevraagd. Dus ik zou graag de heer Knoester als tweede het woord willen geven en mevrouw Plomp als eerste. En wie wil er nog meer spreken over dit agendapunt? Mevrouw van Giezen, de heer Gelein, de heer Mulder, de heer Geurts, de heer Eleveld. Nu mevrouw Plomp, aan u het woord. Dank u wel, voorzitter. De duurzaamheidsagenda, u heeft dat aan het stuk kunnen zien, die is een jaar geleden al aangeboden aan de Raad en eigenlijk nog altijd niet vastgesteld. En omdat wij duurzaamheid bij D66 een heel erg belangrijk onderwerp vinden, zijn we heel blij dat we dat vandaag toch eindelijk een keer in de commissie kunnen bespreken. Gelukkig is er ondertussen wel van alles gebeurd op dit thema. We hebben dat vorige week ook concreet kunnen zien tijdens de ora, toen we een wandeling hebben gemaakt langs allerlei thema's die in de duurzaamheidsagenda terugkomen. Om een van de voorbeelden te noemen: er is bijvoorbeeld terecht veel aandacht voor waterretentie. En ja, even terugkomend op het stuk. Wij vinden het goed om te zien dat die duurzaamheidsagenda een heel heldere indeling heeft en ook heel concrete punten aandraagt. Concrete maatregelen waarvan er ook een heleboel herkenbaar zijn uit raadplegingen met bewoners, zoals de wethouder die heeft georganiseerd, maar ook punten die herkenbaar zijn uit de agenda die de D66 heeft aangeboden aan het college. Want ook wij hebben met onze eigen achterban uitvoerig raadplegingen gehouden over het onderwerp. In het algemeen is heel goed belicht in die duurzaamheidsagenda van: ja jongens, de gemeente kan het niet alleen. Er is een heleboel te doen en een heleboel van de acties die we moeten nemen, die zijn eigenlijk niet primair aan de gemeente. Soms is dat omdat milieuproblemen grensoverschrijdend zijn en soms is het gewoon omdat andere actoren binnen de gemeente eigenlijk als eerste aan zet zouden zijn. En dan zou ik toch graag even terug willen grijpen op de overigens ontzettend interessante wandeling van vorige week, want ik had twee keer een moment dat ik dacht van: ja, alarmbelletje. Dat was ten eerste toen we bij Leidsenhage waren en het antwoord werd gegeven in eerste instantie over het groene dak. Ja, dat groene dak, dat was niet zo goed zichtbaar en daarom gingen we maar voor een groene gevel. Toen dacht ik: dat is wel een beetje jammer als je vanwege de zichtbaarheid van de maatregel een suboptimale maatregel gaat treffen omdat je het blijkbaar doet voor hoe het overkomt. Daarmee wil ik niet bagatelliseren wat Leidsenhage allemaal wel gaat doen. Ik ben enthousiast over de plannen, maar ik vond dit zo'n onderwerpje dat je dacht van: ja, maar wacht even, dit moeten we niet te vaak zien. En ook ten tweede, het tweede alarmbelletje was de meneer van Vidomes die heel eerlijk zei van: ja, we zijn heel ambitieus, maar om eerlijk te zijn heb ik geen idee hoe we die ambitieuze doelen precies gaan halen. En dat is namelijk iets waarvan ik denk van: ja, daar wil ik het graag met u als commissiegenoten even over hebben, want hoe mooi ik die duurzaamheidsagenda ook vind, hij ademt heel erg dat van: ja, wat fijn dat je meedoet. We moeten het samen doen. En wat kan jij nou eigenlijk doen? En dan worden er best concrete maatregelen aangedragen, maar wat ik een beetje mis is de urgentie. De uitdaging is ontzettend groot. En ik zie eigenlijk naar mijn smaak onvoldoende waarom we niet redeneren vanuit de ambities die zijn gesteld en vanuit de afspraken die er al zijn gemaakt, want wat we nou precies met die acties op gaan leveren? Kijken we wel goed genoeg wat er vanuit die ambities nodig is om de doelen te halen? Hoeveel zoden zetten onze acties nou eigenlijk aan de dijk? Ik zou dus eigenlijk willen voorstellen om meer concrete stappen te definiëren, ook na 2020 richting die doelen op basis van een gewoon stevige onderbouwing met cijfers en feiten en impact. Dus ja, eigenlijk in aanmerking nemen van welke maatregelen maken nou massa? Waar heb je echt wat aan? Hoe verhouden verschillende acties zich tot elkaar? En nou begreep ik laatst ergens dat wij van de zomer een URBAN Data Center krijgen. Ik zou me voor kunnen stellen dat je daar enorm handig gebruik van kan maken, dat je kan zeggen van: hé, waar zitten nou bijvoorbeeld de meeste elektrische autobezitters of waar zit het meeste energieverbruik? In het algemeen denk ik dat de ambities omhoog zouden kunnen. We kunnen nog ambitieuzer zijn, maar laten we alsjeblieft heel concreet zijn over hoe we daar dan denken te gaan komen, want dat mis ik dus met name op de iets meer dan korte termijn. En in het algemeen wilde ik daar dus graag een vraag over stellen aan het college, want nu zie ik vaak toch een soort focus op de voorlopers. Wat ook heel begrijpelijk is, want je wilt mensen meekrijgen. En ja, goed voorbeeld doet goed volgen, maar als je begint met het laaghangend fruit, vraag ik me wel af: hoe kom je dan bij die lange termijndoelen? Ben je niet de meest haalbare stappen het eerste aan het doen en is er daarna weinig animo om die vervolgstappen te nemen? Hoe ga je om met rechtsongelijkheid en ook, hoe ga je om met dat je eigenlijk gewoon zoveel mogelijk impact wil hebben en niet alleen maar leuke dingen, zeg maar? Dus daar zou ik graag wat toelichting van de wethouder op krijgen. Voor de rest zou ik ook graag zien dat de duurzaamheid gewoon prioriteit krijgt in andere plannen. Een duurzaamheidsparagraaf in ieder gemeentelijk plan is wat ons betreft heel goed. Ook, en we zullen daar straks nog op terugkomen, een grotere prioriteit voor fietsers, zowel in de planning als in de uitvoering. Wat ons betreft ook een duidelijker aanpak van zwerfafval, ook in relatie tot de recreatieve ambities van de gemeente. En zouden we graag kijken wat er mogelijk is op het gebied van milieuzones in de gemeente. En de vorige commissievergadering, toen we het hebben gehad over het al dan niet agenderen van deze duurzaamheidsagenda, wees mevrouw van Giezen al op de mogelijkheid om na de zomer een stand van zaken update te krijgen. Die zou ik dus ook graag krijgen. Hoe staan we er nu voor? Maar dan graag gekoppeld aan iets meer informatie over wat dragen de dingen bij die we nu doen en die anderen nu doen? Want het is nu vaak nog wel van: ja, we zijn onwijs goed bezig, dat zie ik ook. Ik zie echt een heleboel goede dingen in dit stuk. Maar ik vind het lastig om te zien hoe we nu met deze stappen al dan niet dichter bij onze doelstellingen komen en daar zou ik echt graag iets meer grip op hebben. Dank u wel, mevrouw Plomp. Het woord aan de heer Knoester. Ja, dank.

Voorzitter, om te beginnen wil ik alle fracties in deze raad uitnodigen mee te doen met het volgende initiatief. In de gemeente Den Haag is vorige week een klimaatpact gesloten tussen diverse politieke partijen. U heeft dat waarschijnlijk kunnen lezen. Daarin verbinden zij zich om meer te doen om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. Het is een inspiratie voor de coalitieperiode 2018-2022 om als stad een bijdrage te kunnen leveren aan de 1,5 graden doelstelling uit het Klimaatakkoord van Parijs. Dit pact is ondertekend door de volgende partijen in de Haagse gemeenteraad: PvdA, GroenLinks, D66, Haagse Stadspartij, Partij voor de Dieren, VVD, CDA, ChristenUnie, SGP. Een breed gezelschap. Wij willen een dergelijk initiatief doen voor onze gemeente. En de tekst zal natuurlijk hier en daar ietsje aangepast dienen te worden, omdat Den Haag nu eenmaal een andere gemeente is dan Leidschendam-Voorburg en ook andere problemen kent. Ik roep alle fracties op om mee te doen. U mag nu al ja zeggen, maar het mag ook na de vergadering of in de komende week. Ik zal in ieder geval een concept gaan maken en dat voorleggen aan geïnteresseerde fracties. En het klimaatpact is op internet te vinden, maar ik wil het ook u straks toesturen. Dan onze duurzaamheidsagenda. Het heeft even geduurd voordat we het kunnen bespreken in de commissie OG. Vorig jaar juni stond het al op de agenda en de vorige commissie ook, maar steeds schoven we het door. We hebben nu wel een ora kunnen meemaken en dat kunnen we nu meteen meenemen. Natuurlijk. Vorige week dinsdag, waarin een kijkje werd gegeven op de vorderingen en acties die in het kader van de duurzaamheidsagenda zijn gedaan. En het was ook uitermate leerzaam. De duurzaamheidsagenda is wat ons betreft een goed stuk waarin ook duidelijk staat dat het gaat om een integratie van diverse beleidsterreinen. Vijf thema's worden onderscheiden: groen en biodiversiteit, water en klimaatadaptatie, afval en grondstoffen, gezonde leefomgeving en CO2-reductie en energie. Het betekent ook dat er diverse beleidsnota's zijn die hieraan bijdragen, bijvoorbeeld het actieplan luchtkwaliteit en het uitvoeringsprogramma van het klimaatplan. En zo is er nog veel meer. De duurzaamheidsagenda is dus meer een paraplu van diverse beleidsterreinen. En tabel twee in de agenda geeft ook een heel mooi goed overzicht van het duurzaamheidsgebouw. Het betekent ook dat de gemeente dit niet alleen doet of niet alleen kan, maar dat iedereen in de gemeente, alle inwoners en ook organisaties hierin een taak cq een verantwoordelijkheid heeft. Bij de ora vorige week hebben we ook mooie dingen gezien. Stadstuin Rusthout bijvoorbeeld is echt een ecologische tuin geworden waar ook de bijen een goed leven hebben, want die hebben het laatste jaren heel erg moeilijk en ze zijn ontzettend belangrijk voor onze ecologie. En die stadstuin is een prima initiatief met alleen maar vrijwilligers, maar gelukkig draagt de gemeente ook wel een steentje bij. En verder hebben we natuurlijk informatie gekregen over diverse andere zaken en het duurzamer maken van woningen, natuurvriendelijke oevers, BREEAM-certificaat van Leidsenhage. Maar ik mis nog wel iets in de duurzaamheidsagenda. Met name gaat het dan over de energietransitie. Er wordt veel gezegd over gas de laatste tijd, met name ook door de problemen in de provincie Groningen. Nul op de meter is iets wat veel gehoord wordt en gasloze woningen. Voor nieuwbouw zijn dat soort maatregelen natuurlijk goed te doen en vaak is dat ook financieel goed te doen, maar voor bestaande bouw is dat een stuk lastiger. En met name om van het gas af te komen. Ik ben er zelf mee bezig geweest, maar ik ben er nog niet uitgekomen. Ik had bijna een warmtepomp aangeschaft, maar uiteindelijk toch maar niet gedaan, want ja, ik kwam toch niet helemaal van het gas af. En ik verwacht natuurlijk niet dat de gemeente mijn probleem oplost, maar misschien zou de gemeente op dit vlak toch wel wat meer informatie kunnen geven of in ieder geval aangeven waar je informatie kan vinden en ook misschien ook wel stimuleren. Misschien wil de wethouder hier iets meer over zeggen. Wat ik eigenlijk ook nog wel mis is, en daar had mevrouw Plomp het eigenlijk ook wel over, maar in iets andere bewoordingen, is een soort stappenplan voor de komende jaren om tot een situatie van CO2-neutraal te komen. Want we hebben wel één doelstelling geformuleerd van in 2040 CO2-neutraal of was het na 2050? Ja, zie je, het moet gewoon 2040 zijn, maar in ieder geval hoe kom je daartoe? En het is natuurlijk nog een eind weg en daarom is het lastig om wat in kaart te brengen. Maar als we niet een aantal stappen in beeld brengen van hè? In periodes van een aantal jaren dat we dit willen bereiken, laten we tussendoelen gaan stellen, hè? Dat we in 2025 of 2030 bepaalde taakstellingen halen. Nou, en een meerjarenplanning dat zou ik toch ook wel willen zien in de duurzaamheidsagenda. Vorig jaar heb ik eigenlijk ook al aangegeven dat bij elk gemeentelijk beleidsinitiatief standaard een duurzaamheidsparagraaf zou moeten worden opgenomen, zoals bij financiën ook gebruikelijk is. Ik heb dat eigenlijk nog niet gezien. Is de wethouder van plan dit nog te gaan doen? En verder wil ik pleiten voor een jaarlijkse voortgangsrapportage en een evaluatie van het duurzaamheidsbeleid, mogelijk elke 4 jaar. Tot zover, voorzitter. Dank.

