2.d Raadsvoorstel Jaarlijkse wijzigingen investeringsprogramma

De riolering moet gewoon op orde zijn in onze gemeente en gezien de huidige klimaatveranderingen en daardoor steeds extremer weer is het van groot belang dat er een plan is met waterberging en dat we ons goed voorbereiden op extreme regen en hitte. En daarom is D66 positief over dit voorstel. Echter, de kosten schieten de aankomende jaren behoorlijk omhoog en de redenen hiervoor staan op zich helder in het stuk, waarbij we hopen dat dit het nu wel is. Een half jaar geleden hebben we toch ook over de rioleringskosten gesproken in de Raad en de rioolheffing neemt ook toe. Communicatie hierover is belangrijk, zodat mensen weten waarom de rekening oploopt. Wij onderschrijven het voorstel van het college om het aanpakken van riolering, Dokter van Noortstraat tot het hoofdzakelijk te beperken. Wij vragen wel met klem de wethouder zo integraal mogelijk te kijken. Dan komen de openbare werken met zo min mogelijk overlast voor de inwoners. Tot slot, het liefst ziet D66 duurzame wijkvernieuwing doel bij wijk vervangen de wijk minder kwetsbaar te maken voor extreme neerslag, extreme droogte en extreme hitte. Alles gelijk ineens goed doen. Rioolvervanging niet straat, hoe staat het maar een wijkgerichte aanpak en waarbij klimaatadaptatie en biodiversiteit vergroening worden meegenomen in de scope van het project en tevens kan gedacht worden aan het voorsorteren voor ruimte in de ondergrond voor toekomstige uitbreiding van de energienetwerken. Dat willen de wethouder graag meegeven. Tot zover, voorzitter. Dank.

Dank u wel, mevrouw Bosch, dan ga ik naar de fractie van het CDA, de heer Visser.

Sorry, dank u wel, voorzitter. Er gaat veel geld om in de onderwereld van Leidschendam-Voorburg. Gelukkig hoeft de burgemeester in dit geval niet aan bod te komen en we wensen de nieuwe wethouder uiteraard alle succes in de komende periode. Voorzitter, ik kan kort zijn. Het CDA zal instemmen met de gevraagde besluiten. Het is niet meer dan logisch dat onze inwoners recht hebben op een goed rioolstelsel dat geschikt is om in de toekomst hygiëne te garanderen, schone straten en pleinen te houden en op een klimaat-geadapteerd stelsel te mogen rekenen. Toch heb ik nog een paar vragen. Ik benoem deze met het lijdend voorwerp uit dit raadsvoorstel in de investeringsaanpassing van het Prinsenhof-laag. Schrijft u dat er geen aanpassing is geweest van het investeringskrediet sinds 2018? Nou, we hebben natuurlijk allemaal de prijsstijging van de laatste tijd meegemaakt. Het wordt al eerder gememoreerd. En het zou toch wel prettig zijn als we op een of andere manier snel konden horen of er heel veel geld voor de toekomstige investeringen gevraagd zou kunnen worden, dus als daar een overzicht zou kunnen komen op een redelijke termijn, dan houden we ons aanbevolen. Kunt u ook op een redelijke termijn de raad informeren of het mogelijk is om naast bovenstaande verzoek de steeds manifesterende voorbeelden van klimaatadaptatie in de vorm van droogte dan wel regenval voldoende verwerkt zijn? En omdat die modellen ook steeds aangepast worden, ons stelsel daarop voorzien is dan wel in voorzien wordt. Kunt u aangeven of u de raad op korte termijn zou kunnen informeren over de inzichten in zuivering, respectievelijk het herwinnen die ook steeds manifester worden omdat men graag geld wil verdienen aan wat wij afscheiden dan wel uitscheiden? En dat is één triviale vraag, maar omdat we het toch over het onderwerp hebben, zou u ook kunnen aangeven in hoeverre Leidschendam-Voorburg meedoet aan de volksgezondheidsenquêtes? We hebben natuurlijk laatst mooie voorbeelden gehad hoe COVID-besmettingen berekend worden op basis van metingen in het rioolstelsel. Die laatste vraag hoeft u uiteraard niet nu te beantwoorden, maar als er een keer door deze kant op zouden komen, dan houden we ons aanbevolen. Wethouder, we gaan er ook nog vanuit dat alle genoemde werkzaamheden op een goede en tijdige manier op communicatie kunnen rekenen met de buurt en in goed overleg met de inwoners zullen plaatsvinden. Want als het kan, moeten we ervoor zorgen dat de infrastructuur en de werkzaamheden in deze wijken zo goed mogelijk op elkaar worden afgestemd. En dat is natuurlijk in overleg met de bewoners, zij betalen uiteindelijk de rekening voor de overlast die hun bezorgd wordt. Dat was het. Dank u.