U wel, meneer Clooster, het woord aan mevrouw Van Giessen.

Dank u, voorzitter. Nou, ook de PvdA hecht heel veel belang aan de duurzaamheidsagenda en we zijn ook tevreden over wat er nu allemaal gebeurt. Maar ik denk dat we moeten opletten dat het voor iedereen zichtbaar blijft en dat de energie erin blijft om deze agenda uit te voeren. En daarom is het jammer dat er nu alleen de raadsbrief van april 2016 op de agenda staat. En zoals ook vorige keer gezegd, hoop ik dat we inderdaad na de zomer een wat uitgebreidere rapportage kunnen krijgen van wat er in gang is gezet. En ook zoals mevrouw Plomp zegt, wat levert het op of wat gaat het ons opleveren? Want uiteindelijk gaat het daarom, hè? Er staat bijvoorbeeld in over luchtkwaliteit, goede afspraken gemaakt met de GGD. Wat is dat en hoeveel schoner wordt onze lucht daarvan nou? Dat soort dingen zouden we graag willen weten. Nul op de meter dat ik ook staan. Die sluit aan bij de heer Knoester, hè? Bij nieuwbouw zijn we ermee bezig, gaan we daarmee door en hoe zetten we dat verder uit? Ik hoef daar nu geen antwoord op, maar we hebben nergens anders die informatie, dus vandaar het verzoek om dat na de zomer een keer wat uitgebreider met elkaar te kunnen bespreken. De heer Knoester had het over het klimaatpact van Den Haag. Ik wilde ook noemen de Graag Goed-campagne van Leiden. Die zult u ongetwijfeld ook kennen. Dat is een campagne die heel erg gericht is op de inwoners en geeft hen een manier om mee te doen aan duurzaamheid. Die wordt daar heel goed ontvangen. Het geeft de mensen heel veel energie, ze kunnen op een hele makkelijke manier meedoen en de campagne is kosteloos te gebruiken, begreep ik, dus wat let ons? Wat Leidsenhage betreft.

Betreft waar mevrouw Plomp het ook over had. Ik heb er alle vertrouwen in dat daar heel veel gebeurt, want er gebeurt sowieso heel veel. En als je ziet wat er allemaal geïnvesteerd wordt, moeten we daar heel erg blij mee zijn. Maar ik denk dat het leuk zou zijn om eens gewoon te horen wat ze allemaal doen op het gebied van duurzaamheid, want volgens mij waren ze ook bezig met water en dergelijke en het zou leuk zijn om in die rapportage dat ook op te nemen wat zij allemaal doen. Ik denk

Dat het belangrijk is om de urgentie te blijven onderstrepen en de goede voorbeelden ook zichtbaar te maken om die energie die we met zijn allen nodig hebben, letterlijk en figuurlijk, duurzame energie te...

Te laat zijn. Dank u wel. Dank u.

Ja dank u voorzitter. Ja, het zeg maar dit tot bespreekstuk promoveren geeft Gemeentebelangen ook de kans om kort even te reageren. Een paar zorgen en ook nog wel enkele vragen neer te leggen. Sowieso is het eigenlijk heel mooi om te zien dat zo'n belangrijk document als de duurzaamheidsagenda al zo verweven is in het Leidschendam-Voorburgse. Duurzaamheid of sustainability, dat is eigenlijk het woord wat je 10 jaar geleden, ja, nou nog een soort vreemd woord was en nu zou je niet meer zonder kunnen. Dus die constatering sowieso, dat is eigenlijk heel mooi. Er wordt heel veel aan gedaan. Het is een ambitieus document, ook denk ik binnen het beschikbare budget. Maar het is ook wel zo, en ik geloof dat de heer Knoester het ook al heeft gemeld. Er zitten allerlei deelstukken in en één van die dingen is, en dat is wel een heikel onderwerp, is die houtstook. Ik heb de laatste tijd ook weer als raadslid wat e-mailtjes over ontvangen. Kijk, heel veel mensen genieten van een open haard en vuurkorf of wat dan ook, maar het is toch wel zo dat die bewustwording van die overlast van die houtstook steeds groter wordt en wij kijken dan ook wel uit naar het actieplan luchtkwaliteit en het klimaatplan dat aan de Raad aangeboden gaat worden. Daarbij wilde ik nog...

Begrijp ik de heer Gulay van Gemeentebelangen nu goed dat ze openhaarden en zo willen gaan verbieden? De

Nou, het zou me nog niet eens zo raar lijken in de toekomst. Inderdaad, dat je daar de wijze zoals dat nu gaat, dat daar met filters of iets dergelijks gewerkt gaat worden inderdaad. Ik zat zitten redelijk in de buurt. Dank.

Kijk, en ook nog een vraagje aan de wethouder is: Wij hebben toentertijd aandacht gevraagd voor dat energiecollectief voor verenigingen. Vraag me ook een beetje af wanneer dat in de tijd opgepakt gaat worden. Ik hoorde twee mooie initiatieven. Ik weet niet wat sympathieker is: het klimaatpact van Den Haag of de "Het gaat goed" campagne van Leiden. Ik denk dat het interessant is om ze beide uitgewerkt langs te zien komen. En wat er al is aan, wat werkt dat? Ja, dat zie ik graag tegemoet, dus tot zover even.

Dank u wel. Het woord is aan meneer Mulder.

Ja, dank u wel, voorzitter. Met veel wat is gezegd, kan ik inderdaad ook instemmen. Het gaat er inderdaad om dat duurzaamheidsbeleid duidelijk zichtbaar is en een ambitie is van onze gemeente. Ik zou willen beginnen met te zeggen dat we eigenlijk verwacht hadden dat de notitie die was toegezegd, dat daar iets van zou zijn gekomen. Maar dat ik begrijp dat dat later gaat volgen, daar wachten wij dan ook met spanning op. Maar ondertussen kunnen we er natuurlijk wel wat in algemene zin over zeggen. Het huidige duurzaamheidsagenda is met name gericht op de ecologische onderwerpen. Wil duurzaamheid echt goed werken, dan vergt het ook een integraal beleid. Niet alleen integraal op het gebied van ecologie, maar ook op het gebied van economie en sociaal-cultureel kapitaal. Ik denk dat het misschien goed is om te wijzen op de nodige kaders die daarvoor beschikbaar zijn. Landelijk worden er zeg maar monitors natuurlijk gehouden. Dat is de gemeente ook ongetwijfeld bekend. En ook denk ik de raadsleden wel. Ik noem de gemeentelijke duurzaamheidsindex en de jaarlijkse monitor van het instituut Telos. Die doen onderzoek naar de scores van gemeentes op het gebied van duurzaamheid en nemen daar heel veel aspecten in mee. Daar scoren wij als Leidschendam-Voorburg redelijk op. Het kan natuurlijk beter. En daaruit kun je dus al destilleren welke onderwerpen nadere aandacht vergen en het valt daarbij op dat wij bijvoorbeeld de laatste tijd extra aandacht besteden aan bijvoorbeeld sport en ook water. Ik denk dat dat terecht is. Ik weet niet of die prioriteiten uit die analyse naar voren komen of dat men dat zelf bedacht had, maar in ieder geval lijkt het me een zeer goede zaak dat daaraan gewerkt wordt. Maar het biedt in ieder geval een kader voor het denken en een tweede kader is de zogenaamde ISO 26.000 standaard. Onlangs heeft de gemeente Eindhoven als eerste een zelfverklaring op het platform gezet. Ik denk dat het goed is om als gemeente de ambitie te hebben om daaraan mee te doen en Eindhoven daarin te volgen. Ik denk dat dat goed zou kunnen gelet op de inspanningen tot nu toe. Het biedt bovendien door een groot aantal aspecten wat in de 26.000 standaard verweven zit om daar een meer integraal beleid op te baseren en daarover een discussie te hebben te zijner tijd. Daarmee trekken we dus het beleid wat breder en ruimer en het zal ongetwijfeld ook de ambitie zijn van de wethouder. En dat hoor ik dan ook graag. Een ander onderdeel, wat ook al is genoemd, is door mevrouw Plomp, dacht ik, het gebruik van data, urban data. Dat past op het nieuwe concept smart cities. Ik zou ook graag van de wethouder horen of wij van plan zijn om daarin ook dat concept te gaan gebruiken. Dan, even kijken, dat was wel ongeveer wat ik kwijt wilde, behalve dan dat ik hier nog een punt zie staan. Wat je vaak ziet bij duurzaamheidsadvies is dat het vaak projecten betreft of taakgebieden betreft. Het gevaar daarbij is dat het dus eigenlijk blijft hangen in afdelingen en in, zeg maar, niet integrale behandeling. Ik zou dus willen pleiten voor een duidelijk uitgangspunt in de zin van de maatschappij, dus de gemeente, de totale structuur en het functioneren van onze gemeente. En daar moeten wij goed in afstemming op zijn en inderdaad is het een kwestie van samenwerking tussen partijen, zowel gemeentebestuur, ondernemers, burgers en andere organisaties die in de gemeente aanwezig zijn. Dat zouden de uitgangspunten moeten zijn en daar gaat het natuurlijk om de impact die dat heeft. Wat dat betreft sluit ik ook aan bij de eerdere opmerkingen over de behoefte aan informatie over effectiviteit en impact. Het is natuurlijk van belang dat als we daar ambities op hebben op verschillende terreinen, dat we daar ook doelstellingen bij benoemen en duidelijk de verantwoordelijkheid beleggen bij degene die daar iets aan kunnen doen en in kunnen sturen. Tot zover.

Dank u wel, meneer Mulder. Het woord is aan de heer Geurts.

Ja voorzitter, dank. Nou ja, er is al heel veel gezegd. Ik vind het allereerst goed dat mevrouw Plomp dit nog een keer geagendeerd heeft voor ons om nog eens hierover te spreken. Dus ook al was ik degene die de vorige keer zei, zullen we nog een ronde doorschuiven, bij mijn weten deelt de heer Mulder die opinie ook, of deelde hij die, hè? Het was mij ter ore gekomen dat wij bij deze behandeling een memo/notitie van het college zouden krijgen met de stand van zaken, maar misschien vergis ik me. Maar ik hoor andere partijen zeggen na de zomer, dus misschien heb ik die toezegging van de wethouder destijds niet helemaal goed begrepen. Ook leuk, initiatieven zoals wat de heer Knoester hier noemt van het klimaatpact uit Den Haag, goed ook zoveel eensgezindheid bij partijen. Hoewel ik dan de Partij voor de Eenheid weer mis in dat overzicht. Maar goed, nogmaals, kom maar door meneer Knoester, ik wil daar graag naar kijken of we dat ook kunnen steunen, ook graag goed in Leiden. Ik heb net heel even snel zitten googlen, dus dat ziet er ook goed uit en dat sluit ook een beetje aan bij het gedachtegoed van het CDA, hè? Lokale initiatieven, mensen die vanuit de samenleving zelf die goede voorbeelden zelf ook initiatief nemen om zich voor duurzaamheid in te zetten. Ook de heer Geluk was daarbij. Ik kon zelf niet, maar ik hoorde ook inderdaad de stand van zaken van een aantal concrete projecten en dat juichen we ook toe. Dat zijn goede initiatieven die hier gebeuren en ik zie ook vooral de rol van de gemeente. Het is ambitieus, dat is terecht denk ik dat andere partijen dat ook noemen. We hebben een agenda tot 2020 en de ambities die we inslaan, die zijn voor mij helder. Maar de einddoelen wat minder, dus daar zou ik inderdaad, ik denk in aansluiting met andere partijen, nog wel wat meer over willen weten. En ik vind het eigenlijk ook de rol van de gemeente goed dat die hier stimuleert, bijvoorbeeld door middel van subsidies voor zonnepanelen. Ook faciliteren, dus ik zie daar ook wel de rol van de gemeente in passend bij de filosofie van onze partij en het rentmeesterschap waar het CDA ook voor staat, voor komende generaties.

Dank u wel, meneer Geurts. Het woord is aan de heer Eleveld tot slot.

Dank u wel, voorzitter, ik zal het kort houden. Het is een mooi stuk, de duurzaamheidsagenda. Het gaat leuk over groene daken enzo en subsidie op zonnepanelen, een product waarop je geld kan verdienen, want er zit gewoon een behoorlijk korte terugverdientijd op, dus de vraag is of we subsidie willen geven op iets wat je geld oplevert. Kunnen we daar niet bijvoorbeeld beter gewoon een lening van maken waarmee we de mensen de kans geven om ze aan te schaffen, maar daarmee niet het ook gelijk laten drukken op de begroting? Misschien dat de wethouder daar gelijk iets op zou willen zeggen zometeen. Alleen de echte omslag, en gelukkig haalde GroenLinks het nog aan, zit in de gasinfrastructuur. Die staat niet heel duidelijk beschreven in de duurzaamheidsagenda of ik moet er inderdaad overheen gelezen hebben. En de bijbehorende ambitie om in 2050 CO2-neutraal te zijn, is inderdaad ook niet erg ambitieus. En waarom is die gasinfrastructuur nu zo belangrijk? Omdat als we nu huizen aansluiten op gas, we dat niet voor de komende 5 of 10 jaar doen, maar dat we dat zeker voor 30 jaar doen. Dus als we de toekomst ingaan, dan moeten we nu kijken en nu nadenken over hoe we die woningen in de toekomst gaan verwarmen. Gaan we dat met warm water doen? Gaan we dat met elektra doen? En welke infrastructuur hebben we nodig om die woningen dan warm te houden? Als we kijken naar de enorme operatie die momenteel in de Rietvink plaatsvindt, waarin we alle straten openbreken en al die gasaansluitingen vervangen waarbij we niet hebben nagedacht over dat dit dus de komende 30 jaar gewoon weer in de grond zit of dat we moeten desinvesteren, hebben we dat misschien niet goed gedaan als gemeente. Waarom hebben we bij de renovatie van de Rietvink niet al nagedacht over de toekomstige verwarming van die huizen? Daarom bij deze ook de oproep om bij de komende nieuwbouwprojecten, en dat zijn er nogal een aantal die op stapel staan. De heer

Ik wilde de heer Rijdersveld, ik woon zelf in de Rietvink, er even op wijzen dat die gasaansluitingen, dat kon je van tevoren al niet meer regelen, want er stonden er al een kleine 100 zo ongeveer op afbreken. Ook de mijne hebben ze inmiddels half vernield en je kan natuurlijk niet wachten tot de reparatiehuizen de lucht in gaan en dan plannen gaan zitten maken om een andere voorziening dan gas te krijgen. Dat wou ik even gemeld hebben. Weer een.

Voor de toevoeging dat het uit veiligheidsoogpunt nodig was dat vervangen werd. Daar zijn we denk ik allemaal over eens. Maar dat wil niet zeggen dat we al hadden kunnen nadenken om nu die straten, toch openliggend, infrastructuur aan te leggen waarmee we het later willen gaan verwarmen. Goed, dat voor er iets in. Ik was bezig met een oproep om bij de aankomende nieuwbouwprojecten, of het nu Klein Plaspoelpolder is of de Duivenvoorde Corridor of al die wijken die we nog gaan ontwikkelen, om daar nu op voorhand al over na te denken hoe we dat straks gaan verwarmen. Moeten we daar in die straat, in die wijken, bij die huizen nog een dikke warmwaterleiding aanleggen die we in de toekomst kunnen gebruiken? Of moet het een dikke elektrakabel worden omdat we het elektrisch willen verwarmen? Daar moeten we nu over nadenken, willen we ook maar iets van die doelstellingen gaan halen van CO2-neutraal worden. Dat vernieuwbouw en bij oudbouw. Volgens mij begreep ik meneer Knoester net al goed over de aanschaf van zijn warmtepomp. Als ik nu een cv-ketel aanschaf, doe ik dat ook niet voor de komende twee jaar. Ik wil graag dat die 10 of misschien wel 15 jaar meegaat. Wat zijn de plannen van de gemeente voor de omschakeling van gas in mijn wijk? Als we nu plannen gaan maken en we gaan over twee jaar omschakelen, dan heb ik een nieuwe cv-ketel gekocht die ik in twee jaar moet afschrijven. Dat zou ook een beetje jammer zijn. Dus op het gebied van gasinfrastructuur laat de duurzaamheidsagenda duidelijk nog te wensen over. En ik hoop dat de wethouder iets concreter kan ingaan op de plannen van de gemeente op dat gebied.

Dank u wel meneer Eleveld, nou, volgens mij is de voltallige commissie aan het woord geweest. Uitvoerig gediscussieerd. Wethouder Kist, aan u de.

Meneer Voorzitter, dank u wel. En als het goed is, is het mevrouw Schreur nu die onze coördinator duurzaamheid is. Ik ben ontzettend blij te horen dat er zoveel ambitie in deze Raad is voor de duurzaamheid, hè? Er zijn al veel meer plannen en veel meer ideeën dan toen we eraan begonnen zijn, anderhalf jaar geleden, toen we de zaak opschreven, zoals ik u eerder heb aangegeven. Er zijn vijf kolommen aan de duurzaamheidsagenda en ik kijk even naar de heer Mulder. We hebben het niet veel breder willen maken om ook de economie en de sociale taken meteen in duurzaamheid op te nemen, want dan blijft er zo weinig over voor de rest van de begroting. Het leek ons gewoon goed om even bij deze punten te beginnen. En als je gewoon op het gebied van CO2-uitstoot zit te kijken, heb je gewoon in deze gemeente in belangrijke mate twee bronnen van uitstoot: de ene zijn de auto's en de andere zijn de woningen. Daarom hebben we ook een vrij groot en vrij ambitieus plan gemaakt om die subsidies te gaan verlenen. Waarom worden die subsidies verleend? Omdat wij gewoon hebben gemerkt in de afgelopen jaren dat als inwoners zo'n investering willen doen, ondanks het feit dat er een terugverdientijd is, dat dat steuntje in de rug dat een overheid biedt wordt aangegrepen en dat daarmee gewoon veel meer wordt gerealiseerd. We hadden in ons overzicht ook de bedoeling om in de termijn van duurzaamheid te gaan, met iets van, ik meen, 10.000 m² zonnepanelen aan te leggen. En daar zijn we nu al dik overheen, dus daar is al een enorme slag gemaakt om de CO2-uitstoot van huizen te reduceren. Je moet je voorstellen, hè? Iets minder dan een derde van de woningen is in corporatiebezit, dus daar hoor ik ook gesprekken mee. Ik heb ook laatst een gesprek gevoerd waarin ze door de financiële omstandigheden waarin ze nu verkeren en die verbeterd is, in staat zijn om meer te gaan investeren op dat gebied. Dus ik herken de opmerking van de heer van Vidomes niet die mevrouw Plomp aanhaalde. Er liggen wel degelijk plannen en we hebben wel degelijk gesprekken met de corporaties om daar wat steviger duurzaamheidsambities te gaan realiseren.

Mevrouw Plomp bij interruptie. Die meneer van Vidomes. Die gaf ook heel duidelijk aan dat hij stevige ambities heeft neergelegd en dat hij daarin goed overleg heeft met de gemeente. Maar ik vond het eerlijk gezegd al eerlijk van hem dat hij zei, van ja, maar hoe we nou die eindambitie gaan halen, dat is voor ons niet heel duidelijk en ik herken dat eerlijk gezegd voor de gemeente als geheel ook niet helemaal. Maar dat bleek denk ik al uit mijn betoog. Daar kan best nog wat aan onderbouwing bij en daarom hoop ik ook dat u straks nog iets over dat laaghangend fruit gaat zeggen. Gaat u verder, wethouder Kist? Nou...