U wel meneer Visscher, ik hoorde flink wat technische vragen ook, en dan geef ik het woord aan de fractie van de VVD, de heer Beek. Dank u, voorzitter. De

De VVD vindt het voorliggend voorstel prima. Ik heb een paar vragen en opmerkingen. Ik zal beginnen bij de opmerkingen. In het voorstel is te lezen dat de riolering van de Dokter van Noortstraat wordt gecombineerd met de herinrichting van de Van de Wateringelaan. De VVD is blij met deze aanpak en de vraag is dan, zou het combineren van werk met werk vaker kunnen gebeuren? Want laten we zeggen, je ziet wel vaker dat de weg wordt opengegraven en een paar weken later weer. Als je even de tekst neemt van het voorstel, dan heb ik daar ook een opmerking over. Er wordt iets gezegd over de doelenboom en dat vind ik altijd een heel interessant onderwerp, want ik heb me wel eens voorgesteld dat er ergens in het gemeentehuis in Leidschendam een hele mooie boom staat waar allerlei doelen in hangen. Maar dat is niet zo, maar wat mij verbaast is dat in de jaarstukken wordt er heel netjes gezegd: water en riool borgen de volksgezondheid door het verwijderen van afvalwater uit de leefomgeving. Dat staat niet in het voorstel. Daar staat iets heel anders en dat bevreemdt mij gewoon, want ik heb zoiets van, zet gewoon die tekst erin, want daar gaat het over. Dat is ook voor inwoners duidelijk. Het andere wat ik in het jaarverslag ook zie, is dat, en dat vind ik altijd heel interessant, want ik ben altijd voor dat soort cijfertjes geïnteresseerd, is dat er iets in staat over het aantal kilometers riool dat er aangelegd is en in zo'n voorstel waar veel geld mee gemoeid is denk ik ja, dat is ook interessant om te vertellen hoeveel kilometer riool leg je daar nou voor aan? Want het zijn nog best wel grote bedragen. En dan over de bedragen gesproken, daar komen de vragen ook een beetje vandaan. We hebben natuurlijk naast dat we, laten we zeggen, riolen aanleggen, leggen we ook gescheiden aan voor de hemelwaterafvoer. Daar heeft het waterschap bij uitstek voordeel bij en ik heb wel eens gesproken met een aantal mensen van het waterschap en die zeiden van ja, als jullie dat soort bewegingen in gang zetten. Er is ook, volgens mij heeft het waterschap ook een convenant met de gemeente Den Haag. Hebben wij ook zo'n convenant? Financiert het waterschap de aanleg van dit soort voorzieningen voor het klimaat? Financieren zij daarin mee? Dat is een vraag. En dan nog een andere vraag. In de begroting is ook de herinrichting van de straat na aanleg van het riool voorzien. Nou, je ziet verschuivingen van budgetten en dat is logisch dat voorstel, maar hoe gaat het met die begrotingen? Gaan die ook meelopen? Is dat inzichtelijk, want de vraag is ook, zijn die budgetten toereikend in verband met prijsverhogingen die we overal zien en daarbij komt ook nog eens een keer dat we, als we denk ik straten gaan herinrichten, dan willen we ze ook verduurzamen en we doen ook al aan participatie met inwoners als voor herinrichten en daar komen ook meestal wat wensen uit en die moeten ook gefinancierd worden. Puntje van kritiek is dat, laten we zeggen, wat we wel eens horen is dat als de straat open geweest is dat de herbestrating na de werkzaamheden nogal eens wat te wensen overlaat en de vraag is of daar ook wat aandacht voor zou kunnen zijn. Misschien met een kwaliteitscheck? En dan wat mijn collega Visser vraagt, is ook om een beetje verder vooruit te kijken en wij geven dat een naam dat heet een meerjarenonderhoudsplan. Is dat er voor het riool, want in de jaarstukken staat ook dat we in 2050 moeten we op een bepaald punt zijn en hebben we de weg naar dat punt goed in beeld, want dan kun je namelijk, laten we zeggen, als je een voortschrijdende planning hebt, kun je daar gewoon na verloop van jaren ook de budgetten netjes aanhangen en dan weten we ook dat het geld wat binnenkomt voor de vervanging middels de rioolheffing, dat dat ook wordt gebruikt voor de uitvoering van het onderhoud. En dat was het einde van mijn betoog, dus dank voorzitter.