Ja, door de vijf pijlers van de duurzaamheidsagenda te benoemen, zijn we vrij grondig en vrij diepgaand juist aan het aangrijpen van waar je op welke terreinen allemaal kunt gaan beginnen en dat je vervolgens een aantal dingen die makkelijker zijn te realiseren als eerste doet. Dat lijkt me voor de hand te liggen en de grote prijs die ook de heer Helleveeg noemt, is natuurlijk het gasloos gaan ontwikkelen en ter geruststelling van de heer Eleveld zijn we natuurlijk op grote schaal aan het kijken naar de nieuwbouwprojecten om te zien of we dat gasloos kunnen doen. Er is gewoon een hè? We hebben ook vorig jaar het convenant ondertekend met minister Kamp om te zorgen dat we daar meer op gaan doen en wat we daarmee hopen te bereiken is juist in de oudbouw te gaan kijken van hoe doe je dat nou? Een groot vraagstuk bij het gasloos ontwikkelen is dat de infrastructuur die de gasbedrijven hebben door ons allen betaald wordt. En als ik de hele wijken van die infrastructuur ga loskoppelen, dat dan de mensen die nog wel aangesloten zijn die investering nog wel moeten gaan betalen. Dus er zit gewoon een heel groot financieel vraagstuk in dat we lokaal niet kunnen oplossen, maar dat gewoon landelijke aandacht nodig heeft. Om te zien hoe je met dat verdeelvraagstuk gaat omgaan en nogmaals, het is op zich een relatief eenvoudige slag en, zeker bij nieuwbouw, om te zeggen, die gaat het allemaal via alle warmte ga je gewoon via panelen doen en allemaal andere maatregelen. Maar de kosten van de infrastructuur van het gas die overal in Nederland liggen die dan verdeeld moeten worden door de mensen die wel het gas afnemen. Dat is gewoon een hele grote maatregel waar we nog geen antwoord op hebben en waar we gewoon juist de bedoeling van hebben om de komende tijd te gaan kijken. Hoe moeilijk is het nou om een wijk of een huis van het gas af te halen? En wat betekent dat nou? Even ter geruststelling voor de heer Knoester. Je kunt ook gewoon een kleine gasfles behouden en tegelijkertijd ook van het gas af gaan, want verreweg het meeste gas dat je gebruikt in je huis is verwarming. En als je gewoon dat vervangt door een duurzame vorm dan valt het koken eigenlijk reuze mee. Ik hoor veel mensen die dezelfde aarzeling hebben die gewoon best van het gas af willen, maar gewoon vreselijk moeilijk vinden om dat met het koken te doen. Laat ze dan pannen en potten die allemaal mee moeten veranderen, maar je kunt dus gewoon een relatief eenvoudige voorziening nemen. En dan kun je een jaar lang met een flesje verder. Dus niks alleen maar laag van feiten. We zijn juist heel grondig te werk aan het gaan. We hebben ook gewoon in de afgelopen tijd enorme hectare water toegevoegd, een van de tweede pijlers van de duurzaamheidsagenda is de klimaatadaptatie. Ik vind dat altijd een zwaktebod als ik heel eerlijk ben als echt een groenlinkser omdat ik vind dat je aan de voorkant moet proberen te voorkomen dat het allemaal misgaat en niet nu al een aantal maatregelen moet gaan treffen voor het geval dat het misgaat, want het geeft toch een beetje aan dat je niet zo vreselijk veel vertrouwen hebt in alle maatregelen die je naar voren kan doen. Nou, laat ik het daar verder bij, want ik zie ook wel in dat het gewoon nuttig is en de grootste uitstoot in de wereld ligt gewoon bij China en de Verenigde Staten, dus het is allemaal leuk dat we hier allemaal fantastische dingen gaan doen. Maar uiteindelijk bepalen China en de Verenigde Staten in belangrijke mate hoe het gaat met de klimaatverandering. We hebben juist geprobeerd niet zozeer de doelstelling van 2050 naar voren te halen, maar we hebben ons voorgenomen om daadwerkelijk dingen te doen. Dus alle dingen die wij opschrijven en ze hebben gemeend op te schrijven, die gaan we ook doen omdat we het wilden uitvoeren en niet alleen maar een grotere ambitie formuleren die je er vervolgens niet gaat halen. Dus we hebben ook daadwerkelijk gezegd, we gaan het doen en als we die stuk hebben bekeken duurzaamheidsagenda, dan heb je gezien dat het plaatje hè de de de de de dartboard zal ik maar even noemen. Het model van dat de heer Mulder van Telossen noemde. Daar hebben we gezegd in de duurzaamheidssegment willen we twee dingen laten verkleuren en één daarvan is door toevoeging van al die zonnepanelen al verkleurd. En nou gaan we nog even kijken welke andere we gaan verkleuren, dus de ambitie die we ons hebben geformuleerd en daarmee ook de relatie tussen wat we doen en wat we bereiken, die kunnen wel inzichtelijk maken omdat gewoon een van die plaatjes is verkleurd. Ik begrijp dat ik nu de hele avond door kan gaan over deze duurzaamheid, zeg ik nat en ik heb maar één enkele vraag gehoord. Ik heb niet de vraag gehoord over wij wilden meedoen aan het klimaatpact. Nou, als het al enig als ik een advies mag doen, mag ik dan alsjeblieft adviseren om dat wel te gaan doen? Ik heb volgens mij de opmerkingen over gas heb ik beantwoord alle initiatieven die we elders gaan bekijken. Ja, we zijn op hele grote schaal aan het kijken hoe je een zekere versnelling kunt aanbrengen. We hebben de afgelopen periode een contract afgesloten voor het aanleggen van laadpalen hè, we hebben er nu, geloof ik 50 en dat worden er dan 150, dus ook daar probeer je natuurlijk gewoon een aantal ambities mee te doen. En, ik denk dat het goed is om inderdaad eens een keertje een overzicht te laten zien wat we allemaal hebben bereikt aan vierkante meters. Dit en hectare water die we hebben toegevoegd, de samenwerkingsverbanden die we aan het doen zijn, hè, we zijn alle schoolgebouwen zijn we nu aan het aanpakken. De regeling die we hebben is niet alleen voor zonnepanelen, maar ook voor groene daken. En voor, hoe zal ik zeggen, labelsprongen, dus we hebben juist gebruikt om bredere definitie, zodat alle duurzame maatregelen die je in huis toevoegt dat je daar in ieder geval steun voor kunt vinden. Het allerleukste wat ik vind dat we hebben gedaan is de burenregeling waarmee Asscher gewoon met een aantal mensen in de straat een regeling gaat treffen dat je dan meer subsidie kunt gaan krijgen. Die worden ook op grote schaal gebruikt, maar door dus iedere aanvraag er meteen twee of drie zijn en daarmee je meters gaat maken. Maar het blijft gewoon een feit dat als we kijken naar de opzet van de woning en deze gemeente dat meer dan 2/3 van de woningen in particulier bezit zijn. En dat betekent dat je het deur tot deur moet gaan vragen of ze daar maatregelen aan willen gaan treffen en dat sommige mensen op dat moment niet bereid zijn om te doen om allemaal hele overwegende redenen dat ze net iets anders hebben gedaan met het geld dat ze hebben gespaard in plaats van een duurzame maatregel treffen.

Bij interruptie, u zegt meer dan 2/3 van de woningen is in eigen bezit. Dat betekent dus ook dat bijna 1/3 van de woningen niet in eigen bezit is.

Dat klopt voorzitter, ik heb zojuist al tegen mevrouw Hogan gezegd dat de derde, de laatste kleine derde. Dat zijn de woningcorporaties en daar zijn we mee in gesprek om daar de verduurzaming te doen, dus daar kun je inderdaad slagen mee maken. Maar uiteindelijk is het belangrijkste deel natuurlijk bij die particuliere woningen gedaan. Dan heb je ook nog eens een keertje dat we 50% hoogbouw in deze gemeente hebben, iets minder geloof ik. Nou, dan heb je dus weer Vereniging van Eigenaren, wat weer een hele eigen dynamiek met zich meebrengt, dus we zijn ook avonden aan het organiseren zodat VVE's en bestuurders gewoon kunnen komen kijken van hoe organiseer ik dat dan, hoe overtuig ik mijn leden dan ja en dan moet je dan vervolgens het werk in de VVE zijn werk laten doen, want daar komen we dan verder niet bij, dus we hebben wel een hele lange rit van het overtuigen van een aantal particulieren dat het toch wel zinnig is om dat te gaan doen. Dat kunnen we niet alleen, want we horen op alles grote schaal in Nederland en in de wereld dat die duurzaamheid natuurlijk een rol speelt en we gaan er vanuit dat dat ja dat dat de meeste mensen gaat bereiken. Daarom is ook dat we proberen die communicatie zo stevig te doen, dus de berichten die u ziet waarvan u zou kunnen zeggen dat dat zijn, een beetje losse berichten zijn allemaal enthousiasmerende berichten om te laten zien, hè? Wat is het leuk om aan duurzaamheid mee te doen, zodat dat voortdurend bovenin je gedachten blijft? Dat als je een keertje in mijn huis gaat verbouwen of een keertje iets gaat veranderen dat je denkt, oh ja, dat moet ik gewoon gaan doen. Dus de communicatiestrategie is er vooral bedoeld om het normaal en leuk te maken dat je iets aan duurzaamheid doet. En vervolgens gaan we gewoon met een aantal concrete maatregelen aan de weer om daadwerkelijk die duurzaamheid te bereiken.

Voorzitter, interruptie mevrouw Plomp. Ik vind het inderdaad heel duidelijk blijken, en complimenten daar ook voor, dat de gemeente bij de communicatiestrategie heel erg uitgaat van: wat is het leuk om mee te doen? En duurzaamheid is belangrijk, maar waar ik dus probeer voor te pleiten: pak nou ook een iets actievere rol in het aangeven van de relatieve bijdrage van verschillende maatregelen. Geef aan: dit kan je doen, hier zit in onze gemeente de grootste vervuiling of verbruik. Als je dit doet, dan heeft dat meer impact. Maar als je dan een cv-ketel hebt, doe het dan een beetje zo. En dat kan op heel veel verschillende abstractieniveaus. Maar ik denk dat de gemeente de bewoners nog meer het gevoel zou kunnen geven dat het zin heeft wat ze doen en dat ze niet aan de ene kant iets wegnemen waar ze aan de andere kant heel hard hun best voor doen. Dank u vriendelijk. Wethouder Kist, nog een toevoeging hierop?

Ik weet niet goed of ik begrijp wat mevrouw Plomp zegt. Waar we niet voor hebben gekozen, is dat we een website zelf hebben gebouwd waarin we een staat van welke ketels beter dan de andere. Want we denken dat er genoeg andere mogelijkheden zijn. We zijn wel regionaal en in samenwerking met de WoonWijzerWinkel. Het heeft me ontzettend lang gekost om dat in één adem te kunnen uitspreken, waarbij je dus wel dat soort informatie kunt krijgen. Dus we zijn wel aangehaakt met dat soort dingen en als je bij ons op de duurzaamheidsagenda pagina komt, dan word je ook verwezen naar de WoonWijzerWinkel en op de WoonWijzerWinkel weet je ook wat de regelingen zijn die in onze gemeente doen, dus we proberen natuurlijk wel een aantal praktische informatie mee te gaan doen. Maar we zien dat zeker de markt al heel veel aan het organiseren is, dat de meeste mensen die nu actief zijn zo hun weg weten te vinden, dat die regelingen in beginsel ook gewoon in eerste instantie bedoeld zijn voor de mensen die welwillend zijn ten opzichte van duurzaamheid en de allerlangste weg wordt natuurlijk om te kijken. De mensen die een grote afstand tot duurzaamheid hebben. Hoe kun je die dan langzamerhand daar naartoe gaan brengen en de communicatiestrategie is juist ook bedoeld om dat gewoon telkens leuker te maken, telkens interessant te maken, telkens te laten zien wat voor een enorme mogelijkheden er zijn, zodat je mensen langzamerhand, die gewoon op een grote afstand zijn, langzamerhand naar het idee van duurzaamheid kunnen gaan halen, dus op die twee strategieën proberen we dat te doen.

Mijn pleidooi zou dan dus zijn: geef die impact aan in plaats van alleen dat het leuk is.

Dank u wel, ik zal het doen. Daar kan ik over zeggen dat sommige mensen verschillende manieren van impact hebben, dus daarom proberen we ook te kijken welke doelgroepen we proberen te benaderen. Kijk, voor een aantal mensen is het alleen maar interessant om zo snel mogelijk die energierekening omlaag te brengen. Ja, hoeven we nauwelijks uit te leggen, want dat verdient zichzelf gewoon terug. Maar mensen die op een hele lange afstand zijn van het idee dat duurzaamheid iets voor je zou kunnen doen, ja, die moet je dus op een hele andere manier meenemen en daarom leek het ons gewoon leuk om te zeggen, nou, daar moet je dus gewoon het enthousiasmerende verhaal van doen. Maar ik herken wat u zegt en ik zal daar gewoon rekening mee houden. Voorzitter, volgens mij heb ik al in de breedte gereageerd op datgene wat er is gezegd. Ik kijk nog even naar de heer Gurley over de houtstook. Ja, die is inderdaad een hele lastige, want de luchtkwaliteit is één belangrijk aspect. We zijn met de GGD aan het kijken op dit moment naar welke plekken in deze gemeente het lastigste gebied zijn. We hebben gewoon kaarten van waar het is en proberen nu een beleid te gaan ontwikkelen om te voorkomen dat daar kwetsbare groepen in gaan zitten. Als je feitelijk kijkt naar waar zit nou de grote druk op de luchtkwaliteit. Dat zit natuurlijk gewoon langs de wegen. En aangezien het allemaal rijkswegen zijn, hebben we heel weinig mogelijkheden om daar iets aan te doen, dan valt op zich de houtstook nog wel mee.

Voorzitter, dank u wel. De heer Guy Leiber, interruptie. Nou...

Ik had ook nog een andere vraag gesteld waar ik geen antwoord op gekregen heb. Misschien heeft u die over het hoofd gezien? Ik heb gevraagd naar dat duurzaam energiecollectief voor maatschappelijke verenigingen. Dat was een motie van de gemeenteraad van 29 maart 2016. Initiatief van Gemeentebelangen, mede ondertekend door D66 en GroenLinks. En mijn vraag was wanneer in de tijd wordt dat opgepakt?

Ja, wethouder, wilt u die vraag nog beantwoorden of kijken we eerst of er een tweede termijn is? Wat u wilt. In verband met de snelheid zou ik u willen vragen of u deze vraag kort kunt beantwoorden en dan ga ik inventariseren of er nog behoefte is aan een tweede termijn. Ja, excuus.

Excuus dat we die nog niet hebben opgepakt. We hebben ons geconcentreerd op de scholen die we allemaal van zonnepanelen hebben voorzien en maatregelen zien dat we met de meeste sportverenigingen waar die een gebouw hebben waar ze eigenaar van zijn, dat we die te pakken hebben gekregen dat we de sportvereniging hebben genomen en de hier. We hebben nog niet een vorm weten te vinden voor een collectief van de rest, omdat die zoveel moeilijker te bereiken is. We hebben gewoon nu de groepen gekozen waar we gewoon makkelijk toegang hebben, dus ik heb hem inderdaad nog niet geadresseerd. Ik ga gewoon de komende half jaar kijken van hoe we dat kunnen doen, maar we hebben in ieder geval een enorme slag gemaakt op het bezit dat we kenden. Dank u wel meneer.

Een nog een laatste toevoeging, en dan beloof ik dat ik geen tweede termijn zal doen, dus dat was dat dan goed is. Ten eerste even een algemene opmerking. Ik vind het altijd leuk om de GroenLinks-wethouder over de zegeningen van de markt te horen praten, dus dat is alvast een. Maar, ik had er eigenlijk één vraag of verkapte opmerking slash vraag over. We hebben het vorige keer uitgesteld en dat was toen met de intentie dat er volgens mij deze vergadering dan ook vanuit het college een overzicht zou komen. En nogmaals, de heer Mulder was die mening ook toegedaan. Andere partijen dachten na de zomer, dus misschien kan de wethouder het verlossende woord spreken en mij vertellen wanneer die motor er is. Hij is er nu niet, dus, maar wanneer is hij er?

Ik begrijp uit dit gesprek dat het na de zomer is. Ik kan zonder problemen een overzicht maken van de dingen die we tot nu toe hebben gemaakt. Dat wordt dan gewoon een staccato opsomming van een aantal dingen zonder hele uitgebreide toevoeging. Als u dat goed vindt, dan kan ik dat gewoon op een relatief korte termijn naar je toe sturen. En kunt u dat vervolgens nagaan?

Na de zomerinterruptie, mevrouw Plomp bij interruptie. Volgens mij was mijn betoog toch echt heel duidelijk. Ik zou graag willen dat dit stuk terugkomt, maar dat u daarbij aangeeft wat dus de impact is. Wat is de bespaarde uitstoot, wat is het bespaarde verbruik? Als u nu komt met een notitie over dit hebben we allemaal gedaan, dan vind ik dat toch wel heel suboptimaal. Dank u wel. Ik kijk even rond of er behoefte is aan een tweede termijn. Mevrouw Plomp, behoefte aan een tweede termijn? Dan ga ik het rijtje wel maar weer af, mevrouw Plomp, aan u het woord. Voorzitter, dank u wel. Ik hoor een heleboel antwoorden van de wethouder waar ik toch blij van word, ook wel een aantal dingen waarvan ik denk van nou, jammer. Wat ik bijvoorbeeld goed vind om te horen is wat u zegt over die gasinfrastructuur, dan denk ik ja, dat is een duidelijk antwoord. Waarom u die handschoen destijds niet opgepakt heeft, terwijl we toch met zijn allen het vermoeden zouden kunnen hebben dat dat iets is wat impact heeft? Ik zou het dus fijn vinden als er over dat soort keuzes op een centrale plek gecommuniceerd wordt, zodat mensen weten, ja, het maakt wel uit wat ik doe en deze keuze is destijds niet gemaakt. Daar en daarom. Dus nogmaals graag hierbij mijn oproep om na de vakantie terug te komen met de notitie, waarbij ook wordt aangegeven wat de impact is. En even in reactie op de fractie van GroenLinks, die aangaf van ja, dat klimaatpact in Den Haag, we hebben dat ook gezien eerder. En ja, we denken dat het op zich aardig is, goed om te bekijken, maar het zit volgens mij niet daar waar je nu de meeste energie in moet gaan stoppen. Volgens mij gaat het er niet om om samen als politieke partijen nog een keer uit te spreken wat we willen gaan bereiken. Volgens mij gaat het er vooral om dat het college nu laat zien wat er in uitvoering is, wat we gaan doen en wat dat gaat bijdragen. Daar zou ik het meeste waarde aan hechten. Namens de fractie, voorzitter. Dank u wel. Meneer Geertsma.

Geertsma: Heel korte reactie. Ja, volgens mij kunnen we in het klimaatpact zelf opschrijven wat we zelf willen. Dus laten we dan ook proberen zelf wat we willen bereiken, ook zo concreet mogelijk daarin zetten. Helder.

Ja, daar heeft de heer Geurts helemaal gelijk in. Even kort in de tweede termijn, voorzitter. Ja, wat betreft de effecten, wat levert het op? Ben ik het eigenlijk wel eens met mevrouw Plomp? Want anders kan je ook niet bepalen of je in 2050, en ik wil liever 2040 van maken en nog liever 2030, die CO2-neutraliteit hebt bereikt, want hoe weet je dat anders? Je weet het alleen maar door te meten. En ja, als je van tevoren inschat wat de effecten zijn met de maatregelen die je neemt, dan kan je ook beter inschatten wanneer je dat kan bereiken en in datzelfde verband. Ik heb daarnet ook gezegd, in eerste termijn is dus een meerjarenplanning of een stappenplan naar die streefdatum toe eigenlijk best wel van belang. En natuurlijk kan je niet 20 à 30 jaar vooruit kijken. Je moet het ook regelmatig weer updaten, maar je moet er wel een keer mee beginnen en dat het nu niet in de duurzaamheidsnota staat vind ik ook allemaal niet zo erg, maar ik denk wel dat de volgende stap is om dit toch te gaan doen. Nou, dit wou ik nog even meegeven, voorzitter.

Dank u wel, meneer Knoester. Het woord aan mevrouw Van Giezen. Dank u.

Ik kan heel kort zijn, dank aan de wethouder voor de beantwoording, ook aan de PvdA. Zou wel graag willen zien hoe ver we dan zijn met de resultaten. Ik denk bijvoorbeeld aan het meten van duurzaamheid, dat we zien wat we al hebben bereikt en waar we verder gaan. Ik proef heel veel energie bij de wethouder om dit allemaal uit te voeren en ook aan het uitvoeren te zijn. Maar ik ben heel bang dat die energie nog niet naar buiten toe zichtbaar is, dus ik zou heel graag willen laten zien, ook voor ons als Raad, dat we meedoen. Laten we inderdaad maar kijken hoe we met het klimaatpact of de Ga Goed-campagne zelf ook mee kunnen doen. Wat willen wij daaraan doen? En laten we dan wat mij betreft zo snel mogelijk na de zomer daar een keer gewoon goed over kunnen doorpraten als Raad: wat gebeurt er al, wat levert het op en wat kunnen we nog meer doen? Dank u.

Ja, dank u voorzitter. Nou, ik had de wethouder eigenlijk nog niet bedankt voor zijn antwoorden, dus dat doe ik bij deze en ik heb iets genoteerd. Namelijk dat hij binnen nu en een half jaar in ieder geval met de motie aan de slag gaat. Dank u wel.

De heer Mulder, behoefte aan de tweede termijn. Ja, dank.

Dank u graag. Ja, ik kan inderdaad instemmen met de vorige sprekers dat we graag zien dat we wat meer inzicht hebben op effecten en voortgang. Maar ik wil toch nog een keer benadrukken dat ik in het verhaal van de wethouder veel hoor over de plannen die er zijn, de agenda die er is, de energie die erin wordt gestopt aan activiteiten. Maar wat ook al eerder in de eerste termijn is genoemd door sprekers is de paragraaf voor duurzaamheid in beleidsstukken en keuzes die het college maakt. Ik denk dat het van belang is dat we daar ook in die zin een soort zichtbaarheid aanbrengen dat duidelijk is op welke manier de gemeente Leiderdorp ook duurzaam denkt, niet alleen maar doet, maar ook met een duidelijke visie en een duidelijke manier van keuzes maken. En bij die keuzes mag het ook best zo zijn dat het gewoon een kwestie is van slimheid en combinaties maken en dat hoeft echt niet altijd ten koste te gaan van de begroting. Sterker nog, het kan juist gewoon geld opleveren. Ja, dat was mijn bijdrage nog. Dank.