Dank u wel meneer Beek, dan ga ik naar de fractie van Gemeentebelangen Leidschendam-Voorburg, mevrouw Duivesteijn. Voorzitter, dank.

Dank Gemeentebelangen kan kort en bondig over dit onderwerp zijn. Mijn fractie onderschrijft nut en noodzaak van riolering en natuurlijk moet het investeringsplan aangepast worden aan de hedendaagse werkelijkheid. Wat ons wel verbaast, mevrouw Bosch gaf het al aan, is dat binnen een half jaar na onderzoek zulke grote verschillen boven water komen. Ik maak ook maar even een woordgrapje. Heer Visser gaf het startschot daartoe. Overigens laat ik het bij deze ene dat er dus flink bij geplust moet worden qua financiën. Begrijp me niet verkeerd, wat moet dat moet. Wij snappen de toelichting in de stukken. De verbazing zit hem in de hoogte van de bedragen en het feit dat het budget eerst wordt vastgesteld en, zo staat het letterlijk in de stukken, daarna pas nader uitgewerkt wordt door de wethouder. Graag een reactie hoe dit in de toekomst te voorkomen om tenminste om dit in de toekomst te ondervangen om herhaling van zetten te voorkomen. Tot zover, voorzitter.

Dank u wel, mevrouw Duivestein, dan ga ik naar de fractie van de ChristenUnie, de heer Bregman. Dank u wel.

De raadsbrief toont nu 3 projecten waarbij een financiële injectie noodzakelijk is met een raadsbesluit. Vraag één: gaat de raad komend jaar meer van dit soort besluiten gevraagd worden om meer geld bij te plussen bij rioleringsprojecten? Er zijn veel rioleringsprojecten en klimaatadaptatie is een issue in onze gemeente en dan kloppen de begrotingen op voorhand niet meer. Bij het project aan de Dokter van Noortstraat speelt daarbij ook dat de weg op een veendijk opgeknapt gaat worden en een veendijk krimpt en werkt. Wat ook opvalt is dat we praten over een hemelwaterafvoerstelsel en een rioleringsproject. Zijn de hemelwaterstelsels en riolering aparte projecten? Samen in een systeem werkt niet goed en worden dan beide opgeknapt. Die term wordt een beetje door elkaar heen gehaald. En vraag drie: waarom wordt het hemelwater niet direct in de sloot of via de percelen naar de dijksloot afgevoerd of via flexibele materiaalkeuze ingepast? Tot zover. Dank u.

U wel meneer Bregman dan. Wil ik het woord geven aan de heer Belt en die krijgt vandaag in de commissie zijn vuurdoop over de ondergrondse wereld van Leidschendam-Voorburg. Wethouder Belt.

Dank u wel, voorzitter. Ja, als ex-waterschapsbestuurder vind ik het eigenlijk wel passend om te starten met een project over water en riolering, dus ik beschouw dat maar als een mooie overgang. Ja, voor u ligt het voorstel wijzigingen, investeringsplan, riolering en water. Nou ja, u heeft inderdaad de oorzaak van dit besluit hier gezien dat we een aantal prijsstijgingen zien. We zien ook een aantal klimaatadaptatiekansen die we graag mee willen pakken. En de grootste oorzaak is eigenlijk dat je nu bij de Dokter van Noortstraat nu een kans pakt om werk met werk te maken, dus dat is even in Marcel de verhoging die hier wordt aangevraagd. Dan ga ik even gelijk door op de vraag van Gemeentebelangen, ja, waarom zit hier eigenlijk nu al een verhoging aan te komen? Nou ja, dat is wat ik zei. Dat zit voor een groot deel op die Van Noortstraat waar die verhoging dus die extra opgaven eigenlijk in zit. En verder pakken we hier juist rondom klimaatadaptatie echt een kans dat we bij de uitwerking van dit project wat we eerder nog niet zagen dit echt kunnen meepakken en andere oorzaken zijn die kostenstijging. Dan een opmerking van mevrouw Bosch van D66. Ja, kunnen we niet meer inzetten op die duurzame wijkvervangingen waarin we veel meer werk met werk proberen te maken? Nou ja, dat is echt een ambitie van dit college om dat verder van de grond te trekken. Deze periode is dat we echt goed in beeld krijgen voor de hele gemeente. Waar vinden riool of waar zijn aanpassingen in verbetering in het riool noodzakelijk, waar bestratingen, waar lopen we tegen groenaanpassingen aan? Waar zien we dat we energienetwerken bijvoorbeeld kunnen voorsorteren? Dat is echt werk met werk maken en daardoor meer kansen pakken. Dat zit zeker in de pijplijn om dat verder te ontwikkelen. Even kijken, dan de heer Visscher heeft een aantal vragen gesteld. Ja, allereerst prijsstijgingen algemeen hè? Over het geldend voor het hele WRP, wanneer krijgen we daar wat meer zicht op? Nou, dat is bij de reguliere, zeg maar WRP-behandeling die wij in november altijd hebben, dan zullen we daar ook meer grip op het geheel krijgen. Excuus, ja voor die rioolheffing'sberekening is even de nuancering. En dan een vraag van u, ja, is dat hele stelsel nou eigenlijk op de klimaatadaptatie voorzien? Nou ja, in de huidige plannen zit de berekeningen die door het KNMI worden uitgevoerd en wat ook bij ons bekend is, dan is dat voorzien. Volgend jaar komen er nieuwe berekeningen vanuit de KNMI en werken we dat gelijk door, dus voor nu zeg ik ja, dat zit erin. Dan een vrij inhoudelijke vraag van, hebben we nou inzicht in de zuiveringen, hè? Nou ja, ik kom uit die wereld en ik kan u zeggen dat u volgens mij duidt die specifiek op pakken we daar genoeg duurzaamheidskansen? Ik kan u zeggen dat de investeringen die de afgelopen jaren bijvoorbeeld bij het Hoogheemraadschap van Delfland gedaan zijn voor de zuivering op de Harnaschpolder, waar het meeste water van Leidschendam-Voorburg naartoe gaat, dat daar echt stappen worden gemaakt met terugwinning van biogas en zelfs uit het slib grondstoffen terugwinning, dus daar zit echt een grote ontwikkeling in. En dan de volksgezondheidsenquêtes. Ja, u gaf zelf al aan. U mag daar wat later op terugkomen. Dat zou ik zeker ook doen. Wat wel zo is, is dat bijvoorbeeld voor de corona-epidemie juist gegevens uit het rioolstelsel worden gebruikt, ook om heel vroegtijdig te detecteren waar besmettingen oplopen. Dus daar, nou ja, daar zijn we indirect ook bij betrokken. Ja, ook de heer Van Beek gaf aan. Kunnen we meer combineren met werk met werk maken? Nou ja, in dit zeg maar even als reactie op mevrouw Bosch heb ik aangegeven dat we daar echt een speerpunt voor in voorzien. Dan een vraag van u, ja, financiert het waterschap nou mee in klimaat? Ja, kijk, riool is riool en daar ligt het primaat echt bij ons. Wel is het zo als je het hebt over het stimuleren van maatregelen door bijvoorbeeld inwoners of VVE's dat in ieder geval het Hoogheemraadschap van Delfland daar een subsidieregeling ook voor heeft. En ook in de gezamenlijke waterprojecten vindt daar ook, nou ja, financiering vanuit beide waterschappen plaats. Nou ja, nu verder heeft u aandacht gevraagd dat we de herbestrating goed controleren. Nou ja, die aandacht is gehoord en daar zullen we goed vervolg op nemen. Dan een vraag of het meer, ja, hebben wij een meerjarenonderhoudsplan? Ja, dat is eigenlijk het WRP waarvan ik eerder ook al zei dat klimaatadaptatie daar op dit moment goed in zit en dat we er nieuwe ontwikkelingen echt goed volgen. Eerder is daar ook een Rekenkameronderzoek in 2017 voor geweest die daar ook bevestigend op antwoordt. En dan ten slotte vragen van de heer Bregman, ja, voorzien we nou op korte termijn dat we weer verder moeten oplossen? Nee, dat is zoals we nu kunnen overzien niet het geval. En dan een opmerking maakt u over ja, de termen over hemelwaterriool en vuilwaterriool. In feite is ons beleid dat we overal zoveel mogelijk gescheiden stelsels aanleggen. Daarmee behouden we het goede schone water en gaan we zoveel mogelijk zogenaamd dik water naar de zuivering afvoeren. Maar wij zullen daarvoor dan ook in taalgebruik iets meer opletten. Dan tenslotte uw laatste vraag, die kreeg ik niet helemaal duidelijk mee. Kijk ik even naar links. Ging om het hemelwater naar de dijk? Gesloopt en dat is precies de reden die we doen, dus deze fabriekvervanging gaat over de riolering om het regenwater te trekken naar de dijken? Ja, dus daar krijg ik een bevestiging. Uw opmerking ging over het of wij het hemelwater echt naar die dijk sloot toe brengen en dat is inderdaad in dit pakket zo meegenomen en dat soort principes dus schoon water, regenwater zoveel mogelijk terugbrengen naar de grond of het oppervlaktewater. Dat is nou ja, speerpunt in nu en in toekomstige rioolprojecten. Nou ja, volgens mij heb ik alle vragen zo beantwoord, dank u, voorzitter. Dank.