U voor uw bijdrage. Dank u wel, meneer Geurts. De heer Eleveld heeft behoefte aan de tweede termijn. Dank.

U voorzitter, over de gasaansluitingen was het antwoord duidelijk, terwijl je aan de andere kant zou kunnen zeggen: infrastructuur die we niet aanleggen, hoef je ook niet te onderhouden, dus dat zou ergens ook een kostenverlagende werking moeten hebben. En als we het nog over de subsidie op de zonnepanelen hebben, ben ik, en ik denk niet dat u antwoord kunt geven, erg benieuwd in hoeverre het nu daadwerkelijk een stimulerende werking heeft. Want als ik zonnepanelen wil, dan ga ik ook wachten totdat er weer subsidie is, omdat het bijna een wetmatigheid is dat de subsidie komt op zonnepanelen. Maar ik was toch al van plan om die zonnepanelen aan te schaffen, met of zonder subsidie. Dat even meegeven in het over de subsidie en de vraagtekens die we hebben bij de doelmatigheid ervan.

Dank u wel, meneer Eleveld. Wethouder Kist, nog een korte reactie. Voorzitter, de...

Heer Erwin heeft gelijk dat als we het niet aanleggen, de gasten aan de infrastructuur dat we het ook niet hoeven te betalen. Het gaat er juist om de infrastructuur die wel is aangelegd waar we dan huizen op gaan loskoppelen. Dat is het grote vraagstuk. Niet zozeer dat andere. Ik merk toch dat ik een beetje wat aarzeling heb over, of althans wat verwarring heb over wat er nou precies gevraagd wordt over de impact, hè? Want als ik nou gewoon zeg, we hebben gewoon 4000 m² zonnepanelen aangelegd, verwacht u dan dat ik ga berekenen hoeveel CO2 we daarop hebben bespaard, want dat wordt nog wel een hele interessante. Ik weet dat het CO2 bespaart en. Nogmaals heel plat gezegd, als we alle auto's in deze gemeente vervangen met elektrische auto's en alle huizen van duurzame maatregelen voorzien, dan hebben we in grote mate een CO2-neutrale gemeente weten te realiseren binnen de perken die we dan hebben, dus ook daar bedoel, ik kan hem zo uitleggen, maar als u zegt van, ik moet echt tot op de millimeter nauwkeurig een aantal dingen hebben, dan wil ik dus wel even een uitspraak hebben van wat er dan precies van mij verwacht wordt, want dat betekent wel of ik sneller of later met een bepaald stuk kan komen. Dank u wel.

Volgens mij, als ik mag concluderen en dat wordt van mij verwacht, wil deze Commissie dat u zo spoedig mogelijk na het zomerreces met een reactie komt op de duurzaamheidsagenda en dan met name over impact en resultaten. En, ik geloof dat ik hem daarmee heel kort en bondig heb samengevat, wat de wens van deze Commissie is. Meneer Koolstra heeft nog een aanvulling, denk ik. Nou ja, ik hoor de...

De wethouder vragen van, geef dan toch even aan of er globaal moet of meer precies, want als ze meer precies moet doen, dan heeft hij weer veel meer tijd nodig. Begrijp ik dus. Dat is even de vraag. Uw conclusie is heel juist natuurlijk, maar hoe diep moet hij gaan? Dat was even. Het woordje natuurlijk.

Spreekt men aan meneer Knoester, dank daarvoor. Maar ik denk dat wij op hoofdlijnen besturen, dus ik zou daarvoor willen opteren.

Ben ik met u eens. Ja, dat lijkt me een goed punt, want dan krijgen we het ook eerder. En verfijningen kunnen we in de latere jaren altijd wel maken, denk ik.

Kan de Commissie zich in dit voorstel vinden? Mevrouw Plomp volgens mij namens onze fractie wel. Het lijkt me zeker niet de bedoeling dat u gaat rapporteren van dit zijn zoveel zonnepanelen en gezien het aantal bewolkte dagen in augustus is het zus geworden, maar wel wat dat bijdraagt. Wat het wegneemt aan het energieverbruik. Ik denk dat u daar best een uitspraak in globale zin over kunt doen. Goed, ik begrijp brede steun voor het voorstel zoals we dat zojuist hebben geconcludeerd. Kan de wethouder daarmee uit de voeten?

De wethouder zegt, ja, dan dank ik u voor deze discussie omtrent de duurzaamheidsagenda en wil ik graag over naar agendapunt 17. Actualisering uitvoeringsprogramma bij het verkeers- en vervoersplan 2017-2018. Op verzoek van de heer Knoester is deze overgeheveld en volledigheidshalve is de motie die bij de Raad van 7 juli 2016 is aangenomen vanmiddag nog door de griffie per mail verzonden. Wie mag ik hierover het woord geven nadat de heer Knoester het woord heeft gevoerd? Dan geef ik graag de heer Knoester het woord. Sorry, mevrouw Kortman en mevrouw Plomp. Mevrouw Van Vrije-Slecht. Nu is. Dank u wel, meneer Knoester.

Ja, dank u, voorzitter. Het gaat mij met name om de motie fietsroutenetwerk, die wij samen met andere partijen vorig jaar hebben ingediend en die aangenomen is. In deze actualisering van het uitvoeringsprogramma verkeer en vervoersplan is die motie uitgevoerd volgens het college. De Fietsersbond had mij gevraagd om dit te bespreken en ze zouden ook inspreken. Nu blijkt dat men is verhinderd, maar de Fietsersbond heeft wel een schriftelijke reactie aan alle raadsleden gestuurd. Ik onderschrijf die reactie van de Fietsersbond. Er is een spanning tussen ambitie en uitvoering van die ambitie. Bij de behandeling van het verkeer en vervoersplan werd destijds ook al gezegd dat de gemeente een fietsstad wil worden. En dat is een hele mooie ambitie, maar dan moet je er wel wat voor doen en je moet er ook geld voor over hebben. En dat zie ik nog niet helemaal gebeuren. Als we echt werk willen maken van het Klimaatakkoord van Parijs, dan zullen we op alle gebieden flink moeten inzetten. Bijvoorbeeld bij het bevorderen van het fietsen. En hier heeft de gemeente een grote rol, omdat de gemeente verantwoordelijk is voor de infrastructuur. En natuurlijk, er worden stappen gezet of misschien moet ik wel zeggen, stapjes. Er zal uiteindelijk toch veel meer geld geïnvesteerd dienen te worden om het fietsbeleid werkelijk tot een succes te maken. Ik was vorige week aanwezig bij een excursie van het CROW Fietsberaad. Ja, dat bestaat en die excursie was in de gemeente Den Haag en de gemeente legde uit wat ze al gedaan heeft aan fietsbeleid en we hebben diverse projecten bezocht en de gemeente Den Haag steekt daar echt veel geld in. Vele miljoenen gaan naar het fietsbeleid. En de problemen zijn daar natuurlijk ook groter en anders dan bij ons en Den Haag heeft ook wel andere problemen. Maar toch vind ik het een voorbeeld van een aanpak die probeert de ambitie ook waar te maken. Dat nu de route Prinses Margrietlaan, Esdoornlaan, Frisolaan, Mauvelaan ook wordt opgenomen in het fietsroutenetwerk doet mij deugd. Ik gebruik die route zelf erg vaak. Er zijn geen verkeerslichten in die route en dat is heel erg plezierig. Maar er zijn ook nog wel knelpunten in die route en ook de aansluitingen bijvoorbeeld, want de route begint nergens en eindigt nergens. En daar kan ik verder niets over terugvinden. En ook de kruising, bijvoorbeeld bij de kruising met de voetgangers nabij de onderdoorgang met de RandstadRail-lijn, is al jaren een probleem. Het is in het verleden al eens een keer gewijzigd, maar nog steeds niet echt goed. En de voorrang bij het kruispunt Rodelaan-Veurselaan. De Fietsersbond pleit er ook voor om de fietsers daar voorrang te geven. En ik wil verwijzen naar de reconstructie, onlangs van de Burgemeester Kolfschotenlaan. Ja, precies, de meest duurzame straat van Leidschendam-Voorburg, waar ook de fietsers in een fietsoversteek voorrang hebben. Dat is hartstikke goed gedaan. Volgens mij zou je dat zo ook bij Rodelaan-Veurselaan kunnen doen. Tot slot, er zal meer geld naar het fietsbeleid moeten gaan. Zoals het nu gaat, kunnen we ook maar kleine stappen maken. Ik denk dat het belangrijk is om voor de volgende raadsperiode hier meer geld voor vrij te maken. En ook de Fietsersbond stelt dat het belangrijk is dat er een langjarig investeringsprogramma komt en daar ben ik het helemaal mee eens. Lijkt mij goed om dit ook voor de komende raadsperiode in een coalitieakkoord vast te leggen. Tot zover, voorzitter. Ja.

Ja nou kijk, de heer Knops heeft dit geagendeerd en hij zegt ook in zijn betoog van ja, die motie die we hebben ingediend, die is niet goed uitgevoerd. Kan hij aangeven op welke? Want er zijn 4 punten die het college verzocht wordt. Kan hij aangeven wat dan niet, zeg maar, waarom die motie niet gehaald is of niet uitgevoerd is, want meneer Knoester...

Knoester: Nou, met name het laatste punt dat ik noem, dat is de meerjarenraming. Hè, als je een fietsroutenetwerk opstelt en je wil een aantal maatregelen gaan uitvoeren, dan zal je daar ook geld voor moeten hebben. En de vraag was toen ook om een meerjarenraming te geven. En ja, er is wel iets van geld opgenomen, maar er is zo weinig dat je daar eigenlijk nauwelijks dat fietsnetwerk mee kan maken.

Dank u wel. Het woord is aan mevrouw Kortmann.