En gefeliciteerd met uw vuurdoop, ik zie de heer Beek nog met een onbeantwoorde vraag waarschijnlijk. Nou

Een onbeantwoorde vraag. Ik had gevraagd naar de herinrichting van de straten na de riolering. Dat staat ook ergens in de begroting. En, dat wil zeggen, als je de begroting aanpast voor aanleg van riolering, lopen die budgetten dan mee, worden die ook aangepast, want dat heb ik niet teruggezien.

Ik kijk nog even naar wethouder Belt die aan het overleg is. Ja, als ik een

Als ik uw vraag goed begrijp, dan vraagt u of dit inderdaad die budgetten zullen meelopen. Maar dat is een aparte aanvraag. Dus dat is een apart traject, maar dan hebben we het echt over herinrichting. In feite is het hier dat we in eerste instantie dezelfde situatie zoveel mogelijk terugbrengen. Meneer

Beek, heeft u daar nog een aanvullende vraag op?

Ik heb begrepen uit de vorige periode dat er altijd verzoeken kwamen om die budgetten ook weer op te plussen, laten we zeggen, wensen van bewoners en laten we zeggen om de bestrating zodanig te maken dat het duurzaam is. En ik kan me voorstellen dat er een voorstel komt over riolering, maar ik zou dan zeggen, van ja, doe dat dan in een pakket, want dan maakt het ook overzichtelijker, want nu is het, laten we zeggen, we nemen een besluit over riolering. Kan ik me dan ook voorstellen dat je dan direct het besluit neemt over de herinrichting van die straten? Want we willen ook dat inwoners ook hun wensen kunnen indienen enzo.