Ja voorzitter, dank u wel. Ja, voor de VVD is het ook van belang dat je een goede balans hebt in je gemeente. Het gaat natuurlijk om fietsen, wat van groot belang is, maar ook het autoverkeer is van groot belang om iedereen van en naar zijn werk te kunnen krijgen. En wanneer het autoverkeer een goede afwikkeling kent, heeft ook het fietsverkeer veel meer ruim baan. In het, hoe heet het, verkeer- en vervoersplan wordt genoemd dat het weer geëvalueerd wordt eind van het jaar 2017. Daar kijken we naar uit, want ik denk zeker dat het ook weer hoog nodig is om dat ook door te bekijken, door te akkeren. Waar we blij van worden is dan ook dat de kwartiermaker van Rijkswaterstaat de ongelijkvloerse kruisingen van de N14 zal gaan oppakken. En ik denk dat er daar ook knelpunten zijn wat betreft fietsers. Maar als je het voor de auto's aanpakt, wordt het ook verbeterd voor de fietsers. De fietsenstallingen die gerealiseerd gaan worden voor het RandstadRail station Leidschendam-Voorburg, dat is natuurlijk heel prettig. Dat gaat er nu eindelijk van komen. We hebben er natuurlijk jaren ook naar gevraagd en nu blijkt dat er uit gesprekken positieve resultaten zijn. Wat ik me afvraag is waarom Het Loo dan toch nog achter moet blijven. Natuurlijk wordt het omschreven met "goh ja, de fietskluizen, ze zijn wel verouderd", maar de druk is daar niet zo groot. Maar goed, wellicht kun je het daarmee ook juist stimuleren, het fietsverkeer, want bij Het Loo is uiteindelijk ook een groot parkeerprobleem, dus je zou daar juist het kunnen stimuleren met verbetering van fietsparkeerplekken. En een item, een klein kort aandachtspunt over wat ik tegenkwam: de maatregelen Duivestein bij het sportpark, daar is natuurlijk sprake van eventueel de weg ernaartoe. Dat is naar 2018 gezet en ik vraag me af of de wethouder zich bewust is dat hij dat ook juist communiceert naar het sportpark, omdat ze daar nog steeds het idee hebben dat dat in 2017 zal plaatsvinden. Even kijken. En dan heb ik als laatste: de bewegwijzering wordt nog genoemd en ik zie dat er blauwe borden hangen, zwarte borden hangen van Huygenskwartier in Salamander. Maar ja, wordt daar nog een unanimiteit aangegeven? En hoe zit het dan eventueel met bijvoorbeeld de bewegwijzering van bruine ANWB-borden die naar specifieke speciale plekken verwijzen? Even kijken of ik hier nog iets had staan. Nee, dan op straat komt in het volgende punt, dank u wel.

Dank u wel, mevrouw Kortman, het woord aan mevrouw Blom, voorzitter, dank u wel. We hebben met tevredenheid vastgesteld dat het college geld uittrekt om te kijken naar de dekking van het busnet, maar voor de rest hebben wij ons vooral gefocust op de plannen voor het fietsen bij dit agendapunt. En eigenlijk zou je bijna kunnen zeggen, als je dan echt een fietsgemeente wilt zijn, dan moet je misschien uitgaan van het vertrekpunt dat van een fietser vragen om af te stappen, net zoiets is als van een automobilist vragen om zijn motor uit te zetten. En natuurlijk is dat net iets overdreven, maar het geeft wel een beetje aan wat voor mij af en toe toch de schoen wringt. Als ik inga op de motie die we vorig jaar hebben aangenomen, waar we het net ook even over hadden, dan denk ik dat we nog best kunnen versterken op de aansluiting op de snelfietsroutes om een voorbeeld te noemen. Als je van de Heuvelweg rechtsaf slaat bij het ziekenhuis, dan kom je het probleem tegen dat zo'n kruispunt zo is ontworpen dat een hoek nog scherper is dan 90 graden en dat is ontzettend moeilijk om dat op twee wielen te doen, zeker als dat een enigszins druk en smal pad is. Dat geeft aan, het is natuurlijk een pietluttig detail, maar het geeft wel aan dat de ontwerpen van de fietskruispunten af en toe gewoon nodeloos ingewikkeld zijn. Dit had gewoon veel makkelijker aangelegd kunnen worden en ja, je bent natuurlijk al dicht bij het ziekenhuis, dus zo erg is het allemaal niet, maar. Het

Zo zijn er nog een aantal concrete punten aan te geven waar je die aantakking op de snelfietsroutes eigenlijk met relatief eenvoudige maatregelen zou kunnen verbeteren. En wij denken in het algemeen dat het met name de kruisingen zijn die vertraging opleveren en onveiligheid, dus het wegdek is van belang, maar is niet zo van belang als inderdaad die verkeerslichten waar meneer Knoester al over had of de onveilige oversteken. Een plek waarvan ik wel denk dat het wegdek heel belangrijk is, is de oversteek bij de brandweerkazerne waar je over de N14 heen gaat, want daar liggen de tegels inmiddels zo ver uit elkaar dat als je daar met je banden tussen komt op een redelijk hoge snelheid omdat je naar beneden komt rollen, dat je echt heel makkelijk een eenzijdig ongeluk aan je broek hebt. Dus ik zou daar wel echt graag redelijk snel actie op willen zien. En ja, dan heb ik het meteen over die hogere snelheden en wat dat betreft zou ik ook wel graag daar wat toekomstgerichtheid in zien van de gemeente. Er zullen steeds meer fietsers zijn die met hogere snelheid fietsen, ook op kruisingen aankomen die elkaar zullen moeten kruisen, die bepaalde hoeken zullen moeten nemen. Dat vraagt denk ik iets van het ontwerp van fietsinfrastructuur. Puur informatief even de vraag van ja, wat houdt het nu in dat we die lokale fietsroute waar meneer Knoester het net ook over had, dat we die op de kaart zetten? Wat betekent dat concreet? In het algemeen wat ons betreft instemming met de brief van de Fietsersbond en ook nog de vraag over de fietsenstallingen bij het station van Leidschendam-Voorburg. Die staat eigenlijk aangegeven op een lijst waarvan u zegt, van ja, daar is wat vertraging, kunt u kort toelichten wat daar speelt en of er inderdaad sprake is van een vertraging? Of dat dat gewoon vlot ter hand wordt genomen? Voor de rest, ja, de stukken voorgelegd door het college zagen er verder prima uit wat ons betreft. Dank u wel, mevrouw Plomp. Het woord aan mevrouw Van Giesen.

Dank u, voorzitter, en ook namens de PvdA. Dank aan de wethouder en het college voor dit uitgebreide uitvoeringsprogramma. En ik wil me met name concentreren op die paragraaf twee, twee. De nieuwe projecten in 2017 zijn wat ons betreft twee zaken: niet alleen het fietsnetwerk, maar ook de maatregelen in het centrum. Al kun je die, denk ik, vandaag drie keer op de agenda tegenkomen. Ik zal het er maar één keer over hebben, voorzitter. Wat de maatregelen rond benutten zoals bedoeld betreft, vraag ik de wethouder of de voor 2017 aangekondigde maatregelen ook inderdaad dan worden afgerond. Ligt dat nog op schema? En ik snap dat er ook nog een aantal maatregelen moet worden uitgewerkt, maar dat zijn juist wel de maatregelen die ertoe doen en die echt effect gaan opleveren. Dus vandaar dat we heel nieuwsgierig zijn naar hoe het zit met het dynamisch verkeersmanagement. Dat zit in de klankbordgroep, het wordt besproken, er wordt onderzoek gedaan, maar heel veel gemeenten hebben het al. Dus in principe zou je het niet moeten hebben over het of, maar vooral over het hoe. Daarnaast, waar vanuit de buurt zelf heel veel belang aan wordt gehecht, is de 24-uurs monitoring. Dan kan je ook veel beter in de gaten houden hoeveel auto's er over de bruggen gaan, maar ook hoeveel vrachtwagens er ongeoorloofd over de bruggen gaan. Nu al zie je dat er met de camera's die er hangen minder auto's, minder vrachtwagens ongeoorloofd overheen gaan en ook de landbouwvoertuigen. Ze hebben weliswaar geen kenteken en je kunt ze dus ook niet handhaven, maar je zou wel een keer de bedrijven kunnen aanspreken. Gewoon zeg maar informeel, dus niet wettelijk, van jongens, waar zijn jullie mee bezig? Het gaat wel om de veiligheid van onze inwoners en de leefbaarheid van het gebied. Kortom, er gebeurt al veel en we moeten snel inzetten op wat er nog meer moet gebeuren. En met name de 24-uurs monitoring en dan het fietsnetwerk. Ja, ik sluit me grotendeels aan bij wat de vorige sprekers hebben gezegd. Maar ik wil ook nog even aandacht vragen voor de veiligheid en mevrouw Plomp noemde het ook al eventjes: de fietsroute langs onder andere de Vliet wordt heel veel gebruikt door fietsclubs. Dan zie je ze echt aan het racefietsen in groepen met grote snelheid over het fietspad gaan en als je dus belemmeringen op fietspaden gaat wegnemen, dan zal het alleen nog maar harder gaan. Je ziet ook steeds meer ouderen op elektrische fietsen volgens mij te hard rijden voor hun eigen reactiesnelheid en je ziet heel veel schoolkinderen in grote drommen fietsen. Dus met de verbetering van de fietspaden, netwerken en de snelfietsroutes, wat voor aandacht wordt er gegeven aan veiligheid om dat soort dingen te voorkomen? Mevrouw Plomp.

Interruptie Voorzitter, ik hoop niet dat mevrouw Van Giessen bedoelt dat we nu extra nodeloze verhoogde stoepjes in fietspaden moeten aanleggen en zo om de snelheid maar een beetje uit te halen. Ik denk dat

Dat te snel de veiligheid niet vergroot. Ik vraag alleen van nou, hoe wordt daar hè? Snelheid vergroot de doorstroming ten opzichte van veiligheid. Hoe is dat afgewogen? Nee, die paaltjes zijn net allemaal weggehaald, dus laten we die vooral niet terug gaan zetten. De fietsroute, Essenpad, Forcellalaan, de heer Knoester noemde dat al. Hij zei dat hij hem vaak gebruikte, dat hij nergens begint en nergens eindigt. Dus ik ben heel benieuwd waar die Knoester toe gaat. Maar ook dat is een fietspad, wordt heel veel door schoolkinderen en sportkinderen gebruikt op weg naar maneges, hockeyclubs etcetera. Dus aandacht voor de veiligheid, blij met de aanpassingen van de oversteekplaatsen Parkweg was een motie die wij toen nog hebben geïnitieerd. Ik denk dat met die Parkweg uitvoering dat dat lijkt me helemaal prima. Ik denk dat dat de beste keuze is die vrij makkelijk doorgevoerd kan worden. Met de Rode Laan blijf ik een lastige vinden. De maatregelen die nu worden genomen of worden voorgesteld zijn vooral zichtmaatregelen met dat extra haaientanden, maar je wil dat die kinderen vooral kijken naar kinderen als ze daar oversteken of ouderen vooral kijken naar de auto's die er aankomen. En dat zou niet zo gauw dus zijn dat ze naar haaientanden kijken en voorrangsregeling zou beter zijn. Voorzitter, dat was het, dat waren onze opmerkingen hierover. Dank u wel.

Mevrouw van Giessen, ik kijk even volgens mij de heer Geurts en niet omdat u aan het woord bent, maar omwille van de tijd die op de klok staat en omwille van mijn credo kort, bondig en direct. En ik wil de discussie niet doodslaan. Begrijp me hartstikke goed, want u bent aan het woord. Het is uw commissie, maar het is mijn taak om de klok in de gaten te houden. Dus ik wil u toch vragen om iets wat meer voortgang in de vergadering te maken wat mij betreft. Voorzitter.

Dank ook dank aan de wethouder voor de actualisering van het uitvoeringsprogramma. Ik ga ook niet de woordvoerder van andere partijen overdoen of opnieuw doen. Er zijn een aantal interessante punten genoemd. Ik wil er een aantal dingen even uitlichten. Mevrouw Plomp refereerde ook aan het fietsparkeren bij het station Leidschendam-Voorburg. Dat staat nu 2017, 2018. We vragen al een hele tijd om wanneer komt dat nou, dus graag daar een toelichting op. De toegankelijkheid van tramlijn 6 tot 2020 is nog wat beperkt en moeizaam, dus onze suggestie zou zijn om lijn twee tijdelijk door te trekken. Het duurt tenslotte nog 2,5 jaar voordat 2020 überhaupt aanbreekt, laat staan wanneer dat gerealiseerd wordt. We missen verder eigenlijk nog wel een visie op de verkeersafwikkeling rond de Mall of the Netherlands en de N14. Ook andere sprekers hadden het over de N14. Daar kan ik me bij aansluiten, maar we zijn wel blij met die kwartiermaker die gaat kijken naar die ongelijkvloerse kruising op de N14 en ik beveel de wethouder van harte aan om die contacten ook warm te houden. Even over die Fietsersbond. Ja, ik zag het standpunt van de Fietsersbond en de inbreng van de fractie van GroenLinks, dat sloot een beetje op elkaar aan. Ook even kort over de Rodenlaan, want ik hoor daar toch wat verschillende dingen. Ik kan me eigenlijk, in tegenstelling tot sommige van de partijen die het college ons steunen, de lijn van het college heel goed begrijpen dat ze daar die oversteek op de 50 km-weg niet willen. Het is tenslotte onze sluitingsdag. Ik woon daar overigens tegenover. Ik heb uitzicht op de Veurselaan. Het is nu al eigenlijk bijna iedere dag een ruzie en getoeter tussen auto's die voorrang nemen of voorrang niet krijgen. Ik weet niet of we dan nog de kwetsbare groep van de fietsers ook nog in die mix moeten gooien. Ik denk dat de regeling nu beter is voor de doorstroom, ook om groepjes fietsers in één keer te laten oversteken als er geen auto's aankomen of een auto hen incidenteel voor laat, dan dat je voor iedere individuele fietser daar zou moeten stoppen. Ik denk dat dat voor de doorstroom van het verkeer aan de Rodenlaan ook niet erg helpt en omwille van de tijd, voorzitter, rond ik hiermee af.

Ik geef het woord graag aan mevrouw Hogenhout.

Dank u, voorzitter. Het is mooi dat er weer een actualisatie is van de plannen, maar het zijn plannen die ik hier al een aantal jaren met collega's ook al vele malen voorbij heb horen komen. Blij dat er nu wel iets gaat gebeuren en laten we hopen dat ook echt snel, ja, dat plannen uitgevoerd worden. Ik noem wat ook al eerder is gezegd: de fietsparkeerplaats bij de stations. Graag antwoord van de wethouder hierover of dat NS-grond is of dat dat gemeentegrond is. En zo ja, hoe zit het dan met de onderhandelingen en komen daar goede parkeerplaatsen? Ja, en verder de updating van het onderhoud van fietspaden tot zover. Dank.

U wel. Volgens mij heb ik alle commissieleden gehad. Uiteindelijk sturen wij weer op hoofdlijnen dus. Zijn er nog mensen die ik ben vergeten in deze discussie? Zo nee, dan geef ik graag het woord aan wethouder Kist.

Dank u wel, voorzitter. Ik zal het ook proberen zo kort mogelijk te houden. Ik heb natuurlijk dank voor alle suggesties ook. Ik heb natuurlijk een grotere ambitie op het fietsen, maar ik zit knel in een aantal dingen. Ten eerste dat we uitgaan van het bestaande verkeer- en vervoerplan. Dat is natuurlijk een bestaand stuk, want het is geloof ik nu net nog geen 4, 3, 4, 5 jaar oud en dat betekent dat als we daadwerkelijk grondig willen gaan bekijken of we de fiets wat meer plek kunnen gaan geven, we dat plan gewoon eens een keertje grondig moeten gaan herzien. En ik heb ook in ieder geval gedacht, in ieder geval gevraagd aan de organisatie of we nou eens even de evaluatie kunnen doen van dat verkeer- en vervoerplan in grondiger zin in 2018. Want hoe we het ook wenden of keren, de druk die het verkeer heeft genomen, de toename van fietsers, de invoering van elektrische fietsen, elektrische auto's en al die dingen meer, noopt ertoe dat we nog eens een keertje goed gaan kijken naar hoe die circulatie van het verkeer in deze gemeente ten principale moet gaan rijden. Dus ik hè? In de volgende collegeperiode zullen we gewoon eens even moeten gaan kijken. Raadsperiode, excuses, in de raadsperiode zullen we moeten gaan kijken hoe we daarmee omgaan en dan komen er een aantal nieuwe zaken. Ja, daar moet gewoon opnieuw naar worden gekeken. En dat is ook de reden dat ik hier heb geprobeerd te werken binnen de kaders die het verkeer- en vervoerplan had, daar het maximale met het geld dat we hadden en met de mogelijkheden die we hadden, hebben gehaald en dat dat niet genoeg is. Dat realiseer ik me ook goed. Maar het voorstel is om dan de evaluatie van het verkeer- en vervoerplan te gaan gebruiken om dat eens even grondig aan te pakken. De plannen die erin staan, die heb ik zelfs al een tijdje voorbij zien komen en ik probeer daar voortdurend op te drukken van: wat is er aan de hand? Ook dat is gewoon altijd vaak een ordinaire geldkwestie gekoppeld aan subsidies die je kunt krijgen via rijk of Metropoolregio en we zijn voortdurend aan het kijken van welke subsidieregelingen we nu kunnen gebruiken om een aantal maatregelen te gaan treffen en op basis van onder andere dat soort dingen zijn we ook een beetje aan het prioriteren, omdat we het jammer vinden om bepaalde mogelijkheden voor financiële ondersteuning te laten schieten om iets anders voorrang te laten geven. Dus een aantal van de plannen die u ziet, heeft vooral daarmee te maken, meer dan met wat anders. Als u het goed vindt, ga ik niet in op wel of niet fietsers bij de rode loper. Ik denk dat dat gewoon een hele ingewikkelde discussie gaat worden. We hebben daar volgens mij zijn er de meningen over verdeeld, zoals veel onderwerpen bij het verkeersplan dat er een meerjaren fietsenplan zou moeten komen. Daar ben ik het ook graag mee eens en daarom wil ik dus geste doen om na de evaluatie van de VP7 grondig te gaan bekijken. Ik denk dat ik door dat VP en de evaluatie daarvan te suggereren een groot deel van de vragen die hier zijn gesteld en de suggesties die zijn gedaan heb kunnen toelichten. Als u het goed vindt, voorzitter, wil ik het dan hier even bij laten komen, willen van de tijd. Dank.

U wel, ik kijk even rond of deze commissie behoefte heeft aan een tweede termijn. Ik ben deze discussie begonnen bij de heer Knoester, dus meneer Knoester. Ja klopt. Dank.

Dank u wel, voorzitter, en ik zal het kort houden op uw verzoek. Ja, ik ben blij met de evaluatie van het verkeer- en vervoersplan die binnenkort zal gaan plaatsvinden en de update van het verkeer- en vervoersplan. Want ik denk dat dat een goede gelegenheid is om dan meteen die ambitie iets beter te vertalen in een uitvoeringsplan. Hopelijk kan dat inderdaad bij de komende raadsperiode dan meegenomen worden, zodat we in de volgende periode aan de slag kunnen om die ambitie waar te maken.

Dank u, dank u wel meneer. Ik kijk naar mevrouw Plomp, behoefte aan een tweede termijn? Ja, heel kort, aansluitend bij de heer Knoester graag opnemen inderdaad in die uitvoeringsplannen en ook in zijn eerste termijn noemde hij zijn behoefte aan een meerjarenraming. Ook daarbij kunnen we ons van harte aansluiten. Mevrouw Van Giezen, behoefte aan tweede termijn? Nee, dank u wel. De heer Geurts, behoefte aan tweede termijn? Nee, dank u wel. Mevrouw Hohage? En ik was nog...

Even benieuwd naar het antwoord op de vraag fietsparkeren bij de stations, wanneer we daar antwoord op kunnen krijgen.

Meneer Kist, kunt u daar niet op reageren, ben ik mevrouw Kortman vergeten. Ja, sorry, excuus, ik zie het hier staan, u komt zo. Wethouder Kist, kunt u op de vraag van mevrouw Kortman reageren?

En, volgens mij hebben we in het verkeer en vervoer plannen het tijdstip aangegeven waarop we met die uitvoering daarop gaan beginnen. Ik geloof dat dat een antwoord op de vraag was.

Dan wil ik u vragen de vraag te herhalen. Ik stel voor om verder te gaan met het volgende agendapunt.

Stel u de vraag of het de grond van de NS was of dat de gesprekken al bezig zijn.

Excuus, ja. Er zijn verschillende eigenaren, zeker vijf. Er zijn heel uitvoerige gesprekken over geweest. We hebben die gesprekken in redelijk goede mate weten op te lossen, waardoor we dus nu zeker weten dat we dat plan kunnen gaan maken. Maar het heeft een hele tijd geduurd om met die vijf grondeigenaren tot een overeenstemming te komen over waar we wat konden doen in die omgeving. Dank u.

Ik geef het woord met excuses aan mevrouw Kortman. Dank u.

U wel, voorzitter, vast niet minder gemeend ben ik van overtuigd. De fietskluizen van station Het Loo, geldt daar hetzelfde voor? Want van Leidschendam-Voorburg heb ik begrepen inderdaad, maar de fietskluis uit Loon. Ik begreep dat het geld van Het Loo anders doorgesluisd wordt naar een andere bestemming. En wellicht zou dat dan toch jammer zijn. En verder zijn wij heel erg blij met de actualisering van het verkeer- en vervoersplan en ook voor de VVD staat natuurlijk de veiligheid voorop.

Dank u wel. Maar dat ik eerst nog een slotakkoord hoef? Niet. Nee, volgens mij kan ik concluderen dat we dit punt uitvoerig met elkaar hebben behandeld en dat er een actualisatie op de agenda gaat komen. Zeg ik dat zo? Nee.

Excuus, we hebben nu het uitvoeringsprogramma van het verkeer- en vervoerplan. We hebben een groot beleidskader vastgesteld, het verkeer- en vervoerplan. Telkens kijken we naar welke maatregelen we moeten vervullen om dat te gaan invullen. Wat ik voorstel is niet zozeer dit stuk te gaan actualiseren, maar op een gegeven moment grondig te gaan evalueren. Het verkeer- en vervoerplan dat we nu hanteren, is een vrij grote operatie, maar die gaan we wel in het vooruitzicht stellen, omdat we dat de komende tijd gaan oppakken. Ik

Vind hem nog beter dan dat ik hem zou hebben geformuleerd, dus dank daarvoor. Kan de Commissie zich met dit voorstel verenigen?

Zie instemmend geknikt, dan dank ik een ieder en dan ga ik met uw welnemen over naar agendapunt 18 Raadsvoorstel aanpassing, verkeers- en vervoersplan op verzoek van mevrouw Hohage overgeheveld naar de Bespreekpunten dus mevrouw Hohage als eerste het woord. Wie mag ik nog meer het woord geven? De heer Eleveld? De heer Mulder. Mevrouw Van Giessen. Mevrouw Plomp. Mevrouw Hohage, aan u het woord.