Wethouder belt ja, als we het hebben over kleine aanpassingen, dan kan dat meegenomen worden. Als we het echt hebben over grotere aanpassingen, dan zijn dat echt andere financieringsstromen, omdat je vanuit de rioolheffing eigenlijk alleen maar in eerste instantie mag investeren in dat riool. Maar eigenlijk sluit het aan bij het eerdere antwoord dat ik gaf, dat wij zoveel mogelijk in de toekomst dat willen gaan combineren. En dan pak je dit soort werk met werk kansen op. Dus nou ja, dat is de intentie die wij hebben voor de toekomst om dat veel meer te doen.

Dank u wel, dan ga ik de fracties langs voor hun tweede termijn en ook of er misschien nog vragen zijn blijven liggen en ook weer de vraag, durf het bijna niet te zeggen, hoe je dit wilt behandelen in de Raad. Ik begin bij mevrouw Bosch van D66.

Dank u, voorzitter, durf het wel te zeggen hoor. Namens ons betreft. Dank u.

Dank u wel mevrouw Bos, dan ga ik naar de fractie van het CDA, de heer Visser.

Wel meneer Visscher, dan ga ik naar de fractie van de VVD, de heer Beekhuizen.

Wat mij betreft hoeft het niet opnieuw besproken te worden.

Dank u wel meneer Beek, dan ga ik naar de fractie van Gemeentebelangen, geleid door mevrouw Duivestein, dank.

Dank u wel voorzitter en dank aan de wethouder voor de beantwoording, wat ons betreft een hamerstuk. Maar als het mag nog een kleine aanvullende vraag als u het klaar hamerstuk zou willen geven. Dank u wel, dank u wel meneer Klaver, u heeft het woord.

Dank u wel, voorzitter. Ik wil de wethouder meegeven om misschien te kijken naar subsidies of in de toekomst met nieuwbouwprojecten te gaan werken met infiltratiekratten. Dank u.

De wethouder wil daarop reageren, maar pas als ik het rondje heb afgemaakt in de tweede termijn, dan ga ik naar de heer Bregman van de ChristenUnie.

Dank aan de wethouder voor de antwoorden en voor ons is het een hamerstuk.

Dank u wel, dan ga ik even langs de fracties die geen inbreng hadden in de eerste termijn. De fractie van GroenLinks. Hamerstukken, dank aan de wethouder voor zijn eerste beantwoording van de vragen. Dank u wel. De heer Van Hoogdalem van de Partij van de Arbeid. Ja, dank u.

Voorzitter, misschien een hele kleine opmerking. Er wordt gesproken dat dit kan leiden tot een verhoging van de rioolheffing van één of twee euro op termijn. Dat lijkt een klein bedrag, maar ik zou de wethouder willen vragen: heb aandacht voor de verhoging van deze lokale lasten en met name wat het betekent voor mensen met een wat smallere beurs. En voor de rest mag het een hamerstuk zijn.

Dank u wel meneer Van Hoogdalem, dan ga ik nog even naar de fractie van de SP, de heer Van der Schaft. Dank u voorzitter daar

Daar ook hierover in de raad niets over te zeggen. Dank u wel. Dank u.

Meneer Van der Schaft, dan ga ik nog even voor beantwoording in tweede termijn naar wethouder Belt.

Ja, dank u voorzitter en nou ja, dank voor de steun voor dit voorstel. Misschien een reactie op twee punten. De laatste van de heer rechts hier van mij vanuit PvdA, die ja, die aandacht is gehoord, dank u. En dan nog even de mogelijkheid van subsidie. Ja, er is een rijkssubsidie inderdaad voor klimaatmaatregelen. Daar ziet u in dit voorstel dat we daar gebruik van maken. Nou, als die kansen zich blijven voordoen, wat ik verwacht, blijven we dat doen en dan is inderdaad het toepassen van kratten ook een mogelijkheid die we meenemen. Dank u, voorzitter. Dank u wel.

Wethouder Belt, dan kijk ik de commissie rond en ga ik ervan uit dat alle vragen zijn beantwoord en concludeer ik dat ook dit op 5 juli als een hamerstuk wordt geadviseerd vanuit de commissie aan het presidium en op de raad. Daarmee terugkomt. Dan